Úshtuǵyrly til: básekege qabiletti ult bolýdyń birinshi satysy
Úshtuǵyrly til: básekege qabiletti ult bolýdyń birinshi satysy
Elbasy 2006 jyldyń qazanynda ótken Qazaqstan halqy assambleıasynyń XII quryltaıynda «Úsh tuǵyrly til» týraly ıdeıany jarıa etti. Al 2007 Joldaýynda “Tilderdiń úshtuǵyrlylyǵy” atty mádenı jobany kezeń-kezeńmen iske asyrýdy usyndy.
Bul ıdeıanyń negizi mynadaı: Qazaqstandy búkil álem halqy úsh tildi birdeı paıdalanatyn joǵary bilimdi memleket retinde tanýy kerek. Olar: qazaq tili – memlekettik til, orys tili – ultaralyq qarym-qatynas tili jáne aǵylshyn tili – jahandyq ekonomıkaǵa oıdaǵydaı kirigý tili. Iaǵnı memlekettik tildi damytamyz, orys tilin qoldaımyz jáne aǵylshyn tilin úırenemiz.
Úshtuǵyrly til ómirlik qajettilikten týyndaǵan ıdeıa. Qaı zamanda bolsyn, birneshe tildi meńgergen memleketter men halyqtar óziniń komýnıkasıalyq jáne ıntegrasıalyq qabiletin keńeıtip otyrǵan. Mysalǵa, ejelgi dúnıedegi Mysyrdyń ózinde birneshe tildi biletin mamandar ıerarhıalyq satymen joǵarylap, kóbine salyq tóleýden bosatylǵan. Sondaı-aq, búgingi Eýropada da kóp tildi meńgerýshilik jalpyǵa ortaq norma bolyp sanalady. Iaǵnı, búgingi tańda Qazaqstan úshin úshtuǵyrly til – eldiń básekege qabilettilikke umtylýda birinshi baspaldaǵy. Óıtkeni, birneshe tilde erkin sóıleı de, jaza da biletin qazaqstandyqtar óz elinde de, shetelderde de básekege qabiletti tulǵaǵa aınalady.
“Úshtuǵyrly til” ıdeıasynyń úshinshi quramdas bóligi – aǵylshyn tilin úırený. Jasyratyny joq, búgingi tańda aǵylshyn tilin meńgerý degenimiz – ǵalamdyq aqparattar men ınovasıalardyń aǵynyna ilesý degen sóz. Qazaqstandyqtardyń aǵylshyn jáne basqa da shet tilderin oqyp-úırenýge járdemdesý úshin kolejder men joǵary oqý oryndarynda shet tiliniń bolashaq oqytýshylaryn oqytý júıesi men prosesine qoıylatyn talaptardy kúsheıtý kerek.
Biz búgingi maqalamyzda sálemdesý men tanysý máselesi týraly sóz qozǵaǵandy jón kórdik. Sebebi, sálem sózdiń – atasy ekendigi haq. Eń áýeli adamnyń sálem berýinen, onymen alǵash tanysqan sátten bastap onyń qandaı adam ekendigin birden baıqaı alamyz.
Amandasýdyń san alýan túri bar! «Salút!», «Chao!». «Men sizdi kórip turmyn»- dep zulystyqtar sálemdesedi. Afrıkanyń basqa da taıpalary ómirde bylaı sálemdesedi:
A kýshe-jumys isteýshige,
A kýare-sharshaǵan adamǵa,
A kýrın-saıahatshyǵa.
Elestetińizshi, kishkentaı afrıkandyqtarǵa osynyń bárin bilýge qanshalyqty qıynǵa túsetinin. Al buny bilmeý múmkin emes, óıtkeni nadan bolyp qalady.
Amandasýdyń óziniń ár túrli joldary bar.
– «Sálemetsiz be» sózimen biz resmı nemese resmı emes jınalystarda, tanys nemese óte tanys emes adamdarmen amandasqanda, al jaqyn týysymyzben bylaısha amandasamyz:
– Sálemetsiń be, Maǵjan!
Sonymen qatar, «Qaıyrly kún!», «Qaıyrly kesh!», «Qaıyrly tań!» (Qaıyrly tańyńyzben!) jáne de «Sálem!», «Amansyń ba!». Taǵy da basqa túrleri bar. Al resmı nusqada «Sálem berdik sizge!», «Sizdi kórgenime qýanyshtymyn!», «Sizderdi tanystyrýǵa ruqsat etińiz!»
