InfoHub Logo

Óz zamanynda alyp tulǵa, qazaqtyń tuńǵysh ǵalymy, ǵulamasy bolǵan Shoqandy elestetsem, óz isiniń maıtalmany, óte saýatty, bilimdi azamat kózime shoqtaı jana jarqyraı ketedi. Jáne meniń salama baılanysty da onyń jýrnalısıka salasynan habary bar ekeni, sol salada ártúrli jazýshy-jýrnalısttermen jora-joldas ekeni meni tánti etti. Onyń ómirlik rýhanı joly da, eńbek etýdegi san salaly joly da meniń oqý-bilimge degen qumarlyǵymdy ashady.

Men Shoqan Ýálıhanovty pýblısıs retinde kórsem, oǵan degen kózqarasym qandaı bolar edi? Jalpy Shoqannyń shyǵarmashylyǵyna zer salatyn bolsaq, birshama zildi málselerdi kóteretin tyń maqalalaryn baıqaı alamyz. Eńbekteri halqyna degen ádiletsizdikter jáne olardyń múddesin qorǵaý maqsatynda jazylǵanyn kóre aldym! Jáne meniń sol maqalalardy qolyma bar túskenin saralap, qorytsam, maqalasynyń basym kópshiligi halyqtyń arasyndaǵy qarym-qatynasymen baılanysty ekeni, onyń naǵyz halqyna janashyr tulǵa jáne pýblısıs bolǵany tamsandyrdy. Endi osy sózderime dáıek bolýy úshin birer maqalasyn taldap, anyqtap, túıinin shyǵara ketsem...

Patshalyq reseı jalpy bizdiń táýelsizdigimizdiń aldyńǵy shıreginde ózindik ozbyrlyǵyn qazaq halqyna asqan jaýyzdyqpen kórsetkenin bárimiz bilemiz. HİH ǵasyrdyń 68-69 jyldaryndaǵy qaıta qurý reformasy qazaq halqynyń narazylyǵyn týdyrǵan birden bir topalań jyldardyń sumdyǵy edi.Halyq nege narazy boldy? Óıtkeni, bılik qarapaıym buqaranyń pikirmen sanaspaı, ózindik prınsıpterin qoıyp, osy jobany bastap ketti. Bir oılandyratyny qazaqtar bılik basyndaǵy bıleýshilerin tipti bilmedi de, óıtkeni ol adamdar aqsúıek, baı otbasynan shyqqan tulǵalar bolatyn. Dál osy kezeńde Shoqan ózindik pýblısısik qasıetin iske jarata otyryp, halyqtyń narazylyǵyn, olardyń ashýǵa býlyqqan kóńilderin dál osy «Sot reformalary» týraly maqalasynda jarıa etken. Men ózindik pikirimdi qosarbolsam, Shoqan – naǵyz halyq qamyn oılaǵan ǵulama! Osy jerden biz onyń tek ǵalym, fılosof ekenin ańǵarǵanmen, onyń naǵyz pýblısıs ekenin kórdik. Ol óte saýatty qadamdaryn jasaı bildi. Daýryqtyrmaı ǵana, bıler men aqsúıekterdiń paraqorlyǵyn, eline ádiletsizdigin, olardy qanap janshýyn saýatty túrlde toqtata bildi, naq osy materıaly kóńilge jylý uıalatady eken!

Endi bir «Saharadaǵy musylmanshyldyq» týraly maqalasynda taǵylyqqa salynǵan jón-josyqsyz qazaqqtardyń áıelderge kórsetken isteriniń burys ekenin taısalmaı jaıyp salǵan eken. Iaǵnı dál osy maqalasy qazirgi kúnge deıin óziniń problemalyq jaqtaryn taýyp, zaman kóshimen ilesip jatqan jaıy bar.  Gýmanıs-pýblısıst Shoqan, áıeldi qul retinde kórý, jesirdi ámeńgerlikpen kúshtep, zorlap aǵasyna aıttyrý, kishkentaı perishtedeı qyzdy jastaıynan aǵaıynnyń balasymen atastyryp qoıyp, zorlyqpen úılendirý syndy jaıttarǵa óziniń qarsy ekenin jaıyp salady. Jáne óziniń qandastaryn endigiden kúshpen áıeldiń bul áıeldiń bul álemmen teń emes ekenin dáleldemeýge nasıhattady. Bul gýmanıstik turǵydan ózindik daralyǵyn beıneleıdi. Rasymen men Shoqandy áli tolyq zerttemesem de, odan tulǵa retinde de, pýblısıs-jazýshy, ǵalym retinde de alatyn ónegem, úlgim kóp ekenin sezemin. Men Shoqandaı tulǵalardyń jarq etip, qazaq tarıhynyń, qazaq pýblısısıkasynyń sahna tórinde jarq etkenin, jáne olardyń sanynyń mol bolǵanyn qalaımyn! Osyndaı el abyroıyn moınyna boryshyndaı etip saqtaǵan syıly tulǵamyzǵa biz máńgilik bas ıip ótemiz!

---