Tolyq tizbek úshin Om zańy
SHQO, Katonqaraǵaı aýdany, Berel orta mektebiniń
Fızıka páni muǵalimi Abeneva Gýldarıǵa
Fızıka jáne astronomıa 10 synyp
Taqyryby: Tolyq tizbek úshin Om zańy
Maqsaty:
1. Bilimdilik: Oqýshylarǵa Tolyq tizbek úshin Om zańyn bilý jáne ony tizbek bóligi úshin Om zańynan ajyra alý, qorytyndy jasaı alý.
2. Tárbıelik: Tolyq tizbek úshin Om zańyn bilý jáne túsindire otyryp, oqýshylardy uqyptylyqqa, tehnıkalyq qaýipsizdik erejesin este saqtaýǵa, óz oıyn tolyq jetkize bilýge tárbıeleý.
3. Damytýshylyq: Tolyq tizbek úshin Om zańyn bilý otyryp, logıkalyq esepteý daǵdylaryn qalyptastyra otyryp, oqýshylardyń sabaqqa qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý, oı - órisin, dúnıetanymyn keńeıtý, damytý.
Sabaqtyń tıpi: jańa sabaq
Sabaqtyń túri: óz betterimen bilim alý
Sabaqtyń ádisi: suraq – jaýap, kórnekilik, baıandaý, áńgimeleý, tájirıbe jasaý, syzba boıynsha jumys, suraq boıynsha aýyzsha aıtý, deńgeılik tapsyrma arqyly esep shyǵara alý, taqtamen jumys.
Sabaqtyń kórnekiligi: tok kózi, sham, kedergi, syzba, ınteraktıvti taqta, kesteler, sýretter
Pán aralyq baılanys: matematıka, syzý, deneshynyqtyrý
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi:
«Úı jumysyn tekserý» Zertteýshiler eli
«Oı qozǵaý». Qaıtalaý – oqý anasy.
«Boı sergitý» (sergitý sáti)
«Jań sabaq» Zıatkerler eli
Bekitý. Zerdeliler eli
Úıge tapsyrma
Baǵalaý Zeıindiler eli
Qorytyndy Refleksıa
I. Uıymdastyrý kezeńi: «Bilimdiden sóz tyńdasań, kúsh tasyr,
Úırengendi jelge ushyrmaı, iske asyr. (Mahmýt Qashǵarı)» (Sýret salý, tilek aıtý)
Top erejesi!
1. Árkimniń óz oıy qundy.
2. Bir - birimizdi tyńdaý
3. Árbir múshe búgingi sabaqqa atsalysý qajet
II. «Úı jumysyn tekserý».
Zertteýshiler eli « Ótkizgishterdi paraleldigi boıynsha tizbek qurap sol boıynsha esep shyǵarady.» formýlasyn jazady jáne tájirıbe boıynsha esep shyǵarady.
«oı qozǵaý». Qaıtalaý – oqý anasy. (Suraq - jaýap.)
«Elektr togy» degenimiz ne? Ótkizgishte elektr togynyń bar bolýy úshin qajetti sharttar.
Qandaı qurylǵylardy «Tok kózderi» dep ataıdy. Tok kózine neler jatady?
Elektr qozǵaýshy kúsh degenimiz ne? Birligi ne?
Tok kúshi dep neni aıtady? Onyń ólshem birligi.
Tizbektiń bóligi úshin Om zańyn tujyrymda.
Ótkizgishtiń kedergisi nege jáne qalaı táýeldi?
Toktyń áserleri qandaı?
Ótkizgish tizbek berilgen. Tizbek neden turady? Qatesin anyqta.
