Sultanmahmut Toraıǵyrov "Bir adamǵa" óleńi
Ońtústik Qazaqstan oblysy,
Arys aýdany, M. Shahanov atyndaǵy jalpy orta mektebi
Qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Polatova Aınur Múslimbekqyzy
Sabaqtyń taqyryby: Sultanmahmut Toraıǵyrov. «Bir adamǵa» óleńi
Sabaqtyń maqsaty: Sultanmahmut Toraıǵyrov ómiri, shyǵarmalary týraly túsinik berý. Óleńniń realısik sıpaty, sújetke qurylýy. Patshadan shen taqqan el bıleýshi baı arqyly halyq ústinen baıyǵan dúnıeqońyz, shenqumar jandardy óltire synaýdaǵy óleńniń áleýmettik ótkirligi. Óleń arqyly izgilikke, meıirimdilikke, mádenıettilikke tárbıeleý. Oqýshy shyǵarmashylyǵyn, izdenimpazdyǵyn damytý.
Sabaq túri: jańa taqyrypty meńgertý
Sabaqtyń kórnekiligi: «Qazaq ádebıeti»9 - 11 synyptar (jalpy kýrs), elektrondyq oqýlyq,. Sultanmahmut Toraıǵyrov. Shyǵarmalar, 2 tomdyq, 1tom. Almaty. «Jazýshy», 1967
Sabaq ádisi: Suraq - jaýap, shyǵarmashylyq jumys, oı qozǵaý, toptastyrý strategıasy
Pánaralyq baılanys: tarıh, geografıa
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi: 1. Oqýshylarmen sálemdesý.
2. Oqýshylardyń sabaqqa qatysyn tekserý.
3. Oqýshylardyń zeıinderin sabaqqa aýdarý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý:
1. A. Baıtursynulynyń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly málimet.
2.«Aqyn inime» óleńin mánerlep oqý, taldaý.
İİİ. Jańa taqyrypty túsindirý.
Sultanmahmut Toraıǵyrov «Bir adamǵa»óleńi
Oı qozǵaý strategıasy.
- Sultanmahmut Toraıǵyrov kim, qandaı óleńderin tómengi synypta oqydyq?(oqýshy jaýaby tyńdaldy)
İ. 1. Aqyn ómirimen tanystyrý.(elektrondy oqýlyqtan) Qazaq ádebıeti 9 - 11synyptar (jalpy kýrs)
2. Aqyn shyǵarmalaryn tirek-syzba arqyly aıtyp shyǵý.
Sultanmahmut Toraıǵyrov
(1893 - 1920)
Romandary: «Qamar sulý», «Kim jazyqty?»(óleńmen jazylǵan)
Óleńderi: «Oqyp júrgen jastarǵa», «Oqýda maqsat ne?»,«Shaǵymyn tiri bolsam, adam bolyp»,«Endigi bet alys»,«Men qazaq»,«Anaý-mynaý»,«Bir adamǵa», Shákirt oıy,«Týǵan elime».
Áńgimesi: «Aýyrmaı esimmen jańylǵanym».
Maqalalary: «Óleń jáne aıtýshylary»,«Qazaq tilindegi óleń kitaptary jaıynan»,«Álıhannyń Semeıge kelýi».
Poemalary: «Kedeı», «Adasqan ómir», «Aıtys» (aıaqtalmaǵan), «Qaıǵy»
İ. «Bir adamǵa» óleńi.
Bir úıde jıýly eken qazyna mal,
Kórsetti bárin bizge aqsaqal shal:
«Burynǵy atamyzǵa syıǵa bergen,
Bizderde mynadaı bar, mynadaı bar?...»
Ol ras, atalaryń shenge alypty,
Arzan qyp, qymbat emes, kemge alypty.
Apyr-aı, qalaı buldaǵan satqandaryn,
Oqa, túıme, syldyrlaq, teńge alypty!
Sýretter jáne kórdim júzi jarqyn,
Oıladym: «Ońdyrǵan - aý, baqqan halqyn!»
