Úndiniń sulý sazdy ragasy
Sabaqtyń taqyryby: «Úndiniń sulý sazdy ragasy». Án: «Almaty - Delı» E. Hasanǵalıev.
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylardy álem halyqtarynyń teatrlarymen tanystyrý. Onyń ishinde úndi dástúrli mýzykasyn tyńdaý arqyly estetıkalyq tárbıe berý. Oqýshylardy álemdik mádenıettilikke tárbıeleý. Kózqarastary men dúnıetanymdaryn keńeıtý.
Tıpi: aralas sabaq
Pánaralyq baılanys: geografıa
Barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi:
a) Amandasý.
Muǵalim: Salamatsyz ba?(áýenmen oryndaý).
Oqýshylar: Salamatsyz ba? (áýenmen oryndaý)
Qutty qonaq kelipti,
Tórimizge enipti.
Qosh kelipsiz ustazdar,
Salamatsyz ba?(áýenmen oqýshylar oryndaýynda)
á) Túgeldeý. Sabaqqa nazaryn aýdarý
Balalarǵa úndi mýzykasynan úzindi jiberý.
- Balalar, bul qaı ulttyń mýzykasy? Ia, sender ony jaqsy bilesińder, bul úndi mýzykasy. Biz álem halyqtarynyń mádenıeti týraly taqyrybymyzdyń «úndiler» bólimindemiz. Áýeli ótken taqyryptarymyzǵa bir sholý jasap alaıyq. 1 slaıd.
2. Úı tapsyrmasyn qaıtalaý.
- Taqtadaǵy sýretterge nazar aýdaryp ondaǵy sýretter qaı halyqqa tán ekendigin tabyńdar.
Taqtadaǵy sýretterdi tanyp al! 2 slaıd.
3. 3 slaıd boıynsha úı tapsyrmasyn qaıtalap shyǵý.
Bashqurt halqynyń úlken qurmetke ıe aspaby bul - qýraı aspaby.
Qýraı aspaby olarda tek aspap qana emes ol Bashqurt memleketiniń sımvoly retinde asa qadirli aspap bolyp sanalady eken.
- Qýraı aspabyn neden jasaıdy balalar?
Uzyndyǵy qansha bolady?
- Qazaq halqynda qýraıǵa uqsas qandaı aspaptar bar?
- Úni qandaı bul aspaptyń?
4. 4 slaıd
- «Maǵan tanys». Ózińe tanys akterlerdi atap shyq.
- Al, endi biz Úndi akterlarymen qanshalyqty tanyspyz. Myna sýretterden kimderdi jaqsy tanımyz, jáne olar týraly ne bilemiz?
Avıkı Gor, Shak Rýkh Han, Aıshvarıa Raı, Aamır Khan, Hem Malını t. b.
5. 5 Slaıd. Jańa sabaq: Úndiniń sulý sazdy ragasy
Úndiniń Ragasy - úndi klasıkalyq mýzykasy. Tarıhı taqyrypqa qurylǵan. Jeke daýyspen oryndaýǵa arnalǵan baıaý mýzyka. Raga birneshe mýnýttarǵa sozyla berýi múmkin.
Úndi bıi – eki myń jyldan astam tarıhy bar óte kóne óner. Úndi mıfologıasy boıynsha, eń alǵashqy bıshi Shıva qudaı boldy dep sanalady. Osy ańyzda Shıva óziniń ártúrli qımyldardan quralǵan bıimen túpsiz tuńǵıyqtan myna jaryq álemdi jaratty delinedi.
Negizi, úndi bıi klasıkalyq, taıpalyq jáne halyq bıleri bolyp úsh topqa bólinedi. Teatr, mýzyka men bı óneri jónindegi «Natáshastra» (II ǵasyr) traktatynda bı negizgi bólim retinde erekshe qarastyrylady. Osy eńbekte bıdiń búkil qaǵıdalary, qımyldary, keıipkerleri, tipti, kostúmderine deıin qandaı bolý kerek ekendigi jazylǵan. Úndi klasıkalyq bıiniń 8 stıli bar. Olar: Tamılnadý shtatynda – Bharatanatám, Ýttar - Pradesh, Radjastan shtattarynda – Kathak, Kerala shtatynda – Kathakalı (erler bıi) jáne Mohını - attam (áıelder bıi), Andhra - Pradesh shtatynda – Kýchıpýdı, Manıpýr shtatynda – Manıpýrı, Orıssa shtatynda – Odıssı, Assam shtatynda – satrıa bıleri. Bulardyń barlyǵynyń oryndalý tehnıkasy túrlishe bolǵanymen, fılosofıalyq máni birdeı. Ár stıldiń óziniń tereń tarıhy, ózindik zańdylyqtary bar.