Tok kózine birneshe rezıstorlar jalǵanǵan. Ótkizgishtiń jalpy kedergisi
Ótkizgish ushtaryndaǵy kerneý 6 V, al onyń kedergisi 2 Om, tok kúshi nege teń? (3A)
Eger 20 Kl zarád ótkizgishtiń kóldeneń qımasy arqyly 10 s ishinde ótetin bolsa, tok kúshi nege teń?(2 A)
Zıatkerler eli «Jańa sabaq» (oqýshylardy topqa bólý)
Muǵalimniń sózi:. EQK bar tok kózinen jáne ishki kedergiden, kedergisi R bolatyn tutynýshydan, K kiltten turatyn tuıyq tizbekte ótetin prosesti qarastyraıyq. Kilttiń kómegimen tizbekti tuıyqtaǵanda. onyń boıynan tok kúshi I bolatyn tok ótedi. Tok kózinde Ab =qƐ bógde kúshterdiń jumysy esebinen elektr órisi paıda bolady. Bul óris syrtqy tizbekte de, (tutynýshy) Ael1 =UR q, ishki tizbekte de (tok kóziniń ishinde) Ael2 =Ur q zarádtiń oryn aýystyrýy boıynsha jumys atqarady. Energıanyń saqtalý zańy boıynsha Ab=Ael1 + Ael2 nemese qƐ = UR q +Urq, ıaǵnı Ɛ = UR +Ur.
Ɛ = UR +Ur. Bul formýladan EQK - i tizbektiń syrtqy jáne ishki bóligindegi kerneý túsýiniń qosyndysyna teń. UR =IR jáne Ur=Ir bolǵandyqtan joǵarǵy formýladan I=( Ɛ)/(R+r) tolyq tizbek úshin Om zańynyń matematıkalyq órnegi bolyp tabylady. Oqylýy: tuıyq tizbektegi tok kúshi tok kóziniń elektr qozǵaýshy kúshiniń shamasyna týra proporsıonal, tizbektiń ishki jáne syrtqy kedergileriniń qosyndysymen anyqtalatyn tolyq kedergige keri proporsıonal.
Tolyq tizbek úshin Om zańynyń eki shekti jaǵdaıy:
Syrtqy tizbektiń R kedergisi tok kóziniń kedergisinen kóp úlken bolsyn (R >> r), sonda I=( Ɛ)/R nemese Ɛ = IR, ıaǵnı Ɛ = R jáne Budan syrtqy tizbektegi kerneý shamamen tok kóziniń EQK - ine teń ekenin kóremiz.
Syrtqy tizbektiń kedergisi nólge teń R = 0bolsa, I=( Ɛ)/(R+r) sáıkes I=( Ɛ)/r = max Bul qubylys qysqa tuıyqtalý dep atalady. Qysqa tuıyqtalý kezinde tizbektegi tok kúshi eń úlken mánge jetedi, al syrtqy tizbektegi kerneýdiń túsýi nólge umtylady.( R 0) Demek elektr órisiniń jumysy ishki tizbekte (tok kóziniń ishinde) jasalady. Qysqa tuıyqtalý kezinde tok kúshi óte úlken, sondyqtan onyń tok kóziniń isten shyǵýyna qaýip týdyratynyn este ustaý kerek.
Bekitý suraqtary.
Qandaı tizbek tuıyq tizbek dep atalady.
Tuıyq tizbek boıynsha ótetin tok qandaı zańǵa baǵynady.
tolyq tizbek úshin Om zańy men tizbek bóligine arnalǵan Om zańynyń fızıkalyq máni nede?
tolyq tizbek úshin Om zańyn eki jaǵdaıyn aıta keteıik
qysqa tuıyqtalý kezinde úıdegi shamdar sónip qalady nege?
