Urpaqqa mıras bolar erlik
Qyzylorda oblysy, Qazaly aýdany,
Áıteke bı kenti № 266 mektep-lıseı
Oryndaǵan: 10 «G» synyp oqýshysy Nurman Laýra
Taqyryby: Urpaqqa mıras bolar erlik
Jetekshisi: Bısenbaı Jazıra Arystanǵalıqyzy
ınformatıka páni muǵalimi
Ǵylymı jetekshisi: E.Aqtaev Qorqyt ata atyndaǵy Qyzylorda
memlekettik ýnıversıtetiniń fızıka-matematıka ǵylymdarynyń kandıdaty
Adamnyń jaratylysy, jan dúnıesi, bolmysy eshbir ólshemge syımaıtyn, zerttelip bitpegen óte kúrdeli tabıǵı qubylys qoı. Adam ómirge jylap keledi, jylap ketedi. Bireýge uzaq, bireýge qysqa sol bir ǵumyrda ol qandaı kúı keshedi? Ol da eshbir ǵylymnyń boljaýyna , ólshep-pishýine kónbeıdi, óıtkeni mundaı jaǵdaıda ómirdiń máni de, sáni de bolmas edi.
Ómirge kelgen jannyń bárine dúnıeniń kemis - ketigin taýyp, «kirpish bolyp qalana» bilý qasıeti de birdeı qona bermeıdi. Sondyqtan da ómir bederinde «árkim óz álinshe árqıly iz qaldyrady. Bireý ónerimen áıgili, bireý ǵıbratty sózimen, bireý el ishindegi qadirimen áıgili, bireý ǵıbratty sózimen, bireý el ishindegi qadirimen áıgili, bireý jasaǵan jaqsylyǵymen qadirli, qadir-qasıetin bir-aq aýyzben sıpatta dese , men: «Talant týralyqtan taımaǵan, ádildikten attamaǵan, asyp-taspaǵan, jamandyqqa áste baspaǵan, halqyna qaltqysyz etken naǵyz azamat edi», - der edim.
Atam óziniń sırek kezdesetin bekzattyǵymen erekshelenip, osyndaı baǵaǵa, syı-sıapatqa ábden turarlyq tulǵa bolǵan. Burynǵynyń danyshpan aqylmandary aıtqan «Aqyn bolý mindet emes, azamat bolý - paryzy» tý etip ustap ótti.
Talant Ámıtjanuly Bórqulaqov 1947 jyly 5 mamyrda Reseıde Gorkıı qalasynda dúnıege kelgen.
Áskerı pogon taǵyp júrgendegi ákeden jaralǵan ul árıne áskerı joldy tańdaıdy. Dzerjınskıı atyndaǵy áskerı-teńiz ınjenerlik ýchılıshesin bitirip shyǵady. Súńgýir qaıyqtyń qyr-syryn sodan bilgen. San ret dızeldi súńgýir qaıyqtyń qyr-syryn sodan bilgen. San ret dızeldi súńgýir qaıyqpen alys joryqqa shyqqan. Keıin flottaǵy saıası qyzmetke aýystyrylǵan. Biraq Bas áskerı flot basqarmasyndaǵylar oǵan oń kózben qaramaǵan. Óıtkeni, «mehanıkten» saıası qyzmetker qaıdan shyqsyn dep bilse kerek. Biraq, talant Bórqulaqov óziniń tilimen, tártibimen, tipti túrimen Soltústik flottyń áskerı teńizshileriniń qurmetine bólenipti. Osy zamanǵa súńgýir qaıyqtar dıvızıasy oryssha bolsa jedel túrde admıral sheni beriletin qyzmet. Al talant ekinshi rangaly kapıtannan joǵarylarda kezegin basqalardan tórt jyl artyq kútipti.
Adımıral Nahımov atyndaǵy joǵarǵy teńiz ýchılıshesin úzdik bitirdi. Jaýyngerlik tapsyrmany oryndaý kezinde qaza tapqan Talant Bóriqulaqov keıin KSRO Joǵarǵy Keńesiniń jarlyǵymen «Qyzyl juldyz» ordenimen nagradtalǵan.
Bireýdiń esinde bolsa, endi bireýdiń esinde qalmaǵan oqıǵa ýaqyt ótken saıyn óz jańalyǵyn ákelip, jańǵyra túsýde. Talant Bóriqulaqov kim?
