Teńdesi joq jeńis!
Taqyryby: «Teńdesi joq jeńis!»
Synyby: 7 synyp
Maqsaty: 1941 - 45 jylǵy UOS - da nemis basqynshylaryn talqandaýda Qazaqstan halqynyń maıdanda jáne tylda kórsetken eren eńbegin pash etý. Jas urpaqty otansúıgishtikke, eljandylyqqa tárbıeleý.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, sýretter, portretter.
Júrisi:
Júrgizýshi: Qaıyrly kún qadirmendi soǵys ardagerleri, ustazdar, ata - analar, oqýshylar! Búgingi 7 synyp uıymdastyrǵan «Teńdesi joq jeńis!» atty tárbıe saǵatymyzǵa qosh keldińizder!
Jasasyn jeńis, eńbegi barlyq soldattyń,
Bolashaq urpaq erligin aıtar jalǵap myń.
Qanshama adam erlikter jasap maıdanda
Qazaqtyń atyn, halyqtyń atyn samǵattyń.
Jasasyn jeńis! Baqytty elim kúle ber!
Táýelsiz bolyp bolashaǵyńa júre ber.
Bolmasyn soǵys, bolmasyn soǵys, bolmasyn.
Osylaısha barsha halyq tiler el!
Fashısik Germanıanyń maqsaty - búkil keńes halqyn qulǵa aınaldyryp, jer betin basyp alý edi. Surapyl soǵysta talaı qazaq attanyp, úılerine oralmady. Uly Jeńistiń 60jyldyǵynda 6000 bozdaqtyń 2000 keńes odaǵynyń batyry, 16 eńbek eri atanyp, altyn árippen jazyldy. UOS - na qatysyp, qan maıdanda ter tókken ardagerler kúnnen - kúnge azaıyp barady.
Án «Katúsha» Or: qyzdar toby
Júrgizýshi:
Keshegi kúndeı kúrkirep ótken Fashısik Germanıaǵa qarsy qazaq jaýyngerleri nebir eńbek kórsetti. Solardyń biri de biregeıi - Baýyrjan Momyshuly edi.
Týǵan jerim Myńbulaq arnaly Aqsaı,
İshsem sýy tatıdy sheker, baldaı.
Qyzǵaldaq, qalyń egis, kók jońyshqa,
Senen artyq jer shirkin, óter qandaı.
- dep ózi jyrlaǵandaı Baýyrjan Momyshuly 1910 jyly 24 jeltoqsanda Jambyl oblysy, Jýaly aýdany, Myńbulaq aýylynda dúnıege kelgen.
Baýyrjannyń ákesi Momysh aqyn adam bolǵan. Baýyrjan tárbıesinde ájesi Qyztýmas erekshe oryn alǵan. Al, anasy Rázıa sheshesinen úsh jasynda jetim qalǵan. Baýyrjan Momyshuly óleńderinen úzindi:
1 - oqýshy
Panfılovtan bata alyp
Artyma erdi myń soldat.
Taǵdyryn maǵan tapsyryp
El uldary myń soldat.
Belýardan qan keship
Júzden asa soǵysta
Bal ornyna ý iship,
Qan maıdanda qan keship
Namys týyn kóterdik.
Qımyldady myń batyr
Myńǵa tatyp bir batyr
Atameken jeri úshin
Qasıetti eli úshin
Bolmaı qalar kim batyr.
2 - oqýshy:
Soǵysta bir - aq zań bar men biletin
Ia ólip ıa bolmasa óltiretin
Júrekte janyp turǵan juldyzyńdy
Jandyratyn bolmasa sóndiretin.
Soǵysta bir - aq zań bar men biletin
Keýdeńmen qorǵap qalý jerdiń betin.
Jas qanyń týǵan jerde bosqa aqpasyn,
Onsyz sen kóre almaısyń jerdiń betin.
Júrgizýshi:
Álıa Moldaǵulova Nurmuhamedqyzy/shyn esimi – İlıa/ - 1924 jyly 25 qazanda Aqtóbe oblysy, Qobda aýdany, Bulaq aýylynda dúnıege kelgen. Ata - anasy qaıtys bolǵannan keıin naǵashysy Áýbákir Moldaǵulovtyń qolynda tárbıelenip, Lenıngradtaǵy №9 orta mektepte oqydy. 1942 jyly óz erkimen Qyzyl Ásker qataryna alynyp, mergenderdiń áıelder mektebin bitiredi. Soǵysta mergendigimen kózge túsedi. Novosokolnıkı temir jol stansıasy mańynda bolǵan urysta Álıa sheshýshi shaıqasta qaharmandyqpen qaza tabady.
