Shubar til, seniń kúıigiń....
«Til - dostyqtyń kepili» til aılyǵy
«Shubar til, seniń kúıigiń...» taqyrybynda ótken pikirsaıysqa qatynasýshy 10 - 11 synyp oqýshylary ustazdarymen birge.
Taqyryby: «Shubar til, seniń kúıigiń...»
Maqsaty:
1. Sheshendik óner, óz oıyn naqty, anyq jetkize bilýge jetý.
2. Mádenıetti sóıleı bilýge, tyńdaı bilýge jetý
3. Oqýshylardyń tanymdyq, izdenimpazdyq qabiletterin arttyrý jáne shyǵarmashylyqpen jumys isteýge daǵdylandyrý.
Ótilý ádisi: Ókiletti bilim berý ádisi
Ótilý túri: OI – Pikir – Usynys
Qatynasýshylar: 10 - 11 synyp oqýshylary
Jospar
1. Kirispe sóz
2. İ bólim Oı qozǵaý «Degen eken...»
İİ bólim Pikir «Úırenetin úrdis»
İİİ bólim Usynys «Tıimdi jol»
3. Ana tiliniń amanaty
4. Kórermender usynysy
5. Úndeý qabyldaý
6. Qorytyndylaý
Kirispe sóz.
Aǵylshyn tili muǵalimi A. K. Mýkysheva
Qosh keldińizder! Qurmetti Ustazdar! Oqýshylar!
1991 jyly elimiz Táýelsizdik alysymen qazaq tilimizde memlekettik til mártebesin alǵan bolatyn.
2001 jyly tilderdi qoldaný men damytýdyń 2001 - 2011 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasy usynylyp, elimizde osy baǵdarlama boıynsha jumystar júrgizildi.
Bıylǵy jyly úkimet 2011 - 2020 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasynyń jobasyn usynyp otyr. Qazirgi ýaqytta Respýblıkamyzdyń barlyq aqparat betterinde, ár túrli qoǵamdyq uıymdar men bilim berý ordalarynda osy jobaǵa baılanysty taldaýlar, til aılyqtary, til aptalyqtary ótkizilip jatyr. Osyǵan oraı mektebimizdegi «Taǵylym» tárbıe berý baǵdarlamasy boıynsha «Ulylar ulaǵaty» baǵytynda, Ókiletti bilim berý ádisinde, 10 - 11 synyp oqýshylary arasynda Oı – Pikir - Usynys otyrysyn ótkizgeli otyrmyz.
Ókiletti bilim berý ádisi arnaıy ereje boıynsha júrgiziledi
1. Sálemdesý, tanysý
2. Birin - biri tyńdaý
3. Syn aıtylmaıdy
4. Anyq, naqty derekter aıtý
5. Qysqa, túsinikti aıtý
6. Sózdi bólmeý
İ bólim «Degen eken...» aıdarymen oı qozǵaýdan bastalyp, İİ bólimde «Úırenetin úrdis» aıdarymen óz pikirin aıtady jáne İİİ bólimde «Tıimdi jol» aıdarymen tildi úırený joldaryn usynady. Interaktıvti taqta betinde «ULY OISHYLDAR – TİL TÝRALY» taqyrybynda birneshe ulylardyń til týraly aıtqan sózderi berilgen. Ár oqýshy ózine unaǵanyn tańdap alyp, mánerlep oqıdy jáne óz pikirin aıta otyryp usynys jasaıdy..
ULY OISHYLDAR – TİL TÝRALY
… Elde birlik bolýy úshin – halqy bir tilde – memlekettik tilde sóılep, jazýy kerek. Kóp tilde sóıleıtin, kóp dinge senetin memlekettiń ishindegi tynyshtyq pen turaqtylyqqa túbinde kepildik te joq. Oǵan keshegi Hazarıa sıaqty órkendep turyp, jer betinen joǵalǵan memlekettiń mysaly jetedi…
Ulyqbek Esdáýlet
Adamnyń buzylýy onyń tiliniń shubarlanýynan bastalady.
R. Emerson
Jeti jurttyń tilin bil, jeti túrli bilim bil, biraq óz tilińniń qadir - qasıetin joǵaltyp, ógeısitpe.
Kórinedi tilden túısik bilim de,
Bile bilsek, jarylqaýshy – tilińde.
