InfoHub Logo

Qapyryq taltús, beıne bir shirigen, joıdaýsyz úlken jumyrtqa jarylyp ketkendeı, dúńk etken ǵajaıyp dybys berip, áldeqaıda jańa ǵana zeńbirek daýsy kúrs ete túsken edi. Jarylǵan oqtyń dúmpýimen titiregen aýada qalanyń zárli qońysy burqyrańqyrap, záıtún maıy, sarymsaq, sharap jáne qyzǵan tozań ıisi ańqyp qoıa berdi.

Zeńbirektiń aýyr kúrsingen demimen jym bolǵan ońtústik kúniniń dýyldaǵan ý-shýy bir sátke kóshelerdegi kún qaqtap qyzyp jatqan tastarǵa qatyp tyna qaldy da, kóshelerdiń ústine qaıtadan yrǵyp shyǵyp, dalıǵan laıly darıasha, teńizge qaraı jóńkip ala jóneldi.

Qala — poptardyń bezendire kestelengen namaz kıimindeı, qulpyra jasanǵan; onyń ańsaǵan aıqaı, qaltyraǵan qımyl, kúńirengen kúıinen ómir áýeniniń qulshynǵan lebi esedi. Árbir qala — adam eńbegimen turǵan sherkeý de, kez kelgen jumys — Bolashaqqa baǵyshtalǵan duǵa bir.

Kún tas tóbege shyqqan, jer betine, teńizge óziniń ár núktesinen beıne bir kók jalyn sáýle sebelep, sol sáýle qalanyń tasy men sýdyń óńmeninen úńgip ótip jatqandaı, aptaǵan teńbil aspan kóz uıaltady. Kúmispen kúptelgen shym jibekshe jalt-jult etken teńiz manaýraı jyljyǵan jyp-jyly kógildir tolqynymen jaǵalaýǵa áreń janasyp, ómir men baqyttyń qaınar kózi — kún jaıynda dana jyryn baıaý ǵana shertip jatyr.

Ústi-bastaryn shań basyp, terlep-tepshigen jurt dýyldaı sóılesip, túski tamaqtaryn ishýge jónelgende, jaǵalaýǵa asyqqan qyrýar adam kıimderin jalma-jan sypyryp, teńizge qarǵyp-qarǵyp ketken edi, qara-qońyr deneleri sýǵa súńgı bere, shara toly sharap ishindegi tozańnyń qoshqyl túıirinen aýmaı, súmpıip tip-tıtteı boldy da qaldy.

Shalpyldaǵan sýdyń jibekshe sýdyraǵan syldyry, boıy sergigen jurttyń máre-sáre aıqaıy, balalardyń syqylyq atqan kúlkisi men shyńǵyrǵan daýystary jáne jurt qarǵyǵanda shalp etip qulpyra shashyraǵan teńiz sýy — osynyń bár-bári de, beıne bir kól-kósir tasattyq tárizdi, kúnge qaraı kóterilip jatyr.

Trotýarda, bir záýlim úıdiń kóleńkesinde kóshege tas tóseıtin som deneli, súreńsiz, ashań tórt adam túski astaryn aldaryna alǵaly jatqan edi. Tap bir kúlge aýnap túregelgendeı, ústi-basy shańnan kórinbegen appaq qýdaı shal qyraǵy, qyńyr kózderin syǵyraıta túsip, bólingen sybaǵanyń bir-birinen kem bolmaýyn kózdep, pyshaqpen nan týrap otyr. Basymdaǵy shashaqty qyzyl toqyma qalpaǵy kózine túse bergen soń qart, apostoldyń basy syqyldy, qazandaı basyn bir silkip qoıyp edi, totynyń tumsyǵyna beıim, súkıgen murny shýyldap, tanaýy deldıe qaldy.

Onyń qasynda jyp-jyly tas ústine shalqasynan túsip bir, qońyzdaı, jyltyr qara jigit jatyr; betine ushyp túsken nannyń qoqymynan kózin samarqaý ǵana syǵyraıtyp, uıqyly-oıaý yńyldaǵandaı, áldenedeı ánge salyp qoıady ózi. Al endi, qalǵan ekeýi úıdiń appaq qabyrǵasyna arqalaryn súıep, qalǵyp otyrǵan bolatyn.

Bularǵa qaraı bir qolynda sharap quıylǵan shısha, endi bir qolynda kishigirim túıinshegi bar bir bala kele jatqan edi,— basyn shalqaıtyp, aýmaǵan qussha shańqyldaǵan ózi shıshanyń syrtyna oraǵan sabannan batpyraǵan sharaptyń, laǵyl syqyldy jaınaǵan shoqsha jarqyldap, sorǵalap kele jatqanyn tipti sezer de emes.