Biz sálemdesýmen qosa ómirin, jumysyn, densaýlyǵyn qosa suraımyz: «Qalaı turyp jatyrsyzdar?», «Jumysyńyz qalaı ótip jatyr?», erkin sóıleskende: «Ómir qalaı?», «Qal qalaı?», «Densaýlyǵyń qalaı?». Eger adamnyń jaqyn tanysy bolsa onda: «Ne jańalyq?», «Tabys qalaı?», «Sende ne jańalyq bar?»
S
izge jaqsy áńgime qurý úshin, jasyn, mamandyǵy boıynsha joǵary ma, qoǵamdyq ómirdegi ornyn bilýińiz qajet. Aýyzeki sóıleý mádenıetiniń mynadaı ustanymdary bar. Eger de «Sálem» dep aıtsa, onda ol sizdiń jasyńyzdaǵy adam, ıaǵnı, sizge de solaı jaýap berýińizge bolady. Al úlken jastaǵy adamǵa siz «Sálemetsiz be!» dep aıtasyz. Al oǵan jaýap retinde: «Sizge sálem berdik!». Demek úlken nemese qurmetti adamǵa sizge «Qalyń qalaı?» dep suraq qoıýǵa bolmaıdy. Bulaı amandasý tek ózińizben jasty adamǵa tıesili.
Egerde orystarmen tanyssańyz olar jaýap retinde myna tirkesti qoldanady: «Óte jaǵymdy!» nemese odan da sypaıy túrde «Sizben tanysqanyma óte qýanyshtymyn!». Aǵylshyndar bir-birine ilikpe sóz retinde: «How do you do?» orys tilindegi maǵynasy «Sálemetsiz be?». «How do you do?» tirkesi resmı oryndarda da «Sálemetsiz be» degen nusqamen dál keledi. Bul aıtylym tanysý kezinde de paıdalanylady.
Dostaryńyzben nemese joldasyńyzben kezdeskende: «Hullo» /”Hello”/ ”Hallo”dep aıtady. Mynaǵan nazar aýdaryńyz, bul sózder ár túrli jazylǵanymen durys dep sanalady. Bulaı tek dos-jarandardy ǵana emes, jaı tanystaryńyzdy da qarsy alýyńyzǵa bolady.
Qazirgi zamanǵy aǵylshyn tilinde ”Hallo” sózi «Sálem» sózinen beıtarap qaralynady.
Beıtaraptyq nemese sálemdesýdiń formasy retindegi sóz: “Good-morning!” (“Good-afternoon!”, ”Good-evening”). Bul óte tanys emes adamdardyń arasynda, biraq ta bulaısha kórshilermen de, birge turatyn adamdarmen de, qonaqtarmen de sálemdesýge bolady.
Kúnniń ýaqytyn osylaısha ajyratýǵa bolady.
Good-morning!-tańerteńnen túske deıin!
Good-afternoon!-12-den keshki 6-ǵa deıin
Good-evening!-keshki 6-dan túnge deıin.
Keı kezde orystar aǵylshyndardy: “Good-day” dep qarsy alady. Aǵylshyndarǵa bulaısha jaǵymsyz estiledi. Orystar tek «Qaıyrly kún!» degen tirkesti orysshaǵa aýdaryp qoldanady. Al aǵylshyndarda mundaı tirkes qoldanylmaıdy.
“Good-morning”( afternoon, evening) sálemdesý túrinen keıin “How are you?” (Kóńil-kúıińiz qalaı?), ”How things with you?” (“Qalyńyz qalaı?») nemese” How are you getting on?” (“Jaǵdaıyz qalaı?”). Áńgimelesýshi bul suraqty óziniń dostyq yqylasyn bildirý úshin suraıdy.
Sálemdesýge jaýap berý
- Quite well, thanks. – Óte jaqsy, úlken rahmet
- So, so, thanks. – jaqsy, rahmet.
- I am not well. – Kóńil-kúıim bolmaı tur
- I am so glad to meet you. – Sizdi kórgenime qýanyshtymyn!
• Quite well, thank you – Jaqsy, rahmet
and How are you? – Óziń qalaısyń?
• Not bad, could be much worse-Jaman emes! Budan da jaman bolýy múmkin!
Mine, sizderge osyny bilý qajet, aǵylshynsha sálemdese bilý jáne oǵan jaýap qaıtara bilý:
- Good-morning!