Mámetova Mánshúk Jıenǵalıqyzy - keńes odaǵynyń batyry. 1922 jyly Gýrev oblysy, Orda aýdanynda týǵan. Azan shaqyryp qoıǵan aty - Mánsıa. Bes jasynan bastap ony ákesiniń nemere inisi Ahmet Mámetov jáne áıeli Ámına asyrap alady. 1941 jyly UOS bastanǵanda Mánshúk 18 jasta bolatyn. Ol soǵysqa barý týraly sheshim qabyldaıdy. 1943 jyly Nevel qalasynda shaıqasta basyna oq tıip qatty jaralandy. Sońǵy kúshterin jınap jaýǵa oq jaýdyryp erlikpen qaza tabady..
Kórinis:
Radıo:«Tyńdańyzdar, tyńdańyzdar! Sóılep turǵan Moskva! 1941 jyly 22 maýsym. Fashısik Germanıa Keńes Odaǵyna tutqıyldan soǵys jarıalap, elimizge basyp kirdi.»
Komandır: Tik tur, Germanıa basqynshylar elimizge soǵys jarıalady. Otanymyzdy qorǵaý úshin qan maıdanǵa attanǵaly turmyz. Elimizdi jaýdan qorǵaý bizdiń paryzymyz. Sondyqtan, jaýyngerler, alǵa! Alǵa bas!
Júrgizýshi:
Ýa, halqym, kún týdy seniń basyńa!
Jaý kirdi seniń jerińe
Sum fashısen qorǵaýǵa
Attan, halqym, maıdanǵa!
3- oqýshy:
Soldattyń kókiregi toly armany
Oq jańbyr astynda da joǵalmady
Otan men anasy úshin alǵa dedi
Amal ne, kópshiligi oralmady.
Alar jaý sybaǵasyn ońbaı bizden
Shyǵamyz sońǵy kúshpen, sońǵy aıbynmen.
Qorǵaımyz baıtaq eldi, óıtkeni ony
Ár urpaq óz tusynda qorǵaı bilgen.
Án «Beıbit kún tilegi» Or: hor
4 - oqýshy:
Sen qurmette ony! Túsindiń be, qaraǵym
Ol aqshaǵa satqan joq tizeden kesip aıaǵyn
Erikkennen de ustap júrgen joq
Qoltyqtaǵy uzyn taıaǵyn
Keshegi elge qater tóngende
Ol jaýǵa qarsy shapty
Bizdi jalmamaq bolǵan ajaldy
Ór keýdesimen qaqty.
Ol arystansha alysty,
El soqqysyn óz ústine aldy.
Denesin oq párshelese de,
El namysyn qorǵap qaldy.
Sen qurmette ony, túsindiń be qaraǵym!
Seniń keleshegiń úshin berdi ol
Azattyq jolda aıaǵyn!
Júrgizýshi: Bı «Kók oramal» Oryndaıtyn 7 synyp oqýshylary.
5- oqýshy:
Men soǵysty jek kórem!
Kókem aıtyp otyrsa
Kim qasiret shekpegen.
Kim kóz jasyn tókpegen.
Talaı ótken ǵasyrlar
Esh soǵyssyz ótpegen.
Men soǵysty jek kórem
Kúni erteń – aq er jetem
Týǵan jerdi álpeshtep
Kirpik ilmeı terbetem
Kórinis: /oq daýysy/
Qyzy:- Ana, qarnym ashty. Soǵys qashan bitedi? Meniń ákem qashan keledi?
Anasy: Qulynym - aý, bitedi ǵoı, shydaı tur. Ákeń jeńispen oralady. Dúnıedegi bar táttini saǵan ákeledi. Balmuzdaq pa, kámpıt pe, tátti nan bárin saǵan ákeledi.
Qyz: Qashan, ana? /jylamsyrap/
Anasy: Jaqynda. Uıyqtaı ǵoı, qyzym.
6- oqýshy:
Kózinde ottyń jasy bar
San jarlyr ony jańa urpaq
Keleshek uly ǵasyrlar
Baýkeńe qarap tańyrqap.
Jeńilden bezip ámanda
Úlesin alǵan aýyrdan
Kúrdeli bizdiń zamanǵa
Uqsaıdy qaısar Baýyrjan!