İ rangaly kapıtan áskerı shenimen admıral qyzmetin atqarǵan talan Bóriqulaqov tiri bolsa 65 jasyn toılar edik.
Talan Ámıtjanuly Bóriqulaqov Qyzylorda oblysy, qazaly aýdany, «Órkendeý» aýylynyń týmasy. Talanttyń ákesi Ámıtjan Syr óńiriniń belgili jyrshy, aqynjandy azamat bolatyn edi.
Elimizge tutqıyldan shabýl jasaǵan nemis fashıserimen bolǵan qanquıly soǵysqa qatysqan Ámıtjan ata Uly jeńisten soń belarýsıada úsh jylǵa jýyq áskerı mindetin óteıdi. Ofıser kadrlarynyń sapynda elimizdiń qorǵanys qabiletin kúsheıtýge kóp eńbek sińiredi. Jeńisten keıingi jyldar Ámıtjan atamyz ómirine óz jańalyǵyn alyp keledi. Ózimen qan maıdanda birge bolǵan orys qyzy Klavdıa Nıkolaevnamen dám tuzy jarasyp, otbasyn qurady.
1947 jyly 5 mamyrda Ámıtjan atamyz tuńǵysh ret perzentti bolyp, elden jaryq alys elde ulan asyr toı jasaıdy. Balaǵa talant degen at beriledi. Araǵa bir jyl salyp, Ámıtjan atamyz ásker qatarynan bosaıdy. Qarap otyrsa, elden shyqqanyna týra alty jyldyń júzi bolypty. Týǵan elge, aǵaıyn-týysqa degen saǵynysh sezimi de kúnnen-kúnge ulǵaıa túsedi. Sóıtip, atamyz elge qaıtaıyq dep, jeńgemiz Klavdıaǵa óz baılamyn jetkizedi.
Ushqan uıadan alysqa sapar shegý qandaı qıamet. Klavdıa da bir sheshimge kele almaı, azapty kúnderdi bastan ótkeredi. Ámıtjan atamyzdyń kóz aldynan týǵan jeri , ósken ortasy, aǵaıyn-týysy, álpeshtegen qart ata-anasy ketpeı qoıady. Klavdıada bireýdiń jalǵyzy, onyń da janynan kózi taısa, jan-dúnıeleri aza bolatyn qartań ata-anasy bar. Qımastyq sezim, azapty kúnder osylaı órshı túsedi.
Sóıtip qan maıdannan aman qalyp, bazarly shaqtardy birge ótkizgen Ámıtjan atamyz ben Klavdıa sheshemiz taǵdyr talaıynda eki aıyrylady.
Shalǵaı alysta júrse de Ámıtjan atamyz óz perzenti aldyndaǵy ákelik boryshyn umytpaıdy. Tań shapaǵynan talanttyń tileýin tilep, onyń amandyǵy úshin duǵasyn oqyp júredi. Talanttyń alǵash mektep tabaldyryǵyn attaýy, orta mektep bitirýi, admıral Nahımov atyndaǵy joǵarǵy teńiz ýchılıshesin úzdik bitirýi men úılenýi, nemereli bolýy arasyndaǵy barlyq toılarǵa qatysyp, , qolynan kelgen barlyq kómegin kórsetedi. Óz baýyrynan shyqqan perzenttiń úıine jolaýshylap baryp, biraýyq maýqyn basyp qaıtyp júrdi. Talanttyń bolashaǵynan zor úmit kútetin , azamat bolaryna marqaıyp qalatyn . talant óz qatarynyń aldy bolyp ádemi er jetedi. ákeniń syrtta júrip, onyń tileýin tileý bosqa ketpeıdi.
Peshenege jazylǵan taǵdyry solaı bolar, Ámıtjan atamyz talanttyń qaıǵyly qazaǵa ushyraǵanyn kózimen kórmedi, qulaǵymen estigen joq. Mundaı azapty onyń kótere almasyna anyq edi. Alaıda, álemdi dúr silkindirgen bul qaıǵyly oqıǵa búkil dúnıe júzine jaıylyp, sonyń arasynda qazaq atty qaısar halyqtyń bir ókili bar ekeni pash etti.
Ǵasyrlar qupıasy bolyp shegendelip qalǵan oqıǵalar ómirimizde az ?