Sonshama quny tolyq buldy túıme,
Artynda qaldyrmas pa jaqsy dańqyn?
Dedim men: «Qutty bolsyn shekpenińiz,
Artqyǵa qandaı egin ekkenińiz?
Jýsaq ta denemizden keter emes,
Sondaǵy tuqym shashyp sepkenińiz».
Kórgende kúmis kese, altyn aıaq,
Bir sózdi tamaǵyna qoıdym taıap:
«Qaı momynnyń maly bar bul aıaqta?»
Demeıinshe bolmady, qarap jaı - aq!
Otyrdym, kórsem jekip tastar ma dep,
Shal aıtty: «Kórińizder, jasqanba!» dep,
Keseni qolyma alyp qaraı berdim:
«İshinde naqaq kózden jas bar ma?» dep.
1. Mánerlep oqımyn.(Interaktıvti taqtada óleń mátini turady)
2. Oqýlyqpen jumys. Oqýshylarǵa mánerlep oqytamyn
(3 - 4 oqýshy)
3. Óleńniń mazmunyna toqtalý.
- óleń qandaı adamǵa, kimge arnalǵan dep oılaısyńdar?
- óleń mátindegi mysqyl, kekesin maǵynada qoldanylǵan joldardan neni baıqadyńdar?
Aqynnyń «Kúndelik dápterinen» (Sultanmahmut Toraıǵyrov Shyǵarmalar, 2 tomdyq, İ tom Almaty «Jazýshy», 1967 111 - bet)
1914 jyly 7 joldaspen Shorman aýylyna ózimdi qazaqshylyq aınasynda kórý úshin bardym. Joldaǵy elde meniń kóleńkemdi syrtymnan estip, badyraıtyp kórsetpegen el joq. İzdep barǵan Sádýaqas barǵan jerden meni tússiz býa sóıledi.
Men aýyl onyki hám úmit bolǵan taza jaýap qaıyrmaı, utqyzyńqyrap otyrdym. Janaspaıtyn aýyl eken dep eldegi jaıshylyq qalpymdy buzbadym. Bálkim, onan kóri iltıpatsyz otyrdym. Bildim: ol ishinen meniń bul minezderimniń jalǵyzyn jaqtyrǵan joq.. Boıama qalpy jyltyrady. Júrerde osy boıymsha attansam qalpe dep oılar hám boıama aldanbaǵanymyzdy bildireıin dep:
Shoń, Shorman edik,
Bir-birimizge qorǵan edik.
Shońnyń, Toraıǵyrdyń kók japyraqtary
Butaǵyna kelip qonǵan edik.
Onymyzǵa qaraı siz de:
«Kim kelip, kim ketpegen aýyl edik»
Dep, baýyrlyǵyńdy bildirmeı,
Arqańnyń jaýyrlyǵyń bildirdiń.
Shoń, Shormanǵa bastamasań da,
İltıpatyńnan tastamaǵanyńa rahmet -
«hosh»,- dep, qolyn ustap amandasyp júre berdim.
Bylaı shyqqan soń joldastarym: «Qurmettedi»dep maqtasyp sóıleskende, meniń janym aýrý, jaıym jaısyz edi.
Munan bylaı:
Malǵa basym ımeske,
Rıa tonym kımeske.
Kisi qurmetin súımeske,
Óz isime tımeske,
Kisi tiline ermeske,
«Qazaqshylyqqa» enbeske,
Ashtan ólsem adamǵa,
Namysymdy bermeske,
Maı tamyzsa tilinen
Esh adamǵa senbeske,
Óz aqylymnan basqaǵa... kónbeske.
Kámil ýaǵda etildi! – dedim.
Qosymsha: Jastardy oqýǵa, mádenıetke bastaıtyn «Shoń seriktigi» degen mádenı-aǵartý uıymyn qurmaq bolyp, atalas týysy Shorman balasy Sadýaqastan kómek suraýy halqyna qyzmet kórsetý jolyndaǵy úlken qoǵamdyq bastama edi. Oılaǵany bolmaı, Shorman tuqymdaryna kóńili qalǵan aqyn eldegi myqtylardan qaıyr bolmaıtynyna kózi jetedi. Shormannyń Sadýaqasyna arnalǵan «Bir adamǵa» óleńi osylaısha shyǵarylady.
