Tabıǵat – asyl qazynam
Kirispe sóz. Armysyzdar, qurmetti qonaqtar men ustazdar jáne oqýshylar. Tabıǵat sózi keń uǵym. Tabıǵat ózimiz tirshilik etip ómir súretin orta Erte kezderde halqymyz tabıǵattyń keıbir týyndylaryn kıeli, qasıetti dep uǵyp, olardy óltirýge, joıýǵa bolmaıtynyn aıtyp ketken. Sonymen birge tabıǵat pen adamdy birtutas dep qaraǵan. Sondyqtan adam tabıǵattan óz keregin alyp, qalǵanyna esh ýaqytta zıanyn tıgizbegen. Halyq tabıǵattaǵy ózderi qasterlegen jerlerdi «áýlıe - bulaq», «áýlıe - aǵash» dep atap, olardy kózdiń qarashyǵyndaı qorǵap otyrǵan, al qarlyǵash, aqqý, ular, t. b. qustardy jaqsylyqtyń jarshysy, baqyttyń bastamasy, ıgiliktiń ıesi dep uıasyn buzýǵa, balapanyn joıýǵa ne ózderin óltirýge múlde ruqsat etpegen.
1 - oqýshy: Jumakúl: Sulý dala! Meniń súıgen erkemsiń,
Janym senen jaratylǵan ólkemsiń.
Qandaı jaqsy qazaq bolyp týǵanym,
O, týǵan jer! Tamashasyń, kórkemsiń.
Muǵalim sózi: Týǵan jer, ósken el júrekke jyly sózderdiń bári de tabıǵat degen tańǵajaıyp uǵymmen birigip jatady. Qazaqstannyń tabıǵaty kóz tartar, asa kórkem, bar sulýlyqty ón boıyna jınap alǵan ólke.
2 - oqýshy: Aıdana: Tabıǵat sende bári ortaq,
Aspanyń, kúniń, aıynda.
Teginde janyń jomart – aq,
İzgilik jatyr boıynda.
3 - oqýshy: Atajan: Tabıǵat qyzyǵam seniń sýretine,
Bas ıem seniń qudiretine.
Turasyń kúlli álemge nur taratyp.
Tutqasy tirshiliktiń betinde.
Muǵalim sózi: Tabıǵattyń kórkin ajarlandyryp, jer betin saıaly baqqa aınaldyratyn baılyq kózi - sý. Sý - adamzattyń tirshilik kózi. Sýsyz jer betinde tirshilikti elestetý múmkin emes. Sý – adam júregine jyr, kóńiline nur, sezimine gúl syılaıtyn berekeli zat.
Sý degen tirshiliktiń qany emes pe,
Sý degen tabıǵattyń jany emes pe?
Sý joq jerde ómir joq, ol aqıqat,
Kúmis sý, qara jerdiń sáni emes pe?
Sý týraly beıne klıp
1. Suraq: Arýjan Zarına: «Sýdyń da suraýy bar»- degendi qalaı túsinemiz? Sýdy ysyrapsyz paıdalanýǵa jol bermeımiz, lastamaımyz.
Muǵalim sózi: Tirshilik ataýlynyń ómirlik ózegi, armany - taza aýa.
Tirshilikte ne ǵoı deısiń eń qymbat,
Tirshilikte adam qymbat, sen qymbat.
Al adamǵa aýa qymbat bárinen
Aýa qymbat, ala tuǵyn dem qymbat.
4 - oqýshy: Dıas: Tabıǵat - ol ósimdik. Ósimdik - búl jasyl jelek, kók maısa quraq, qyzyl - jasyl gúlder. Ósimdik ashyqqanda tamaq, shóldegende - sýsyn, ystyqta kóleńke saıa, sýyqta pana, aýyrǵanda - dári, renjigende qýanatyn tabıǵattyń sulý kórki - gúl. Ósimdik taza aýa, elimizdiń dáýleti - jasyl - jelek orman.
Muǵalim sózi: sý arýy - aqqý. Aqqý tabıǵatymyzdyń sáni emes pe?
Aqqýlar, aqqýlar moıyn súmbe qanat,
Alansyz taranýda kúnge qarap.
Taraq etip tumsyǵymen taraıdy kep,
Taraıdy kep, taraıdy qaýyrsynyn.
Aqqýlar, aqqý moıyn súmbe qanat.