Júsip Balasaǵun.
Qazaq tili – túrki tiliniń ishindegi eń baı til.
Shoqan Ýálıhanov.
Til óneri dertpen teń.
Til júrektiń aıtqanyna kónse, jalǵan shyqpaıdy.
Abaı.
Adamdardy aldaýǵa emes, oqytýǵa kelgen kisi olardyń óz tilinde sóıleýi kerek.
K. Gelvesıı.
Til – oılaý quraly. Tilge qalaı bolsa, solaı qaraý degen – qalaı bolsa, solaı oılaý degen sóz.
L. Tolstoı.
Fransýz tili Evropaǵa qandaı áser etse, qazaqtyń tili túrki mádenıetine dál sondaı áser etken.
Qazaq tili – shyǵystyń fransýz tili.
V. Radlov
Qazaqtar sóz ónerine jetik keledi. Bul – jurttyń bárine: oqyǵan adamdarǵa da, álipti taıaq dep bilmeıtinderge de, baıǵa da, jarlyǵa da tán qasıet.
A. Brem.
Til – adamnyń adamdyq belgisiniń zory, jumsaıtyn qarýynyń biri.
... Tilimiz buzylmaı saqtalýyn tilesek, ózgelershe áýeli óz tilimizben oqytyp, sonan soń basqasha oqytý tıis.
Ahmet Baıtursynuly.
Bala óz ana tilinde tárbıelenbese, óz halqyna qyzmet ete almaıdy.
Ana tilin jaqsy meńgerip almaı turyp, ózge tilderdi túsiný múmkin emes.
... Orystyń bilimin alýǵa, ónerin bilýge, jaqsy jaǵyn jattaýǵa elikteý – durys ta, kápirligin, maqtanshaqtyǵyn, raqymsyz, qyzyqshyl, qaltashyl, antshyl «sýyq» sheneýniktigine elikteý, aqsúıek bolýǵa, saltanat túzeýge, turmysyn, júrisin, úı - ishin jat túrge salyp, qazaqtan qashyrtýǵa elikteý – úlken min, kemshilik.
Ultyn shyn súıip, aıanbaı qyzmet qylǵan azamaty kóp jurt – kúshti, ónerli, bilimdi jurt bolyp, basqalarǵa ózin eletip otyr. Ulty úshin qyzmet qylmaı, bas qamyn oılap júrgen azamattardyń eli artta qalyp otyr. Ultshyl jurttar, áne, Germanıa, Japonıa, Anglıa, Túrkıalar… olardyń balasy jasynan «ultym» dep ósedi… Balaǵa bastan ult rýhyn sińirip, qazaq ómirine jaqyndatyp tárbıeleý kerek.
Júsipbek Aımaýytov.
Ulttyń ult bolýy úshin birinshi shart – tili bolýy. Ulttyń tili qurı bastaýy ulttyń qurı bastaǵanyn kórsetedi.
Erlik, eldik, birlik, qaırat, baq, ardyń
Jaýyz taǵdyr joıdy bárin – ne bardyń!
Altyn kúnnen baǵasyz bir belgi bop
Nurly juldyz – babam tili, sen qaldyń!
Maǵjan Jumabaev.
Tildi buzbaı ustartý, baıytý – aqyndardyń moınyna artylǵan zor borysh.
Tilge kirgen jat sózder – sol tildiń zańymen ózgerip, tanymastaı halge jetýi múmkin. Búıtpese jat sózder buralqy bolyp, tildiń shyrqyn buzady, tilge zıan keledi.
Ana tilin jaqsy bilip turyp, bótenshe jaqsy sóılese – bul súıinish, ana tilin bilmeı turyp, bótenshe sóılese – bul kúıinish.
Araq, shylym, aýrýlar adamnyń denesin buzsa, zorlyqpen kirgizilgen jat sózder eldiń túp qazyǵy bolǵan tildi buzady.
Halel Dosmuhamedov.
Til – tek adamǵa ǵana tán, asa qudiretti qural. Sondyqtan tildi qadirleýdiń, árbir sózdiń maǵynasyn, mánin uǵyp, ony oryndy paıdalana bilýdiń máni zor.