5 Ironıa.
Sultanmahmut Toraıǵyrov 1914 jyly el aralap júrip, Pavlodar mańynyń ataqty shonjary Shorman aýlyna túsedi. Baılyǵyna mastanǵan Shorman urpaqtary ata teginiń patsha ókimetinen alǵan shen-shekpenderin, halyqtyń kózi jasymen jınalǵan qazyna-múlkin kórsetip, maqtanysh bildiredi. Muny jaqtyrmaǵan aqyn osyǵan baılanysty «Bir adamǵa» óleńin shyǵarady. Baı úıiniń asyl jıhazdaryn kórgen aqyn:
Sýretter jáne kórdim júzi jarqyn,
Oıladym: «Ońdyrǵan-aý, baqqan halqyn!»
Sonshama quny tolyq buldy túıme,
Artynda qaldyrmas pa jaqsy dańqyn?!- deıdi.
a) Burynǵy atamyzǵa syıǵa bergen,
Bizderde mynadaı bar, mynadaı bar...
á) Ol ras, atalaryń shenge alypty,
Arzan qyp, qymbat emes kemge alypty.
b) Oıladym. «Ońdyrǵan - aý, baqqan halqyn!»
v) Qaı momynnyń maly bar bul aıaqta?
g) Keseni qolyma alyp, qaraı berdim:
«İshinde naqaq kózden jas bar ma?» dep,-
degen joldardyń astarly maǵynasyn ashyńdar. Bul sózder, bir qaraǵanda, maqtaý sıaqty kóringenimen, olardyń astarynda zildi kekesin jatqanyn baıqaý qıyn emes. Kelesi shýmaqtyń mazmuny da osylaısha astarly kelekege negizdelgen.
Mine, osy sıaqty sózderdi qarama - qarsy maǵynada, kekesin maǵynasynda qoldanýdy ıronıa deımiz.
Satıra (oqýlyqpen jumys)
Sultanmahmut «Bir adamǵa» óleńinde el ishinde baılyǵyna masattanǵan bir adamnyń basqalarǵa istegen qıanatyn, ozbyrlyǵy men jıirkenishti qylyqtaryn batyl áshkere etedi. Óleń ashshy mysqyl, zildi kekesin túrinde berildi.
Kórkem shyǵarmada ómirdiń bir jaǵymsyz jaqtary men qubylysyn osylaısha kúlki ete, mysqyldaı sýretteýdi satıra dep ataıdy.
6. Óleńdi joldaý arqyly aqynnyń ózekti oıyn ashý. (óleń mátininde qoldanylǵan árbir joldaryna mán berý, oqýshyǵa taldatý)
- Shal baılyǵyn qalaı tanystyrdy, qandaı sezimin baıqadyńdar?
- «Qaı momynyń maly bar bul aıaqta?»,..
Keseni qolyma alyp qaraı berdim:
«İshinde naqaq kózden jas bar ma?»- dep degen joldardan ne uqtyq neni baıqaýǵa bolady?
7. Óleńniń qurylysyna taldatý (taqtamen jumys),
Bir úıde // jıýly eken // qazyna mal,
Kórsetti // bárin bizge // aqsaqal shal:
«Burynǵy //atamyzǵa // syıǵa bergen,
Bizderde //mynadaı bar, // mynadaı bar?...»
(oqýshylar ınteraktıvti taqta arqyly oryndaıdy)
6 shýmaq, 4 tarmaq, 11 býyndy, 3 býnaqty, qara óleń uıqasy.
İİİ. Ahmet Baıtursynulynyń «Aqyn inime» óleńi jáne Abaı Qunanbaevtyń «Qarasha, jeltoqsan men sol bir - eki aı» óleńderin eske túsirý arqyly salystyrý.
