InfoHub Logo

Taýshúmildek (Pıon ýklonáúshıısá, Paeonia anomala L.) — bıiktigi 1 metrge jýyq, kóp jyldyq, shóp tektes ósimdik. Tamyry — iri, qońyr tústi, keıbireýleriniń salmaǵy 5-6 kılogramǵa deıin jetedi. Tamyrdy syndyryp qaraǵanda ishki jaǵy aq tústi bolady. Ańqyǵan hosh ıisi bar, dámi tátti. Sabaqtarynyń ushynda bir gúli bolady. Japyraqtary kezektesip, jarysa ornalasqan, saýsaqtyń salalary sıaqtanyp tilimdelgen, saǵaqtary qysqa. Gúlderi iri, alqyzyl tústi. Gúl tostaǵanshasy 5 qalaqshadan turady, olar keıinnen ósimdiktiń jemisine jabysyp júredi. Gúl tájisiniń japyraqshalary beseý. Mamyr-maýsym aılarynda gúldeıdi. Jemisi — piskenge deıin jalpaqtaý, bes juldyz tárizdi ornalasqan bes qaýashaq, piskennen keıin bes jaqqa jaıylyp ketedi. Tuqymy — elıps tárizdi, uzyn, qara tústi, iri. Shilde-tamyz aılarynda pisedi. Ol kóbinese ormannyń shetterinde, taýlardyń shalǵyndyq betkeılerinde ósedi. Dárilik maqsat úshin ósimdiktiń jer ústindegi bóliginiń ústińgi jaǵyn gúldegen kezinde, al tamyryn kúzde jınap alady. Quramynda efır maılary, salısın glúkozıdi, ılik zattar, alkaloıdter, smola, krahmal, qant, salısıl qyshqyly bar. Taýshúmildiktiń tamyrynan jasalǵan dárilerdiń nerv júıesin jáne aýyrǵan jerlerdi tynyshtandyratyn, asqazan bezderiniń qyshqylyn kóbeıtetin qasıetteri bar. Osyǵan baılanysty asqazan qabynǵanda, asqazanǵa jáne ultabarǵa jara túskende, uıqy qashqanda, kisi qajyp, nerv júıesi álsiregende qoldanylady.

Halyq medısınasynda ony bul aıtylǵandarǵa qosymsha ish ótkende, deneniń ár jerimen qan ketkende, dene qyzýy kóterilgende, jótel paıda bolǵanda jáne revmatızm, qoıanshyq aýrýlaryn emdeýge qoldanady.

Dárini daıyndaý jáne qoldaný tásili

Tunba: ósimdik tamyrynyń untaqtalǵan 2 as qasyǵyn 1 stakan sýǵa salyp 30 mınýt qaınatady da, 1 as qasyqtan 3 ret ishedi.

---