Aqqý bıi.
2. Suraq: Úmit Aınur: Biz bolashaq urpaq tabıǵatty qalaı qorǵap, saqtap qalamyz?
-«Bir aǵash kesseń, on aǵash ek» - «Jasyl el» baǵdarlamasyna at salysamyz.
5 - oqýshy: Meırambek: Tabıǵat - adamnyń boıyna qýat, kóńiline shabyt, sezimine lázzat shapaǵatyn uıalatatyn sulýlyq pen ásemdik álem. Tabıǵat - álem densaýlyǵynyń saqshysy, jańǵa daýa shıpager.
Tiri óli tabıǵat taldaý.
3. Suraq: İlıas Meıirjan: Tabıǵatqa baılanysty qandaı yrymdar men tyıym sózderdi bilesińder?
1. Uıany buzba
2. Sýǵa túkirme
3. Jas shybyqty kespe
4. Qumyrsqanyń ıleýin buzba
5. Aqqýdy atpa
6 - oqýshy: Temirlan: Tabıǵat tynysy keń, tili baı
Aýasynyń shárbatyn - aı, tunyǵy - aı.
Bulbul bolyp saırap ketse, al birde
Adamdarsha sóıleıdi eken, kúnim - aı!
7 – oqýshy: Farıda: Tabıǵat ta áke bolyp eńirep,
Tabıǵat ta ana bolyp jylaǵan.
Aıta almaımyn qasıetin múlde men,
Tabıǵattan jaratylǵam, gúldegem.
Muǵalim sózi: Tabıǵat - ásemdiktiń tórkinisiń
Án salamyn bir seniń kórkiń úshin
Búkil adam tabynyp bir ózińe
Senen alyp turǵandaı bar tynysyn - degendeı kezekti ánge beremiz.
Án:
4. Suraq: Ulan Bekarys: Orman, toǵaıdy, baqtardy kúl - qoqystan tazalap, órtten qorǵar ediń?
- Ań, qustardy ruqsatsyz atýǵa tıym salamyz, qamqorlyq jasaımyz.
8 - oqýshy: Raýan: Tabıǵat - adam balasynyn dúnıege keltirip, boıyndaǵy bar mahabbat meıirimin, kún shýaǵyn júregimizge uıalatqan aıaýly orta.
9 - oqýshy: Janqozy: Tabıǵat - adam balasynyń dúnıege keltirgen aıaýly - ana, búkil tirshilik ataýynyń altyn úıasy jáne aıaly besigi, qutty qonysy men ónip - óser mekeni.
Tabıǵatty súıińder
Súıý úshin bilińder.
Qamqorlyq jasaý jolynda
Jandy salyp kúıińder.
Apattan ony saqtandar
Ebin taýyp baptańdar.
Muǵalim sózi: Sonymen biz tabıǵat týraly ne bildik?
Muǵalim sózi: Tabıǵat, Jer Ana, Otan, Týǵan jer, Atameken degen qulaqqa jyly estilip, júrekke shattyq sezim uıalatatyn uly da qasıetti, bir - birimen maǵynalyq mazmuny baı sózder. Tabıǵat pen Jer Anany súıe bilý, ony aıalaý adamnyń azamattyq boryshy.
10 - oqýshy: Jansaıa: Tabıǵatty qorǵaý úshin bárimiz
Kúreseıik, bir - bir aǵash egeıik
Tekke otyrmaı jasymyz ben kárimiz
Taza aýa úshin terimizdi tógeıik.
Tabıǵattyń qushaǵy keń shýaqty
Kórgenim joq oǵan teńdes qýatty
Kúıip - pisip tabıǵat ta keıde bir
Adamdarsha kúńirenetin sıaqty
11 - oqýshy: Daıana: 2030 - dyń barysynyń
Esh nárseden saspaıtyn arysymyz.
Órkenıetti elimizdi gúldendiremiz
Alǵa qoıǵan negizgi paryzymyz.
Bári hormen:
Tabıǵattyń panasymyz -
Túıip aıtar sózimiz.
Tabıǵattyń panasymyz -
Bizdiń myna ózimiz.
Qorytyndy:
Muǵalim sózi: Tabıǵat adam boıyna shabyt, kóńiline qýat, sezimine sulýlyq pen saǵynysh uıalatady. Adam boıyna adamgershilik qasıetterdi qalyptastyratyn mol tárbıe kózi.