(ınteraktıvti taqtamen jumys)
İÚ. Tarıh derekterge súıensek...,
Ol – Shormanovtardyń tarıhta kim bolǵandyǵy týraly. «Baıanaýyl men Pavlodar ýezeriniń sharýalary qoǵamdyq jerlerdi arsyzdyqpen alǵan iri baılar men pomeshıkterge qarsy ashyq kúreske shyqty,- dep jazady tarıhshy B. Súleımenov,- olar Shormanovtar tárizdi iri feodaldardyń jerlerin konfıskelep, jeri joqtarǵa bólip berýdi talap etti. Sharýalar Shormanovtardyń aýylyna shabýyl jasap, olardyń jylqylaryn qýyp ketken kezderi de boldy. 1906 - 1907 jyldary jıi bolyp turǵan osyndaı tolqýlardy basý úshin patsha úkimeti jazalaýshy otrádtar jiberip otyrdy» (Súleımenov B. Qazaqstan v pervoı rýsskoı revolúsıı Alma - ata, 1949. 19 – bet)
(T. Jabaǵın. S. Toraıǵyrov «Shyǵarmalaryn mektepte oqytý metodıkasy». Almaty «Raýan» 1991)
Ú. Keshe, búgin, erteń...
Oqýshy pikirin tyńdaý
İV. Jańa sabaqty bekitý.
Sabaqty pysyqtaý
Qorytyndy: «Bir adamǵa» óleńi - aqyn shyǵarmashylyǵyndaǵy eń negizgi shyǵarmalardyń biri. Óleńge bir dáýirdiń negizgi shyndyǵy syıǵandyǵyn aqyn qarapaıym tilmen jetkize bilgen. Sol kezeńdegi qazaq dalasynda shyn realısik ómirden, naqty ómirlik faktiden alynǵandyǵy.
V. Úı tapsyrmasyn berý:
S. Toraıǵyrov «Bir adamǵa» óleńi.
Óleń mátini arqyly ınsenırovka qurap kelý.
Vİ. Baǵalaý.
Arys aýdany, M. Shahanov atyndaǵy jalpy orta mektebi
Qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Polatova Aınur Múslimbekqyzy
Sabaqtyń taqyryby: Sultanmahmut Toraıǵyrov. «Bir adamǵa» óleńi
Sabaqtyń maqsaty: Sultanmahmut Toraıǵyrov ómiri, shyǵarmalary týraly túsinik berý. Óleńniń realısik sıpaty, sújetke qurylýy. Patshadan shen taqqan el bıleýshi baı arqyly halyq ústinen baıyǵan dúnıeqońyz, shenqumar jandardy óltire synaýdaǵy óleńniń áleýmettik ótkirligi. Óleń arqyly izgilikke, meıirimdilikke, mádenıettilikke tárbıeleý. Oqýshy shyǵarmashylyǵyn, izdenimpazdyǵyn damytý.
Sabaq túri: jańa taqyrypty meńgertý
Sabaqtyń kórnekiligi: «Qazaq ádebıeti»9 - 11 synyptar (jalpy kýrs), elektrondyq oqýlyq,. Sultanmahmut Toraıǵyrov. Shyǵarmalar, 2 tomdyq, 1tom. Almaty. «Jazýshy», 1967
Sabaq ádisi: Suraq - jaýap, shyǵarmashylyq jumys, oı qozǵaý, toptastyrý strategıasy
Pánaralyq baılanys: tarıh, geografıa
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi: 1. Oqýshylarmen sálemdesý.
2. Oqýshylardyń sabaqqa qatysyn tekserý.
3. Oqýshylardyń zeıinderin sabaqqa aýdarý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý:
1. A. Baıtursynulynyń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly málimet.
2.«Aqyn inime» óleńin mánerlep oqý, taldaý.
İİİ. Jańa taqyrypty túsindirý.
Sultanmahmut Toraıǵyrov «Bir adamǵa»óleńi
Oı qozǵaý strategıasy.