Mundaı oqıǵalardyń biri osydan 21 jyl buryn Soltústik teńizde bolǵan edi . Norvegıanyń medvedjıı aralynda quramynda 69 erjúrek jaýyngeri bar № 1 atom - súńgýir kemesi 105 shaqyrym tereńdiktegi teńiz shyńyraýyna batyp ketken edi.
Jaýyngerlik sapta máńgilik esimi qalǵan sol 42 jaýyngerdiń arasynda bizdiń jerlesimiz , súńgýir kemeler quramasynyń saıası ister bóliminiń bastyǵy, İ –rangaly kapıtan talant Bóriqulaqov ta bar edi.
Arada qansha jyldar ótse de , 1989 jylǵy sáýir aıynda soltústik kók K-278 «Komsomoles» atom kemesinde órt shyǵyp, shyńyraýǵa ketýiniń shyndyǵy uzaq ýaqytqa deıin aıtylmaı keldi. Arada 10 jyl salyp, dúnıe júzinde teńdesi joq atom sý kemesiniń órtke shaldyǵý sebepterin tekserýge sheshim shyqqanda «Kýrsk» kemesiniń qaıǵyly oqıǵasy oryn aldy. Quramynda bir núkte baǵynatyn ıadrolyq qarýy bar áskerı kemeniń nendeı jaǵdaıda apatqa ushyraýyn jarıalaý ol kezde múmkin emes edi.
Apat neden shyqty?
Tıtannyń sýtegimen reaksıaǵa túsip, shytynap ketetini aıtyldy. Tıtandy dánekerleý sýtegi esh kezdespeıdi, beıtarap gaz ortasynda ǵana durys jasalady. Tipti ony dánekerlep jatqanda birneshe jumysshynyń tunshyǵyp ólgeni málim boldy. «Komsomolestiń» bortyndaǵy jetinshi bólikten shyqqan órttiń bir sebebi –tıtannyń qatty kezinde joǵary qyzý bólip, shytynap ketýinen degen tujyrym bar. İshinde ıadrolyq reaktor qaldyqtan bul súńgýir kemeniń qorshaǵan ortaǵa qanshalyqty zıany ekendigi san márte tekserildi. Bul máselege ásirese irgedegi Norvegıa qatty shúılikti. Keńes Odaǵynyń áskerleri bastapqyda moıyndamaǵanymen, eki ıadrolyq oqbasynyń qalǵany aıtyla bastady. Kemeni kóterý múmkin bolmasa da , odan teńizshiniń múrdesi jatqan qalqyp shyǵý kamerasynyń sýyryp alýǵa áreket isteldi. Biraq sý betinde 200 metr qalǵanda tors úzilip ketip, kamera ekinshi ret teńiz túbine batyp ketti. Osymen búkil qaraly tarıh aıaqtaldy.
Mundaı apat buryn deıin de birneshe ret oryn alǵan bolatyn. 1990 jyly 15 naýryzda tiri qalǵan birneshe ekıpaj músheleri «Krasnaıa zvezda» gazetine ashyq hat jazyp, oqıǵaǵa ashyq pikirlerin bildirdi. Bul jerde ólgenderdiń sońynda qalǵandardyń sózi esepke alynbady. Ekıpajda onyń jeke quramy da apatqa ushyramaýǵa tıis edi. Sol kezdegi áskerdegi tártipsizdik, is-qımyldyń esepke alynbaýy jappaı bassyzdyqtarǵa alyp barǵan. Keme basshylyǵynyń órtti óz kúshterimen sóndirýge degen arpalysy eshbir nátıje bermegen. Áıtsede onyń zardaby odan da kúshti bolýy yqtımal edi. Ekıpaj quramynyń jankeshtiliginiń arqasynda ǵana alapat apatqa jol berilmegen. Teńizshiler eshbir ún shyǵarmaı ómirimen qoshtasyp jatty. Eshkim de asyp-sasyp aıqaı shyǵarmady, ne qoshtaspady.
Eger sol tusta «Komsomoles» qupıalanbaǵanda, ol apatqa ushyraǵan sátte halyqaralyq «SOS» belgisin berse, nebári 108 shaqyrym jerdegi nervegtiń jaǵalaý kúzet kemesi elden buryn kelýi múmkin eken. Olardyń Býdedegi bas qutqarý qyzmeti ortalyǵynda tikushaqta bar eken. Olar dereý jetip saty arqyly adamdardy shyǵaryp alýǵa qabiletti. Bári súńgýir keme máńgilik sýǵa ketkenshe júzege asatyn sharýalar. Biraq eń sońǵy úlgidegi súńgýir qaıyq óz qupıasyn saqtaý úshin shet jerlikterdi kómekke shaqyra almaıtyn. Tártip solaı.
