Tisti kúte bileıik
Aqtóbe oblysy,
Alǵa aýdany, Qaraqobda aýyly, Qaraqobda orta mektebiniń
bastaýysh synyp muǵalimi
Malaeva Indıra Jaqsylyqqyzy
Sabaqtyń taqyryby: Tisti kúte bileıik
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Tis shetkasy, ony paıdalana bilý jolyn, tistegi daqtardy qalaı jýyp ketirýge bolatyny jóninde áńgimeleý, bilimderin keńeıtý.
Damytýshylyq: Jan - jaqty bilim berý, qıalyn, sana - sezimin damytý.
Tárbıelik: Úlkenniń tilin alýǵa, sypaıylyqqa, uqyptylyqqa, salaýatty ómir saltyn kishi jastan bastap qalyptastyra bilýge, eńbekqorlyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: baıandaý
Ádis - tásilderi: túsindirmeli, suraq - jaýar, toptaý.
Kórnekilikter: sýretter, maqal - mátelder.
Sabaq barysy
İ. Uıymdastyrý bólimi
- amandasý, oqýshylardyń sabaqqa qatysymyn tekserý.
İİ. Oı qozǵaý
- Balalar bizde neshe tis bar?
- Sender olardy qalaı kúresińder?
- Neniń kómegimen?
- Tamaqtan soń jýyp - tazalaýdy umytyp júrgen joqpyz ba?
Sen bilesiń ba?
Tis shetkasy osydan myń jyldaı ýaqyt buryn arab elindegi musylmandardan taraǵan. «Arak» aǵashynan daıyndalǵan tis shetkasy «mısýák» dep atalǵan. Bertin kele, tis shetkasyn 1448 jyly Qytaıda shoshqa terisiniń qylshyǵynan jasaǵan. Kóp uzamaı, ony saýdagerler Eýropaǵa aparǵan. Bul kezde Eýropada jylqy jalynan jáne borsyq terisi qylshyǵynan jasalǵan tis shetkasy qoldanylypty. Ýaqyt óte kele, bul shetkalardyń biri qatty, al ekinshisi tym jumsaq bolǵandyqtan, 1938 jyly AQSH-tyń «Dúpon» fırmasy neılon talshyǵynan jasalǵan tis shetkasyn shyǵardy. 1961 jyly AQSH- ta elektrli tis shetkasy qoldanysqa endi. Qazirgi biz paıdalanyp júrgen tis shetkasynyń qysqasha tarıhy osyndaı.
Tis shetkasyn tańdaǵanda:
Balalarǵa arnalǵan tis shetka saby qalyń bolsa, balaǵa ustaýǵa yńǵaıly.
- Talshyqtary jıi jáne dóńgelek shetkalar tis etteriniń qanamaýyn qamtamasyz etedi jáne jumsaq bolady.
- Jýý barysynda tis etterine zaqym keltirmes úshin tis shetkasy doǵal pishinde ornalasý qajet. Sebebi tis etterine zaqym kelse, semý (atrofıa) et aýrýyn týdyrady.
- Basynyń uzyndyǵy 25-30mm tis shetkasymen kúrek tisterdiń qýysyn jýa alasyz.
Tistegi daqtardy qalaı ketirýge bolady?
Nıkotın, shaı, qyzyl sharaptan qalǵan daqtar tiske jabysyp, uzaq ýaqyt ketpeı qalatyn jaǵdaıda quramynda aǵartqysh zattary bar tis pastalaryn paıdalanyńyz.
Al týa bitken daqtardy joıýǵa arnalǵan tis pastalary áli oılap tabylǵan joq. Tis aǵartqysh pastalardy tek daqtarmen kúresý kezinde ǵana paıdalanǵan durys.
Tisti qalaı jýý kerek?
Tisti kúnine eki ret jýyp turǵan abzal. Tańerteńgisin, keshke astan soń, uıqy aldynda. Sebebi astan keıingi qaldyqtar tis qýystarynda qalyp qoıǵan, tistiń shirýine alyp keledi.