… Kóne sózdiń bárine kúmándi qaraýǵa bolmaıdy. Til – halyqtyń perzenti, ol adamzattyń tarıhymen tyǵyz baılanysty. Zamannyń talaptaryna sáıkes ár ýaqytta jańa sózder paıda bolady, keıbir sózder paıdalanýdan shyǵyp qalyp otyrady. Sonymen qatar óziniń bastapqy maǵynasyn ózgertip, jańa maǵynaǵa ıe bolatyn sózder de kezdesedi. Bul – barlyq til ataýlyǵa tán qubylys.
Mustafa Shoqaı.
Bir tildi bilgen – bir adam, eki tildi bilgen – eki adam.
Ana tilińdi bil, orys tilin de jáne basqa tilderdi de bil, ıger. Kóp tildi meńgerý – mádenıettiliktiń belgisi, ǵylym bıigine kóterilýdiń joly, azamattyq sanalylyqtyń, estiliktiń, parasattylyqtyń belgisi.
Qudaıbergen Jubanov.
Mektep dırektory Názıgúl Eshenǵazyqyzy Másálimova
Tárbıe isi jónindegi orynbasary Qanat Jýanyshev
«Til – dostyqtyń kepili» aılyǵynda ótkizilgen is - sharalarǵa qatynasyp, óz baǵalaryn berip otyrdy.
11 synyp oqýshysy Nazarov Qýanysh
… Elde birlik bolýy úshin – halqy bir tilde – memlekettik tilde sóılep, jazýy kerek. Kóp tilde sóıleıtin, kóp dinge senetin memlekettiń ishindegi tynyshtyq pen turaqtylyqqa túbinde kepildik te joq. Oǵan keshegi Hazarıa sıaqty órkendep turyp, jer betinen joǵalǵan memlekettiń mysaly jetedi…degen aqyn Ulyqbek Esdáýlettiń sózimen oı qozǵady.
Qazaq tili men mádenıeti – bizdiń memlekettiligimizdegi turǵyzylyp jatqan irgetas! Sondyqtan qazaq tili mádenıetin odan ári damytý jumystary bizdiń yntymaqtastyqtyń eń mańyzdy baǵyty bolmaq.
«Shubar til, seniń kúıigiń...» taqyrybynda ótken pikirsaıysqa qatynasýshy 10 - 11 synyp oqýshylary ustazdarymen birge.
Taqyryby: «Shubar til, seniń kúıigiń...»
Maqsaty:
1. Sheshendik óner, óz oıyn naqty, anyq jetkize bilýge jetý.
2. Mádenıetti sóıleı bilýge, tyńdaı bilýge jetý
3. Oqýshylardyń tanymdyq, izdenimpazdyq qabiletterin arttyrý jáne shyǵarmashylyqpen jumys isteýge daǵdylandyrý.
Ótilý ádisi: Ókiletti bilim berý ádisi
Ótilý túri: OI – Pikir – Usynys
Qatynasýshylar: 10 - 11 synyp oqýshylary
Jospar
1. Kirispe sóz
2. İ bólim Oı qozǵaý «Degen eken...»
İİ bólim Pikir «Úırenetin úrdis»
İİİ bólim Usynys «Tıimdi jol»
3. Ana tiliniń amanaty
4. Kórermender usynysy
5. Úndeý qabyldaý
6. Qorytyndylaý
Kirispe sóz.
Aǵylshyn tili muǵalimi A. K. Mýkysheva
Qosh keldińizder! Qurmetti Ustazdar! Oqýshylar!
1991 jyly elimiz Táýelsizdik alysymen qazaq tilimizde memlekettik til mártebesin alǵan bolatyn.
2001 jyly tilderdi qoldaný men damytýdyń 2001 - 2011 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasy usynylyp, elimizde osy baǵdarlama boıynsha jumystar júrgizildi.
Bıylǵy jyly úkimet 2011 - 2020 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasynyń jobasyn usynyp otyr. Qazirgi ýaqytta Respýblıkamyzdyń barlyq aqparat betterinde, ár túrli qoǵamdyq uıymdar men bilim berý ordalarynda osy jobaǵa baılanysty taldaýlar, til aılyqtary, til aptalyqtary ótkizilip jatyr. Osyǵan oraı mektebimizdegi «Taǵylym» tárbıe berý baǵdarlamasy boıynsha «Ulylar ulaǵaty» baǵytynda, Ókiletti bilim berý ádisinde, 10 - 11 synyp oqýshylary arasynda Oı – Pikir - Usynys otyrysyn ótkizgeli otyrmyz.