Mahambettiń kúıi «Jumyr qylysh» Or: Mıramǵalı Dıas
Kórinis: /Jumys jasap jatyrǵa áıelder/
1 -áıel: Mynany qarashy, ulymnan qara qaǵaz keldi. Kózimniń qarashyǵyndaı jalǵyz ulymnan aıryldym. Endi qalaı ómir súremin? //Jylaıdy//
2 -áıel Sen ol qaǵazǵa senbe. Bálkim urysta adasyp ketken shyǵar. Kór de tur. Ulyń aman - esen keledi áli. Jylama.
1 -áıel: Soǵys, surapyl soǵys. Qansha ýıdiń ákesin aldy qanshama úıdiń ul - qazdaryn jalmady. Qanshama analar zar ılep balalarynan aırylyp, jesir qaldy. Bul soǵys qashan bitedi.// Mýzyka//
Qan maıdannyń júrekte jarasy bar
Qaıǵysy men zili bar, nalasy bar
Aramyzda júretin alshań basyp
Ardagerler azaıyp barasyńdar.
Qasterleıdi halqymyz qaharmanyn
Júr esinde san jaryq, saparlaryń
Qaıran erler, qaharman ardagerler
Qaldy – aý sırep búginde qatarlaryń.
Bı «Smýglánka»
Kórinis: «Jeńis» Mýzyka
Radıo: Tyńdańyzdar! Tyńdańyzdar! Sóılep turǵan Moskva! 1945 jyly 8 mamyrda Germanıanyń joǵarǵy komandovanıesi jeńilgendigin moıyndap aktige qol qoıdy. 9 mamyr jeńis kúni!
//Jaýyngerler bastaryn orap, taıaq ustap kele jatady//
Súıinshi, halqym, súıinshi! Nemis fashıseri tize búgip, jeńilipti. Shynymen qarǵys atqan soǵystyń bitkeni me? //Bir - birimen qushaqtasyp jatady//
Júrgizýshi:
Kútken jeńis jaryq etti sáýle shashyp
Jeńis keldi, qýandyq kóńil toıyp
Jaýdy joıyp batyrlar elge oraldy
Ata - anamen qaýyshty qushaq jaıyp
Án «Aq kógershin» // Kógershin ushyrylady//
Synyby: 7 synyp
Maqsaty: 1941 - 45 jylǵy UOS - da nemis basqynshylaryn talqandaýda Qazaqstan halqynyń maıdanda jáne tylda kórsetken eren eńbegin pash etý. Jas urpaqty otansúıgishtikke, eljandylyqqa tárbıeleý.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, sýretter, portretter.
Júrisi:
Júrgizýshi: Qaıyrly kún qadirmendi soǵys ardagerleri, ustazdar, ata - analar, oqýshylar! Búgingi 7 synyp uıymdastyrǵan «Teńdesi joq jeńis!» atty tárbıe saǵatymyzǵa qosh keldińizder!
Jasasyn jeńis, eńbegi barlyq soldattyń,
Bolashaq urpaq erligin aıtar jalǵap myń.
Qanshama adam erlikter jasap maıdanda
Qazaqtyń atyn, halyqtyń atyn samǵattyń.
Jasasyn jeńis! Baqytty elim kúle ber!
Táýelsiz bolyp bolashaǵyńa júre ber.
Bolmasyn soǵys, bolmasyn soǵys, bolmasyn.
Osylaısha barsha halyq tiler el!
Fashısik Germanıanyń maqsaty - búkil keńes halqyn qulǵa aınaldyryp, jer betin basyp alý edi. Surapyl soǵysta talaı qazaq attanyp, úılerine oralmady. Uly Jeńistiń 60jyldyǵynda 6000 bozdaqtyń 2000 keńes odaǵynyń batyry, 16 eńbek eri atanyp, altyn árippen jazyldy. UOS - na qatysyp, qan maıdanda ter tókken ardagerler kúnnen - kúnge azaıyp barady.
Án «Katúsha» Or: qyzdar toby
Júrgizýshi:
Keshegi kúndeı kúrkirep ótken Fashısik Germanıaǵa qarsy qazaq jaýyngerleri nebir eńbek kórsetti. Solardyń biri de biregeıi - Baýyrjan Momyshuly edi.
Týǵan jerim Myńbulaq arnaly Aqsaı,
İshsem sýy tatıdy sheker, baldaı.
Qyzǵaldaq, qalyń egis, kók jońyshqa,
Senen artyq jer shirkin, óter qandaı.