Durys jýylǵan tiske qurt túspeıdi. Tisti kem degende, úsh mınýt jýý qajet. Óıtkeni tis pastasy tisti qajetti zattarmen qamtamasyz etedi. Tis jýǵanda, shetkany kúrek tisten azý tisterge deıin jeńil qozǵalyspen aınaldyra ysyp shyǵasyz. Odan soń, kúrek tister arqyly ekinshi jaq bóligin, ysyp shyǵasyz. Ústińgi jáne astyńǵy tisterdi de kezek - kezek ysqylaısyz.
Tamaq qaldyqtary tistiń astyńǵy jaǵynda kóp turyp qalady. Sondyqtan jeńil qozǵalyspen tistiń ishki qabatyn ysyp turý qajet. Parodontıt, gıngıvıt sekildi tis aýrýlaryn emdeýde tisti osylaı tazalaýdyń kómegi kóp.
Jaǵymsyz ıister
Aýyz ishi qurǵap ketkende, tis zaqymdanǵanda, tis etteri aýrýǵa shaldyqqanda, aýyzdan jaǵymsyz ıister shyǵady. Quramynda spırti bar zattarmen eshqashan aýyz shaıqamańyz. Sebebi spırt aýyz terisin kúıdirip, odan ári qurǵatyp jiberedi. Jaǵymsyz ıisterden qutylýdyń eń ońaı joly - mamandarǵa qaralyp, keńesine júginý. Ýaqtyly aýyzdy shaıyp, tisti mezgilimen jýyp turý. Mólsherden tys paıdalanǵan tátti taǵamdar tis aýrýyna alyp keledi.
Qorytý
- Tis kútimin jaqsy bilip, ony únemi jýyp júrsek, as qorytýy buzylmaıdy. Tamaqty jaqsy qorytamyz.
İsh aýyrsa, tis aýyrsa
Mamam dári beredi.
Barlyq ana, barlyq bala,
Ony jaqsy kóredi.
Alǵa aýdany, Qaraqobda aýyly, Qaraqobda orta mektebiniń
bastaýysh synyp muǵalimi
Malaeva Indıra Jaqsylyqqyzy
Sabaqtyń taqyryby: Tisti kúte bileıik
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Tis shetkasy, ony paıdalana bilý jolyn, tistegi daqtardy qalaı jýyp ketirýge bolatyny jóninde áńgimeleý, bilimderin keńeıtý.
Damytýshylyq: Jan - jaqty bilim berý, qıalyn, sana - sezimin damytý.
Tárbıelik: Úlkenniń tilin alýǵa, sypaıylyqqa, uqyptylyqqa, salaýatty ómir saltyn kishi jastan bastap qalyptastyra bilýge, eńbekqorlyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: baıandaý
Ádis - tásilderi: túsindirmeli, suraq - jaýar, toptaý.
Kórnekilikter: sýretter, maqal - mátelder.
Sabaq barysy
İ. Uıymdastyrý bólimi
- amandasý, oqýshylardyń sabaqqa qatysymyn tekserý.
İİ. Oı qozǵaý
- Balalar bizde neshe tis bar?
- Sender olardy qalaı kúresińder?
- Neniń kómegimen?
- Tamaqtan soń jýyp - tazalaýdy umytyp júrgen joqpyz ba?
Sen bilesiń ba?
Tis shetkasy osydan myń jyldaı ýaqyt buryn arab elindegi musylmandardan taraǵan. «Arak» aǵashynan daıyndalǵan tis shetkasy «mısýák» dep atalǵan. Bertin kele, tis shetkasyn 1448 jyly Qytaıda shoshqa terisiniń qylshyǵynan jasaǵan. Kóp uzamaı, ony saýdagerler Eýropaǵa aparǵan. Bul kezde Eýropada jylqy jalynan jáne borsyq terisi qylshyǵynan jasalǵan tis shetkasy qoldanylypty. Ýaqyt óte kele, bul shetkalardyń biri qatty, al ekinshisi tym jumsaq bolǵandyqtan, 1938 jyly AQSH-tyń «Dúpon» fırmasy neılon talshyǵynan jasalǵan tis shetkasyn shyǵardy. 1961 jyly AQSH- ta elektrli tis shetkasy qoldanysqa endi. Qazirgi biz paıdalanyp júrgen tis shetkasynyń qysqasha tarıhy osyndaı.