Ókiletti bilim berý ádisi arnaıy ereje boıynsha júrgiziledi
1. Sálemdesý, tanysý
2. Birin - biri tyńdaý
3. Syn aıtylmaıdy
4. Anyq, naqty derekter aıtý
5. Qysqa, túsinikti aıtý
6. Sózdi bólmeý
İ bólim «Degen eken...» aıdarymen oı qozǵaýdan bastalyp, İİ bólimde «Úırenetin úrdis» aıdarymen óz pikirin aıtady jáne İİİ bólimde «Tıimdi jol» aıdarymen tildi úırený joldaryn usynady. Interaktıvti taqta betinde «ULY OISHYLDAR – TİL TÝRALY» taqyrybynda birneshe ulylardyń til týraly aıtqan sózderi berilgen. Ár oqýshy ózine unaǵanyn tańdap alyp, mánerlep oqıdy jáne óz pikirin aıta otyryp usynys jasaıdy..
ULY OISHYLDAR – TİL TÝRALY
… Elde birlik bolýy úshin – halqy bir tilde – memlekettik tilde sóılep, jazýy kerek. Kóp tilde sóıleıtin, kóp dinge senetin memlekettiń ishindegi tynyshtyq pen turaqtylyqqa túbinde kepildik te joq. Oǵan keshegi Hazarıa sıaqty órkendep turyp, jer betinen joǵalǵan memlekettiń mysaly jetedi…
Ulyqbek Esdáýlet
Adamnyń buzylýy onyń tiliniń shubarlanýynan bastalady.
R. Emerson
Jeti jurttyń tilin bil, jeti túrli bilim bil, biraq óz tilińniń qadir - qasıetin joǵaltyp, ógeısitpe.
Kórinedi tilden túısik bilim de,
Bile bilsek, jarylqaýshy – tilińde.
Júsip Balasaǵun.
Qazaq tili – túrki tiliniń ishindegi eń baı til.
Shoqan Ýálıhanov.
Til óneri dertpen teń.
Til júrektiń aıtqanyna kónse, jalǵan shyqpaıdy.
Abaı.
Adamdardy aldaýǵa emes, oqytýǵa kelgen kisi olardyń óz tilinde sóıleýi kerek.
K. Gelvesıı.
Til – oılaý quraly. Tilge qalaı bolsa, solaı qaraý degen – qalaı bolsa, solaı oılaý degen sóz.
L. Tolstoı.
Fransýz tili Evropaǵa qandaı áser etse, qazaqtyń tili túrki mádenıetine dál sondaı áser etken.
Qazaq tili – shyǵystyń fransýz tili.
V. Radlov
Qazaqtar sóz ónerine jetik keledi. Bul – jurttyń bárine: oqyǵan adamdarǵa da, álipti taıaq dep bilmeıtinderge de, baıǵa da, jarlyǵa da tán qasıet.
A. Brem.
Til – adamnyń adamdyq belgisiniń zory, jumsaıtyn qarýynyń biri.
... Tilimiz buzylmaı saqtalýyn tilesek, ózgelershe áýeli óz tilimizben oqytyp, sonan soń basqasha oqytý tıis.
Ahmet Baıtursynuly.
Bala óz ana tilinde tárbıelenbese, óz halqyna qyzmet ete almaıdy.
Ana tilin jaqsy meńgerip almaı turyp, ózge tilderdi túsiný múmkin emes.
... Orystyń bilimin alýǵa, ónerin bilýge, jaqsy jaǵyn jattaýǵa elikteý – durys ta, kápirligin, maqtanshaqtyǵyn, raqymsyz, qyzyqshyl, qaltashyl, antshyl «sýyq» sheneýniktigine elikteý, aqsúıek bolýǵa, saltanat túzeýge, turmysyn, júrisin, úı - ishin jat túrge salyp, qazaqtan qashyrtýǵa elikteý – úlken min, kemshilik.