- Good-afternoon!
- Good-evening!
- Hullo/Hello/Hallo.
- Cheerio, Nick!
- Nice to see you!
(Glad to see you!)
Sálemdeskende siz ne aıtasyz
- How are you?
- How are you getting along?
- How are things?
- How are you feeling?
- Haven’t seen you forages!
- How nice to see you again!
Sálemdesýge ne dep jaýap beresiz!
- Fine!
- Very well, indeed!
- Quite well, thanks.
- And what about you?
- Not so bad.
- So, so, thanks.
Tanysý – maǵynasy adammen baılanys jasaý degendi bildiredi, sol adammen bolashaqta qarym-qatynas jasaý úshin qoldanylady. Óziń tanysýǵa nemese úshinshi tanystyratyn adam arqyly tanysýǵa bolady.
Tanysýda mynadaı sózder jıi qoldanylady: «Sizben tanysýǵa bola ma?», «Qanekı, tanysaıyqshy!», «Sizben tanysqym kelip tur!», «Meniń sizben tanysqym kelip edi!»
Resmı oryndarda biz bylaısha tanysamyz:
Sizben tanysýǵa ruqsat etińiz.
Sizben tanysýǵa múmkindik berińiz.
Sizge tanystyrýyma bola ma?
Sizge tanystyrýyma múmkindik berińiz.
Resmı túrdegi tanysý bolsa, onda osy tirkesterden keıin aty-jónin qosyp tanysýǵa bolady. Orystardyń sóıleý mádenıetinde aty-jónimen tanysý resmı túrge aınalǵan. Eger tanysý sátinde aradaǵy adam: «Ótinemin, tanysyp qoıyńyzdar!» nemese «Tanysyp qoıyńyzdar» dep tanysýshylardyń attaryn ataıdy.
Egerde aradaǵy adam tanystyrýǵa óziniń qatty tilegi bolsa: «Men sizderdi tanystyrǵym kelip tur», «Sizderdi tanystyrýǵa ruqsat etińizder..» deıdi. Egerde siz ózińizdiń adamyńyzdy tanystyrǵan kezde ol týraly biraz aqparat aıtyp tanystyrsańyz bul ári qaraı áńgime qurýǵa sebep bolady. Mysaly:
- Sizderge tanystyrýǵa ruqsat etińizder: tarıh pániniń muǵalimi Asqar Igilikuly.
Aǵylshyndarda sóıleý is-áreketiniń óziniń erekshelikteri bar. Orystarǵa tıisti tanysýdyń túrleri: «Qanekı, tanysaıyq», «Meniń sizben tanysqym kelip tur», «Tanys bolaıyq», «Sizdiń atyńyz kim?» jáne basqa da tirkester aǵylshyn sóıleý mádenıetinde qoldanylmaıdy. Aǵylshyndyqtarda tanysýdyń eki túri bar: óziń baryp tanysýǵa bolady, nemese aradaǵy adam arqyly tanysý.
A) Aradaǵy adamsyz tanysý
Mundaı jaǵdaıda mynadaı aıtylymdardy qoldanýǵa bolady:
- May I introduce myself (to you)?
- Allow me to introduce myself.
- Let me introduce myself.
Osyndaı sózderden keıin ózińniń atyńdy nemese tegińdi ataýyńyz qajet:
- May I introduce myself?
- My name is John Smith (nemese My name is John).
Eger de jumys tarapynan tanysý bolsa, onda jaı tegińizdi ataýyńyzǵa bolady.
- What is your name?
- My name is Rogers.
Dostaryńyzdyњ ortasynda ózińizdiń birinshi atyńyzdy ataýyńyzǵa bolady:
- Hullo, boys! Bill’s my name.
- My name’s John, and what’s yours?
- My name’s Ben.
- May I ask your name?
- I am Mary
B) Aradaǵy adam arqyly tanysý
Bir adamdy bireýmen tanystyrý úshin Siz eń aldymen “to present” jáne ”to introduce” (tanystyrý) sózin bilýińiz qajet. «To present” bul kóbinese resmı túrde, ”to introduce”, biraq ”to introduce” saltanatty jıyndarda qoldanylady. ”to introduce” ornyna ”meet”sózin qoldanýǵa bolady:
- Meet my friend, Doctor M.
- I’d Like you to meet Miss Jones.