Talant Gorkıı qalasynda jerlendi. Ony jerleý kezinde Soltústik flot áskerleri jaýyngerlik sap túzep, qurmet kórsetildi. Áskerı quramada jaýyngerlik dańq buryshy uıymdastyrylyp, oǵan talanttyń esimi máńgilikke jazyldy. Jaýyngerlik tapsyrmany oryndaý kezinde qaza tapqan talant Bóriqulaqov keıin KSRO Joǵarǵy Keńesiniń jarlyǵymen «Qyzyl juldyz» ordenimen nagradtaldy.
Bul kúnderi talanttyń otbasy Nıjnıı Novgorod qalasynda turady. Balasy Artýr Talantuly
Sank - Peterbýrg joǵarǵy áskerı-teńiz akademıasyn bitirip, ákesiniń qasıetti isin jalǵastyrýda Mýrmanskide. Soltústik flotta jaýapty áskerı qyzmette júr. Al, qyzy Natasha orta mektepte muǵalim.
Eli ishi emes pe, araǵa uzaq ýaqyt salmaı-aq aǵaıyn-týystar jınalyp, óz ortalarynan talant jerlengen Gorkıı qalasyna jiberip, týǵan eldiń topyraǵyn salyp qaıtady.
Asyldarymyz ben altyndarymyz, eldigimiz ben erligimiz enjarlyqtyń qurbany bolmaı, qymbat qazynamyz ben maqtan tutar muramyzǵa aınalsyn.
Qorytyndy
Bul zertteý jumysy ólketaný jumystarynyń biri bolyp tanylady;
Zertteý barysynda atamnyń erlik isterin ashyp kórsettim;
Óz qurbylaryma, jas jetkinshekterge, eńbek adamdarynyń ómiri men erlik isterin nasıhattadym, eńbek jolyn úlgi ettim;
Áıteke bı kenti № 266 mektep-lıseı
Oryndaǵan: 10 «G» synyp oqýshysy Nurman Laýra
Taqyryby: Urpaqqa mıras bolar erlik
Jetekshisi: Bısenbaı Jazıra Arystanǵalıqyzy
ınformatıka páni muǵalimi
Ǵylymı jetekshisi: E.Aqtaev Qorqyt ata atyndaǵy Qyzylorda
memlekettik ýnıversıtetiniń fızıka-matematıka ǵylymdarynyń kandıdaty
Adamnyń jaratylysy, jan dúnıesi, bolmysy eshbir ólshemge syımaıtyn, zerttelip bitpegen óte kúrdeli tabıǵı qubylys qoı. Adam ómirge jylap keledi, jylap ketedi. Bireýge uzaq, bireýge qysqa sol bir ǵumyrda ol qandaı kúı keshedi? Ol da eshbir ǵylymnyń boljaýyna , ólshep-pishýine kónbeıdi, óıtkeni mundaı jaǵdaıda ómirdiń máni de, sáni de bolmas edi.
Ómirge kelgen jannyń bárine dúnıeniń kemis - ketigin taýyp, «kirpish bolyp qalana» bilý qasıeti de birdeı qona bermeıdi. Sondyqtan da ómir bederinde «árkim óz álinshe árqıly iz qaldyrady. Bireý ónerimen áıgili, bireý ǵıbratty sózimen, bireý el ishindegi qadirimen áıgili, bireý ǵıbratty sózimen, bireý el ishindegi qadirimen áıgili, bireý jasaǵan jaqsylyǵymen qadirli, qadir-qasıetin bir-aq aýyzben sıpatta dese , men: «Talant týralyqtan taımaǵan, ádildikten attamaǵan, asyp-taspaǵan, jamandyqqa áste baspaǵan, halqyna qaltqysyz etken naǵyz azamat edi», - der edim.
Atam óziniń sırek kezdesetin bekzattyǵymen erekshelenip, osyndaı baǵaǵa, syı-sıapatqa ábden turarlyq tulǵa bolǵan. Burynǵynyń danyshpan aqylmandary aıtqan «Aqyn bolý mindet emes, azamat bolý - paryzy» tý etip ustap ótti.