– Úndi klasıkalyq bıiniń eń negizgi ereksheligi – ádebıetpen baılanystylyǵynda. Bılerdiń barlyǵy belgili bir shyǵarmaǵa, epostardyń ishindegi mıfterge qoıylady. Qımyl - qozǵalystar arqyly oqıǵanyń mazmuny jetkiziledi. Sosyn úndi bı qımyldarynyń ózi bir ǵylym sıaqty. Olarda ár qımyldyń belgili bir mán - maǵynasy bar, ıaǵnı, ár qozǵalys sóılep turady.
Halyq bıleri. Olardyń mazmundary birdeı bolyp keledi, áleýmettik ómirdi sýretteıdi, klasıkalyq bıler sekildi arnaıy oqıǵaǵa qurylmaıdy. Taıpa bıleri de dál solaı.
XVII ǵasyrǵa deıingi, ıaǵnı ejelgi jáne orta ǵasyrlar kezeń. Ol kezderi bıdi ǵıbadathanalarda bıleıtin bolǵan. Sol úshin qyzdardy arnaıy ǵıbadathanalarda tárbıelegen, olardy devadası dep ataǵan. Olar jaqsy bılep qana qoımaı, án aıtyp, mýzykalyq aspapta oınaǵan, jaqsy kıinip, akterlik sheberlikke te úırengen, ádemi sóılep, túrli ulttyq salt - dástúrlerdi jetik meńgerip shyqqan. Árbir ata - ana óziniń bir qyzyn bıshilikti oqytý úshin ǵıbadathanaǵa berip otyrǵan. Óıtkeni olardyń qoǵamdaǵy dárejesi óte bıik bolatyn, olardy qatty syılaıtyn.
Mýzyka tyńdaý: Úndi ragasy - (5 slaıdtarda)
Mýzykany taldaý:
– estigen mýzykadan alǵan áseriń qandaı?
- mýzykanyń kórkemdigi (tempi t. b) týraly aıt?
- mýzyka qandaı kóńil - kúıdi qalyptastyrdy?
Sergitý sáti: qyzdarymyzdyń daıyndaǵan úndi bıin tamashalaý.
- Rahmet, qyzdar, óte tamasha bıledińder!
6 slaıd. Kathakalı teatryna tek erlerdi ǵana alǵan. Olardyń kıimi men bet boıaýlary da erekshe bolǵan. Tek qımyl ǵana emes, bettiń mımıkasyn ózgertip otyrý da mańyzǵa ıe. Al, qyzdary ulttyq Bharatanatám bıin bylaı bıleıdi:
Vıdeodan Bhartanatám bıin tamashalaý.
6. Jańa án úırený:
- Balalar, búgin biz Eskendir Hasanǵalıev aǵamyzdyń «Almaty - Delı» ánin úırenemiz. E. Hasanǵalıev týraly qysqasha maǵlumat berip ketý. 7 slaıd.
Ándi úırenbes buryn biz ne jasaımyz? Ia, tynys jattyǵýlaryn jáne daýys jattyǵýlaryn jasaımyz. Tynys jattyǵýlaryn biz Reseıdiń opera ánshisi Strelnıkovanyń ádisin qoldana otyryp jasaımyz:
1. Alaqan.
2. Mysyq.
3. Nasos.
4. Iyǵymyzdy qushaqtaý.
Daýys jattyǵýyn do major gammasynda oryndaımyz:
Do - do - fa - fa - fa - mı - fa,
Do - do - fa - fa - fa - mı - fa.
Do - do - sı - sı - lá - fa - sol,
Sı - sı - lá - lá - sol - mı - fa.
Do - sı - lá, do - sı - lá, do - sı - lá - sol,
Sı - lá - sol, sı - lá - sol, sı - lá - sol - fa.
Endi balalar, ándi úırenbes buryn ony biz tyńdap alaıyq! Bul ándi kezinde óte tamasha ánshi, qazir o dúnıelik bolyp ketken apamyz Madına Eralıeva oryndaǵan eken. Bárimiz birge tamashalaıyq! 8 slaıd.
- Endeshe «Almaty - Delı» ánin úıreneıik. (taqtada jáne balalardyń qoldarynda sózi bar).
Ándi jeke, toppen oryndaý.
7. Túsingenin tekserý:
- Sender úndiler týraly qandaı málimetter aldyńdar, qandaı jańa termınmen tanystyq?
- Endeshe sabaq boıynsha suraqtarǵa jaýap bereıik.
8. Qorytyndy.
Sabaqqa jaqsy qatysqan oqýshylardy baǵalaý.
Ándi qaıtalap oryndaý
Úıge tapsyrma:
Ándi jatqa aıtý.
Úndi halqy týraly maǵlumat jınap kelý. 9 slaıd.
