InfoHub Logo

Ý dybysynyń daýysty, daýyssyz bolyp aıtylýy (Qazaq tili. 2 - synyp)

Sabaqtyń taqyryby: Ý dybysynyń daýysty, daýyssyz bolyp aıtylýy.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik maqsaty: ý dybysynyń qaı kezde daýysty, qaı kezde daýyssyz bolatynyn túsindirý
Damytýshylyq maqsaty: ý dybysy bar sózderdi durys tasymaldaı bilýge úıretý
Tárbıelik maqsaty: saýattylyqtaryn arttyrý
Sabaqtyń tıpi: jańa bilimdi meńgertý
Sabaqtyń túri: aralas
Kórnekiligi: býklet
Qoldanylatyn ádis: problemalyq izdenis, ishinara zertteý, taldaý, túsindirý

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
Oqýshylarmen amandasý, kezekshimen suhbat. Qural - jabdyqtaryn tekserip shyǵý. Oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.

İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
Til jáne sóıleý taraýy boıynsha alǵan bilimderi tekseriledi.
- Sóıleý tiliniń túrlerin aıt.
- Qaı til birinshi paıda boldy?
- Sóıleý tilderi qaı kezde qoldanyldy?
- Jazbasha til qalaı paıda boldy?
- Sóıleýdiń adam ómirindegi mańyzy qandaı?

İİİ. Jańa sabaq.
Oı tastaý.
Aldymen jańa sabaqty qabyldaýǵa daıyndyq jumysy júrgiziledi. Ý dybysy bar sózderge mysaldar keltirdi. Ý dybysynyń qaı býynda turǵanyn anyqtaıdy. Sózderge dybystyq taldaý jasaıdy. Ý dybysy basynda turǵan sózderge mysaldar keltiredi.

Maǵynany taný.
Saýyr, qýraı, ýyq, qaýyrsyn, qýaný, qýlyq, saýmal, týys.
Sóz ishinde aıtylyp turǵan ý dybysynyń aıtylýyna nazarlaryn aýdaryp, olardyń daýysty nemese daýyssyz bolyp turǵanyn anyqtaýǵa talpyndyrý. Oqýshylar ý dybysynyń keıde daýysty, daýyssyz bolyp aıtylyp turǵanyn baıqaýlary tıis. Muǵalim osy sabaqtardy ý dybysynyń keıde daýysty, keıde daýyssyz dybys bolyp turý sebebimen tanysatyndyqtaryn aıtady.

Ý dybysynyń daýysty, daýyssyz dybys bolyp aıtylýyna berilgen eki saǵattyń alǵashqy sabaǵynda ý dybysynyń daýysty bolyp aıtylýymen tanysady. 1, 2 - jattyǵýlar jańa sabaqtyń erejesin ózderi qorytyndylap aıtýǵa jeteleıdi. Ý dybysy bar sózderi sóılem ishinen, óleń joldarynan taýyp, býynǵa bóledi, onyń daýysty dybys bolyp turǵanyn anyqtaǵannan keıin, daýysty dybys bolǵanda únemi olardyń daýyssyz dybystan keıin turǵanyn baıqaýyna jaǵdaı týǵyzý kerek. Ý dybysy sózdiń basynda turǵan kezde ý dybysyn daýysty dybys bolatynyna kózderin jetkizedi.

Osyndaı jattyǵý jumystarynan keıin erejeni ózderi qorytyndylap aıtady. Kózderin jetkizý arqyly ózderiniń qorytyndy jasaýy balanyń esinde jaqsy saqtalýyna múmkindik týǵyzady.
Ý dybysy bar sózderi býynǵa bólýde oqýshylar kóp shatasady. Sondyqtan 3 - jattyǵý sabaqta muǵalimniń kómegimen talqylanýy tıis. Bul jattyǵýda berilgen sózderge ý dybysy eki býynda da kezdesedi: birinshi býynda daýysty, ekinshi býynda daýyssyz dybys. Sózdegi eki býyndy daýystaryn sozyp aıtý kezinde ý dybysynyń ártúrli aıtylatynyn baıqaıdy. Sondaı aq ár sózdiń qandaı maǵyna beretinin túsindiredi.

Bul sabaqtyń ekinshi saǵatynda ý dybysynyń daýyssyz bolyp qaı kezde aıtylatynymen tanysady. Jattyǵýlardy oryndaý barysynda ý dybysynyń daýystydan keıin kelgende jáne sózdiń basynda daýystydan buryn turǵanda daýysty bolatyndyǵyn óz betterinshe anyqtaı alýyna múmkindik beriledi.

Sózdik dıktant.
Úı, uıa, suıyq, sýyq, ýyldyryq, úıeńki, ýyq, sur, súr, kúlý, quryq, qýlyq, Aqtaý, samuryq, qýyrmash, súrgi.
5 - jattyǵýǵa erekshe kóńil bólinedi. Jýý, sýý, býý, saýý, aýý, jaýý sózderiniń jazylýyna nazarlaryn aýdaryp, ár sózdiń maǵynasyna jeke toqtalý kerek. Eki ýý áripteri qatar keletin osyndaı sózderge mysaldar keltiriledi.

İÚ. Jańa sabaqty qorytý
Sabaqty qorytyndylaý kezinde ý dybysy daýysty, daýyssyz bolyp keletin sózderge mysaldar keltiriledi, olardyń nege daýysty nemese daýyssyz bolyp turǵanyn túsindiredi. Ý dybysy bar sózderi býynǵa bólinedi.

Úİ. Sabaqty qorytý.
Sabaqty qorytyndylaý, úıge tapsyrma berý, ony túsindirý.
Úİİ. Baǵalaý.
Oqýshylardyń eńbegin madaqtaý.