InfoHub Logo

Eger kóptegen ataqty adamdardyń ómirbaıanyna úńiletin bolsaq, onda kúnderiniń kóp bóliginde ish pystyrarlyq, birsaryndy jumystardy atqarǵandyǵyn kórýge bolady. Qaı-qaısysyn alyp qarasaq ta kúnnen kúnge qaıtalana beretin ádetteriniń bolǵanyn baıqaımyz. Bul qandaı ádetter, bul ádetter olardyń jumys ónimdiligine qalaı áser etken, bul týraly ǵylym ne deıdi? Osy jóninde maqaladan oqýyńyzǵa bolady.

Erte oıaný

Men únemi erte oıanyp, kofe jasap, jaryqtyń qalaı paıda bolatynyn baqylaımyn.

Tonı Morrıson

Kóptegen tabysty adamdardyń erte turatyn ádeti bar degenge tańǵala qoımassyz. Mysaly, Bendjamın Franklın, kúnin tańǵy 5-ten bastaǵan. «Apple» kompanıasynyń bas dırektory Tım Kýk kún saıyn tańǵy 3:45-te oıanady, al odan sál keshirek 4:00-de «Pepsi» CEO Indra Nýı kúnin bastaıdy. Rıchard Brenson kúnde tańǵy 5-te oıanatyny jaıly:

Bızneste ótken 50 jyldyq ómirden túıgenim, eger erte oıansam, kúndik ıe bolar jetistigim kóbirek bolady, demek ómirde de jetistigim kóbirek bolmaq.

Oqýǵa keńes beremiz: Rıchard Brensonnyń boıyńdy rýhtandyratyn 11 danalyq sózi

«Vogue»–tyń ataqty redaktory Anna Vıntýr kúnde tańerteń 5:45-te tenıs oınaıdy. Ernest Hemıngýeı tańerteń jazýdy usynady:

...tań atqan soń múmkindiginshe asyqqan jón. Bul ýaqytta sizdi eshkim mazalamaıtyn bolady.

Salystyrmaly túrdegi jalǵyzdyq — erte oıanýdyń eń jaqsy sıpattamalarynyń biri. Bul ózimshil bolýdyń taptyrmas múmkindigi, otbasy músheleriniń aldynda kináni sezinbesten, óz qalaýyńsha kez kelgen nárseni jasaı alý (tek daýysty báseńdetken túrde).

Oqýǵa keńes beremiz: Erte turýǵa qalaı daǵdylanýǵa bolady?

Degenmen bul tásil barlyǵy úshin birdeı jaraı bermeıdi. Djeff Bezos oıatqyshty qajet etpeıdi. Ol otbasymen ýaqyt ótkizýdi qalaǵandyqtan, kezdesýlerdi tańerteńge belgilemeıdi. Biraq bul «qarsy» degen argýment emes. Bul — sizge janyńyzǵa jaqynyn túrli tájirıbe arqyly baıqap kórińiz degen usynys qana.

Kúnińizdi motıvasıa men refleksıadan bastańyz

Erte oıanýdan ózge de tańerteń jasaıtyn keıbir paıdaly ádetter bar. Óz ómirińiz jaıly oılaý úshin nemese jańa kúnińizge jigerli, sanaly túrde qadam basqanyńyzǵa kóz jetkizý úshin biraz ýaqyt bólińiz. Mysaly, Stıv Djobs kúnde tańerteń ózine myna suraqtardy qoıǵan eken:

Eger búgingi kún meniń ómirimniń sońǵy kúni bolsa, búgin isteıtin isimdi ister me edim?

Taǵy bir nusqasy — optımızm men alǵysqa zeıin qoıý. Aktrısa Opra Ýınfrı alǵys kúndeligin júrgizedi, al Bendjamın Franklın bolsa ózinen: «men búgin qandaı jaqsylyq jasaı alamyn?» dep suraǵan eken. Bul jaýapkershilik sezimin oıatýǵa, ári kúndelikti kúıbeń tirlikte aldyna maqsat qoıýǵa kómektesetin jaqsy bir tásilderdiń biri.

