InfoHub Logo

İİİ bólimdi erlik-ertegi

Qatysýshylar:

1. Móldir.
2. Qutjol.
3. Qoıantaı.
4. Qydyr Ata.
5. Kóktem qyz
6. Qaraqshy.
7. Mystan.
8. Maımyl.
9. Dáý.
10. Kópshilik sahnasynda ár túrli qýyrshaqtar

BİRİNSHİ BÓLİM

Shymyldyq ashylǵanda Sábıt Ulyqpanulynyń «Qýyrshaqtar áni» oryndalyp, bılep júrgen qýyrshaqtar kórinedi. Tórde uıyqtap jatqan Móldir oıanady. Bir qýyrshaq tósegin jınasyp, biri kıimin kıindirip, biri qolyna sý quıady. Aınaǵa qarap taranyp bolǵan Móldir Qutjolmen birge qýalaspaq oınaıdy.

Móldir: O, sharshap kettim ǵoı. Qutjol sen nege menen ozyp kete beresiń? (zalǵa qarap) Oı, keshirersizder. Qutjolmen jarysamyn dep sizderdi baıqamaı qalyppyn ǵoı. Sálemetsizder me, balalar. Meniń atym-Móldir. Mynaý meniń dosym. Aty-Qutjol.

Qutjol: Salamatsyzdar ma, balalar.

Móldir: Balalar, sizderdiń attaryńyz kim? (Qutjol úredi) Týý, Qutjol, túk esittirmediń ǵoı. Kim deısińder? Jarar. Keıin bir-birlep tanysarmyz. (Qutjol taǵy úrip Móldirdiń eteginen tartqylaıdy) Nemene? Taǵy jarysaıyq deısiń be? Maqul. Al,kettik. Bir, eki, úsh! (Ekeýi jarysa júgiredi. Qutjol ozyp kete beredi) Taǵy ozyp kettiń be? Balalar, sender aıtyńdarshy. Qutjol menen nege ozyp kete beredi. (oılanyp qalady) Aıtpaqshy, balalar, bizdiń nege jarysyp júrgenderimizdi bilesińder me?

Qutjol: Erteń Qydyr Ata keledi. Sonda Qydyr Atanyń aldynan kim birinshi baryp, án salyp, bı bılep, taqpaq aıtyp berse, sol eń ádemi syılyqqa ıe bolady.

Móldir: Biz soǵan daıyndalyp jatyrmyz. Qydyr Atamyzǵa kórseter ónerimiz de daıyn.

Qutjol: Men taqpaq aıtamyn. Aıtyp bereıin be?

Qutjol degen irimin,
Qazynanyń birimin.
Adamdardyń dosymyn,
Ótirik pe osynym.

El baılyǵyn kúzetem,
Qyńyrlardy túzetem.
Týǵan jerdi túleter,
Azamatpyz biz erteń.

Móldir: Al, men bı bılep beremin.

Mýzyka oınalyp Móldir bıleıdi

Qutjol: Biz, Móldir ekeýmiz án de aıtamyz.

Ekeýi Sábıt Ulyqpanulynyń «Jas shabandoz» ánin oryndaıdy.

Móldir: Kel, Qutjol, qaıtadan jarysamyz. Balalar, sender men ozsam «Móldir» dep aıqaılap, qostap otyryńdar.

Qutjol: Al, men ozsam «Qutjol» dep aıqaılańdar.

Móldir: Qazir kim ozǵanyn kóremiz.

Qutjol: Balalar, sender «Bir! Eki! Úsh!» dep sanańdar. Káne.

Qutjol ózi bastap sanaıdy da, «Úsh» degende júgire jóneledi. Birde Móldir, birde Qutjol ozyp, aqyrynda Qutjol jeńip shyǵady.

Móldir: Qap. Taǵy da ozyp ketti-aý.

Qutjol: Alaqaı, alaqaı. Erteń Qydyr Atanyń aldynan men birinshi shyǵamyn.

Móldir: Ony áli kórermiz. Biraq sen shynynda qalaı ozyp kettiń? Men ozyp kele jatqan sıaqty edim.

Qutjol: Qyzdar dym júgire almaıdy. Tasbaqa sıaqty tyrbańdap júgiresińder.