Muǵalim sózi: Adam tabıǵatqa meıirimdilikpen, súıispenshilikpen, qamqorlyqpen qarap, úılesimdilik saqtalǵanda, adamzat balasy úshin tabıǵat – keń saraı máńgi tozbas qutty qonys bolatynyn eshqashan umytpaıyq!
«Taza bolsa, tabıǵat, aman bolar adamzat!» degen F. Ońǵarsynovanyń sózimen búgingi synyptan tys jumysymyzdy aıaqtaımyz.
1 - oqýshy: Jumakúl: Sulý dala! Meniń súıgen erkemsiń,
Janym senen jaratylǵan ólkemsiń.
Qandaı jaqsy qazaq bolyp týǵanym,
O, týǵan jer! Tamashasyń, kórkemsiń.
Muǵalim sózi: Týǵan jer, ósken el júrekke jyly sózderdiń bári de tabıǵat degen tańǵajaıyp uǵymmen birigip jatady. Qazaqstannyń tabıǵaty kóz tartar, asa kórkem, bar sulýlyqty ón boıyna jınap alǵan ólke.
2 - oqýshy: Aıdana: Tabıǵat sende bári ortaq,
Aspanyń, kúniń, aıynda.
Teginde janyń jomart – aq,
İzgilik jatyr boıynda.
3 - oqýshy: Atajan: Tabıǵat qyzyǵam seniń sýretine,
Bas ıem seniń qudiretine.
Turasyń kúlli álemge nur taratyp.
Tutqasy tirshiliktiń betinde.
Muǵalim sózi: Tabıǵattyń kórkin ajarlandyryp, jer betin saıaly baqqa aınaldyratyn baılyq kózi - sý. Sý - adamzattyń tirshilik kózi. Sýsyz jer betinde tirshilikti elestetý múmkin emes. Sý – adam júregine jyr, kóńiline nur, sezimine gúl syılaıtyn berekeli zat.
Sý degen tirshiliktiń qany emes pe,
Sý degen tabıǵattyń jany emes pe?
Sý joq jerde ómir joq, ol aqıqat,
Kúmis sý, qara jerdiń sáni emes pe?
Sý týraly beıne klıp
1. Suraq: Arýjan Zarına: «Sýdyń da suraýy bar»- degendi qalaı túsinemiz? Sýdy ysyrapsyz paıdalanýǵa jol bermeımiz, lastamaımyz.
Muǵalim sózi: Tirshilik ataýlynyń ómirlik ózegi, armany - taza aýa.
Tirshilikte ne ǵoı deısiń eń qymbat,
Tirshilikte adam qymbat, sen qymbat.
Al adamǵa aýa qymbat bárinen
Aýa qymbat, ala tuǵyn dem qymbat.
4 - oqýshy: Dıas: Tabıǵat - ol ósimdik. Ósimdik - búl jasyl jelek, kók maısa quraq, qyzyl - jasyl gúlder. Ósimdik ashyqqanda tamaq, shóldegende - sýsyn, ystyqta kóleńke saıa, sýyqta pana, aýyrǵanda - dári, renjigende qýanatyn tabıǵattyń sulý kórki - gúl. Ósimdik taza aýa, elimizdiń dáýleti - jasyl - jelek orman.
Muǵalim sózi: sý arýy - aqqý. Aqqý tabıǵatymyzdyń sáni emes pe?
Aqqýlar, aqqýlar moıyn súmbe qanat,
Alansyz taranýda kúnge qarap.
Taraq etip tumsyǵymen taraıdy kep,
Taraıdy kep, taraıdy qaýyrsynyn.
Aqqýlar, aqqý moıyn súmbe qanat.
Aqqý bıi.
2. Suraq: Úmit Aınur: Biz bolashaq urpaq tabıǵatty qalaı qorǵap, saqtap qalamyz?
-«Bir aǵash kesseń, on aǵash ek» - «Jasyl el» baǵdarlamasyna at salysamyz.
5 - oqýshy: Meırambek: Tabıǵat - adamnyń boıyna qýat, kóńiline shabyt, sezimine lázzat shapaǵatyn uıalatatyn sulýlyq pen ásemdik álem. Tabıǵat - álem densaýlyǵynyń saqshysy, jańǵa daýa shıpager.