Ultyn shyn súıip, aıanbaı qyzmet qylǵan azamaty kóp jurt – kúshti, ónerli, bilimdi jurt bolyp, basqalarǵa ózin eletip otyr. Ulty úshin qyzmet qylmaı, bas qamyn oılap júrgen azamattardyń eli artta qalyp otyr. Ultshyl jurttar, áne, Germanıa, Japonıa, Anglıa, Túrkıalar… olardyń balasy jasynan «ultym» dep ósedi… Balaǵa bastan ult rýhyn sińirip, qazaq ómirine jaqyndatyp tárbıeleý kerek.
Júsipbek Aımaýytov.
Ulttyń ult bolýy úshin birinshi shart – tili bolýy. Ulttyń tili qurı bastaýy ulttyń qurı bastaǵanyn kórsetedi.
Erlik, eldik, birlik, qaırat, baq, ardyń
Jaýyz taǵdyr joıdy bárin – ne bardyń!
Altyn kúnnen baǵasyz bir belgi bop
Nurly juldyz – babam tili, sen qaldyń!
Maǵjan Jumabaev.
Tildi buzbaı ustartý, baıytý – aqyndardyń moınyna artylǵan zor borysh.
Tilge kirgen jat sózder – sol tildiń zańymen ózgerip, tanymastaı halge jetýi múmkin. Búıtpese jat sózder buralqy bolyp, tildiń shyrqyn buzady, tilge zıan keledi.
Ana tilin jaqsy bilip turyp, bótenshe jaqsy sóılese – bul súıinish, ana tilin bilmeı turyp, bótenshe sóılese – bul kúıinish.
Araq, shylym, aýrýlar adamnyń denesin buzsa, zorlyqpen kirgizilgen jat sózder eldiń túp qazyǵy bolǵan tildi buzady.
Halel Dosmuhamedov.
Til – tek adamǵa ǵana tán, asa qudiretti qural. Sondyqtan tildi qadirleýdiń, árbir sózdiń maǵynasyn, mánin uǵyp, ony oryndy paıdalana bilýdiń máni zor.
… Kóne sózdiń bárine kúmándi qaraýǵa bolmaıdy. Til – halyqtyń perzenti, ol adamzattyń tarıhymen tyǵyz baılanysty. Zamannyń talaptaryna sáıkes ár ýaqytta jańa sózder paıda bolady, keıbir sózder paıdalanýdan shyǵyp qalyp otyrady. Sonymen qatar óziniń bastapqy maǵynasyn ózgertip, jańa maǵynaǵa ıe bolatyn sózder de kezdesedi. Bul – barlyq til ataýlyǵa tán qubylys.
Mustafa Shoqaı.
Bir tildi bilgen – bir adam, eki tildi bilgen – eki adam.
Ana tilińdi bil, orys tilin de jáne basqa tilderdi de bil, ıger. Kóp tildi meńgerý – mádenıettiliktiń belgisi, ǵylym bıigine kóterilýdiń joly, azamattyq sanalylyqtyń, estiliktiń, parasattylyqtyń belgisi.
Qudaıbergen Jubanov.
Mektep dırektory Názıgúl Eshenǵazyqyzy Másálimova
Tárbıe isi jónindegi orynbasary Qanat Jýanyshev
«Til – dostyqtyń kepili» aılyǵynda ótkizilgen is - sharalarǵa qatynasyp, óz baǵalaryn berip otyrdy.
11 synyp oqýshysy Nazarov Qýanysh
… Elde birlik bolýy úshin – halqy bir tilde – memlekettik tilde sóılep, jazýy kerek. Kóp tilde sóıleıtin, kóp dinge senetin memlekettiń ishindegi tynyshtyq pen turaqtylyqqa túbinde kepildik te joq. Oǵan keshegi Hazarıa sıaqty órkendep turyp, jer betinen joǵalǵan memlekettiń mysaly jetedi…degen aqyn Ulyqbek Esdáýlettiń sózimen oı qozǵady.
Qazaq tili men mádenıeti – bizdiń memlekettiligimizdegi turǵyzylyp jatqan irgetas! Sondyqtan qazaq tili mádenıetin odan ári damytý jumystary bizdiń yntymaqtastyqtyń eń mańyzdy baǵyty bolmaq.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
- Qymbatty balalar jáne bizdiń qurmetti qonaqtarymyz. Mine, bizdiń eń tamasha jyl mezgili kóktem de kelip jetti. Kúnniń kózi qardy eritip, anamyzǵa, ájelerimizge tipti búkil dúnıe júziniń áıelderine...