- Sultanmahmut Toraıǵyrov kim, qandaı óleńderin tómengi synypta oqydyq?(oqýshy jaýaby tyńdaldy)
İ. 1. Aqyn ómirimen tanystyrý.(elektrondy oqýlyqtan) Qazaq ádebıeti 9 - 11synyptar (jalpy kýrs)
2. Aqyn shyǵarmalaryn tirek-syzba arqyly aıtyp shyǵý.
Sultanmahmut Toraıǵyrov
(1893 - 1920)
Romandary: «Qamar sulý», «Kim jazyqty?»(óleńmen jazylǵan)
Óleńderi: «Oqyp júrgen jastarǵa», «Oqýda maqsat ne?»,«Shaǵymyn tiri bolsam, adam bolyp»,«Endigi bet alys»,«Men qazaq»,«Anaý-mynaý»,«Bir adamǵa», Shákirt oıy,«Týǵan elime».
Áńgimesi: «Aýyrmaı esimmen jańylǵanym».
Maqalalary: «Óleń jáne aıtýshylary»,«Qazaq tilindegi óleń kitaptary jaıynan»,«Álıhannyń Semeıge kelýi».
Poemalary: «Kedeı», «Adasqan ómir», «Aıtys» (aıaqtalmaǵan), «Qaıǵy»
İ. «Bir adamǵa» óleńi.
Bir úıde jıýly eken qazyna mal,
Kórsetti bárin bizge aqsaqal shal:
«Burynǵy atamyzǵa syıǵa bergen,
Bizderde mynadaı bar, mynadaı bar?...»
Ol ras, atalaryń shenge alypty,
Arzan qyp, qymbat emes, kemge alypty.
Apyr-aı, qalaı buldaǵan satqandaryn,
Oqa, túıme, syldyrlaq, teńge alypty!
Sýretter jáne kórdim júzi jarqyn,
Oıladym: «Ońdyrǵan - aý, baqqan halqyn!»
Sonshama quny tolyq buldy túıme,
Artynda qaldyrmas pa jaqsy dańqyn?
Dedim men: «Qutty bolsyn shekpenińiz,
Artqyǵa qandaı egin ekkenińiz?
Jýsaq ta denemizden keter emes,
Sondaǵy tuqym shashyp sepkenińiz».
Kórgende kúmis kese, altyn aıaq,
Bir sózdi tamaǵyna qoıdym taıap:
«Qaı momynnyń maly bar bul aıaqta?»
Demeıinshe bolmady, qarap jaı - aq!
Otyrdym, kórsem jekip tastar ma dep,
Shal aıtty: «Kórińizder, jasqanba!» dep,
Keseni qolyma alyp qaraı berdim:
«İshinde naqaq kózden jas bar ma?» dep.
1. Mánerlep oqımyn.(Interaktıvti taqtada óleń mátini turady)
2. Oqýlyqpen jumys. Oqýshylarǵa mánerlep oqytamyn
(3 - 4 oqýshy)
3. Óleńniń mazmunyna toqtalý.
- óleń qandaı adamǵa, kimge arnalǵan dep oılaısyńdar?
- óleń mátindegi mysqyl, kekesin maǵynada qoldanylǵan joldardan neni baıqadyńdar?
Aqynnyń «Kúndelik dápterinen» (Sultanmahmut Toraıǵyrov Shyǵarmalar, 2 tomdyq, İ tom Almaty «Jazýshy», 1967 111 - bet)
1914 jyly 7 joldaspen Shorman aýylyna ózimdi qazaqshylyq aınasynda kórý úshin bardym. Joldaǵy elde meniń kóleńkemdi syrtymnan estip, badyraıtyp kórsetpegen el joq. İzdep barǵan Sádýaqas barǵan jerden meni tússiz býa sóıledi.
