InfoHub Logo

Birer sóz

Kóziniń tirisinde- aq aty alty alashqa ańyz bolyp taraǵan Saryarqanyń sańlaq aqyny, tarıhshysy, oıshyly Máshhúr Júsip Kópeevtiń shyǵarmalary sonaý toqyraý jyldarynyń ózinde ár jyldarda tam - tumdap bolsyn «Úsh ǵasyr jyrlaıdy», « Bes ǵasyr jyrlaıdy» jaryq kórse, onyń elden erek dara qasıeti, áýlıeligin keńinen tolǵaǵan kesek dúnıe túgil aýyzeki aıtylatyn ańyz áńgimelerdiń arqaýyna aınalýdan qalyp, umtylyp bara jatqandaı edi.

Oǵan 1952 - jyly Máshekeńniń beıiti qulatylyp, sol kezdegi partıalyq ıdeologıanyń aqynnyń arýaǵyn qorlap, bylaıǵy jurttyń úreıin ushyrýǵa negizdelgen solaqaı saıasattyń salqyny erekshe áser etkeni sózsiz. 

Bir ǵajaby ıdeologtar qanshama tyrysyp, talaptansa da Máshekeńdi halyq sanasynan joıa almady. Onyń rýhy jyldar ótken saıyn asqaqtap, aspandaı berdi.

Tek «Ómir bar jerde ólim bar» degendeı, kezinde Máshekeńmen dámdes, tuzdas bolǵan, onyń dara qasıetin kózimen kórip, kóńiline toqyǵandardyń qatary sıreı berdi. Kóbiniń jadynda jattalǵan nebir syrlary ózderimen birge ketken bolar, kim bilsin?!

Áıtse de, Máshekeńniń kómeskilenip bara jatqan izin qaıtadan jańǵyrtýǵa talaptanǵandar  da az bolǵan joq. Olar jaıly zerdelep, zerttep, sóz qozǵaý - keleshektiń isi.

Solardyń biri aqynnyń nemeresi Súıindik Kópeev  1932 - jyly týǵan edi. Ol aýyl mehanızatory, traktor brıgadasynyń brıgadıri bola júrip gazet - jýrnaldarǵa shtattan tys tilshi retinde atsalysýmen keldi.

Sonymen qatar urpaq paryzyn ózinshe túsinip, baǵalaǵan ol uly adamnyń ómir kezeńderine, dara qasıetine baılanysty aıtylatyn el aýzyndaǵy tam - tum áńgimelerdi shama - sharqy kelgenshe qaǵaz betine túsire bergen eken. 

Qaıta  qurý, jarıalylyq rýhymen qanattanǵan ol sonyń keıbirin oblystyq « Saryarqa samaly» gazetine jarıalatyp ta júrdi...

Ótken jyly osy «Saryarqa» jýrnalynyń besinshi sany S. Toraıǵyrovtyń týǵanyna 100 - jyl tolýyna oraı Baıanaýyl aýdanyna arnaldy.

Onda Sultanmahmut, Qanysh, Sháken, Zeıin taǵy da basqa alty alashtyń arystary, ısi qazaqtyń birtýar azamattary men Ǵabıt Músirepov, Evneı Býketov syndy uly tulǵalar jaıly estelikter berilip, azdy - kópti syr shertildi. Jýrnaldyń sol sanynda Máshhúr Júsip Kópeev áýlıe týraly eshteńe joq edi.

 Biz ol jaıly materıaldy Súıindikten kútken edik. Keıin anyqtap bilgenimizdeı oǵan jibergen habarymyz der kezinde jetpegen. Al qaıta habarlasýǵa, tosýǵa jýrnaldyń ýaqyty kótermedi. Qap, dep ókingennen basqa shara bolmaǵan.

«Biter istiń basyna, jaqsy keler qasyna» demekshi, S.Toraıǵyrovtyń júz jyldyq mereıtoıyna Aqmola delegasıasynyń quramynda kelgen belgili jazýshy, aqyn, halqynyń ótkenin zerdeleı zertteýshi, joqshysy, bul kúnde myńdaǵan oqyrmandardyń súıikti basylymyna aınalǵan «Saryarqa» jýrnalynyń bas redaktory Nurǵoja Orazov aǵamyz Máshhúr Júsip áýlıeniń ózi atyndaǵy sharýashylyqtaǵy Eskeldi eldi mekenindegi mazaryna arnaıy baryp, táýap qyldy.

Sol joly qalamdas baýyrym Tileýbek Ǵalymuly ekeýimizge jýrnalǵa Máshekeń jaıly materıal uıymdastyryp jiberý jóninde arnaıy tapsyrma berdi. Biz ol kisige ýáde bergen edik.

Sodan... Ýáde berý ońaı, ony oryndaý sonshalyqty qıyn bolaryn kim bilgen. Taǵy da saryla Súıindik aǵadan, beıit basynda birge bolǵan bul da aqynnyń nemeresi Qajymannan habar kúttik.

Kún ótken saıyn sol habardyń bolatynyna degen úmitimiz azaıa berdi. Sondaı kúnderdiń birinde esime Máshekeńe aǵaıyn, aýdandaǵy belgili azamattardyń biri, aýdandyq salyq ınspeksıasynyń bastyǵy Balǵa Shaıhın aǵa túse ketkeni. Bákeńe jolyǵyp, jaǵdaıdy aıttym. Aıtyp aıtpaı ne kerek, aptalar boıy tostyrǵan materıal Bákeńniń aralasýymen aınalasy bir - eki kúnde qolǵa tıdi.

Bákeńe shyn júrekten Máshekeń úshin atqarǵan izgilikti isińizge rahmet. Sizge babańyzdyń arýaǵy jar bolsyn deı otyryp, Máshekeń jaıly Súıindik jazǵan «Osyndaı áńgimeler bar» atty dúnıeni «Saryarqa» jýrnalyna úlken úmitpen tolqý ústinde usyndyq.

Súleımen Baıazıtov

 

---