Móldir: Mynanyń mazaq qylýyn-aı. Endi senimen dos bolmaımyn. (Ókpeleıdi)

Qutjol: Jaraıdy renjimeshi.

                            (ándetip jubatady.)

Aýzyń ketti burtıyp,
Erinderiń dúrdıip.
Ókpeleısiń sen nege,
Ketti eken kim tıip?

Móldir: (kúlip jiberedi) Endi mazaqtamaısyń ba?

Qutjol: Eshqashanda. Men senen qalaı ozyp ketkenimdi aıtaıyn ba?

Móldir: Al, aıtshy. Biraq ótirik aldama.

Qutjol: Aıtaıyn ba, balalar?

Móldir: Aıtatyn bolsań, aıtpaısyń ba jalyndyrmaı.

Qutjol: Endeshe qaramaısyń ba? Meniń aıaǵym tórteý emes pa?

Kúledi.

Móldir: Rasynda ańqaý basym, qalaı bilmegenmin.

Kúledi. Osy kezde bireýdiń júgirip kele jatqan dybysy esitiledi.

Qutjol: Bul ne boldy eken? (Qulaǵyn jerge tósep tyńdaıdy) Osylaı qaraı janushyra júgirip kele jatyr. Qazir qandaı batyr ekenin bilemiz. (aýany ıiskeıdi) Qyzyqty qara, qylı kóz, uzynqulyq qoı mynaý.

Móldir: Bul jaqta ol ne qylyp júr?

Qutjol: Qazir anyqtaımyz. Qane, jasyryna turaıyq.

EKİNSHİ KÓRİNİS

Mýzyka oınalyp, alqyna júgirip Qoıantaı shyǵady.

Qoıantaı: Oıpyrmaı, jete alsam bolar edi. Qasqyrdan da qutyldym, túlkiden de qutyldym. Endi tezirek jetsem eken. (Osy kezde Qutjol artynan kelip ars ete qalady. Qoryqqan Qoıantaı dir-dir etip jata ketedi.) Aǵataı tımeshi. Qasqyrdan da qutyldym, túlkiden de qutyldym, endi kimge tutyldym?

Móldir: (júgirip shyǵady) Qutjol, ket bylaı. Tıme.

Qoıantaı zyp berip, Móldirdiń artyna tyǵylady.

Qoıantaı: Tıme deńizshi, ıtińizge...

Qutjol: Men ıt emespin, Qutjolmyn.

Qoıantaı: Iá, ıá, ıt emessiz, Qutjolsyz.

Móldir: Sen kimsiń? Munda nege keldiń?

Qoıantaı: Men be?

Qutjol: Endi kim? Men senen surap turmyn ǵoı.

Qoıantaı: Men qoıanmyn. Qoıantaımyn.

Móldir: Qutjol, boldy. Qorqyta berme. Onsyz da záresi ushyp ketipti.

Qutjol: Jaraıdy men jaı oınasam.

Móldir: Aptyǵyńdy bas, Qoıantaı. Qaıdan kelesiń, qaıda barasyń?

Qoıantaı: Qutjol ary bara tursynshy. Qoryqqannan aýyzyma sóz túser emes.

Móldir: Qutjol, estidiń ǵoı.

Qutjol: Neni?

Móldir: «Ary bara tur» degen joq pa?

 Qutjol: Jaraıdy.

Aýlaǵyraq baryp, qulaǵyn tosyp sóz tyńdaıdy.

Móldir: Aıta ber. Qoryqpa.

Qoıantaı: Aıtsam sumdyq. Bıyl Qydyr Ata kelmeıtin bolypty.

Móldir: Qalaısha?..

Qoıantaı: Qalyń ormannyń ar jaǵynda, qarly taýlardyń ber jaǵynda jalǵyz kózdi qara dáý, Qydyr Atany aldap úlken jartastardyń arasyna qamap qoımaq.

Qutjol: Soqpa ótirikti.

Móldir: Týý, Qutjol qoıa turshy, daýryqpaı.

Qoıantaı: Eger Qydyr Ata kelmese, kóktem kelip, jaz shyqpaıdy. Jerdiń bárin muz qaptap, sýyqtan qustar kele almaı, qyrylady. Aıazǵa shydamaǵan ańdar basqa jaqqa aýyp ketedi. Balalar syrtqa shyǵyp erkin oınaı almaıdy.