Men aýyl onyki hám úmit bolǵan taza jaýap qaıyrmaı, utqyzyńqyrap otyrdym. Janaspaıtyn aýyl eken dep eldegi jaıshylyq qalpymdy buzbadym. Bálkim, onan kóri iltıpatsyz otyrdym. Bildim: ol ishinen meniń bul minezderimniń jalǵyzyn jaqtyrǵan joq.. Boıama qalpy jyltyrady. Júrerde osy boıymsha attansam qalpe dep oılar hám boıama aldanbaǵanymyzdy bildireıin dep:
Shoń, Shorman edik,
Bir-birimizge qorǵan edik.
Shońnyń, Toraıǵyrdyń kók japyraqtary
Butaǵyna kelip qonǵan edik.
Onymyzǵa qaraı siz de:
«Kim kelip, kim ketpegen aýyl edik»
Dep, baýyrlyǵyńdy bildirmeı,
Arqańnyń jaýyrlyǵyń bildirdiń.
Shoń, Shormanǵa bastamasań da,
İltıpatyńnan tastamaǵanyńa rahmet -
«hosh»,- dep, qolyn ustap amandasyp júre berdim.
Bylaı shyqqan soń joldastarym: «Qurmettedi»dep maqtasyp sóıleskende, meniń janym aýrý, jaıym jaısyz edi.
Munan bylaı:
Malǵa basym ımeske,
Rıa tonym kımeske.
Kisi qurmetin súımeske,
Óz isime tımeske,
Kisi tiline ermeske,
«Qazaqshylyqqa» enbeske,
Ashtan ólsem adamǵa,
Namysymdy bermeske,
Maı tamyzsa tilinen
Esh adamǵa senbeske,
Óz aqylymnan basqaǵa... kónbeske.
Kámil ýaǵda etildi! – dedim.
Qosymsha: Jastardy oqýǵa, mádenıetke bastaıtyn «Shoń seriktigi» degen mádenı-aǵartý uıymyn qurmaq bolyp, atalas týysy Shorman balasy Sadýaqastan kómek suraýy halqyna qyzmet kórsetý jolyndaǵy úlken qoǵamdyq bastama edi. Oılaǵany bolmaı, Shorman tuqymdaryna kóńili qalǵan aqyn eldegi myqtylardan qaıyr bolmaıtynyna kózi jetedi. Shormannyń Sadýaqasyna arnalǵan «Bir adamǵa» óleńi osylaısha shyǵarylady.
5 Ironıa.
Sultanmahmut Toraıǵyrov 1914 jyly el aralap júrip, Pavlodar mańynyń ataqty shonjary Shorman aýlyna túsedi. Baılyǵyna mastanǵan Shorman urpaqtary ata teginiń patsha ókimetinen alǵan shen-shekpenderin, halyqtyń kózi jasymen jınalǵan qazyna-múlkin kórsetip, maqtanysh bildiredi. Muny jaqtyrmaǵan aqyn osyǵan baılanysty «Bir adamǵa» óleńin shyǵarady. Baı úıiniń asyl jıhazdaryn kórgen aqyn:
Sýretter jáne kórdim júzi jarqyn,
Oıladym: «Ońdyrǵan-aý, baqqan halqyn!»
Sonshama quny tolyq buldy túıme,
Artynda qaldyrmas pa jaqsy dańqyn?!- deıdi.
a) Burynǵy atamyzǵa syıǵa bergen,
Bizderde mynadaı bar, mynadaı bar...
á) Ol ras, atalaryń shenge alypty,
Arzan qyp, qymbat emes kemge alypty.
b) Oıladym. «Ońdyrǵan - aý, baqqan halqyn!»
v) Qaı momynnyń maly bar bul aıaqta?
g) Keseni qolyma alyp, qaraı berdim:
«İshinde naqaq kózden jas bar ma?» dep,-
degen joldardyń astarly maǵynasyn ashyńdar. Bul sózder, bir qaraǵanda, maqtaý sıaqty kóringenimen, olardyń astarynda zildi kekesin jatqanyn baıqaý qıyn emes. Kelesi shýmaqtyń mazmuny da osylaısha astarly kelekege negizdelgen.