Talant Ámıtjanuly Bórqulaqov 1947 jyly 5 mamyrda Reseıde Gorkıı qalasynda dúnıege kelgen.
Áskerı pogon taǵyp júrgendegi ákeden jaralǵan ul árıne áskerı joldy tańdaıdy. Dzerjınskıı atyndaǵy áskerı-teńiz ınjenerlik ýchılıshesin bitirip shyǵady. Súńgýir qaıyqtyń qyr-syryn sodan bilgen. San ret dızeldi súńgýir qaıyqtyń qyr-syryn sodan bilgen. San ret dızeldi súńgýir qaıyqpen alys joryqqa shyqqan. Keıin flottaǵy saıası qyzmetke aýystyrylǵan. Biraq Bas áskerı flot basqarmasyndaǵylar oǵan oń kózben qaramaǵan. Óıtkeni, «mehanıkten» saıası qyzmetker qaıdan shyqsyn dep bilse kerek. Biraq, talant Bórqulaqov óziniń tilimen, tártibimen, tipti túrimen Soltústik flottyń áskerı teńizshileriniń qurmetine bólenipti. Osy zamanǵa súńgýir qaıyqtar dıvızıasy oryssha bolsa jedel túrde admıral sheni beriletin qyzmet. Al talant ekinshi rangaly kapıtannan joǵarylarda kezegin basqalardan tórt jyl artyq kútipti.
Adımıral Nahımov atyndaǵy joǵarǵy teńiz ýchılıshesin úzdik bitirdi. Jaýyngerlik tapsyrmany oryndaý kezinde qaza tapqan Talant Bóriqulaqov keıin KSRO Joǵarǵy Keńesiniń jarlyǵymen «Qyzyl juldyz» ordenimen nagradtalǵan.
Bireýdiń esinde bolsa, endi bireýdiń esinde qalmaǵan oqıǵa ýaqyt ótken saıyn óz jańalyǵyn ákelip, jańǵyra túsýde. Talant Bóriqulaqov kim?
İ rangaly kapıtan áskerı shenimen admıral qyzmetin atqarǵan talan Bóriqulaqov tiri bolsa 65 jasyn toılar edik.
Talan Ámıtjanuly Bóriqulaqov Qyzylorda oblysy, qazaly aýdany, «Órkendeý» aýylynyń týmasy. Talanttyń ákesi Ámıtjan Syr óńiriniń belgili jyrshy, aqynjandy azamat bolatyn edi.
Elimizge tutqıyldan shabýl jasaǵan nemis fashıserimen bolǵan qanquıly soǵysqa qatysqan Ámıtjan ata Uly jeńisten soń belarýsıada úsh jylǵa jýyq áskerı mindetin óteıdi. Ofıser kadrlarynyń sapynda elimizdiń qorǵanys qabiletin kúsheıtýge kóp eńbek sińiredi. Jeńisten keıingi jyldar Ámıtjan atamyz ómirine óz jańalyǵyn alyp keledi. Ózimen qan maıdanda birge bolǵan orys qyzy Klavdıa Nıkolaevnamen dám tuzy jarasyp, otbasyn qurady.
1947 jyly 5 mamyrda Ámıtjan atamyz tuńǵysh ret perzentti bolyp, elden jaryq alys elde ulan asyr toı jasaıdy. Balaǵa talant degen at beriledi. Araǵa bir jyl salyp, Ámıtjan atamyz ásker qatarynan bosaıdy. Qarap otyrsa, elden shyqqanyna týra alty jyldyń júzi bolypty. Týǵan elge, aǵaıyn-týysqa degen saǵynysh sezimi de kúnnen-kúnge ulǵaıa túsedi. Sóıtip, atamyz elge qaıtaıyq dep, jeńgemiz Klavdıaǵa óz baılamyn jetkizedi.
Ushqan uıadan alysqa sapar shegý qandaı qıamet. Klavdıa da bir sheshimge kele almaı, azapty kúnderdi bastan ótkeredi. Ámıtjan atamyzdyń kóz aldynan týǵan jeri , ósken ortasy, aǵaıyn-týysy, álpeshtegen qart ata-anasy ketpeı qoıady. Klavdıada bireýdiń jalǵyzy, onyń da janynan kózi taısa, jan-dúnıeleri aza bolatyn qartań ata-anasy bar. Qımastyq sezim, azapty kúnder osylaı órshı túsedi.