Móldir: Muny sen qaıdan bilesiń?

Qoıantaı: Butanyń arasynda tyǵylyp turyp, qasqyr men túlkiniń áńgimesin esitip qaldym. Olar meni baıqap qoıyp, ázer qashyp qutyldym.

Qutjol: Olar Qydyr Atany qalaı keltirmeıdi. Ata taıaǵyn kóterip qalǵanda-aq birden kóktem shyǵyp, jaz ornaıdy.

Qoıantaı: Qydyr atanyń keler jolynda qaraqshylar bar. Onyń basshysy óte qorqynyshty.

Qutjol: Qaraqshylardyń qandaı qatysy bar?

Qoıantaı: Mystan kempir qaraqshylarǵa baryp, Qydyr Atanyń taıaǵyn urlap alýǵa kóndiredi.

Móldir: Al, qasqyr men túlki qaıda?

Qoıantaı: Olar osynda qalyp, balalardy Qydyr Ata kelmeıdi dep qorqytyp, oınatpaı qoımaq.

Qutjol: Al, sen qaıda dedektep barasyń?

Qoıantaı: Men osylardyń barlyǵyn Qydyr Ataǵa aıtýǵa asyǵyp baramyn.

Móldir: Jaraısyń, Qoıantaı.

Qutjol: Men seni ánsheıin qorqaq Qoıan ba desem, batyr noıan ekensiń ǵoı. Kel, dos bolaıyq.

Qutjol men Qoıan ekeýi qushaqtasyp, qol alysyp dostasady.

Móldir: Bylaı bolsyn, dostar. Úsheýmiz de Qydyr Ataǵa baryp osy jaıdy eskerteıik.

Qutjol: Qajet bolsa kómektesemiz de...

Móldir: Tezdeteıik. Qalaıda Mystannyń aldyn oraý kerek. Qydyr Ata jaýyzdardyń aldaýyna túsip qalmasyn.   Qydyr Ata balalarǵa kerek. Solaı ma, balalar?

Qutjol: Endeshe, biz kettik.

Úsheýi ándetedi:

Bizder batyr balamyz,
Dáýge qarsy baramyz.
Ustap alyp Mystannyń,
Murnyn kesip alamyz.

Qaraqshyny jeńemiz,
Sybaǵasyn beremiz.
Ertip Qydyr Atany,
Balalarǵa kelemiz.

Úsheýi qaryshtap júrip ketedi.

EKİNSHİ BÓLİM.

Úshinshi kórinis

Qaraqshylardyń mekeni. Bir shettegi tastyń tasasyna Móldir. Qutjol, Qoıantaı kelip jasyrynady. Tas ústinde alba-julba kıimdi qaraqshylardyń bastyǵy qylyshyn qaırap, ándetip otyrady.

Qaraqshynyń áni:

Ormandardy bılegen,
Eshkimge bas ımegen.
Momyndardy qorqytqan,
Kúshtilerge tımegen.
Mektebińe barmaıtyn.
İsi de joq úımenen.
Eki qossa ekige,
Qansha bolat bilmegen.
Túrim susty, bújáımin,
Eshqashan da kúlmegen.
Buzyqtardyń bastyǵy,
Qaraqshymyn - men degen.

Móldir: Qaraqshyny kórdińder me?

Qoıantaı: Qandaı qorqynyshty. Men qorqyp baramyn.

Qutjol: Qoryqpa. Men baryp qazir-aq talap tastaımyn.

Móldir: Qozǵalma, Qutjol. Áýeli ańdysyn ańdyp, jaǵdaıdy anyqtap alaıyq.

Qoıantaı: Iá, rasynda kim biledi. Onyń qaraqshylary kóp shyǵar, ustap alyp júrse.

Qutjol: Óı, qorqaq. Qorqaq.

Qoıantaı: Móldir, qarashy, mazaqtaı beredi.

Móldir: Ózińniń dostaryńdy mazaq qylma. Ol jaman ádet. Qoıan qorqaq emes, sabyr saqtaǵan durys. Kózsiz erlik nemenege kerek?

Qutjol: Jaraıdy, qoıdym.

