InfoHub Logo

Saıys
Taqyryby: Sur bult túsi sýyq qaptaıdy aspan
(Abaı óleńderin mánerlep oqý saıysy)
Taqyryby: «Sur bult túsi sýyq qaptaıdy aspan» (mánerlep oqý saıysy).
Maqsaty:
Bilimdilik: oqýshylardy qazaq halqynyń uly aqyny Abaı Qunanbaevtyń ómir joly men naqyl sózderimen tanystyryp óleńdi mánerlep, sanaly túsinip oqýǵa mashyqtandyrý;
Damytýshylyq: oqýshylardyń dúnıetanymyn keńeıtý, este saqtaý, shyǵarmashylyq qabiletterin damytý, júıeli sóıleý mádenıetin qalyptastyrý;
Tárbıelik: oqýshylardy adamgershilikke, adaldyqqa, talapty bolýǵa, eńbeksúıgishtikke tárbıeleý..
Tıpi: saıys.
Kórkemdigi: slaıdtar, Abaı týraly jazylǵan naqyl sózder, sýretter.

Ótilý barysy:
Armysyzdar, sanaly sózdi sary altynnan artyq baǵalaǵan qadirmendi qonaqtar men qurmetti ustazdar jáne bilim alýshylar!
Aqyl - oı aqyndyqtyń kıesi - Abaı!
Túgel sózdiń túbi bir júıesi - Abaı!
Adaldyq, ar uıattyń danyshpany
«Óleń - sózdiń patshasy» ıesi Abaı!, demekshi búgingi ótkizgeli otyrǵan «Sur bult túsi sýyq qaptaıdy aspan» atty mánerlep oqý saıysymyzǵa Qosh keldińizder!
Abaı - qazaq halqynyń uly perzenti, aqyn daryn ıesi. Abaıdyń ónegeli ómiri, árbir ulannyń júreginde maqtanysh sezimin uıalatady. Abaıdyń ár sózi bilgen adam úshin ónege, ósıetke toly. Sondyqtan Abaı sózimen aıtqanda, adam bolam deseńiz, abaı jolymen júrip, ata balasy emes, adam balasy bolyp, adamgershilik pen izgilik qasıetterin boıǵa sińire berińizder dep aıtqym keledi.
Saıysymyz úsh kezeńnen turady.
1 - kezeń «Abaı álemi»
Iaǵnı, bul kezeńde aqyn ómirinen berilgen suraqtarǵa jaýap beresińder
2 - kezeń «Men jazbaımyn óleńdi ermek úshin» bul kezeńde saıyskerler óleńdi mánerlep oqyp, jatqa oryndaýy tıis.
3 - kezeń «Abaı aıtqan asyldar» bul kezeńde saıyskerler berilgen naqyl sózderdiń jalǵasyn tabady.
Olaı bolsa mánerlep oqý saıysyn bastaıyq
Júregin shyraq etip jandyrǵan kim?
Jyrymen jan sýsynyn qandyrǵan kim?
Ózine - ózi ornatyp eskertkishti,
Mura ǵyp keıinge qaldyrǵan kim?
Soqtyqpaly, soqpaqsyz jerde ósken kim?
Únimen ádildiktiń lebi esken kim?
Armanyn attandyryp keleshekke
Bizbenen osy kúnge tildesken kim?
Abaı dana,
Ǵulamasy ǵasyrdyń
Jyrlarynda jabyrqaý joq, jasym muń,
Óleń bolyp bizge jetti ónegeń,
Sáýlesi bop
Óleń degen asyldyń
Jyrlarynda tunyp turǵan ulylyq,
Jabyrqasam jańǵa quıar jylylyq.
Abaı degen - jumbaq álem, bıik shyń,
Bolǵanym joq áli ózińdi uǵynyp.
Olaı bolsa, mánerlep oqý saıysynyń qatysýshylaryn ortaǵa shaqyraıyq! Saıysymyzdy bastamas buryn búgingi báıgege qazylyq etetin alqa múshesimen tanys bolaıyq:
. Barlyq qatysýshylarymyzǵa sát sapar tilep, saıysymyzdy bastaımyz!
Aqynnyń ata - qonys jeri qandaı?
Ata - baba, áýlıeti, tegi qandaı?
Aqyndy tebirentken, kúńirentken
Ushqyn uıa, ortasy, eli qandaı?- deı kele, saıysymyzdyń birinshi «Abaı álemi» atty kezeńi boıynsha suraqtarǵa jaýap beremiz.
1. Abaı qaı jerde dúnıege kelgen?
(Shyǵys Qazaqstan oblysy, Shyńǵys taýynyń bókterinde)
2. Abaı qaı kúni, qaı jyly týylǵan?
(1845 jyly 10 tamyzda)