Amerıkandyqtardyń ortaq tanystyrýlaryna qaramaı-aq, tanystyrýdyń ózindik túrleri bar: kishkentaıdy úlkenge tanystyrý; er adamdy-áıel adamǵa; qonaqtardy – ıesine; bir adamdy topqa tanystyrý.
- “Mrs. Gray, this is my younger sister Janet”.
(“Mıssıs Greı, mynaý meniń kishi sińilim Janet»). Sóılesýdegi erkin oryndarda er adam men er adamdy bylaısha tanystyrady:
- Mr. Walters. Mr. Jackson. nemese
- Mr. Walters, this is Mr. Jackson.
B) er adamdy áıel adamǵa
- Miss Blake. Mr. Jackson nemese
- Miss Blake, this is Mr. Jackson.
Formaldi túrde tanysqanda:
A) er adam men er adamdy bylaısha:
- Mr. Walters, may I introduce Mr. Jordan? nemese
- Mr. Walters, I’d Like you to meet Mr. Jordan.
B) er adamdy áıel adammen:
- Miss Blake, may I introduce my assistant Jack Jordan? nemese
- Miss Blake, I’d Like you to meet my assistant – Jack Jordan.
Tansýdyń resmı túri:
A) er adam men er adamdy:
• Mr. Walters, may I present Mr. Jordan?
Allow me to present…
B) er adam men áıel adamdy:
- Miss Blake, may I present Mr. Jordan?
Tanysýdyń taǵy da kóptegen túrleri kezdesedi.
Mine sizderge tanysý nemese tanystyrý úshin osy nárselerdi bilýińiz qajet.:
- May I introduce myself, my name is…
- Tanyýǵa múmkindik berińiz, meniń atym...
- Let me introduce myself, I am Smith.
- Tanysýǵa ruќsat etińiz, Smıt.
- My name is John. May I ask yours?
- Meniń atym Djon, al sizdiki she?
İs júzinde tilderdiń úshtuǵyrlylyǵy ıdeıasy básekege qabiletti Qazaqstannyń ulttyq ıdeologıasynyń bir bólshegi bolyp tabylady. Iaǵnı, memleket árbir qazaqstandyq úshin úsh tildi bilý árkimniń jeke damýynyń mindetti sharty ekendigin árdaıym este ustaýdy qalap otyr.
Elbasy 2006 jyldyń qazanynda ótken Qazaqstan halqy assambleıasynyń XII quryltaıynda «Úsh tuǵyrly til» týraly ıdeıany jarıa etti. Al 2007 Joldaýynda “Tilderdiń úshtuǵyrlylyǵy” atty mádenı jobany kezeń-kezeńmen iske asyrýdy usyndy.
Bul ıdeıanyń negizi mynadaı: Qazaqstandy búkil álem halqy úsh tildi birdeı paıdalanatyn joǵary bilimdi memleket retinde tanýy kerek. Olar: qazaq tili – memlekettik til, orys tili – ultaralyq qarym-qatynas tili jáne aǵylshyn tili – jahandyq ekonomıkaǵa oıdaǵydaı kirigý tili. Iaǵnı memlekettik tildi damytamyz, orys tilin qoldaımyz jáne aǵylshyn tilin úırenemiz.
Úshtuǵyrly til ómirlik qajettilikten týyndaǵan ıdeıa. Qaı zamanda bolsyn, birneshe tildi meńgergen memleketter men halyqtar óziniń komýnıkasıalyq jáne ıntegrasıalyq qabiletin keńeıtip otyrǵan. Mysalǵa, ejelgi dúnıedegi Mysyrdyń ózinde birneshe tildi biletin mamandar ıerarhıalyq satymen joǵarylap, kóbine salyq tóleýden bosatylǵan. Sondaı-aq, búgingi Eýropada da kóp tildi meńgerýshilik jalpyǵa ortaq norma bolyp sanalady. Iaǵnı, búgingi tańda Qazaqstan úshin úshtuǵyrly til – eldiń básekege qabilettilikke umtylýda birinshi baspaldaǵy. Óıtkeni, birneshe tilde erkin sóıleı de, jaza da biletin qazaqstandyqtar óz elinde de, shetelderde de básekege qabiletti tulǵaǵa aınalady.
