InfoHub Logo

Erte, erte, ertede, bir qudiretti patsha ómir súripti. Birde onyń Tartalá degen súıikti uly qatty aýyryp qalady. Sonda patsha eldegi barlyq danagóılerdi, emshiler men sıqyrshylardy shaqyrtyp, balasyna em tabýdy buıyrady.

Naýqastyń jaǵdaıyna qarap, árkim óz pikirin aıtady. Emshiler — dárimen, danagóıler — jyly sózben, sıqyrshylar — dýamen emdeý kerek deıdi. Biraq, Tartaláǵa bul emderdiń eshqaısysy da kómektespeıdi.

Bir keshte oıda-joqta patsha saraıyna Morgana degen peri keledi. Emshi, sıqyrshylardy jınaǵanda, bul peri eskerilmeı qalypty. Jas jigittiń jaǵdaıyn bilgen ol, eshkim shaqyrmasa da ózi kelipti. Jaı kelmeı, hanzadanyń emin aıta kelipti.

— Asyl súıekti Tartaláǵa bir-aq nárse kómektesedi. Sıqyrshy Kreontanyń ǵajaıyp baǵy bar. Sol baqqa hanzada ózi aıaǵymen baryp, úsh apelsın julyp alyp, úıge ákelýi kerek.

Qudiretti patshaǵa osyny aıtypty da, Morgana peri lezde kózden ǵaıyp bolypty. Osydan soń Tartalá men onyń dosy Trýffaldıno ekeýi kútpegen jerden jolǵa daıyndalady.

Eki dos jolshybaı kóp qıynshylyqtarǵa kezdesedi. Ný ormandardy, batpaq basqan jerlerdi, bıik taýlardy, tereń saılardy, sýy mol ózenderdi, keń alqaptardy basyp ótedi. Aqyrynda Tartalá men Trýffaldıno bir úńgirge tap bolady. Úńgirdiń ıesi — sıqyrshy Chelıo jigitterdi jyly qarsy alyp, olardyń áńgimesin tyńdaıdy.

— Men senderge sıqyrshy Kreontanyń saraıyna aparatyn joldy kórsetem. Biraq, Kreon tanyń ǵajaıyp baǵyna kirý ońaı bolmas, — deıdi Chelıo.

— Baqqa kiretin qaqpany tot basyp ketken. Ashylǵanda, qaqpa syqyrlap, kúzetshilerdi oıatyp jiberýi múmkin. Oǵan qosa, Kreontanyń kúzetshi ıti bar. Ol ash bolsa, adamǵa tap beredi, eshkimdi aıamaıdy. Jáne ǵajaıyp baqtyń aldynda sıqyrly qudyq bar. Qudyqtyń arqany baý-baqqa kirgen adamnyń aıaǵyna oratylyp, súırep, sýǵa qaraı tartady. Eger osy kedergilerden aman qalsańdar, ǵajaıyp baqqa ótesińder.

«Bul kedergilerdi jeńý úshin bizge kim kómekteser eken?» dep, Tartalá oılanyp qalady.

— Jaraıdy, men ózim kómektesip kóreıin. Myna teri dorbanyń ishine nan men maı jáne aǵashtyń butaqtaryn saldym. Olar senderge kerek bolady. Maımen qaqpanyń ishi-syrtyn maılańdar. Nandy ıtke berińder. Al myna jas butaqtardan sypyrǵysh jasap, baqtyń aldyndaǵy aýlasyn tazalańdar. Taǵy bir nárseni umytpańdar! Sıqyrly qudyqtyń dymqyl arqanyn kúnge keptirýge qoısańdar, ol jip rızashylyǵyn bildirip, senderge qastyq jasamaıtyn bolady, — dep, Chelıo jolaýshylarǵa aqyl aıtady.

Tartalá men Trýffaldıno qarıaǵa raqmetin aıtyp, batasyn alyp, jolǵa shyǵady.

Birneshe kúnnen keıin eki dos Kreonta sıqyrshynyń saraıyna jetedi. Olar Chelıonyń aıtqandaryn buljytpaı oryndaıdy: qaqpany maılaıdy, dorbadaǵy nandy alyp, ıtke beredi, aýlany sypyrady, qudyqtyń jibin keptiredi. Sóıtip, olar Kreontanyń ǵajaıyp baǵyna kiredi. Ondaǵy alýan túrli gúlder men neshe túrli jemisi bar aǵashtardy kórip, tańqalady.

