InfoHub Logo

Klasy: 7
Páni: geometrıa
Sabaqtyń taqyryby: Tikburyshty úshburysh
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylarda tikburyshty úshburysh týraly bilimderin tereńdetý, tikburyshty úshburyshtyń teńdik belgilerin, úshburyshtyń buryshtary men qabyrǵalarynyń arasyndaǵy qatynastaryn, úshburyshty salý sharttaryn úıretip, esep shyǵarý daǵdylaryn qalyptastyrý.
Damytýshylyq: Oılaý, este saqtaý, tıanaqty syzý, syzbalardyń negizgi qasıetteri men mánderin bilýin damytý.
Tárbıelik: Uıymshyldyqqa, saýatty syzbalar syzýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Jańa materıaldy ıgertý
Sabaqta qoldanylǵan ádis - tásilder: túsindirý, baıandaý, syzbalar arqyly kóz jetkizý, suraq - jaýap.
Sabaqtyń kórnekiligi: úshburysh sýretteri, syzbalar, tapsyrmalar jınaǵy

Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi:
- amandasý, túgendeý.
- jınaqtaý, nazarlaryn aýdarý
- psıhologıalyq sát.
2. Ótken taqyryptarǵa sholý jasaý:
- Úshburyshtar teńdigi
- Úshburyshtar teńdiginiń belgileri
- Teńbúıirli úshburyshtardyń qasıetteri

3. Jańa sabaq
1 - teorema. Eger eki tikburyshty úshburyshtyń 1) sáıkes katetteri teń bolsa;
2) sáıkes bir kateti jáne oǵan irgeles jatqan súıir buryshy teń bolsa;
3) gıpotenýzalary jáne oǵan irgeles jatqan bir súıir buryshy teń bolsa, onda bul úshburyshtar teń bolady.

2 - teorema. Eger bir tikburyshty úshburyshtyń kateti men gıpotenýzasy ekinshi tikburyshty úshburyshtyń sáıkeskateti men gıpotenýzasyna teń bolsa, onda mundaı tikburyshty úshburyshtar teń bolady.

3 - teorema. Kez kelgen úshburyshtyń úlken qabyrǵasyna qarsy úlken burysh jatady.
Saldar:
1. Tikburyshty úshburyshtyń kez kelgen kateti onyń gıpotenýzasynana kishi bolady.
2. Bir núkteden túzýge túsirilgen perpendıkýlár sol núktedenjúrgizilgen kólbeýden kishi bolady.

5 - teorema. Úshburyshtyń kez kelgen qabyrǵasy onyń basqa eki qabyrǵasynyń qosyndysynan kem bolady.

Jattyǵýlarmen jumys:
№203.
Katetterin bir tústi, gıpotenýzasyn bir tústi qaryndashpen tikburyshty úshburysh salyńdar. Ár tústi karyndashpen gepotınýzaǵy júrgizilgen bısektrısa, medıana, bıiktigin kórsetińder.

№204. AVS teńbúıirli úshburyshyn syzyńdar. D jáne E núktelerin AS qabyrǵasynan AD teń SE bolatyndaı etip alyńdar. DVE úshburyshy qandaı úshburysh bolady?

№ 208. tikburyshty úshburyshtyń gıpotenýzasy 18sm, al bir súıir buryshy 30°. Osy úshburyshqa qarsy jatqan katettiń uzyndyǵyn tabyńdar.
A
Ber: AS = 18sm
α = 30° 18sm
t/k AV -?

Sheshýi:
Teorema boıynsha tikburyshty úshburyshtyń 30° - qa qarsy jatqan katet gıpotenýzanyń jartysyna teń.
AS= 18sm AS: 2 = 18sm: 2 = 9sm
AV = 9sm
Bekitý:
- Eki tik buryshty úshburyshtar qandaı jaǵdaıda teń bolady?
- Tikburyshty úshburyshtyń qandaı qasıetteri bar?

Qorytyndylaý, baǵalaý.
Úıge tapsyrma berý: №205, 206