Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 5 kún buryn)
Muqaǵalı – máńgilik ǵumyr
Muqaǵalı – máńgilik ǵumyr
Aqıyq aqyn Muqaǵalı Maqataevqa arnalǵan ádebı - sazdy keshtiń senarıi

Maqsaty: Muqaǵalı Maqataevtyń aqyndyq talantyn oqýshylarǵa nasıhattaý, poezıa álemine, sóz ónerine súıispenshilikterin arttyrý.
Keshtiń kórnekiligi: kesh taqyryby men aqyn portreti, býklet, álbom jáne kitap, jýrnaldarmen kórkemdelgen kórme, taqyryptyq slaıd.

Keshtiń jospary:
«Qarasaz qara shalǵyn óleńde óstim» (ómirderek)
«Aǵalar aıtqan aqıqat» (aqyn týraly estelikter)
«Men ómirdi jyrlaý úshin kelgenmin» (aqynnyń ár taqyryptaǵy óleńderi)
«Abaı – Mahambet - Muqaǵalı» (urpaqtar úndestigi)
«Óleń degen týmaıdy jaıshylyqta» (jas aqyndar shyǵarmashylyǵy, qonaqtarmen oı bólisý)
«Poezıa – júrek tili» (óleńderden úzindini jalǵaý)
«Esińe meni alǵaısyń» (qorytyndy)

1 - júrgizýshi: Búgin meniń týǵan kúnim
Oı, pále - aı!
Myna adamdar nege jatyr toılamaı?!
Banket jasap berer edim ózim - aq,
Táńirdiń bir jarytpaı - aq qoıǵany - aı.

2 - júrgizýshi: Myna dúnıe nege jatyr úndemeı?!
Alaýlatyp toıdyń shoǵyn úrlemeı.
Qushaq - qushaq gúl shoqtaryn laqtyryp,
«Mynaý – shapan,
Mynaý – atyń, min» - demeı.

1 - júrgizýshi: Toılanbasa, toılanbasyn,
Ne eteıik.
Toı kórmeı - aq, syı kórmeı - aq óteıin
Qalamymdy bershi maǵan báıbishe,
Bolashaqqa aryz jazyp keteıin...

2 - júrgizýshi: Qaıyrly kún! Qurmetti ustazdar, oqýshylar, qonaqtar!
Jyl kerýeni alǵa jyljyǵan saıyn Muqaǵalı Maqataevtyń artyna qaldyrǵan óshpes murasy jaryq juldyzdyń qarańǵy tún qoınaýynan qupıa sáýlesin shashqandaı jarqyraı, órkendeı ósip, aıshyqtala túsýde. Abaı úndes Muqaǵalıdaı perzenti bar halyq – shynymen baqytty halyq.

1 - júrgizýshi: Iá, Muqaǵalı – ǵajaıyp, aqıyq, syrshyl, gýmanıs aqyn. Ol bizge kórinbeıtin sıqyr boıaýlardan, bizge estilmeıtin qupıa dybystardan toıat alatyn jumbaq aqyn. Aqyn óleńderin oqyǵan saıyn aqıqat beıneli rýh, sezim men sananyń birligi kóńilge uıalaıdy.

2 - júrgizýshi: Búgingi «Muqaǵalı – máńgilik ǵumyr» atty ádebı - sazdy keshimiz qazaq óleńiniń aspanynda erekshe nurlanyp, jarqyrap ótken aqıyq aqyn Muqaǵalı Maqataevqa arnalyp otyr. 9 aqpan kúni kózi tiri bolsa 82 jasqa tolar edi...
(Kesh bólimderimen tanystyrý)

1 - júrgizýshi: Alaman báıgede oza shaýyp, óleń - jyrda shashasyna shań juqtyrmaǵan eren júırik talantty tulǵa Muqaǵalı aqynnyń ómir joly san qyrly. Ony birimiz bilsek te, birimiz bilmeımiz, endi bir sát onyń ómirinen derekterge júginsek.