V. Zerdeliler eli
Esep: 19 jattyǵýdyń 2 - shisi bir oqýshy taqtada qalǵany oıyn
Oıyn: « «5»tik kimge buıyrady» oıyny
VII. Úıge tapsyrma §9, 5. 19 jattyǵý - 3 R №806, 807, 808
VIII. Zeıindiler eli Baǵalaý
IX. Qorytyndy Refleksıa
Tolyq nusqasyn júkteý
Slaıdyn júkteý
Fızıka páni muǵalimi Abeneva Gýldarıǵa
Fızıka jáne astronomıa 10 synyp
Taqyryby: Tolyq tizbek úshin Om zańy
Maqsaty:
1. Bilimdilik: Oqýshylarǵa Tolyq tizbek úshin Om zańyn bilý jáne ony tizbek bóligi úshin Om zańynan ajyra alý, qorytyndy jasaı alý.
2. Tárbıelik: Tolyq tizbek úshin Om zańyn bilý jáne túsindire otyryp, oqýshylardy uqyptylyqqa, tehnıkalyq qaýipsizdik erejesin este saqtaýǵa, óz oıyn tolyq jetkize bilýge tárbıeleý.
3. Damytýshylyq: Tolyq tizbek úshin Om zańyn bilý otyryp, logıkalyq esepteý daǵdylaryn qalyptastyra otyryp, oqýshylardyń sabaqqa qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý, oı - órisin, dúnıetanymyn keńeıtý, damytý.
Sabaqtyń tıpi: jańa sabaq
Sabaqtyń túri: óz betterimen bilim alý
Sabaqtyń ádisi: suraq – jaýap, kórnekilik, baıandaý, áńgimeleý, tájirıbe jasaý, syzba boıynsha jumys, suraq boıynsha aýyzsha aıtý, deńgeılik tapsyrma arqyly esep shyǵara alý, taqtamen jumys.
Sabaqtyń kórnekiligi: tok kózi, sham, kedergi, syzba, ınteraktıvti taqta, kesteler, sýretter
Pán aralyq baılanys: matematıka, syzý, deneshynyqtyrý
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi:
«Úı jumysyn tekserý» Zertteýshiler eli
«Oı qozǵaý». Qaıtalaý – oqý anasy.
«Boı sergitý» (sergitý sáti)
«Jań sabaq» Zıatkerler eli
Bekitý. Zerdeliler eli
Úıge tapsyrma
Baǵalaý Zeıindiler eli
Qorytyndy Refleksıa
I. Uıymdastyrý kezeńi: «Bilimdiden sóz tyńdasań, kúsh tasyr,
Úırengendi jelge ushyrmaı, iske asyr. (Mahmýt Qashǵarı)» (Sýret salý, tilek aıtý)
Top erejesi!
1. Árkimniń óz oıy qundy.
2. Bir - birimizdi tyńdaý
3. Árbir múshe búgingi sabaqqa atsalysý qajet
II. «Úı jumysyn tekserý».
Zertteýshiler eli « Ótkizgishterdi paraleldigi boıynsha tizbek qurap sol boıynsha esep shyǵarady.» formýlasyn jazady jáne tájirıbe boıynsha esep shyǵarady.
«oı qozǵaý». Qaıtalaý – oqý anasy. (Suraq - jaýap.)
«Elektr togy» degenimiz ne? Ótkizgishte elektr togynyń bar bolýy úshin qajetti sharttar.
Qandaı qurylǵylardy «Tok kózderi» dep ataıdy. Tok kózine neler jatady?
Elektr qozǵaýshy kúsh degenimiz ne? Birligi ne?
Tok kúshi dep neni aıtady? Onyń ólshem birligi.
Tizbektiń bóligi úshin Om zańyn tujyrymda.
Ótkizgishtiń kedergisi nege jáne qalaı táýeldi?
Toktyń áserleri qandaı?
Ótkizgish tizbek berilgen. Tizbek neden turady? Qatesin anyqta.