Qaraqshy: (selt etip) Nemene, bireýler júr me? (tastyń tusyna kelip tyń tyńdaıdy) Meniń bıligimdegi jerge kimniń batyly baryp kelip júr?

Qolyn shapalaqtaıdy. Mýzyka oınalyp qısalańdaı bılep Maımyl keledi.

Maımyl: Meni shaqyrdyńyz ba?

Qaraqshy: Bizdiń jerde bireýler júr. Batyly baryp munda aıaq basqan kim? Álde sen bireýlerdi  ertip keldiń be?

Maımyl: Qoıyńyzshy, qaıdaǵyny aıtpaı. Siz turǵanda kim kelýshi edi, qoryqpaı?

Qaraqshy: Sen mısyz maımyl. Shekara  kúzetin ashyq tasaǵansyń ǵoı. Osydan bireý-mireý kelgen bolsa, ana mıy joq, qaýaq basyńnan sharap ishetin ydys jasaımyn.

Maımyl: Meniń mıy joq qaýaq basym tesik-tesik. Quıǵan sharabyńyz aǵyp ketetin shyǵar.

Qaraqshy: Qaljyńdaǵanda kórsetemin men saǵan (tura umtylady).

Maımyl: (qashyp) Qoıdym, qoıdym. Urmańyzshy, qytyǵym keledi.

Qaraqshy Maımyldy qýyp júredi de, Móldirler tyǵylyp otyrǵan tastyń qasyna kelgende kilt toqtaı qalady.

Qaraqshy: (aýany ıskep) Nemene adamnyń ıisi shyǵa ma?

Maımyl: Meniń ıisim shyǵar.

Qaraqshy: Adamnan sadaǵa ket, shımpanze. (taǵy da ıiskep) Ittiń de ıisin sezip turmyn.

Maımyl: Meniń ıisim shyǵar.

Qaraqshy: (qolyn siltep) Óshir únińdi. Qoıan da bar ma deımin. Shirkin, qylı kóz qolyma bir tússe, qýyrdaqqa toıatyn.

Maımyl: Meniń de qarynym ashty.

Qaraqshy: Batyr qarańdy. Áıtpese senen qýyrdaq jasaımyn.

Maımyl: (Qaraqshynyń aıaǵyna jyǵylyp) Menen qýyrdaq jasamańyzshy.  Basymda mıym, ishimde dymym joq. Qarashy, taqsyr. Ap-aryqpyn.

Qaraqshy: Ket ary, eselań. Senen qýyrdaq jasap, qaqalyp óler jaıym joq.

Maımyldy kóterip alyp, ıterip jiberedi. Qaraqshy osyǵan alań bolyp jatqanda Móldir, Qutjol, Qoıantaı úsheýi tezdetip ekinshi jaqqa ketip qalady.

Qaraqshy: (taǵy da aýany ıiskelep) Qaıda ketip qalǵan? Joq. Báribir men senderdi qutqarmaımyn.(Maımyldy ıterip jiberedi) Ákel!

Maımyl: Neni ákelem. Qýyrdaq pa?

Qaraqshy: Qýyrdaqtyń kókesin kórsetermin, qazir men saǵan. Tezirek ákel.

Maımyl: Qoıandy qaıdan tabamyn?

Qaraqshy: Qoıanda basyń qalǵyr, janyńnyń barynda tez dúrbini ákel.

Maımyl júgirip baryp dúrbini ákelip beredi.

Maımyl: Minekeıińiz, taqsyr!

Qaraqshy: (dúrbimen aınala sholyp) Qaıda ketti, qaı buryshqa tyǵyldy eken? (zalǵa qarap shoshyp ketedi) Oıbaı! Saqtan! Qaptap keledi.

Maımyl: (Qaraqshynyń artyna tyǵylyp) Kimder qaptap keledi?

Qaraqshy: Bizge qaraı jas batyrlar qaptap keledi.

Maımyl: (dúrbiden qarap) Ózderi kemege minip kele me? Oıpyrmaı ne degen kóp.

Qaraqshy: Joq. Bular atty jaýyngerler shyǵar. Basshysy kim eken?

 Maımyl: Qaıdam? Myna aldynda turǵan bala shyǵar?

Qaraqshy: Álde, myna shetki turǵan batyr ma?(Bir top jas batyrlar kiredi)

Maımyl: (jasqanshaqtap) Balalar senderdiń komandırleriń kim?