«Meniń anketam» óleńin júrgizýshiler kezekpen oqıdy.
- Týǵan jeriń?
- Ulanymyn, Qarasaz dep atalatyn aýyldyń.
- Týǵan jylyń?
- 1931. Qurdasymyn Shámildiń.
- Jynysyń kim?
- Erkekpin ǵoı, erkekpin!
- Jáne - daǵy táýirmin...
- Partıada barsyń ba?
- Joqpyn.
- Biraq, komýnıstik kózqaraspen qaraımyn.
- Shyqqan tegiń?
- Sharýamyn.
Bar tirlikten baǵaly ony sanaımyn.
- Bilimiń she?
- Ortasha ǵoı.
Alaıda ony joǵaryǵa balaımyn.
- Ana tiliń?
- Qazaqsha.
Qysylǵanda oryssha da, nemisshe de, taǵy bar.
- Qaıda istediń?
- Mynaý «Eńbek kitapshamnan» tanyp al.
Oqymaǵan dıplomsyz demeseń
Bir basymnan bar mamandyq tabylar.
- Mindetisiń be áskerge?
- Mindettimin.
Biraq áli jas keýde.
Jaýyngerdiń ulymyn ǵoı,
Janyn qıǵan Máskeýge.
- Sógis alyp kórdiń be?
- Ol jaǵynan perishte edim deı almaımyn,
Men múlde.
Oıly - qyrly bul ómirde bolady ǵoı múlt ketý,
Ol ózi bir enshisi ǵoı ezdiń ári erdiń de...
- Shetelderde boldyń ba?
- Bolǵamyn joq.
Olar maǵan turǵan da joq qol bulǵap.
Qalsam boldy, ólsem boldy jáıimmen,
Osy otyrǵan ornymda - aq.
- Meken - jáıiń?
- Meken - jáıim – jer meniń,
Jerde ósken aqyn degen pendemin.
Qalam, qaǵaz, ýaqyt ber tek azdaǵan,
Men ómirdi jyrlaý úshin kelgenmin!

Án «Týǵan jer» Oryndaıtyn: Sákenov Aıdyn 33 PGS toby

2 - júrgizýshi: Jazylar estelikter men týraly,
Bireýler jan edi der ór tulǵaly.
Bireýler tulpar edi der de múmkin,
Bútindelmeı ketken bir er - turmany,- dep aǵa jaıdan - jaı aıtpaǵan ǵoı.

1 - júrgizýshi: Endeshe aqyn týraly aqyn - jazýshylardyń estelikterine sóz bereıik.
(Oqýshylar kezekpen estelikter oqıdy)

- Muqaǵalı Maqataev adamdar arasyndaǵy, ómirdegi, tabıǵattaǵy jarastyq pen kelisimniń jarshysy. (Á. Kekilbaev)
- Muqaǵalı murasy – bizdiń búgingi ıgiligimiz ǵana emes, bolashaq urpaqtardyń da enshisi, qasterlep qadirleıtin qazynasy (Z. Serikqalıev)
- Ádebıet – ǵalamat ǵımarat, sulýlyq saraıy. Muqaǵalı sonyń talantty tas qalaýshylarynyń biri. (Qadyr Myrza Álı)
- Biz tiriler, ol týraly bilgenimizdi aıta beremiz. Birde asyryp, birde jasyryp, birde jetkizbeı, birde jetkizip aıtamyz. (T. Moldaǵalıev)
- Qazaq ádebıetindegi dara tulǵaly Muqaǵalı juldyzy eń shuǵylaly, eń meıirimdi juldyz (R.Seısenbaev)

2 - júrgizýshi: Aqyndyqpen aınalysqan 30 jyl ishinde M. Maqataev kózimen kórgenderin, aqyndyq sanamen túıgenderin tógiltip jyrlaı berdi, jyrlaı beredi.

1 - júrgizýshi: Ár aqynnyń óleń - óner bolmysynda bir qasıet ózgelerinen basymyraq bolady. Mysaly: Abaıda – oı, Maǵjanda – mahabbat, Qasymda – ot, Muqaǵalıda – Otan, tazalyq, qasıet, tabıǵat degen uǵym basymyraq.

