InfoHub Logo

«Oqýsyz halyq qansha baı bolsa da, biraz jyldardan keıin olardyń baılyǵy bilimdi halyqtardyń qolyna kóshedi».

Ahmet Baıtursynuly 1872 jyly qyrkúıektiń 5-inde, Qostanaı oblysyndaǵy Sarytúbek aýylynda dúnıege keldi. Azan shaqyryp qoıylǵan aty — Shoshaq. Ol qazaq tili ǵylymynyń, qazaq kásibı jýrnalısıkasynyń, qazaq ádebıettanýynyń negizin qalady. Sol úshin de «Ult ustazy» dep ataldy.

Ahmet Baıtursynuly 1884 jyly aýyl mektebin, 1891-de Orynbordaǵy muǵalimder mektebin aıaqtady. Alǵashqy kitaby 1909 jyly «Qyryq mysal» atymen jaryq kórdi. Áıgili Pýshkın, Lermontov, Vólter, Nadsonnyń óleńderin qazaq tiline aýdardy.

Ahmet Baıtursynuly 1910 jyldan bastap qazaq tilin ǵylymı turǵyda zertteı bastady. Ol qazaq tiliniń barlyq erejelerin saqtaı otyryp, tóte jazý úlgisin jasap shyǵardy. Bul eńbegi 1912 jyly «Oqý quraly» atymen basyldy. Sonymen qatar, qazaq tili jaıly alǵashqy oqýlyq «Til — qural» kitabynyń avtory.

1913-1918 jyldary tóte jazýmen «Qazaq» gazetin shyǵardy ári redaktory boldy. Bul arqyly qazaq kásibı jýrnalısıkasynyń negizin qalady.

«Qazaq» gazeti basylym ǵana emes, Alashorda úkimetiniń resmı úni boldy. Gazettegi maqalalar arqyly qazaq avtonomıasyn qurý, ózindik ásker jasaqtaý sekildi ózekti máselelerdi kóterdi.

Al «Ádebıet tanytqyshy» eńbegi arqyly qazaq ádebıettaný ǵylymynyń tuńǵysh zertteý kitabyn jazdy. Sonymen birge, Abaı Qunanbaıulynyń shyǵarmalaryn zerdelep, «Qazaqtyń bas aqyny» atty týyndysyn jazdy.

Ahmet Baıtursynuly 1937 jyly tamyzda qamaýǵa alynyp, alty aıdan keıin, 8 jeltoqsanda qaıtys boldy.

---