Mine, osy sıaqty sózderdi qarama - qarsy maǵynada, kekesin maǵynasynda qoldanýdy ıronıa deımiz.
Satıra (oqýlyqpen jumys)
Sultanmahmut «Bir adamǵa» óleńinde el ishinde baılyǵyna masattanǵan bir adamnyń basqalarǵa istegen qıanatyn, ozbyrlyǵy men jıirkenishti qylyqtaryn batyl áshkere etedi. Óleń ashshy mysqyl, zildi kekesin túrinde berildi.
Kórkem shyǵarmada ómirdiń bir jaǵymsyz jaqtary men qubylysyn osylaısha kúlki ete, mysqyldaı sýretteýdi satıra dep ataıdy.
6. Óleńdi joldaý arqyly aqynnyń ózekti oıyn ashý. (óleń mátininde qoldanylǵan árbir joldaryna mán berý, oqýshyǵa taldatý)
- Shal baılyǵyn qalaı tanystyrdy, qandaı sezimin baıqadyńdar?
- «Qaı momynyń maly bar bul aıaqta?»,..
Keseni qolyma alyp qaraı berdim:
«İshinde naqaq kózden jas bar ma?»- dep degen joldardan ne uqtyq neni baıqaýǵa bolady?
7. Óleńniń qurylysyna taldatý (taqtamen jumys),
Bir úıde // jıýly eken // qazyna mal,
Kórsetti // bárin bizge // aqsaqal shal:
«Burynǵy //atamyzǵa // syıǵa bergen,
Bizderde //mynadaı bar, // mynadaı bar?...»
(oqýshylar ınteraktıvti taqta arqyly oryndaıdy)
6 shýmaq, 4 tarmaq, 11 býyndy, 3 býnaqty, qara óleń uıqasy.
İİİ. Ahmet Baıtursynulynyń «Aqyn inime» óleńi jáne Abaı Qunanbaevtyń «Qarasha, jeltoqsan men sol bir - eki aı» óleńderin eske túsirý arqyly salystyrý.
(ınteraktıvti taqtamen jumys)
İÚ. Tarıh derekterge súıensek...,
Ol – Shormanovtardyń tarıhta kim bolǵandyǵy týraly. «Baıanaýyl men Pavlodar ýezeriniń sharýalary qoǵamdyq jerlerdi arsyzdyqpen alǵan iri baılar men pomeshıkterge qarsy ashyq kúreske shyqty,- dep jazady tarıhshy B. Súleımenov,- olar Shormanovtar tárizdi iri feodaldardyń jerlerin konfıskelep, jeri joqtarǵa bólip berýdi talap etti. Sharýalar Shormanovtardyń aýylyna shabýyl jasap, olardyń jylqylaryn qýyp ketken kezderi de boldy. 1906 - 1907 jyldary jıi bolyp turǵan osyndaı tolqýlardy basý úshin patsha úkimeti jazalaýshy otrádtar jiberip otyrdy» (Súleımenov B. Qazaqstan v pervoı rýsskoı revolúsıı Alma - ata, 1949. 19 – bet)
(T. Jabaǵın. S. Toraıǵyrov «Shyǵarmalaryn mektepte oqytý metodıkasy». Almaty «Raýan» 1991)
Ú. Keshe, búgin, erteń...
Oqýshy pikirin tyńdaý
İV. Jańa sabaqty bekitý.
Sabaqty pysyqtaý
Qorytyndy: «Bir adamǵa» óleńi - aqyn shyǵarmashylyǵyndaǵy eń negizgi shyǵarmalardyń biri. Óleńge bir dáýirdiń negizgi shyndyǵy syıǵandyǵyn aqyn qarapaıym tilmen jetkize bilgen. Sol kezeńdegi qazaq dalasynda shyn realısik ómirden, naqty ómirlik faktiden alynǵandyǵy.
V. Úı tapsyrmasyn berý:
S. Toraıǵyrov «Bir adamǵa» óleńi.
Óleń mátini arqyly ınsenırovka qurap kelý.
Vİ. Baǵalaý.
You Might Also Like