Sabaq aıaqtaldy, saý bolyńyzdar!
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylardy álem halyqtarynyń teatrlarymen tanystyrý. Onyń ishinde úndi dástúrli mýzykasyn tyńdaý arqyly estetıkalyq tárbıe berý. Oqýshylardy álemdik mádenıettilikke tárbıeleý. Kózqarastary men dúnıetanymdaryn keńeıtý.
Tıpi: aralas sabaq
Pánaralyq baılanys: geografıa
Barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi:
a) Amandasý.
Muǵalim: Salamatsyz ba?(áýenmen oryndaý).
Oqýshylar: Salamatsyz ba? (áýenmen oryndaý)
Qutty qonaq kelipti,
Tórimizge enipti.
Qosh kelipsiz ustazdar,
Salamatsyz ba?(áýenmen oqýshylar oryndaýynda)
á) Túgeldeý. Sabaqqa nazaryn aýdarý
Balalarǵa úndi mýzykasynan úzindi jiberý.
- Balalar, bul qaı ulttyń mýzykasy? Ia, sender ony jaqsy bilesińder, bul úndi mýzykasy. Biz álem halyqtarynyń mádenıeti týraly taqyrybymyzdyń «úndiler» bólimindemiz. Áýeli ótken taqyryptarymyzǵa bir sholý jasap alaıyq. 1 slaıd.
2. Úı tapsyrmasyn qaıtalaý.
- Taqtadaǵy sýretterge nazar aýdaryp ondaǵy sýretter qaı halyqqa tán ekendigin tabyńdar.
Taqtadaǵy sýretterdi tanyp al! 2 slaıd.
3. 3 slaıd boıynsha úı tapsyrmasyn qaıtalap shyǵý.
Bashqurt halqynyń úlken qurmetke ıe aspaby bul - qýraı aspaby.
Qýraı aspaby olarda tek aspap qana emes ol Bashqurt memleketiniń sımvoly retinde asa qadirli aspap bolyp sanalady eken.
- Qýraı aspabyn neden jasaıdy balalar?
Uzyndyǵy qansha bolady?
- Qazaq halqynda qýraıǵa uqsas qandaı aspaptar bar?
- Úni qandaı bul aspaptyń?
4. 4 slaıd
- «Maǵan tanys». Ózińe tanys akterlerdi atap shyq.
- Al, endi biz Úndi akterlarymen qanshalyqty tanyspyz. Myna sýretterden kimderdi jaqsy tanımyz, jáne olar týraly ne bilemiz?
Avıkı Gor, Shak Rýkh Han, Aıshvarıa Raı, Aamır Khan, Hem Malını t. b.
5. 5 Slaıd. Jańa sabaq: Úndiniń sulý sazdy ragasy
Úndiniń Ragasy - úndi klasıkalyq mýzykasy. Tarıhı taqyrypqa qurylǵan. Jeke daýyspen oryndaýǵa arnalǵan baıaý mýzyka. Raga birneshe mýnýttarǵa sozyla berýi múmkin.
Úndi bıi – eki myń jyldan astam tarıhy bar óte kóne óner. Úndi mıfologıasy boıynsha, eń alǵashqy bıshi Shıva qudaı boldy dep sanalady. Osy ańyzda Shıva óziniń ártúrli qımyldardan quralǵan bıimen túpsiz tuńǵıyqtan myna jaryq álemdi jaratty delinedi.
Negizi, úndi bıi klasıkalyq, taıpalyq jáne halyq bıleri bolyp úsh topqa bólinedi. Teatr, mýzyka men bı óneri jónindegi «Natáshastra» (II ǵasyr) traktatynda bı negizgi bólim retinde erekshe qarastyrylady. Osy eńbekte bıdiń búkil qaǵıdalary, qımyldary, keıipkerleri, tipti, kostúmderine deıin qandaı bolý kerek ekendigi jazylǵan. Úndi klasıkalyq bıiniń 8 stıli bar. Olar: Tamılnadý shtatynda – Bharatanatám, Ýttar - Pradesh, Radjastan shtattarynda – Kathak, Kerala shtatynda – Kathakalı (erler bıi) jáne Mohını - attam (áıelder bıi), Andhra - Pradesh shtatynda – Kýchıpýdı, Manıpýr shtatynda – Manıpýrı, Orıssa shtatynda – Odıssı, Assam shtatynda – satrıa bıleri. Bulardyń barlyǵynyń oryndalý tehnıkasy túrlishe bolǵanymen, fılosofıalyq máni birdeı. Ár stıldiń óziniń tereń tarıhy, ózindik zańdylyqtary bar.