- dep ózi jyrlaǵandaı Baýyrjan Momyshuly 1910 jyly 24 jeltoqsanda Jambyl oblysy, Jýaly aýdany, Myńbulaq aýylynda dúnıege kelgen.
Baýyrjannyń ákesi Momysh aqyn adam bolǵan. Baýyrjan tárbıesinde ájesi Qyztýmas erekshe oryn alǵan. Al, anasy Rázıa sheshesinen úsh jasynda jetim qalǵan. Baýyrjan Momyshuly óleńderinen úzindi:
1 - oqýshy
Panfılovtan bata alyp
Artyma erdi myń soldat.
Taǵdyryn maǵan tapsyryp
El uldary myń soldat.
Belýardan qan keship
Júzden asa soǵysta
Bal ornyna ý iship,
Qan maıdanda qan keship
Namys týyn kóterdik.
Qımyldady myń batyr
Myńǵa tatyp bir batyr
Atameken jeri úshin
Qasıetti eli úshin
Bolmaı qalar kim batyr.
2 - oqýshy:
Soǵysta bir - aq zań bar men biletin
Ia ólip ıa bolmasa óltiretin
Júrekte janyp turǵan juldyzyńdy
Jandyratyn bolmasa sóndiretin.
Soǵysta bir - aq zań bar men biletin
Keýdeńmen qorǵap qalý jerdiń betin.
Jas qanyń týǵan jerde bosqa aqpasyn,
Onsyz sen kóre almaısyń jerdiń betin.
Júrgizýshi:
Álıa Moldaǵulova Nurmuhamedqyzy/shyn esimi – İlıa/ - 1924 jyly 25 qazanda Aqtóbe oblysy, Qobda aýdany, Bulaq aýylynda dúnıege kelgen. Ata - anasy qaıtys bolǵannan keıin naǵashysy Áýbákir Moldaǵulovtyń qolynda tárbıelenip, Lenıngradtaǵy №9 orta mektepte oqydy. 1942 jyly óz erkimen Qyzyl Ásker qataryna alynyp, mergenderdiń áıelder mektebin bitiredi. Soǵysta mergendigimen kózge túsedi. Novosokolnıkı temir jol stansıasy mańynda bolǵan urysta Álıa sheshýshi shaıqasta qaharmandyqpen qaza tabady.
Mámetova Mánshúk Jıenǵalıqyzy - keńes odaǵynyń batyry. 1922 jyly Gýrev oblysy, Orda aýdanynda týǵan. Azan shaqyryp qoıǵan aty - Mánsıa. Bes jasynan bastap ony ákesiniń nemere inisi Ahmet Mámetov jáne áıeli Ámına asyrap alady. 1941 jyly UOS bastanǵanda Mánshúk 18 jasta bolatyn. Ol soǵysqa barý týraly sheshim qabyldaıdy. 1943 jyly Nevel qalasynda shaıqasta basyna oq tıip qatty jaralandy. Sońǵy kúshterin jınap jaýǵa oq jaýdyryp erlikpen qaza tabady..
Kórinis:
Radıo:«Tyńdańyzdar, tyńdańyzdar! Sóılep turǵan Moskva! 1941 jyly 22 maýsym. Fashısik Germanıa Keńes Odaǵyna tutqıyldan soǵys jarıalap, elimizge basyp kirdi.»
Komandır: Tik tur, Germanıa basqynshylar elimizge soǵys jarıalady. Otanymyzdy qorǵaý úshin qan maıdanǵa attanǵaly turmyz. Elimizdi jaýdan qorǵaý bizdiń paryzymyz. Sondyqtan, jaýyngerler, alǵa! Alǵa bas!
Júrgizýshi:
Ýa, halqym, kún týdy seniń basyńa!
Jaý kirdi seniń jerińe
Sum fashısen qorǵaýǵa
Attan, halqym, maıdanǵa!
3- oqýshy:
Soldattyń kókiregi toly armany
Oq jańbyr astynda da joǵalmady
Otan men anasy úshin alǵa dedi
Amal ne, kópshiligi oralmady.
Alar jaý sybaǵasyn ońbaı bizden
Shyǵamyz sońǵy kúshpen, sońǵy aıbynmen.
Qorǵaımyz baıtaq eldi, óıtkeni ony
Ár urpaq óz tusynda qorǵaı bilgen.