Qaraqshy: Men komandırmin degenderiń qoldaryńdy kóterińder.

Maımyl: Oıpyraı, mynalardyń barlyǵy da batyr ǵoı. Endi qaıttim.

Qaraqshy: Meniń er júrek qaraqshylarymdy shaqyr. Qazir men bularǵa qyzyqty kórseteıin.

Maımyl: Bul ormanda ekeýmizden basqa eshkim joq. Barlyǵy keshe bet-betine bezip qashyp ketken.

Qaraqshy: Nemene? Qashqyndar, satqandar. Osydan qolyma tússinshi, bir-birlep arqasynan taspa tilermin.

Maımyl: Oǵan deıin myna balalar sazaıymyzdy berer.

Qaraqshy: Endi ne isteımiz? Jańaǵylar osylardyń barlaýshylary boldy ǵoı.

Maımyl: Taqsyr bul mańnan tezirek keteıik. Bir jerge baryp jasyryna turaıyq.

Ekeýi tastyń tasasyna baryp tyǵylady. Sol kezde satyr-sutyr naızaǵaı oınap, tútin býdaqtap, kenetten Mystan paıda bola ketedi.

TÓRTİNSHİ KÓRİNİS.

Qorqynyshty mýzyka oınalyp  Mystannyń bıi bastalady. Mystannyń aınalasynda qara kıimdi nókerleri qosy bıleıdi.

Mystan:

Arqam búkir tompaıǵan,
Murynym ırek qısaıǵan,
                           Mystanmyn.
Sypyrǵymen samǵaıtyn,
Jurttyń bárin aldaıtyn,
                            Mystanmyn.
Jyn-perimen týysqan,
Jaqsylarmen shyǵysqan.
                            Mystanmyn.
Oılaıtyny aramdyq,
İzdeıtini jamandyq,
                            Mystanmyn.

Mystan: Qaharly da, qorqynyshty, dańqty da, danyshpan Qaraqshy qaıdasyń?!

Qaraqshy: Mundamyn.

Maımyl: Mundamyz.

Mystan: Nemene, jasyrynbaq oınap júrsińder me?

Qaraqshy: Ana balalardan qorqyp turmyz.

Maımyl: Olar shetterinen batyr eken ózderi. Bizderdi ustap ala ma dep záremiz joq.

Mystan: Ha-ha-ha. Olar ertegi tamashalaýǵa kelgen balalar emes pe? Senderge tımeıdi.

Qaraqshy: Aldap tursyń.

Mystan: Shyn aıtamyn. Beri shyǵa berińder.

Qaraqshy men Maımyl jasyrynǵan jerlerinen shyǵady.

Qaraqshy: Osydan balalar bizge tıse aldymen seni óltiremiz.

Maımyl: (jasqanshaqtap) Balalar bizge tımeısińder me?

Mystan: Nemenege qorqasyńdar. Men turǵanda qoryqpańdar. Álde meniń Mystan kempir ekenimdi, ataqty sıqyrshy ekenimdi umytyp qaldyńdar ma?

Qaraqshy: Seniń kári mystan ekenińdi bilemiz. Biraq sıqyrshy ekenińe senbemin.

Mystan: Senbeseń qara. Men qazir seniń Maımylyńdy joq qylyp jiberemin.

Maımyl: Nege men? Nege men?

Mystan kúbirlep «súf» dep qalǵan da Maımyl joq bolyp ketedi.

Mystan: Qalaı endi sendiń be?

Qaraqshy: Maımylym qaıda? Qaqpas Mystan Maımylymdy qaıtar.Áıtpese basyńdy shaýyp alamyn.

Mystan kúbirlegende Maımyl qaıta paıda bolady. Qaraqshy Maımylyn kórip basyn shaıqaıdy.

Mystan: Qalaı endi sendiń be?

Qaraqshy: Jaraıdy. Sen óziń munda nemenege keldiń?

Mystan: Qazir osy jerden Qydyr shal  ótedi.

Qaraqshy: Óte bersin. Ol jylda osy jerden ótip júrgen joq pa?

Maımyl: Qydyr Ata ótken kezde aǵashtar japyraq jaıyp, kún jylynyp, gúlder sheshek atady. Aǵashtardan jemis terip jeımiz.