Sóıtip qan maıdannan aman qalyp, bazarly shaqtardy birge ótkizgen Ámıtjan atamyz ben Klavdıa sheshemiz taǵdyr talaıynda eki aıyrylady.
Shalǵaı alysta júrse de Ámıtjan atamyz óz perzenti aldyndaǵy ákelik boryshyn umytpaıdy. Tań shapaǵynan talanttyń tileýin tilep, onyń amandyǵy úshin duǵasyn oqyp júredi. Talanttyń alǵash mektep tabaldyryǵyn attaýy, orta mektep bitirýi, admıral Nahımov atyndaǵy joǵarǵy teńiz ýchılıshesin úzdik bitirýi men úılenýi, nemereli bolýy arasyndaǵy barlyq toılarǵa qatysyp, , qolynan kelgen barlyq kómegin kórsetedi. Óz baýyrynan shyqqan perzenttiń úıine jolaýshylap baryp, biraýyq maýqyn basyp qaıtyp júrdi. Talanttyń bolashaǵynan zor úmit kútetin , azamat bolaryna marqaıyp qalatyn . talant óz qatarynyń aldy bolyp ádemi er jetedi. ákeniń syrtta júrip, onyń tileýin tileý bosqa ketpeıdi.
Peshenege jazylǵan taǵdyry solaı bolar, Ámıtjan atamyz talanttyń qaıǵyly qazaǵa ushyraǵanyn kózimen kórmedi, qulaǵymen estigen joq. Mundaı azapty onyń kótere almasyna anyq edi. Alaıda, álemdi dúr silkindirgen bul qaıǵyly oqıǵa búkil dúnıe júzine jaıylyp, sonyń arasynda qazaq atty qaısar halyqtyń bir ókili bar ekeni pash etti.
Ǵasyrlar qupıasy bolyp shegendelip qalǵan oqıǵalar ómirimizde az ?
Mundaı oqıǵalardyń biri osydan 21 jyl buryn Soltústik teńizde bolǵan edi . Norvegıanyń medvedjıı aralynda quramynda 69 erjúrek jaýyngeri bar № 1 atom - súńgýir kemesi 105 shaqyrym tereńdiktegi teńiz shyńyraýyna batyp ketken edi.
Jaýyngerlik sapta máńgilik esimi qalǵan sol 42 jaýyngerdiń arasynda bizdiń jerlesimiz , súńgýir kemeler quramasynyń saıası ister bóliminiń bastyǵy, İ –rangaly kapıtan talant Bóriqulaqov ta bar edi.
Arada qansha jyldar ótse de , 1989 jylǵy sáýir aıynda soltústik kók K-278 «Komsomoles» atom kemesinde órt shyǵyp, shyńyraýǵa ketýiniń shyndyǵy uzaq ýaqytqa deıin aıtylmaı keldi. Arada 10 jyl salyp, dúnıe júzinde teńdesi joq atom sý kemesiniń órtke shaldyǵý sebepterin tekserýge sheshim shyqqanda «Kýrsk» kemesiniń qaıǵyly oqıǵasy oryn aldy. Quramynda bir núkte baǵynatyn ıadrolyq qarýy bar áskerı kemeniń nendeı jaǵdaıda apatqa ushyraýyn jarıalaý ol kezde múmkin emes edi.
Apat neden shyqty?
Tıtannyń sýtegimen reaksıaǵa túsip, shytynap ketetini aıtyldy. Tıtandy dánekerleý sýtegi esh kezdespeıdi, beıtarap gaz ortasynda ǵana durys jasalady. Tipti ony dánekerlep jatqanda birneshe jumysshynyń tunshyǵyp ólgeni málim boldy. «Komsomolestiń» bortyndaǵy jetinshi bólikten shyqqan órttiń bir sebebi –tıtannyń qatty kezinde joǵary qyzý bólip, shytynap ketýinen degen tujyrym bar. İshinde ıadrolyq reaktor qaldyqtan bul súńgýir kemeniń qorshaǵan ortaǵa qanshalyqty zıany ekendigi san márte tekserildi. Bul máselege ásirese irgedegi Norvegıa qatty shúılikti. Keńes Odaǵynyń áskerleri bastapqyda moıyndamaǵanymen, eki ıadrolyq oqbasynyń qalǵany aıtyla bastady. Kemeni kóterý múmkin bolmasa da , odan teńizshiniń múrdesi jatqan qalqyp shyǵý kamerasynyń sýyryp alýǵa áreket isteldi. Biraq sý betinde 200 metr qalǵanda tors úzilip ketip, kamera ekinshi ret teńiz túbine batyp ketti. Osymen búkil qaraly tarıh aıaqtaldy.