Muny kózi shalyp qalǵan qart pyshaq pen nandy jigittiń keýdesine qoıa salyp, eki qolyn ebdireı bulǵap:

— Júgir jyldam, kór soqyr! Kórdiń be sharapty! — dep edi balany shaqyryp.

Shıshany kózine taıap aparǵan bala «qap» dep sanyn bir-aq soqty da, úkideı ushyp tas tóseýshilerdiń janyna jetip keldi, sol arada jurt abyń-kúbiń bolyp dúrlige dabyrlap, shıshany sıpalap kórýge kiristi de, bala oqsha zymyraǵan kúıi bir aýlaǵa kirip, kózdi ashyp jumǵansha bir dáý tostaǵandy alyp qaıtyp ta oraldy.

Jerge qoıylǵan tostaǵanǵa qart qyp-qyzyl jelik sýyn syzdyqtatyp, eppen quıa bastaǵan kezde kebersigen erinderi ózeýreı dirildep, kún kózinde shymyrlaǵan sharapqa tórteýi qyzyǵa qaraı qalysty.

Bularǵa qaraı, kómirdeı qara shashyna sary shilter sharf salynyp, ókshesi qazdıǵan kúreń botınkasyn taq-tuq basqan bir áıel buıra shashty kip-kishkentaı qyzyn qolynan jetektep kele jatqan edi. Qyz alqyzyl qalampyr gúlin ustaǵan oń qolyn bulǵańdatyp, aıaǵyn teńsele basyp, ándetip qoıady:

— O, ma, o, ma, o, mıa ma-a...

Tas tóseýshi qarttyń jelke jaǵyna kep tura qalǵan qyz ánin qoıa qoıyp, aıaǵyn ushynan basyp joǵary kóterildi de, tap bir óziniń aıtqan ánin sozyp áketkendeı bop, sary tostaǵanǵa syldyraı sorǵalaǵan sharapqa qarttyń ıyǵynan qadala qarady.

Sóıtip turyp qyz qolyn áıeldiń qolynan bosatyp, gúl shesheginen bir talyn úzip aldy da, aýmaǵan torǵaıdyń qanatyndaı, shıetteı qońyrqaı qolyn joǵary kóterip, tostaǵandaǵy sharapqa jańaǵy alqyzyl gúldi tastap kep jiberdi.

Sóıtýi-aq muń eken, otyrǵan tórt adam selk etip, shań shalǵan bastaryn shalqaıtyp shamdana qaraı qalǵan edi, uıalyńqyrap, áldene dep zekigen ana, kishkentaı aıaqtaryn topyldatyp, alaqanyn soǵyp kúlip jibergen qyzynyń qolynan ustamaqshy bop álekke túsip, bala ıilip-búgilip syqylyq atyp qoıa berdi de, gúl sheshegi, kishkentaı qyzǵylt qaıyqtan aýmaı, tostaǵandaǵy sharap betinde qalqı jóneldi.

Áldeqaıdan stakan taýyp ákep gúlmen qosa sharaptan bir kósip alǵan qart aýyr yrǵala júginip, stakandy aýzyna apara berip:

— Oqasy joq, hanym! Sábıdiń syıy — táńiriniń syıy degen... Sizdiń densaýlyǵyńyz úshin, symbatty hanym, jáne seniń de densaýlyǵyń úshin, bóbegim! Anań syqyldy arý ári eki ese baqytty bol... — dedi baıyppen, ekeýin jubatyp.

Sóıtip appaq murtyn stakanǵa matyryp, kózin syǵyraıta túsken qart qońqaq murnyn shúıirip, tamsana otyryp, kúreńitken sýsyndy simirip saldy.

Ana kúlimdep, ıilip, qyzynyń qolynan jetektep jaıyna jónelgen edi, tas ústinde teńselip, aıaǵyn tarp-turp basqan qyzy da kózin syǵyraıtyp:

— O, ma-a... o, mıa ma-a... — dep, shyryldap án salyp bara jatty.

Tas tóseýshiler moıyndaryn kereneý buryp, birese sharapqa, birese qyzdyń sońynan qarap, jymyń qaǵysyp, ońtústik adamdarynyń sýsyldaǵan tilimen birine-biri áldene dep ún qatyp qoıady.

Al endi, bul kezde tostaǵandaǵy kúreńitken sharap betinde alqyzyl gúl sheshegi qalqyp júrgen edi.

Tebirengen teńiz, dýyldaǵan qala, jalt-jult etip jaınaǵan kún óz ertegilerin aǵylda-tegil sherte berdi.

---