Mystan: Endi ol shaldy ótkizbeý kerek.

Maımyl: Nege?

Mystan: Nege, nege? Mılaý neme. Qydyr kelse kóktem kelip, jaz ornaıdy.

Qaraqshy: Onda turǵan ne bar?

Mystan: Kún jylynsa, jaz shyqsa balalardyń bári dalada asyr salyp oınap, aınalany ý-shý qylmaı ma?

Qaraqshy: Men balalardyń kúlkisinen qorqamyn.

Mystan: Kún jylynsa jurttyń bári eńbek etip, egin egýge shyǵady.

Maımyl: Ege bersin. Eger jurt baqsha ekse men qaýyn, qarbyz urlaımyn.

Mystan: Adamdar barlyǵyn ózderi óndirip alsa, bizge baǵynbaı ketedi. Senderdiń de myna qara túnek ormandaryńdy tas-talqan etip ornyna gúlder egedi.

Qaraqshy: Men gúlderdi sonshalyqty jek kóremin.

 Mystan: Mine, mine sondyqtan Qydyr shaldy bul jerden ótkizbeý kerek.

Maımyl: Qydyr Ata bizdiń aıtqanymyzǵa kóne me? Ol júrip kele jatqanda-aq aınala jap-jaryq bolyp, aǵashtar japyraq jaıyp gúlder sheshek ata bastaıdy.

Mystan: Onyń amalyn tabamyz. Sender ol shaldy sózge aınaldyryp turǵanda, men artynan kelip, sıqyrlap tastaımyn. Sosyn qapqa salyp Dáýge aparyp beremiz.

Qaraqshy: Dáý Qydyr atany qaıtedi.

Mystan: Bizdiń ustap turýǵa shamamyz jetpeıdi. Ony tek Dáý ǵana taýdyń arasyna úńgirge qamap qoıady.

Qaraqshy: Sen ony qalaı sıqyrlaısyń?

Mystan: Mende sıqyrly aına bar. Oǵan ne aıtsań da oryndaıdy.

Qaraqshy: Jaraıdy biz aqyldasyp alaıyq.

Qaraqshy men Maımyl ońasha sybyrlasady.

Qaraqshy: Mystannyń aınasyn qolǵa túsirý kerek.

Maımyl: Kári Mystan bizge ony bere me?

Qaraqshy: Men sózge aınaldyryp turǵanda sen qolynan julyp al.

Maımyl: Mystan sıqyrlap ózimizdi joq qylyp jibermeı me?

Qaraqshy: Tiliń men jaǵyńa súıenbeı aıtqandy orynda. Aına qolǵa tússe búkil álem ashsań alaqanyńda, jumsań judyryǵyńda bolady. (ekeýi qaıtadan oryndaryna barady) O zaman da, bu zaman aına sıqyrlaıdy degendi kim estigen. Kózben kórmegen soń, qur sózge sený qıyn. Káne, aınań?

Mystan: Senderdi aldaǵanda maǵan múıiz shyǵa ma? Minekeı aınam.

Mystan aınany kórsete bergende, Maımyl qolynan julyp alady.

Mystan: Qaljyńdama Maımyl. Aınany beri ákel.

Maımyl: Biz qaljyńdap turǵanymyz joq. Aına endi bizdiki.

Mystan: Men saǵan kórseteıin, kári Mystanmen oınaǵandy.

Mystan umtylǵanda Maımyl aınany Qaraqshyǵa qaraı laqtyryp jiberedi.

Qaraqshy: (aınany qolyna alyp) Ha-ha-ha. Men endi álemniń qojasymyn. Kári Mystan seniń kúniń batty.

Mystan: Qaraqshy aınany ózime qaıtar. Ómir baqı qulyń bolyp óteıin.

Qaraqshy: Sıqyrly aına, myna, kári Mystandy joq qylyp jiber.

Mystan: A-a, Qaraqshy...

Mystan shyr aınalady da, joq bolyp ketedi.

Qaraqshy: Ha-ha-ha. Endi men barlyǵyn da joq qylamyn. Qydyr Atany da, balalardy da... bar álemdi jalǵyz bıleımin.

Tastyń tasasynan Móldir, Qutjol, Qoıantaı kórinedi.