Oqýǵa keńes beremiz: Bendjamın Franklınniń adamgershilik júıesi

Eger kúnniń agressıvti bastalýyn qalasańyz, motıvasıalyq spıker Tonı Robbınsten úlgi alyńyz. Ol ár tańyn sýy sýyq (13-gradýs) haýyzǵa shomylýdan bastaıdy eken. Ol muny «bir nárseni isteımin desem, birden, eshqandaı qıyndyqqa qaramastan isteıtinimdi esime salýǵa» kómektesetinine bek senedi. Mundaı tájirıbe úshin mindetti túrde jeke haýyzdyń bolýy shart emes. Sýyq dýshtyń ózi de jaraıdy. Zertteýler mundaı ádisti fızıkalyq jáne mentaldyq densaýlyq úshin óte paıdaly eken dep aıtady.

Kúnde qaıtalanyp jasalatyn isterdi júıege salý

Rettilik pen júıelilik — tabysty adamdardyń basty erekshe qasıeti. Basqasha aıtqanda, olar jalyqtyratyn jumystyń naǵyz sheberleri, bul qanshalyqty paradoksaldy estilgenimen, bul olarǵa óz ómirin biregeı etýge múmkindik berdi.

Jazýshy Stıven Kıng qalyptasqan kúndelikti prosedýralardy shabyty joq kezdiń ózinde, mıyn jumys isteýge májbúr etetin sıgnal retinde  paıdalanady. Ol bir staqan sý nemese shaı ishedi de, saǵat 8:00–den 8:30–ǵa deıin jumysyn isteıdi.

Ádettegideı dárýmenimdi  qabyldaımyn, únemi bir mýzyka oınap turady, men báz-baıaǵy ornymda, qaǵaz  da árdaıym sol jerde ...  osyndaı birtektes, kúndelikti is-áreketterdiń jıyntyǵynyń maqsaty bireý-aq — ol  mıǵa qazir bir dúnıeni oılap, shyǵaratynyn habarlaý.

Mundaı kúndelikti qaıtalanatyn is-áreketter Kıngke kúnine 6 betten jazýǵa múmkindik beredi.

Sondaı-aq, júıeli túrde kúndelikti qaıtalanatyn jumystar sizge mańyzdy nárseler úshin ýaqyt qalatynyna kepildik bere alady. «Facebook» –tyń atqarýshy dırektory Sherıl Sandberg óz balalarymen tamaqtaný úshin kúndelikti saǵat 5:30-da jumystan qaıtady eken. Al jalǵyz basty ana Tonı Morrıson, kún saıyn jumysqa barar aldynda óziniń birinshi romanynyń birneshe betin jazýǵa úlgerý úshin tańǵy saǵat 4-te oıanady eken.

Alaıda, keıde kerisinshe bolyp jatady. Mark Tven ózi úshin qolaıly tásildi qoldanýdy jón kórip, osyndaı strategıalardan boıyn aýlaq ustaǵan eken. Bul oǵan kóńil-kúıine baılanysty kún tártibin josparlaýǵa múmkindik berdi. Ol shabytqa baılanysty jumys istegen. Keıde ol táýliktep jaza alsa, keıde tipti qaǵazǵa qolynyń ushyn tıgizbegen.

Zeıindi shoǵyrlandyrý

Djeff Bezos — bir máseleliktiń jaqtaýshysy. Iaǵnı, barlyq nazardy aýdarý úshin bir nársege zeıindi shoǵyrlandyrý degendi bildiredi.

Maǵan kóp máselelik unamaıdy. Eger men elektrondy poshtany oqyp otyrsam, basqany emes — tek qana elektrondy poshtany ǵana oqyǵym keledi.

Djeff Bezos

Oqýǵa keńes beremiz: Álemniń eń baı adamy atanǵan Djeff Bezos degen kim?

Biraq Ilon Maks bul erejege baǵyna bermeıdi. Ol elektrondyq poshtaǵa kelgen hattardy oqı otyryp, bir ýaqytta óziniń 5 balasymen oınaı alatynyn aıtady.  