3. Abaıdyń rýy, qandaı ortadan shyqqan?
(Tobyqty)
4. Abaıdyń shyn aty? (Ibrahım)
5. Abaıdyń ákesiniń aty kim?
(Qunanbaı)
6. Ájesiniń aty kim? (Zere)
7. Abaıdyń anasynyń aty kim? (Uljan)
8. Abaı neshe jasqa deıin oqyǵan? 13
9. Abaı kim? (Aqyn, sazger, aýdarmashy)
10. Qandaı óleńderin bilesińder?
(Jaz, qys, kúz, kóktem jyl mezgilderi týraly)
11. Abaı týraly kim zerttep jazǵan? (M. Áýezov)
12. Abaıdyń qandaı aýdarmalaryn oqydyńyzdar? ()
Keıingi urpaq jyrlaryn jattap qanyqty
Úlgi tutyp báıterekteı alypty,
Kókiregi oıaý, sezimdi urpaq qaıdasyń,
Óleńder oqyp ózińdi bir tanytshy - deı otyryp, saıysymyzdyń «Men jazbaımyn óleńdi ermek úshin...» dep atalatyn kelesi kezeńge bastaıyq.
Bul kezeńde saıyskerlerimiz ózderiniń jattap kelgen óleńderin mánerlep, jatqa aıtady.
(slaıd tanystyrý)
Asyl sózdi izdeseń,
Abaı oqy, erinbe!
Adamdyqty kózdeseń
Jattap toqy kóńilge,- dep S. Toraıǵyrov jyrlaǵandaı, saıysymyzdyń eń sońǵy kezeńi «Abaı aıtqan asyldar» dep atalatyn 3 - shi kezeńimizdi bastaımyz. Iaǵnı, bul kezeńimizde saıyskerlerimiz naqyl sózderdiń jalǵasyn tabady.
1. Sende bir kirpish dúnıege «Ketigin tap ta, bar qalan)
2. Bilimdiden shyqqan sóz (Talaptyǵa bolsyn kez)
3. Atanyń balasy bolma, (Adamnyń balasy bol)
4. Bes dushpan:
5. Talap, eńbek, tereń oı (Qanaǵat rahym, oılap qoı)
6. Dosy joqpen syrlas (Dosy kóppen syılas)
7. Úsh - aq nárse adamnyń qasıeti(ystyq qaırat, nurly aqyl, jyly júrek)
8. Ótkirdiń júzi, kesteniń bizi (Órnegin sendeı sala almas)
9. Tolǵaýy toqsan qyzyl til (Sóıleımin deseń óziń bil)
10. Eńbek qylsań erinbeı (Toıady qarnyń tilenbeı)
11. Ásempaz bolma árnege (Ónerpaz bolsań arqalan
Ánniń de estisi bar, eseri bar
Tyńdaýshynyń qulaǵyn keseri bar
Aqyldynyń sózindeı oıly, kúıli,
Tyńdaǵanda kóńildiń áseri bar - dep aıta otyryp Abaı atamyz sazger retinde de bizge málim.
Sol Abaı atamyzdyń «Jelsiz túnde jaryq aı» dep atalatyn ánin tyńdap alaıyq.
Saıysty qorytyndylaý:
Abaı barlyq qazaq halqynyń maqtanyshy ǵana emes, ar - uıatty, ulttyq namysy. Abaı shyqqan bıik, Abaı baılaǵan tuńǵıyq qazaq halqynyń shyqqan shyńy, oı túbine súńgigen tereńi. Sondyqtan Abaıdy oqymaǵan, sózin kóńiline toqymaǵan, tym qurysa bir óleńin jatqa bilmeıtin oqýshylar bolmaýǵa tıis. Abaı álemin búkil dúnıege taratýshy kemeńger jazýshy Muhtar Aýezov «Men Abaıdy tereńinen shómishtep qana ishem» degen eken. Al biz Uly ǵulama tereńine bas qoıǵanymyzben tek sol tereńnen demin ǵana tattyq ǵoı dep oılaımyn. Sol sebepten oqýdan, bilýge umtylýshylyqtan, izdenýden jalyqpaıyq. Sabaǵymyzdy qorytyndylaı kele, Prezıdentimiz N. Á. Nazarbaevtyń sózimen aıaqtaımyn. «Abaıdy tanytý arqyly biz Qazaqstandy álemge tanytamyz, qazaq halqyn tanytamyz. Abaı árqashan bizdiń ulttyq uranymyz bolýy tıis» deı kele, biz de Elbasymyzdyń atqan sózine qosyla otyryp,
Asyl sózdi izdeseń Abaıdy oqy, erinbe – deı kele «Sur bult túsi sýyq qaptaıdy aspan» atty mánerlep oqý saıysyn aıaqtaımyz.

Esbolova Nurjanat
Sur bult túsi sýyq qaptaıdy aspan. júkteý