“Úshtuǵyrly til” ıdeıasynyń úshinshi quramdas bóligi – aǵylshyn tilin úırený. Jasyratyny joq, búgingi tańda aǵylshyn tilin meńgerý degenimiz – ǵalamdyq aqparattar men ınovasıalardyń aǵynyna ilesý degen sóz. Qazaqstandyqtardyń aǵylshyn jáne basqa da shet tilderin oqyp-úırenýge járdemdesý úshin kolejder men joǵary oqý oryndarynda shet tiliniń bolashaq oqytýshylaryn oqytý júıesi men prosesine qoıylatyn talaptardy kúsheıtý kerek.
Biz búgingi maqalamyzda sálemdesý men tanysý máselesi týraly sóz qozǵaǵandy jón kórdik. Sebebi, sálem sózdiń – atasy ekendigi haq. Eń áýeli adamnyń sálem berýinen, onymen alǵash tanysqan sátten bastap onyń qandaı adam ekendigin birden baıqaı alamyz.
Amandasýdyń san alýan túri bar! «Salút!», «Chao!». «Men sizdi kórip turmyn»- dep zulystyqtar sálemdesedi. Afrıkanyń basqa da taıpalary ómirde bylaı sálemdesedi:
A kýshe-jumys isteýshige,
A kýare-sharshaǵan adamǵa,
A kýrın-saıahatshyǵa.
Elestetińizshi, kishkentaı afrıkandyqtarǵa osynyń bárin bilýge qanshalyqty qıynǵa túsetinin. Al buny bilmeý múmkin emes, óıtkeni nadan bolyp qalady.
Amandasýdyń óziniń ár túrli joldary bar.
– «Sálemetsiz be» sózimen biz resmı nemese resmı emes jınalystarda, tanys nemese óte tanys emes adamdarmen amandasqanda, al jaqyn týysymyzben bylaısha amandasamyz:
– Sálemetsiń be, Maǵjan!
Sonymen qatar, «Qaıyrly kún!», «Qaıyrly kesh!», «Qaıyrly tań!» (Qaıyrly tańyńyzben!) jáne de «Sálem!», «Amansyń ba!». Taǵy da basqa túrleri bar. Al resmı nusqada «Sálem berdik sizge!», «Sizdi kórgenime qýanyshtymyn!», «Sizderdi tanystyrýǵa ruqsat etińiz!»
Biz sálemdesýmen qosa ómirin, jumysyn, densaýlyǵyn qosa suraımyz: «Qalaı turyp jatyrsyzdar?», «Jumysyńyz qalaı ótip jatyr?», erkin sóıleskende: «Ómir qalaı?», «Qal qalaı?», «Densaýlyǵyń qalaı?». Eger adamnyń jaqyn tanysy bolsa onda: «Ne jańalyq?», «Tabys qalaı?», «Sende ne jańalyq bar?»
S
izge jaqsy áńgime qurý úshin, jasyn, mamandyǵy boıynsha joǵary ma, qoǵamdyq ómirdegi ornyn bilýińiz qajet. Aýyzeki sóıleý mádenıetiniń mynadaı ustanymdary bar. Eger de «Sálem» dep aıtsa, onda ol sizdiń jasyńyzdaǵy adam, ıaǵnı, sizge de solaı jaýap berýińizge bolady. Al úlken jastaǵy adamǵa siz «Sálemetsiz be!» dep aıtasyz. Al oǵan jaýap retinde: «Sizge sálem berdik!». Demek úlken nemese qurmetti adamǵa sizge «Qalyń qalaı?» dep suraq qoıýǵa bolmaıdy. Bulaı amandasý tek ózińizben jasty adamǵa tıesili.
Egerde orystarmen tanyssańyz olar jaýap retinde myna tirkesti qoldanady: «Óte jaǵymdy!» nemese odan da sypaıy túrde «Sizben tanysqanyma óte qýanyshtymyn!». Aǵylshyndar bir-birine ilikpe sóz retinde: «How do you do?» orys tilindegi maǵynasy «Sálemetsiz be?». «How do you do?» tirkesi resmı oryndarda da «Sálemetsiz be» degen nusqamen dál keledi. Bul aıtylym tanysý kezinde de paıdalanylady.
Dostaryńyzben nemese joldasyńyzben kezdeskende: «Hullo» /”Hello”/ ”Hallo”dep aıtady. Mynaǵan nazar aýdaryńyz, bul sózder ár túrli jazylǵanymen durys dep sanalady. Bulaı tek dos-jarandardy ǵana emes, jaı tanystaryńyzdy da qarsy alýyńyzǵa bolady.
