InfoHub Logo

Janýar jáne ósimdik taǵamdarynda bizge jat aqýyzdar bolady. Olar alergenge aınalǵanda, keıbir taǵamdardan bas tartýǵa májbúr bolamyz. «Taǵam alergıasy» degen termın belgilgi klınıkalyq sıpatpen kórinis tapqan ımýndyq reaksıany aıqyndaıdy. Alergıasy bar adamdardyń kóbi ózderine qandaı taǵamdy jeýge bolmaıtynyn kishkentaıynan biledi. Alaıda kópshiligimiz óz alergenimizdiń qaı taǵamda jasyrynyp júrgenin anyq bile bermeımiz. Bunymen qoımaı, alergıasy bar keı adamdar, shyndyǵyna kelgende eshqandaı alergıa bermeıtin taǵamnan bas tartady.
 

Aýrýdyń shyǵý tegi, damý tetikteri

As qorytý aǵzalarynyń alergıalyq zaqymdanýlarynyń shyǵý tegi taǵamdyq, dári-dármektik, bakterıalyq jáne t.b. bolady. Taǵam alergıasy belgili bir taǵam ónimin jegende baıqalady. Olar, mysaly, keıbir kókónister, jemis-jıdekter, sańyraýqulaqtar, sırek jaǵdaıda teńiz jáne balyq ónimderi. Alergıa sondaı-aq keıbir dári-dármekten de (antıbıotıkter, sýlfanılamıdti preparattar, gıdrazınder, atofan, pırazolon, t.b.) bolady. Tynys joldary arqyly aǵzaǵa gúl tozańy, shań jáne hımıalyq zattardyń býlary sekildi keıbir alergender túskende de as qorytý júıesi zaqymdalady. Asqazan-ishek jolynda ómir súretin gelmıntter, bakterıalar ydyraǵanda túziletin aqýyzdyq antıgender de alergen bolýy múmkin. Alergıalyq reaksıany naýqas adamnyń psıhıkalyq jaǵdaıy, meteorologıalyq faktor, áıelderde etekkir aınalymy da kúsheıtýi múmkin.

As qorytý aǵzalarynyń alergıalyq zaqymdalýy jiti jáne sozylmaly, ara qashyqtyǵy ártúrli ustama tárizdi bolýy, keıde eshqandaı belgi bermeýi de múmkin.

Asqazan-ishek jolynyń zaqymdalýy regıonarlyq isiktermen (Kvınke tektes isik), shyryshty qabat gıperemıasymen, petehıamen jáne odan da iri gemorragıalarmen baıqalady. Qursaq qýysy lımfa túıinderi úlkeıýi múmkin. Baýyrdyń alergıalyq zaqymdalýy holestatıkalyq, sırek parenhımatozdy gepatıt jáne baýyrdyń maıly dıstrofıasy túrinde, keıbir aýyr jaǵdaılarda baýyr parenhımasynyń kóptegen iri nekrozdarymen kórinis berýi múmkin. Keıde granýlematozdy gepatıt anyqtalady.

 

Taǵam alergıasynyń belgileri

Taǵam alergıasynyń belgileri ártúrli bolýy múmkin: as qorytý (ishtiń aýyrýy, ish ótý, qusý), tynys alý aǵzalary (rınıt, konúktıvıt, bronhospazm), teri arqyly (qyshý, esekjem, isik) bilinedi. Bul belgiler alergen áser etken soń birden nemese kesheýildep baıqalady.
Óńesh zaqymdanǵanda jutynýdyń buzylysy, keýde artynyń aýyrýy baıqalady. Asqazan-ishek joly zaqymdalǵanda ish aýyrady, keıde abdomınaldy krız bolady, asqazan-ishekten qan ketýi múmkin. Baýyr zaqymdanǵanda ol úlkeıedi, sarǵaıý paıda bolady, fýnksıonaldyq bıohımıalyq kórsetkishter ózgeredi.

 

Taǵam alergıasyn naqtamalaý

Aýrýdyń tegi alergıalyq degen kúdik týǵyzatyn belgili faktorlarǵa baılanysty jáne basqa alergıalyq belgilerdiń negizinde jasalady. Qannyń birshama eozınofılıasy da aýrýdyń alergıalyq tabıǵatyn rastaı túsedi. Alergendi joıyp, aıalaýshy emdám taǵaıyndaıdy. Desensıbılızasıalaıtyn em júrgizedi. Em qonbaıtyn aýyr jaǵdaılarda kúshti dári-dármek beriledi.

Alergıa týǵyzatyn taǵam ónimderi

Sút - búkil jer shary halqynyń bir jarym paıyzynyń sútke alergıasy bar. Emshek súti - keıbir jańa týǵan nárestelerde baıqalady. Taýyq jumyrtqasy da kúshti alergen. Taýyq embrıondary óskinderinen jasalatyn keıbir vaksınalar da alergen bolýy múmkin. Balyq ónimderine degen alergıa kóbine búkil teńiz ónimderiniń jaqpaýyna soqtyrady. Jemister men kókóniske kelsek, alergıa týdyrý jóninen kóbine alma, almurt, shıe, shabdaly, sary órik, grek jańǵaǵy, jerjańǵaq, kashtan jáne mındal aldyńǵy qatarda.

S. Bıǵazıeva, emdámger

---