Tiri óli tabıǵat taldaý.
3. Suraq: İlıas Meıirjan: Tabıǵatqa baılanysty qandaı yrymdar men tyıym sózderdi bilesińder?
1. Uıany buzba
2. Sýǵa túkirme
3. Jas shybyqty kespe
4. Qumyrsqanyń ıleýin buzba
5. Aqqýdy atpa
6 - oqýshy: Temirlan: Tabıǵat tynysy keń, tili baı
Aýasynyń shárbatyn - aı, tunyǵy - aı.
Bulbul bolyp saırap ketse, al birde
Adamdarsha sóıleıdi eken, kúnim - aı!
7 – oqýshy: Farıda: Tabıǵat ta áke bolyp eńirep,
Tabıǵat ta ana bolyp jylaǵan.
Aıta almaımyn qasıetin múlde men,
Tabıǵattan jaratylǵam, gúldegem.
Muǵalim sózi: Tabıǵat - ásemdiktiń tórkinisiń
Án salamyn bir seniń kórkiń úshin
Búkil adam tabynyp bir ózińe
Senen alyp turǵandaı bar tynysyn - degendeı kezekti ánge beremiz.
Án:
4. Suraq: Ulan Bekarys: Orman, toǵaıdy, baqtardy kúl - qoqystan tazalap, órtten qorǵar ediń?
- Ań, qustardy ruqsatsyz atýǵa tıym salamyz, qamqorlyq jasaımyz.
8 - oqýshy: Raýan: Tabıǵat - adam balasynyn dúnıege keltirip, boıyndaǵy bar mahabbat meıirimin, kún shýaǵyn júregimizge uıalatqan aıaýly orta.
9 - oqýshy: Janqozy: Tabıǵat - adam balasynyń dúnıege keltirgen aıaýly - ana, búkil tirshilik ataýynyń altyn úıasy jáne aıaly besigi, qutty qonysy men ónip - óser mekeni.
Tabıǵatty súıińder
Súıý úshin bilińder.
Qamqorlyq jasaý jolynda
Jandy salyp kúıińder.
Apattan ony saqtandar
Ebin taýyp baptańdar.
Muǵalim sózi: Sonymen biz tabıǵat týraly ne bildik?
Muǵalim sózi: Tabıǵat, Jer Ana, Otan, Týǵan jer, Atameken degen qulaqqa jyly estilip, júrekke shattyq sezim uıalatatyn uly da qasıetti, bir - birimen maǵynalyq mazmuny baı sózder. Tabıǵat pen Jer Anany súıe bilý, ony aıalaý adamnyń azamattyq boryshy.
10 - oqýshy: Jansaıa: Tabıǵatty qorǵaý úshin bárimiz
Kúreseıik, bir - bir aǵash egeıik
Tekke otyrmaı jasymyz ben kárimiz
Taza aýa úshin terimizdi tógeıik.
Tabıǵattyń qushaǵy keń shýaqty
Kórgenim joq oǵan teńdes qýatty
Kúıip - pisip tabıǵat ta keıde bir
Adamdarsha kúńirenetin sıaqty
11 - oqýshy: Daıana: 2030 - dyń barysynyń
Esh nárseden saspaıtyn arysymyz.
Órkenıetti elimizdi gúldendiremiz
Alǵa qoıǵan negizgi paryzymyz.
Bári hormen:
Tabıǵattyń panasymyz -
Túıip aıtar sózimiz.
Tabıǵattyń panasymyz -
Bizdiń myna ózimiz.
Qorytyndy:
Muǵalim sózi: Tabıǵat adam boıyna shabyt, kóńiline qýat, sezimine sulýlyq pen saǵynysh uıalatady. Adam boıyna adamgershilik qasıetterdi qalyptastyratyn mol tárbıe kózi.
Muǵalim sózi: Adam tabıǵatqa meıirimdilikpen, súıispenshilikpen, qamqorlyqpen qarap, úılesimdilik saqtalǵanda, adamzat balasy úshin tabıǵat – keń saraı máńgi tozbas qutty qonys bolatynyn eshqashan umytpaıyq!
«Taza bolsa, tabıǵat, aman bolar adamzat!» degen F. Ońǵarsynovanyń sózimen búgingi synyptan tys jumysymyzdy aıaqtaımyz.
You Might Also Like