Qazirgi zamanǵy aǵylshyn tilinde ”Hallo” sózi «Sálem» sózinen beıtarap qaralynady.
Beıtaraptyq nemese sálemdesýdiń formasy retindegi sóz: “Good-morning!” (“Good-afternoon!”, ”Good-evening”). Bul óte tanys emes adamdardyń arasynda, biraq ta bulaısha kórshilermen de, birge turatyn adamdarmen de, qonaqtarmen de sálemdesýge bolady.
Kúnniń ýaqytyn osylaısha ajyratýǵa bolady.
Good-morning!-tańerteńnen túske deıin!
Good-afternoon!-12-den keshki 6-ǵa deıin
Good-evening!-keshki 6-dan túnge deıin.
Keı kezde orystar aǵylshyndardy: “Good-day” dep qarsy alady. Aǵylshyndarǵa bulaısha jaǵymsyz estiledi. Orystar tek «Qaıyrly kún!» degen tirkesti orysshaǵa aýdaryp qoldanady. Al aǵylshyndarda mundaı tirkes qoldanylmaıdy.
“Good-morning”( afternoon, evening) sálemdesý túrinen keıin “How are you?” (Kóńil-kúıińiz qalaı?), ”How things with you?” (“Qalyńyz qalaı?») nemese” How are you getting on?” (“Jaǵdaıyz qalaı?”). Áńgimelesýshi bul suraqty óziniń dostyq yqylasyn bildirý úshin suraıdy.
Sálemdesýge jaýap berý
- Quite well, thanks. – Óte jaqsy, úlken rahmet
- So, so, thanks. – jaqsy, rahmet.
- I am not well. – Kóńil-kúıim bolmaı tur
- I am so glad to meet you. – Sizdi kórgenime qýanyshtymyn!
• Quite well, thank you – Jaqsy, rahmet
and How are you? – Óziń qalaısyń?
• Not bad, could be much worse-Jaman emes! Budan da jaman bolýy múmkin!
Mine, sizderge osyny bilý qajet, aǵylshynsha sálemdese bilý jáne oǵan jaýap qaıtara bilý:
- Good-morning!
- Good-afternoon!
- Good-evening!
- Hullo/Hello/Hallo.
- Cheerio, Nick!
- Nice to see you!
(Glad to see you!)
Sálemdeskende siz ne aıtasyz
- How are you?
- How are you getting along?
- How are things?
- How are you feeling?
- Haven’t seen you forages!
- How nice to see you again!
Sálemdesýge ne dep jaýap beresiz!
- Fine!
- Very well, indeed!
- Quite well, thanks.
- And what about you?
- Not so bad.
- So, so, thanks.
Tanysý – maǵynasy adammen baılanys jasaý degendi bildiredi, sol adammen bolashaqta qarym-qatynas jasaý úshin qoldanylady. Óziń tanysýǵa nemese úshinshi tanystyratyn adam arqyly tanysýǵa bolady.
Tanysýda mynadaı sózder jıi qoldanylady: «Sizben tanysýǵa bola ma?», «Qanekı, tanysaıyqshy!», «Sizben tanysqym kelip tur!», «Meniń sizben tanysqym kelip edi!»
Resmı oryndarda biz bylaısha tanysamyz:
Sizben tanysýǵa ruqsat etińiz.
Sizben tanysýǵa múmkindik berińiz.
Sizge tanystyrýyma bola ma?
Sizge tanystyrýyma múmkindik berińiz.
Resmı túrdegi tanysý bolsa, onda osy tirkesterden keıin aty-jónin qosyp tanysýǵa bolady. Orystardyń sóıleý mádenıetinde aty-jónimen tanysý resmı túrge aınalǵan. Eger tanysý sátinde aradaǵy adam: «Ótinemin, tanysyp qoıyńyzdar!» nemese «Tanysyp qoıyńyzdar» dep tanysýshylardyń attaryn ataıdy.
Egerde aradaǵy adam tanystyrýǵa óziniń qatty tilegi bolsa: «Men sizderdi tanystyrǵym kelip tur», «Sizderdi tanystyrýǵa ruqsat etińizder..» deıdi. Egerde siz ózińizdiń adamyńyzdy tanystyrǵan kezde ol týraly biraz aqparat aıtyp tanystyrsańyz bul ári qaraı áńgime qurýǵa sebep bolady. Mysaly:
- Sizderge tanystyrýǵa ruqsat etińizder: tarıh pániniń muǵalimi Asqar Igilikuly.