O, ǵajap! Baqtyń dál ortasynda, eń ádemi aǵashta altyndaı jarqyraǵan úsh apelsın ósip tur eken. Tartalá óz qolymen úsh apelsındi úzip alyp, Chelıonyń qunttap bergen sıqyrly dorbasyna salyp, dosy ekeýi úıge qaıtýǵa jınalady. Bular syrtqa bettegende, nanǵa toıǵan kúzetshi tóbet tıispeıdi. Kúnge ábden kepken qudyqtyń arqany rıza bolyp, tastaı móldir sýymen jolaýshylardyń shólin qandyrady. Maılanyp, jańarǵan eski qaqpa syqyrlamaı ashylady. Sóıtip, eki dostyń sıqyrly baqtan aman-esen shyǵýyna eshqandaı kedergi bolmaıdy. Alaıda, qaıtar jolda Kreontanyń sıqyrymen eki jigit adasyp, kóp qıynshylyqqa kezdesedi. Bir mezgilde olardyń sýy taýsylyp, shóldegen soń, amalsyzdan eki apelsındi alyp, qabyǵyn arshı bastaıdy. Sol kezde bir apelsınniń ishinen kók, ekinshisinen sıaly kók tústi kóılegi bar eki ádemi qyz ushyp shyǵyp: «Sý-ý!» dep, sý suraıdy. Biraq jigitter qyzdarǵa sý taýyp bere almaıdy. Sol mezette arýlar aq bultqa aınalyp, aspanǵa kóterilip, Kreontanyń ǵajaıyp baǵyna ushyp ketedi.

Birazdan soń eki jolaýshy bir ózenge kezdesip, sý iship, shólderin qandyrady. Sodan keıin Tartalá aldyn-ala móldir salqyn sýdy daıyndap qoıady da, úshinshi apelsındi arshyp, ǵajaıyp jemisten shyqqan qyzǵa bere qoıady. Qyz shólin qandyryp, aman qalady. Bul qyz da keremet sulý eken, al ústindegi qyzǵylt sary kóılegi apelsınniń túsinen aýmaıdy.

Tartalá qyzdy bir kórgennen aýrýyn umytyp, qulan-taza jazylyp ketedi. Sol kezde sıqyrshy Kreonta jigitterdi qýyp jetedi. Ol apelsınnen shyqqan arýdy aq kógershinge aınaldyryp jiberedi. Tartalá aq kógershinniń tósinde apelsınniń túsindeı kishkentaı daq bar ekenin baıqap qalady.

Tartalá men Trýffaldıno elge aman-esen oralady. Áke-sheshesi Tartalányń naýqasynan aıyqqanyna qýanyp, úlken toı jasaıdy. Alaıda, munyń bári onyń kóńilin kótere almaıdy, ol kúni-túni apelsınnen shyqqan sulý qyzdy oılaýmen bolady. Bir kúni qarasa, terezeniń aldynda appaq kógershin otyr eken. Tósinde kúnniń sáýlesi sıaqty qyzǵylt sary tústi kishkentaı daq jarqyrap tur.

— Mynaý aq kógershinniń tósindegi daq týra meniń súıiktimniń apelsın kóılegindeı eken! — dep, Tartalá qýanyp ketedi.

O, ǵajap! Tartalá bul sózdi aıtyp bolǵansha, aq kógershin ádemi qyzǵa aınalady.

— O, Tartalá! Seniń mahabbatyń Kreontanyń sıqyrly kúshin jeńip, meni qaıtadan adam keıpine keltirdi! — deıdi sulý qyz. Tartalányń áke-sheshesi qýanyp, toıǵa daıyndalady. Sol toıǵa patshalyqta shaqyrylmaǵan adam qalmaıdy. Tipti, shetelden de qonaqtar keledi. Biraq, ókinishke qaraı, taǵy da eń qadirli adam shaqyrylmaı qalady. Ol Morgana peri bolatyn…

---