Oqýǵa keńes beremiz: Ilon Mask degen kim jáne álemniń ózgerýine qandaı yqpaly bar?

Demalatyn ýaqyt

Qaıta kúsh jınaý, oıdy jınaqtaý úshin ýaqyt bólý — ónimdilik úshin óte qajetti faktor. Zertteýler kórsetkendeı, úzilister mindetti túrde qajet, al úzilis bolmaǵan jaǵdaıda ónimdiliktiń de azaıary anyq.

Oqýǵa keńes beremiz: Stress sabaǵy

Tıimdi úzilis jasaýdyń kóptegen joldary bar:

1. Serýendeý. Charlz Dıkkens, Lúdvıg van Bethoven, Charlz Darvın jáne Zıgmýnd Freıd — bulardyń bári kóp serýendegendi jaqsy kórgen. Ári munysy beker emes. Stenford ýnıversıtetiniń ǵalymdary serýen kreatıvti yntalandyratynyn rastady.
 
2. Shyǵarmashylyq hobbıge de kóńil bólińiz. Albert Eınshteın kúrdeli tapsyrmalardy oılastyrý kezinde skrıpkada nemese fortepıanoda oınaýǵa úzilis jasap otyrǵan. Osylaısha ol óz teorıalaryn damytý úshin shabyt izdegen.

Oqýǵa keńes beremiz: Albert Eınshteınnen ómirlik 31 sabaq

3. Myzǵyp alý. Zertteýler kórsetkendeı, kofe ishýden góri qysqa ýaqytqa myzǵyp alý adamdy jaqsy sergite alady. Kóptegen belgili qaıratkerler dál osylaı istegen. Margaret Techer, Albert Eınshteın, Djon F. Kennedı jáne Djon D. Kennedı, Rokfeller — bulardyń barlyǵy kúndizgi uıqy úshin qysqa úzilis jasap turǵan. Salvador Dalı men Edgar Allan Po mundaı tájirıbe shyǵarmashylyq oılaýǵa yqpal etetinine senimdi bolǵan. Leonardo da Vınchı men Tomas Edıson barlyq adamdar sıaqty túnde uıyqtamaı, kúndiz, qysqa ýaqyt qana myzǵyp alǵan eken.

Oqýǵa keńes beremiz:

Tomas Edıson: 19 ǵasyrdyń talantty bıznesmeni

Ananyń sheberligi

4. Oqý. Zertteýler kúndelikti oqý stressti tómendetip, empatıany kúsheıtedi jáne mıdy tonýsta ustaıtynyn kórsetedi. Kóptegen tabysty adamdar — kóp oqıtyn jandar. Teodor Rýzvelt kúnine bir kitaptan oqyǵan. Al qoly bos bolmaǵan kezde, 2-3 kúnde kitapti oqyp bitiredi eken. Ýorren Baffettiń aıtýy boıynsha, ol kúnine bes-alty saǵat gazet, esepter men ómirbaıandardy oqıtyn kórinedi.    

Oqýǵa keńes beremiz:

Ýorren Baffettiń 5/25 erejesi eń mańyzdy isterge kóńil bólýge kómektesedi

Ýorren Baffett: tabysty ınvestor

Jumys úshin qolaıly orta jasańyz

Siz jumysty qalaı atqaratynyńyz ǵana emes, sonymen qatar jumysty qaıda oryndaıtynyńyz mańyzdy. Jumys ornynyz sizge birden jumysqa degen nıetińizdi arttyratyndaı erekshe bolýy kerek.

Jazýshy ári aqyn Maııa Endjeloý muny sharyqtaý shegine jetkizdi — ol eńbekterin jazý úshin qonaq úı nómirin jalǵa aldy. Ol ony  «jalǵyz ári keremet» dep sıpattap, onyń otbasylyq ómiri men jumysyn aralastyrmaýǵa múmkindik bergenin atap ótti.  

