InfoHub Logo

Kishi júzdiń tóresi Qanaly úlken bir májilis uıymdastyryp, oǵan dúıim jurtty shaqyrady. Májilis ústinde kóptegen oıyndar kórsetiledi, óner saıysy bolady. Aqyrynda kúı tartysy bastalady. Tartysqa úsh kisi túsedi. Olar: Baıulynan — Esbaı, Álimnen — Toǵyzbaı, Jetirýdan — Naýsha qyz eken. Birinshi kezek Naýsha qyzǵa tıedi. Naýshanyń tartqany «Shıleme, shegeleme» kúıi. Ańyzda Naýsha bul kúı jaıynda bylaı deptimis: «Birde dalada «Aqsúıek» oınap júrgende, shońqaımamdy tasqa soǵyp, ókshesin syndyryp aldym. Sonda bir qurby jigit, ustalyǵy bar edi, aıdyń jaryǵynda shońqaımamnyń ókshesin kádimgi shımen shegelep berdi. Sondaǵy qurbymnyń ónerine razy bolyp shyǵarǵan kúı edi».

Qazaq óneri — Shyǵys óneriniń bir salasy, munda astarlap aıtý, sımvol men yrym kóp oryn alady. Mysaly, bul kúıde áńgime múldem usta jigittiń óneri jaıly emes ekeni ańǵarylady. Nemese ashyp aıtsaq, Naýsha qyz kóńildestik jaıyn meńzep, emeýrinmen jetkizgen.

Kelesi kezek ata joly úlken Toǵyzbaıǵa tıedi. Toǵyzbaı «Qyzyl qaıyń — Mamyt» degen kúıdi tartady. Bul kúıdiń áńgimesin Toǵyzbaı bylaı dep túıgen eken: «Bir jigit bir qyzben kóńildes bolady. Biraq óziniń olaqtyǵynan, kelgen saıyn ıtterdi shýlatyp, elge jarıa bolyp qalady. Sodan keıin birde, ásirese belsene shaýyp júrgen bir qaıyń-qaptal ıtti manaǵy jigit aıdalada qýyp júrip, ábden sabap, bir aıaǵyn syndyryp
qoıa beredi. Mine, sonda, «ıtti aldaı almaǵan jigit qyzben ne sóılespek?» dep shyǵarǵan kúıim edi», — depti.

Naýsha men Toǵyzbaıdyń arasynda áldenedeı, kelisim, uǵysymnyń baryn baıqaý qıyn emes. Naýsha, qyzdyń kóńilin taba bilgen epti jigit jaıyn aıtsa, Toǵyzbaı juǵymy joq olaq, ebedeısiz jigit jaıyn aıtyp otyr. Sol jıynda otyrǵan qyz-bozbalaǵa ónege ǵoı bul.

Úshinshi kezek Esbaıǵa tıedi. Esbaı sol jerde otyrǵan halyqqa qarap: «Ýa, jarandar, myna eki dombyrashy burynnan daıyndap kelgen kúılerin tartty. Al men osy arada, taban astynda shyǵarǵan kúıimdi tartamyn. Jáne bular oń qaǵyp tartsa, men teris qaǵyp tartamyn», — dep, «Teris qaqpaı» kúıin tartady.

Atyraý óńirinde Esbaıdyń shertisine tánti bolmaıtyn adam bolmaǵan. Jurt: «Pa, Baıulynyń dombyrashysyndaı kúıdi eshkim shala almas. Tazbala jeńdi», — desip shýlasyp ketedi. Sol kezde Qanaly tóre: «Halyqtyń aýzyna Baıulynyń atyn Qudaıdyń ózi saldy ma, álde Esbaıdyń baǵy ma, bilmeımin. Qosh! Baıraq Esbaıdiki», — deıdi. Sonda elde bolmaǵan bir oqıǵa bolypty. Aırandaı uıyǵan jurtty selk etkizip, Naýsha qyz: «Dat», — deıdi. Qazaqta til kespek, sózin jutqyzý degen joq. Qanaly tóre: «Aıt!» — deıdi. Naýsha qyz bylaı deıdi:

— Ýa, aldıar! Men birinshi kezek ózime tıgende sasyp qalyp, qolyma ilingen kúıdi tarta salyp edim. Endigi tilek — osy jıynǵa arnap, ákelgen kúıimdi tartsam dep edim. Maǵan baıraq kerek emes. Jurt kúıimdi tyńdasa boldy.

Halyq ta, tóre de qup kóredi. Naýsha qyz óziniń «Bulbul» atty áıgili kúıin tartady. Jurt Naýshanyń saýsaq alysyna qaıran qalyp: «Apyrmaı, Baıuly bizdi qolyn olaı sermep, bylaı sermep aldap ketken joq pa osy? Myna Naýshanyń qoly ilme kúıge sheber eken», — deıdi. Bireýler tipti «Baıraqty Naýsha alsyn!» — dep qalady. Qanaly tóre: «Aý, halaıyq, tóre eki sóılemeıdi. Bir toıda eki joralǵy bolmaıdy, ózderiń Esbaıdy jaqsy dedińder. Men «hosh» dedim. Al endi myna sóziń qaı sóz? Qysqasy, tóre bir-aq baıraq beredi. Aýyldyń atynan syı-qurmet berseńder — ony ózderiń bilesińder», — deıdi.

Osy kezde Esbaı sóz alady:

— Ýa, halaıyq! Osy jasqa kelgenshe talaı tartysqa tústim. Osy ýaqytqa deıin ózim bilgen dombyrashy meniń aldymdy kespep edi. Eshkim menen keıin kúı tartpap edi. Al endi Naýsha qyzdyń myna tartýyn meniń zamanymnyń ótkeni dep bildim, —  deıdi. Deıdi de, muńaıyp otyryp: «Óttiń dúnıe» kúıin qozǵaıdy.

---