Mundaı apat buryn deıin de birneshe ret oryn alǵan bolatyn. 1990 jyly 15 naýryzda tiri qalǵan birneshe ekıpaj músheleri «Krasnaıa zvezda» gazetine ashyq hat jazyp, oqıǵaǵa ashyq pikirlerin bildirdi. Bul jerde ólgenderdiń sońynda qalǵandardyń sózi esepke alynbady. Ekıpajda onyń jeke quramy da apatqa ushyramaýǵa tıis edi. Sol kezdegi áskerdegi tártipsizdik, is-qımyldyń esepke alynbaýy jappaı bassyzdyqtarǵa alyp barǵan. Keme basshylyǵynyń órtti óz kúshterimen sóndirýge degen arpalysy eshbir nátıje bermegen. Áıtsede onyń zardaby odan da kúshti bolýy yqtımal edi. Ekıpaj quramynyń jankeshtiliginiń arqasynda ǵana alapat apatqa jol berilmegen. Teńizshiler eshbir ún shyǵarmaı ómirimen qoshtasyp jatty. Eshkim de asyp-sasyp aıqaı shyǵarmady, ne qoshtaspady.
Eger sol tusta «Komsomoles» qupıalanbaǵanda, ol apatqa ushyraǵan sátte halyqaralyq «SOS» belgisin berse, nebári 108 shaqyrym jerdegi nervegtiń jaǵalaý kúzet kemesi elden buryn kelýi múmkin eken. Olardyń Býdedegi bas qutqarý qyzmeti ortalyǵynda tikushaqta bar eken. Olar dereý jetip saty arqyly adamdardy shyǵaryp alýǵa qabiletti. Bári súńgýir keme máńgilik sýǵa ketkenshe júzege asatyn sharýalar. Biraq eń sońǵy úlgidegi súńgýir qaıyq óz qupıasyn saqtaý úshin shet jerlikterdi kómekke shaqyra almaıtyn. Tártip solaı.
Talant Gorkıı qalasynda jerlendi. Ony jerleý kezinde Soltústik flot áskerleri jaýyngerlik sap túzep, qurmet kórsetildi. Áskerı quramada jaýyngerlik dańq buryshy uıymdastyrylyp, oǵan talanttyń esimi máńgilikke jazyldy. Jaýyngerlik tapsyrmany oryndaý kezinde qaza tapqan talant Bóriqulaqov keıin KSRO Joǵarǵy Keńesiniń jarlyǵymen «Qyzyl juldyz» ordenimen nagradtaldy.
Bul kúnderi talanttyń otbasy Nıjnıı Novgorod qalasynda turady. Balasy Artýr Talantuly
Sank - Peterbýrg joǵarǵy áskerı-teńiz akademıasyn bitirip, ákesiniń qasıetti isin jalǵastyrýda Mýrmanskide. Soltústik flotta jaýapty áskerı qyzmette júr. Al, qyzy Natasha orta mektepte muǵalim.
Eli ishi emes pe, araǵa uzaq ýaqyt salmaı-aq aǵaıyn-týystar jınalyp, óz ortalarynan talant jerlengen Gorkıı qalasyna jiberip, týǵan eldiń topyraǵyn salyp qaıtady.
Asyldarymyz ben altyndarymyz, eldigimiz ben erligimiz enjarlyqtyń qurbany bolmaı, qymbat qazynamyz ben maqtan tutar muramyzǵa aınalsyn.
Qorytyndy
Bul zertteý jumysy ólketaný jumystarynyń biri bolyp tanylady;
Zertteý barysynda atamnyń erlik isterin ashyp kórsettim;
Óz qurbylaryma, jas jetkinshekterge, eńbek adamdarynyń ómiri men erlik isterin nasıhattadym, eńbek jolyn úlgi ettim;
You Might Also Like
