InfoHub Logo

Óz oıymdy  N.Á.Nazarbaevtyń  «Biz táýelsizdikti aqylmen , ata-baba jolymen aldyq» degen  sózimen bastaǵym keledi . 1991 jyl –búkil qazaq halqynyń jadynda qalatyn jyl ,sebebi osy jyly biz egemen eldi táýelsiz Qazaqstan atandyq. Bári osy kúndi qýanyshpen,jasaýratyp eske aldy, biraq ta osy uzaq joldy qalaı ótkerip táýelsizdikke qalaı jetkenimizdi bári bile bermeıdi. Qazaqstannyń tarıhynyń túbi tereń, túp tamyrymen baıaǵy ǵasyrlarǵa tireledi.Sol uzaq joldyń bastamasy 1916 jyly bastalady. Bul jyly qazaq halqy Reseı úkimetine qarsy ult-azattyq kóteriliske shyǵady,onyń sebebi Reseı úkimetiniń qazaq halqyna qyspaqtar jasap ,bes júz myń qazaqty dúnıejúzilik soǵysqa shyqsyn dep buıryq beredi, árıne qazaqtar bul buıryqqa kónbeı kóteriliske shyǵady.Osy kezde A.Baıtursynuly, M.Dýlatov, Á.Bókeıhanov t.b Alash zıalylary qazaq halqynyń basyna tóngen taǵdyr soqtyǵysyn ótkerýge orasan zor yqpal etedi. Osy kezden bastap Qazaqstannyń táýelsizdik jolynda kúresi bastalady. Bul jazǵan tarıhı derekterdiń 10%-y ǵana shyǵar,sebebi 1916 jyldyń artynda qansha hronologıalyq datalar ,tarıhı derekter saqtalǵan. Mysaly «Alash»partıasy táýelsizdik uǵymyn Qazaqstanǵa alýǵa yqpal etken partıalardyń biri.Bul partıanyń negizgi maqsaty Reseı demokratılyq federatıvtik respýblıkasy quramyndaǵy qazaq avtonomıasyn qurý dep jarıalaıdy.M.Dýlatov «Qazaq»gazetinde statá ,ocherk, qazaqtyń  aýyr halin sıpattaıtyn óleńderin jarıalap ,shyndyqtyń ániń shertedi. 1909jyly eń alǵash «Oıan, qazaq» atty bostandyqty táýelsizdikti ańsaıtyny jaıly jyr jınaǵy shyǵady. Ony zamadastary «ulttyq manıfes»dep atady. 1919 jyly Qazaqstan aýmaǵy túgelege jýyq azat etildi.1917jyly «Alashorda avtonomıasy» paıda boldy,olardyń basty maqsaty –musylman dinin engizý, avtonomıa qurý, qazaqtarǵa tıesili jerlerdi qaıtarý boldy. Bul taǵy da bir qazaqtardyń sol kezde jetken jetistikteriniń biri. Qazaqstan budanda kóp tarıhı oqıǵalardy bastan keshirdi. Halqymyz  qandaı qıynshylyqty kórmedi deseńshi-asharshylyqty da kórdi, soǵystyń ashshy-tushshysynda kórdi, adal adamdarǵa halyq jaýy ataǵy berilip qýǵynǵa nemese atý jazasyna kesildi, bunyń bári bizdiń tarıh. Bul oqıǵalar únemi bizdiń jadymyzda bolady. Osy oqıǵalardy eske alsań kózińe jas keledi, al eger qazir «Aqtaban shubyryndy», «Qazan tóńkerisi», «Jeltoqsan tóńkerisi» t.b tóńkeristerdi-kóterilister jaıly jazsam kóz jasyn ustaý múmkin emes bolar edi. Osy qıyn-qystaý kezeńderde qansha qazaq, ómiriń jan pıda etti. Sol kezde qazaqtar asharshylyqqa ushyramaǵanda qazaq halyq sany júz mıllıonǵa jeter edi. Áıtse de, qazaq halqynyń egemendikke  umtylǵan qadamy sátimen júzege asty. Dúnıege jańa zaıyrly  Táýelsiz Qazaqstan Respýblıkasy, derbes qazaq eli ómirdiń jańa paraǵyn ashty. Derbes memleket bolý bizdiń, san-ǵasyrlyq armanymyz, biraq osy júrek tebirenter sátte qazaq eliniń erkindigi,bostandyǵy jolynda bas tikken aıbyndy azamattardyń ,osy kúnge jetpeı ómirden ótken jeltoqsan qurbandarynyń rýhyna taǵzym etip, eske alý bizdiń paryzymyz dep esepteımin. Biz sol qurbandardy eske ala-alatynymyz, jetkizer alǵysymyzdyń az ǵana bóligi dep oılaımyn. Ne istesek te aqylmen isteıik, arzan uranǵa berilmeı, ata babalarymyzdyń ósıet etip qaldyrǵan eldiń irgetasyn kótereıik. Qazaqstannyń táýelsizdigin muhıttyń arǵy shetindi ornalasqan AQSH sodan soń Qytaı, Japonıa, Fransıa egemendigimizdi resmı túrde moıyndaıdy.Tarıhymyzdyń kóshi uzaq jáne tarıhymyzdy, derbestigimizdi, jádigerlerimizdi, ata-babalarymyzdyń armanyn asqaqtatý bizdiń qolymyzda.  Qorytyndylaı kele ,týymyzda beınelengen qyran qustaı erkindikti ańsaǵan azat halqymnyń táýelsiz el bolǵanyna bıyl 29 jyl toldy. Qazaq eliniń bolashaǵy álide san-ǵasyrlarǵa sozylatynyna kúmánim joq. Qazaq eliniń Máńgilik elge aınalýyna baryn salatyn bolashaq ,azat oıly , alyp ulandary biz bolýymyzǵa sóz beremin. Biz tarıhymyzdyń ,ótkergen barlyq qıyn qystaý kezeńderdiń umytylmaı el jadynda saqtalyp,tarıhqa úlken atpen enetinine senemin jáne sol iske sebepshi bolady. Sóz sonyńda jalǵyz aıtarym kók kúmbezdi aspany bar,betegeli boz dalamyzdy biz eshkimge bermeımiz dep ant beremin.Qazaqstannyń shyǵar bıikteri men ushar qıalary áli alda.

---