Móldir: Qaraqshynyń qolyndaǵy sıqyrly aınany kórdińder me?

Qutjol: Qoıantaı: Iá, kórdik.

Móldir: Sol aınany qolǵa túsirý kerek. Áıtpese sıqyrly kúshke ıe bolǵan Qaraqshy oıyna kelgenin jasaıdy.

Qutjol: Aınany qalaı qolǵa túsiremiz?

Móldir: Qoıantaı, sen tez Qydyr Atanyń aldynan shyq. Mundaǵy barlyq jaǵdaıdy eskert. Jáne de tezirek kelińder.

Qoıantaı: Maqul.

Ketedi.

Móldir: Qutjol, yńǵaıly sátti ańdyıyq.

Móldir men Qutjol jasyrynady

Qaraqshy: Qazir sıqyrly aına arqyly osy jerde tyǵylyp júrgenderdi taýyp alamyn.

Maımyl: Taqsyr, qasıetti de, sıqyrly aınańyzdy qolyma ustap kóreıinshi.

Qaraqshy: Bar qaraqshy qashyp ketkende, qasymda qalǵan jalǵyz senen nemdi aıaıyn. Mine, kór. Biraq tezirek qaıtar. Men jańaǵylardy taýyp alýym kerek.

Maımyl: (aınany alǵan bette shetke sekirip) Ha-ha-ha. Ómir boıy ańsaǵan armanyma endi ǵana qolym jetti-aý. Qazir qaraqshyny joq qylsam, osy ormannyń qojasy men bolmaı kim bolady.?

Qaraqshy: Sen, Gorılanyń azǵan tuqymy ne dep tursyń?

Maımyl: Seni Mystan kempirdiń artynan jóneltkeli turmyn.

Qaraqshy: Ońbaǵan. Jóneltkendi kórsetemin. Men saǵan...

Qaraqshy tura umtylady. Maımyl qashyp ustatpaıdy. Osy sátte Móldir Qutjolǵa qımylda degendeı  belgi beredi. Qutjol asqan eptilikpen Maımyldyń qolyndaǵy aınany qaǵyp ketedi.

Maımyl: (janushyra) Áketti, áketti.

Qaraqshy: Naqurys. Bári seniń kesiriń. Endi ustap kór myna ıtti.

Ekeýi ıtti qýady.

Móldir: Qutjol, ustatpa. Júırik ediń ǵoı. Ustatpa qaraqshylarǵa.

Qutjol qaraqshylarǵa aldyrmaı ári-beri júgiredi de, bir aınalyp aınany Móldirge ákelip beredi.

Qaraqshy: Balaqaı, aınamen oınamańdar. Syndyryp alasyńdar. Ózimizge qaıtaryp ber. Biz senderge kóp tátti beremiz.

Maımyl: Bul aınadan da jaqsy, úlken aına ákelip beremiz.

Móldir: Jaqyndamańdar. Áıtpese ekeýińdi de sıqyrlap, joq qylyp jiberemiz.

Qutjol: Jaqyndamańdar. Áıtpese ekeýińdi de talap tastaımyn.

Qaraqshy: (jalynyp) Balaqaı sıqyrlaı kórme.

Móldir: Balalar Qaraqshy men Maımyldy ne istesek eken? Jaraıdy ekeýińe qoıar bir shartym bar.

Qaraqshy: Aıta ǵoı, balaqaı. Oryndaımyz.

Móldir: Ekeýiń de bul jaman qylyqtaryńyzdy tastańyzdar. Adal ómir súrińizder.

Qaraqshy: Maımyl: Maqul, balaqaı. Jaman qylyqtarymyzdy tastaımyz, adal ómir súremiz.

Móldir: Al, endi, baryńdar.

Qutjol: Baryńdar dedi ǵoı, senderge. Bolyńdar. Tabandaryńdy jaltyratyńdar. Áıtpese...

Móldir: Qoı, Qutjol. Jeńilgenge kúsh kórsetý jaramaıdy.

Qaraqshy men Maımyl ketedi.

Móldir: Bul aınany qaıtsek eken.?

Qutjol: Kóp qylyp, tátti balmuzdaq aldyraıyq.

Móldir: Balmuzdaqty kóp jeseń sýyq tıip qalady.