Án «Beıbit kún tilegi» Or: hor
4 - oqýshy:
Sen qurmette ony! Túsindiń be, qaraǵym
Ol aqshaǵa satqan joq tizeden kesip aıaǵyn
Erikkennen de ustap júrgen joq
Qoltyqtaǵy uzyn taıaǵyn
Keshegi elge qater tóngende
Ol jaýǵa qarsy shapty
Bizdi jalmamaq bolǵan ajaldy
Ór keýdesimen qaqty.
Ol arystansha alysty,
El soqqysyn óz ústine aldy.
Denesin oq párshelese de,
El namysyn qorǵap qaldy.
Sen qurmette ony, túsindiń be qaraǵym!
Seniń keleshegiń úshin berdi ol
Azattyq jolda aıaǵyn!
Júrgizýshi: Bı «Kók oramal» Oryndaıtyn 7 synyp oqýshylary.
5- oqýshy:
Men soǵysty jek kórem!
Kókem aıtyp otyrsa
Kim qasiret shekpegen.
Kim kóz jasyn tókpegen.
Talaı ótken ǵasyrlar
Esh soǵyssyz ótpegen.
Men soǵysty jek kórem
Kúni erteń – aq er jetem
Týǵan jerdi álpeshtep
Kirpik ilmeı terbetem
Kórinis: /oq daýysy/
Qyzy:- Ana, qarnym ashty. Soǵys qashan bitedi? Meniń ákem qashan keledi?
Anasy: Qulynym - aý, bitedi ǵoı, shydaı tur. Ákeń jeńispen oralady. Dúnıedegi bar táttini saǵan ákeledi. Balmuzdaq pa, kámpıt pe, tátti nan bárin saǵan ákeledi.
Qyz: Qashan, ana? /jylamsyrap/
Anasy: Jaqynda. Uıyqtaı ǵoı, qyzym.
6- oqýshy:
Kózinde ottyń jasy bar
San jarlyr ony jańa urpaq
Keleshek uly ǵasyrlar
Baýkeńe qarap tańyrqap.
Jeńilden bezip ámanda
Úlesin alǵan aýyrdan
Kúrdeli bizdiń zamanǵa
Uqsaıdy qaısar Baýyrjan!
Mahambettiń kúıi «Jumyr qylysh» Or: Mıramǵalı Dıas
Kórinis: /Jumys jasap jatyrǵa áıelder/
1 -áıel: Mynany qarashy, ulymnan qara qaǵaz keldi. Kózimniń qarashyǵyndaı jalǵyz ulymnan aıryldym. Endi qalaı ómir súremin? //Jylaıdy//
2 -áıel Sen ol qaǵazǵa senbe. Bálkim urysta adasyp ketken shyǵar. Kór de tur. Ulyń aman - esen keledi áli. Jylama.
1 -áıel: Soǵys, surapyl soǵys. Qansha ýıdiń ákesin aldy qanshama úıdiń ul - qazdaryn jalmady. Qanshama analar zar ılep balalarynan aırylyp, jesir qaldy. Bul soǵys qashan bitedi.// Mýzyka//
Qan maıdannyń júrekte jarasy bar
Qaıǵysy men zili bar, nalasy bar
Aramyzda júretin alshań basyp
Ardagerler azaıyp barasyńdar.
Qasterleıdi halqymyz qaharmanyn
Júr esinde san jaryq, saparlaryń
Qaıran erler, qaharman ardagerler
Qaldy – aý sırep búginde qatarlaryń.
Bı «Smýglánka»
Kórinis: «Jeńis» Mýzyka
Radıo: Tyńdańyzdar! Tyńdańyzdar! Sóılep turǵan Moskva! 1945 jyly 8 mamyrda Germanıanyń joǵarǵy komandovanıesi jeńilgendigin moıyndap aktige qol qoıdy. 9 mamyr jeńis kúni!
//Jaýyngerler bastaryn orap, taıaq ustap kele jatady//
Súıinshi, halqym, súıinshi! Nemis fashıseri tize búgip, jeńilipti. Shynymen qarǵys atqan soǵystyń bitkeni me? //Bir - birimen qushaqtasyp jatady//
Júrgizýshi:
Kútken jeńis jaryq etti sáýle shashyp
Jeńis keldi, qýandyq kóńil toıyp
Jaýdy joıyp batyrlar elge oraldy
Ata - anamen qaýyshty qushaq jaıyp
Án «Aq kógershin» // Kógershin ushyrylady//
You Might Also Like
-
Taqyryby: Et taǵamdary, onyń qunarlyǵy. Súrleý tásili