Sondyqtan durys jumys jaıy uǵymy óte keń. Mysaly, Stıven Kıng úshin, bári ózine tıisti ornynda turǵan, uqypty bólmede jumys isteýdi qalasa, basqalarǵa tártipsizdik unaıdy eken (zertteýlerge sensek, bul shyǵarmashylyqty yntalandyrady). Albert Eınshteın, Stıv Djobs jáne Mark Tven osyndaı amaldy qoldandy. Bul týraly Eınshteın bylaı degen:

Eger úıilgen ústel — bul úıilgen aqyldyń belgisi bolsa, onda bos ústel neni bildiredi?

Uıqyǵa jetkilikti ýaqyt bólińiz

Barlyǵymyz da uıqyǵa muqtajbyz, ári onyń jetispeýshiligin jıi sezinemiz. Tabysty adamdar osy fızıologıalyq qajettilikke qatysty óte ártúrli kózqarasta.

Arıanna Haffıngton densaýlyǵy aryqtaýdan keıin nasharlaǵandyqtan, ol densaýlyqqa arnalǵan jańa medıa-startap qurdy. Djeff Bezos kúnine keminde 8 saǵat uıyqtaýǵa tyrysady, ol «energıa qýatyn seziný» úshin uıqynyń dál osyndaı mólsheri qajet ekenine senimdi.

Alaıda, ǵalymdar 7-8 saǵat uıqyny paılady degenimen, kóptegen ataqty adamdar az uıyqtaıtyn qabiletin alǵa tartady. Margaret Techer 4 saǵat, Mosart — 5, al Mask, 2 birdeı kompanıany iske qosý kezinde aptasyna 80-90 saǵattan jumys istegendikten, 6 saǵattyq uıqyǵa aýysýyna týra kelgen. Ol tipti úı men jumys arasyndaǵy jolǵa ketetin ýaqytty únemdeý úshin, «Tesla» fabrıkasyna óz kórpe-tósegin ákelip qoıǵan.

Oqýǵa keńes beremiz: Eńbekqordyń qupıasy: Ilon Mask qalaı jumys isteıdi?

Sizge laıyqty bolatyn nárseni tabyńyz

Biz sizderge kóptegen uly adamdardyń kúndelikti jasaıtyn ádetterinen mysal keltirdik. Aıta keterligi, olardyń kópshiligi zamanaýı ǵylymı zertteýlermen rastalǵan. Baıqala bermeıtin, kúndelikti qaıtalanatyn áreketter sizdiń óz-ózińizdi damytýyńyz úshin óte mańyzdy. Osy kishkentaı qadamdardan sizdiń ómirińiz qalyptasady. Mundaı qarapaıym, biraq óte tıimdi quraldy paıdalanbaýdyń eshqandaı sebepteri joq. 

Barlyq usynylǵan ádetter siz úshin qolaıly emes shyǵar. Alaıda, muny bilýdiń jalǵyz joly — eksperıment. Barlyq joǵaryda keltirilgen nusqalardy qoldanyp kórińiz, olardyń birnesheýin óz ómirińizge engizip, baıqańyz.  

Túıin

Erte oıaný — bul eń aldymen jalǵyz bolýǵa, ári ýaqytty ózin-ózi damytýǵa arnaýǵa taptyrmas múmkindik. Kúndi refleksıa men óz-ózińizdi jigerlendirýden bastańyz — bul jumysqa degen yntanyń durys qalyptasýyna kómektesedi. Qorshaǵan ortany durys qurý jáne qalyptasqan ádetterdi saltyńyzǵa aınaldyrý — ónimdilikti arttyratyn kúıge jyldam enýge birden-bir sebepshi bola alady. 

Bir tapsyrmaǵa zeıinińizdi barynsha shoǵyrlandyra bilińiz, demalýǵa da ýaqyt tabýdy umytpańyz. Kúshińizdi qalpyna keltirýdiń eń jaqsy tásili — qyzmet túrin ózgertý. Qalyptasqan ádetterdiń san alýan túrin baıqap kórińiz, osylaısha arasynan dál sizge sáıkes keletinin tabyńyz.

---