Tis shetkasyn tańdaǵanda:
Balalarǵa arnalǵan tis shetka saby qalyń bolsa, balaǵa ustaýǵa yńǵaıly.
- Talshyqtary jıi jáne dóńgelek shetkalar tis etteriniń qanamaýyn qamtamasyz etedi jáne jumsaq bolady.
- Jýý barysynda tis etterine zaqym keltirmes úshin tis shetkasy doǵal pishinde ornalasý qajet. Sebebi tis etterine zaqym kelse, semý (atrofıa) et aýrýyn týdyrady.
- Basynyń uzyndyǵy 25-30mm tis shetkasymen kúrek tisterdiń qýysyn jýa alasyz.
Tistegi daqtardy qalaı ketirýge bolady?
Nıkotın, shaı, qyzyl sharaptan qalǵan daqtar tiske jabysyp, uzaq ýaqyt ketpeı qalatyn jaǵdaıda quramynda aǵartqysh zattary bar tis pastalaryn paıdalanyńyz.
Al týa bitken daqtardy joıýǵa arnalǵan tis pastalary áli oılap tabylǵan joq. Tis aǵartqysh pastalardy tek daqtarmen kúresý kezinde ǵana paıdalanǵan durys.
Tisti qalaı jýý kerek?
Tisti kúnine eki ret jýyp turǵan abzal. Tańerteńgisin, keshke astan soń, uıqy aldynda. Sebebi astan keıingi qaldyqtar tis qýystarynda qalyp qoıǵan, tistiń shirýine alyp keledi.
Durys jýylǵan tiske qurt túspeıdi. Tisti kem degende, úsh mınýt jýý qajet. Óıtkeni tis pastasy tisti qajetti zattarmen qamtamasyz etedi. Tis jýǵanda, shetkany kúrek tisten azý tisterge deıin jeńil qozǵalyspen aınaldyra ysyp shyǵasyz. Odan soń, kúrek tister arqyly ekinshi jaq bóligin, ysyp shyǵasyz. Ústińgi jáne astyńǵy tisterdi de kezek - kezek ysqylaısyz.
Tamaq qaldyqtary tistiń astyńǵy jaǵynda kóp turyp qalady. Sondyqtan jeńil qozǵalyspen tistiń ishki qabatyn ysyp turý qajet. Parodontıt, gıngıvıt sekildi tis aýrýlaryn emdeýde tisti osylaı tazalaýdyń kómegi kóp.
Jaǵymsyz ıister
Aýyz ishi qurǵap ketkende, tis zaqymdanǵanda, tis etteri aýrýǵa shaldyqqanda, aýyzdan jaǵymsyz ıister shyǵady. Quramynda spırti bar zattarmen eshqashan aýyz shaıqamańyz. Sebebi spırt aýyz terisin kúıdirip, odan ári qurǵatyp jiberedi. Jaǵymsyz ıisterden qutylýdyń eń ońaı joly - mamandarǵa qaralyp, keńesine júginý. Ýaqtyly aýyzdy shaıyp, tisti mezgilimen jýyp turý. Mólsherden tys paıdalanǵan tátti taǵamdar tis aýrýyna alyp keledi.
Qorytý
- Tis kútimin jaqsy bilip, ony únemi jýyp júrsek, as qorytýy buzylmaıdy. Tamaqty jaqsy qorytamyz.
İsh aýyrsa, tis aýyrsa
Mamam dári beredi.
Barlyq ana, barlyq bala,
Ony jaqsy kóredi.
You Might Also Like