Qutjol: Onda...

Móldir: Taptym. Sıqyrly aına osy jerge Qydyr ata men Qoıantaıdy aman-esen alyp kelsin.

Sıqyrly mýzyka oınalady. Qoıannyń «Móldir», «Qutjol» degen daýysy shyǵady.

Qutjol: Biz mundamyz.

Aldynan júgirip ketedi de, Qoıantaıdy eritip keledi. Úsheýi kóńildi, qýanyp bı bıleıdi.

Qoıantaı: Móldir barsyńdar ma? Senderge ne bolyp qaldy dep qatty qoryqtym.

Qutjol: Kórdiń be, biz Qaraqshy men Maımyldyń byt-shytyn shyǵardyq.

Móldir: Oı, maqtanshaǵym-aı.

Qutjol: Endi Maımyldyń qolynan aınany tartyp alǵanym ótirik pe?

Qoıantaı: Ras pa?

Móldir: Bizdiń Qutjol myqty.

Qoıantaı: Jaraısyń, Qutjol. Men seniń batyr ekenińe sengenmin.

Móldir: Qoıantaı, Qydyr Ata qaıda?

Qoıantaı: Qydyr Ata aınalanyń bárin jasyl jelekke orap kele jatyr. Men qýanǵanymnan aldyna túsip ozyp ketttim.Tezirek ózderińe jetemin dep qatty júgirdim. Senderdi saǵynyp qalyppyn.

Móldir: Qoıantaı eger biz úsheýmiz jaryssaq sen ozyp keter ediń.

Qutjol: Kánekeı, bárimiz, Qydyr Ata dep aıqaılaıyq. Sonda ata bizdi birden taýyp alady.

Móldir: Káne balalar, bárimiz Qydyr Ata dep shaqyraıyq.

Barlyǵy qosylyp «Qydyr Ata» dep  shaqyrady. Kóktem mýzykasy oınalyp, bulbul qustardyń daýysynda sahnaǵa Qydyr Ata shyǵady. Barlyǵy máz-maıram bolyp, shattanady.

Qydyr Ata: Amansyńdar ma, balalarym?!

Barlyǵy: Amansyz ba, Ata?!

Móldir: Ata, meniń atym-Móldir. Mynaý, meniń dosym-Qutjol. Bul ózińizben birge kelgen-Qoıantaı. Al, myna balalar bizben birge ózińizdi kútip júrgen bizdiń dostarymyz.

Qydyr Ata: Kóp jasańdar, balalarym. Jańa Qoıantaı «Qaraqshy, Mystan» dep bir jaman adamdar týraly aıtyp edi.

Móldir: A-a, Maımyl men Qaraqshy ma? Biz olardy sıqyrly aınanyń kúshimen jeńip shyqtyq.

Qutjol: Móldir, Móldir sıqyrly aınany atamyzǵa kórsetseńshi.

Móldir: Mine ata, bizdiń sıqyrly aınamyz. Tek ony endi qaıterimizdi bilmeı turmyn. Siz ne aıtasyz, ata?

Qydyr Ata: Ony endi ózderiń oılasyńdar. «Aqyl jastan, asyl tastan» degen.

Qutjol: Móldir ony qolymyzǵa ustap júreıik. Sonda qaraqshylardyń bári bizden qorqady.

Qoıantaı: Myna balalarǵa kóp qylyp tátti alyp bereıik te.

Móldir: Joq. Olaı bolmaıdy. Endi qaıtsek eken. O-o... taptym. Sıqyrly aına kóp   aınalarǵa aınalsyn da ár úıdiń tórinde ilinip tursyn.

Qoıantaı: Sonda ol ne isteıdi?

Móldir: Ol ma, ol ár úıdiń tórinen balalarǵa baqyt tilep turady. Solaı ma, ata.

Qydyr Ata: Jaraısyńdar, meniń batyr balalarym.

Móldir: Ata, bizdiń Sizge arnaǵan án-bıimiz bar.

Qydyr Ata: E-e, solaı atalaryńdy bir qýantyńdyrshy.

Sábıt Ulyqpanulynyń «Jas shabandoz» áni oryndalyp barlyǵy ánge bı bıleıdi.

SHYMYLDYQ

Avtory Tilegen Bekarystanov