Aǵylshyndarda sóıleý is-áreketiniń óziniń erekshelikteri bar. Orystarǵa tıisti tanysýdyń túrleri: «Qanekı, tanysaıyq», «Meniń sizben tanysqym kelip tur», «Tanys bolaıyq», «Sizdiń atyńyz kim?» jáne basqa da tirkester aǵylshyn sóıleý mádenıetinde qoldanylmaıdy. Aǵylshyndyqtarda tanysýdyń eki túri bar: óziń baryp tanysýǵa bolady, nemese aradaǵy adam arqyly tanysý.
A) Aradaǵy adamsyz tanysý
Mundaı jaǵdaıda mynadaı aıtylymdardy qoldanýǵa bolady:
- May I introduce myself (to you)?
- Allow me to introduce myself.
- Let me introduce myself.
Osyndaı sózderden keıin ózińniń atyńdy nemese tegińdi ataýyńyz qajet:
- May I introduce myself?
- My name is John Smith (nemese My name is John).
Eger de jumys tarapynan tanysý bolsa, onda jaı tegińizdi ataýyńyzǵa bolady.
- What is your name?
- My name is Rogers.
Dostaryńyzdyњ ortasynda ózińizdiń birinshi atyńyzdy ataýyńyzǵa bolady:
- Hullo, boys! Bill’s my name.
- My name’s John, and what’s yours?
- My name’s Ben.
- May I ask your name?
- I am Mary
B) Aradaǵy adam arqyly tanysý
Bir adamdy bireýmen tanystyrý úshin Siz eń aldymen “to present” jáne ”to introduce” (tanystyrý) sózin bilýińiz qajet. «To present” bul kóbinese resmı túrde, ”to introduce”, biraq ”to introduce” saltanatty jıyndarda qoldanylady. ”to introduce” ornyna ”meet”sózin qoldanýǵa bolady:
- Meet my friend, Doctor M.
- I’d Like you to meet Miss Jones.
Amerıkandyqtardyń ortaq tanystyrýlaryna qaramaı-aq, tanystyrýdyń ózindik túrleri bar: kishkentaıdy úlkenge tanystyrý; er adamdy-áıel adamǵa; qonaqtardy – ıesine; bir adamdy topqa tanystyrý.
- “Mrs. Gray, this is my younger sister Janet”.
(“Mıssıs Greı, mynaý meniń kishi sińilim Janet»). Sóılesýdegi erkin oryndarda er adam men er adamdy bylaısha tanystyrady:
- Mr. Walters. Mr. Jackson. nemese
- Mr. Walters, this is Mr. Jackson.
B) er adamdy áıel adamǵa
- Miss Blake. Mr. Jackson nemese
- Miss Blake, this is Mr. Jackson.
Formaldi túrde tanysqanda:
A) er adam men er adamdy bylaısha:
- Mr. Walters, may I introduce Mr. Jordan? nemese
- Mr. Walters, I’d Like you to meet Mr. Jordan.
B) er adamdy áıel adammen:
- Miss Blake, may I introduce my assistant Jack Jordan? nemese
- Miss Blake, I’d Like you to meet my assistant – Jack Jordan.
Tansýdyń resmı túri:
A) er adam men er adamdy:
• Mr. Walters, may I present Mr. Jordan?
Allow me to present…
B) er adam men áıel adamdy:
- Miss Blake, may I present Mr. Jordan?
Tanysýdyń taǵy da kóptegen túrleri kezdesedi.
Mine sizderge tanysý nemese tanystyrý úshin osy nárselerdi bilýińiz qajet.:
- May I introduce myself, my name is…
- Tanyýǵa múmkindik berińiz, meniń atym...
- Let me introduce myself, I am Smith.
- Tanysýǵa ruќsat etińiz, Smıt.
- My name is John. May I ask yours?
- Meniń atym Djon, al sizdiki she?
İs júzinde tilderdiń úshtuǵyrlylyǵy ıdeıasy básekege qabiletti Qazaqstannyń ulttyq ıdeologıasynyń bir bólshegi bolyp tabylady. Iaǵnı, memleket árbir qazaqstandyq úshin úsh tildi bilý árkimniń jeke damýynyń mindetti sharty ekendigin árdaıym este ustaýdy qalap otyr.
You Might Also Like