Tok kózine birneshe rezıstorlar jalǵanǵan. Ótkizgishtiń jalpy kedergisi
Ótkizgish ushtaryndaǵy kerneý 6 V, al onyń kedergisi 2 Om, tok kúshi nege teń? (3A)
Eger 20 Kl zarád ótkizgishtiń kóldeneń qımasy arqyly 10 s ishinde ótetin bolsa, tok kúshi nege teń?(2 A)
Zıatkerler eli «Jańa sabaq» (oqýshylardy topqa bólý)
Muǵalimniń sózi:. EQK bar tok kózinen jáne ishki kedergiden, kedergisi R bolatyn tutynýshydan, K kiltten turatyn tuıyq tizbekte ótetin prosesti qarastyraıyq. Kilttiń kómegimen tizbekti tuıyqtaǵanda. onyń boıynan tok kúshi I bolatyn tok ótedi. Tok kózinde Ab =qƐ bógde kúshterdiń jumysy esebinen elektr órisi paıda bolady. Bul óris syrtqy tizbekte de, (tutynýshy) Ael1 =UR q, ishki tizbekte de (tok kóziniń ishinde) Ael2 =Ur q zarádtiń oryn aýystyrýy boıynsha jumys atqarady. Energıanyń saqtalý zańy boıynsha Ab=Ael1 + Ael2 nemese qƐ = UR q +Urq, ıaǵnı Ɛ = UR +Ur.
Ɛ = UR +Ur. Bul formýladan EQK - i tizbektiń syrtqy jáne ishki bóligindegi kerneý túsýiniń qosyndysyna teń. UR =IR jáne Ur=Ir bolǵandyqtan joǵarǵy formýladan I=( Ɛ)/(R+r) tolyq tizbek úshin Om zańynyń matematıkalyq órnegi bolyp tabylady. Oqylýy: tuıyq tizbektegi tok kúshi tok kóziniń elektr qozǵaýshy kúshiniń shamasyna týra proporsıonal, tizbektiń ishki jáne syrtqy kedergileriniń qosyndysymen anyqtalatyn tolyq kedergige keri proporsıonal.
Tolyq tizbek úshin Om zańynyń eki shekti jaǵdaıy:
Syrtqy tizbektiń R kedergisi tok kóziniń kedergisinen kóp úlken bolsyn (R >> r), sonda I=( Ɛ)/R nemese Ɛ = IR, ıaǵnı Ɛ = R jáne Budan syrtqy tizbektegi kerneý shamamen tok kóziniń EQK - ine teń ekenin kóremiz.
Syrtqy tizbektiń kedergisi nólge teń R = 0bolsa, I=( Ɛ)/(R+r) sáıkes I=( Ɛ)/r = max Bul qubylys qysqa tuıyqtalý dep atalady. Qysqa tuıyqtalý kezinde tizbektegi tok kúshi eń úlken mánge jetedi, al syrtqy tizbektegi kerneýdiń túsýi nólge umtylady.( R 0) Demek elektr órisiniń jumysy ishki tizbekte (tok kóziniń ishinde) jasalady. Qysqa tuıyqtalý kezinde tok kúshi óte úlken, sondyqtan onyń tok kóziniń isten shyǵýyna qaýip týdyratynyn este ustaý kerek.
Bekitý suraqtary.
Qandaı tizbek tuıyq tizbek dep atalady.
Tuıyq tizbek boıynsha ótetin tok qandaı zańǵa baǵynady.
tolyq tizbek úshin Om zańy men tizbek bóligine arnalǵan Om zańynyń fızıkalyq máni nede?
tolyq tizbek úshin Om zańyn eki jaǵdaıyn aıta keteıik
qysqa tuıyqtalý kezinde úıdegi shamdar sónip qalady nege?
V. Zerdeliler eli
Esep: 19 jattyǵýdyń 2 - shisi bir oqýshy taqtada qalǵany oıyn
Oıyn: « «5»tik kimge buıyrady» oıyny
VII. Úıge tapsyrma §9, 5. 19 jattyǵý - 3 R №806, 807, 808
VIII. Zeıindiler eli Baǵalaý
IX. Qorytyndy Refleksıa
Tolyq nusqasyn júkteý
Slaıdyn júkteý
You Might Also Like