– Úndi klasıkalyq bıiniń eń negizgi ereksheligi – ádebıetpen baılanystylyǵynda. Bılerdiń barlyǵy belgili bir shyǵarmaǵa, epostardyń ishindegi mıfterge qoıylady. Qımyl - qozǵalystar arqyly oqıǵanyń mazmuny jetkiziledi. Sosyn úndi bı qımyldarynyń ózi bir ǵylym sıaqty. Olarda ár qımyldyń belgili bir mán - maǵynasy bar, ıaǵnı, ár qozǵalys sóılep turady.
Halyq bıleri. Olardyń mazmundary birdeı bolyp keledi, áleýmettik ómirdi sýretteıdi, klasıkalyq bıler sekildi arnaıy oqıǵaǵa qurylmaıdy. Taıpa bıleri de dál solaı.
XVII ǵasyrǵa deıingi, ıaǵnı ejelgi jáne orta ǵasyrlar kezeń. Ol kezderi bıdi ǵıbadathanalarda bıleıtin bolǵan. Sol úshin qyzdardy arnaıy ǵıbadathanalarda tárbıelegen, olardy devadası dep ataǵan. Olar jaqsy bılep qana qoımaı, án aıtyp, mýzykalyq aspapta oınaǵan, jaqsy kıinip, akterlik sheberlikke te úırengen, ádemi sóılep, túrli ulttyq salt - dástúrlerdi jetik meńgerip shyqqan. Árbir ata - ana óziniń bir qyzyn bıshilikti oqytý úshin ǵıbadathanaǵa berip otyrǵan. Óıtkeni olardyń qoǵamdaǵy dárejesi óte bıik bolatyn, olardy qatty syılaıtyn.
Mýzyka tyńdaý: Úndi ragasy - (5 slaıdtarda)
Mýzykany taldaý:
– estigen mýzykadan alǵan áseriń qandaı?
- mýzykanyń kórkemdigi (tempi t. b) týraly aıt?
- mýzyka qandaı kóńil - kúıdi qalyptastyrdy?
Sergitý sáti: qyzdarymyzdyń daıyndaǵan úndi bıin tamashalaý.
- Rahmet, qyzdar, óte tamasha bıledińder!
6 slaıd. Kathakalı teatryna tek erlerdi ǵana alǵan. Olardyń kıimi men bet boıaýlary da erekshe bolǵan. Tek qımyl ǵana emes, bettiń mımıkasyn ózgertip otyrý da mańyzǵa ıe. Al, qyzdary ulttyq Bharatanatám bıin bylaı bıleıdi:
Vıdeodan Bhartanatám bıin tamashalaý.
6. Jańa án úırený:
- Balalar, búgin biz Eskendir Hasanǵalıev aǵamyzdyń «Almaty - Delı» ánin úırenemiz. E. Hasanǵalıev týraly qysqasha maǵlumat berip ketý. 7 slaıd.
Ándi úırenbes buryn biz ne jasaımyz? Ia, tynys jattyǵýlaryn jáne daýys jattyǵýlaryn jasaımyz. Tynys jattyǵýlaryn biz Reseıdiń opera ánshisi Strelnıkovanyń ádisin qoldana otyryp jasaımyz:
1. Alaqan.
2. Mysyq.
3. Nasos.
4. Iyǵymyzdy qushaqtaý.
Daýys jattyǵýyn do major gammasynda oryndaımyz:
Do - do - fa - fa - fa - mı - fa,
Do - do - fa - fa - fa - mı - fa.
Do - do - sı - sı - lá - fa - sol,
Sı - sı - lá - lá - sol - mı - fa.
Do - sı - lá, do - sı - lá, do - sı - lá - sol,
Sı - lá - sol, sı - lá - sol, sı - lá - sol - fa.
Endi balalar, ándi úırenbes buryn ony biz tyńdap alaıyq! Bul ándi kezinde óte tamasha ánshi, qazir o dúnıelik bolyp ketken apamyz Madına Eralıeva oryndaǵan eken. Bárimiz birge tamashalaıyq! 8 slaıd.
- Endeshe «Almaty - Delı» ánin úıreneıik. (taqtada jáne balalardyń qoldarynda sózi bar).
Ándi jeke, toppen oryndaý.
7. Túsingenin tekserý:
- Sender úndiler týraly qandaı málimetter aldyńdar, qandaı jańa termınmen tanystyq?
- Endeshe sabaq boıynsha suraqtarǵa jaýap bereıik.
8. Qorytyndy.
Sabaqqa jaqsy qatysqan oqýshylardy baǵalaý.
Ándi qaıtalap oryndaý
Úıge tapsyrma:
Ándi jatqa aıtý.
Úndi halqy týraly maǵlumat jınap kelý. 9 slaıd.
Sabaq aıaqtaldy, saý bolyńyzdar!
You Might Also Like