2 - júrgizýshi: Tabıǵat,
Janymdy alsań,
Alshy meniń.
Bir túıir jerge túsken tamshyń edim.
Muqaǵalı joǵalsa qaıter deısiń,
Artymda qalsyn jerim,
Qalsyn elim, - degen Muqaǵalı barlyq óleńine boıyndaǵy sezimniń búkil aǵynymen baryp taýsyla jazdy.

Oqýshylar: «Otan» oqıtyn: Baǵdatova Merýert 21 PO toby
«Qyzyqty ómir» oqıtyn: Yrysbek Álıa 31 PO toby

1 - júrgizýshi: Ómirsheń óleńderdi ánmen árleı otyraıyq.
án «Seniń kóziń» oryndaıtyn: Asylǵazıev Nursultan 21 MSH toby

2 - júrgizýshi: Mahabbat, súıispenshilik taqyrybyna soqpaı ketken aqyn joq desek artyq aıtqandyq emes. Óıtkeni, mahabbat máselesi – bul máńgilik taqyryp, biraq ár aqyn, óz sezimin, óziniń ishki jan dúnıesin árqalaı shyǵarady.

«Ǵashyqpyn» óleńi oqylady. Oqıtyn: Tóleýhan Juldyz 21 MVS toby
Án «Sen kóriktisiń» oryndaıtyn Serjanov Arman GES - 1 toby

1 - júrgizýshi: Mahambet pen Abaıdan birdeı qýat alyp ósken Muqaǵalı aǵamyz mereıtoıy Iýnesko boıynsha atalyp ótken ári aqyn, ári batyr Mahambetti pir tutqan, uly Abaıdyń maqsatyn óz maqsatym dep bilgen eken.

«Mahambetter, Abaılar - aı» óleńi. Oqıtyn: Ibraımova Álıa 21 PO toby

2 - júrgizýshi: Aqyn júregi názik, sezimtal. keı keıde ol ózine súıenish, tirek bolar adamdy izdeıdi. Kez kelgen adam aqyn janyn túsine bermeıdi, aqyndy aqyn jubatady.
Aqyndy aqyn oıatpasa, ol qaıǵy,
Aqyndy aqyn taıaqtasa, ol qaıǵy,
Aqyndy aqyn kúıelese, ol qaıǵy.

1 - júrgizýshi: Qınalǵanda naǵyz aqyn óziniń tilin uǵatyn aqyn izdeıdi. Sondaı ýaqytta Muqaǵalı Farızany tapty. Endi biz de Muqaǵalı bolyp Farızaǵa muń shaǵaıyqshy.

án «Farızaǵa» oryndaıtyn: Jupargúl 21 MVS toby

2 - júrgizýshi: Endi Qapataı Erzattyń Muqaǵalı Maqataevqa arnaýyn qabyl alyńyzdar!
Qalyqtaǵan bıik shyń asqarynan,
Kún shuǵyl qarsy alyp aspanynan
Talantty, tartymdy aqyndardaı,
Jazýshynyń kóriner dastanynan, -
demekshi búgingi keshimizge kelip qatysyp, atsalysyp otyrǵan qonaqtarymyzdy tanystyryp sóz kezegin bersek.

1 - júrgizýshi: Sonymen qonaqtarymyzdy tanystyryp ótsek.
(Qonaqtarmen oı bólisý).

2 - júrgizýshi: Osydan biraz buryn kolej toptary oqýshylarynyń arasynda aqynǵa arnalǵan óleńder saıysyn ótkizgen bolatynbyz. Kezekti aqyn aǵanyń jolyn qýyp, qaýyrsyn jyrlarymen tanylyp júrgen jas aqyndarǵa bersek.
(Oqýshylar óz óleńderin oqıdy)

1 - júrgizýshi: Kesh bolǵan soń saıys ta bolady. Keshtiń qyzyqty da, áserli ótýi, sizderge baılanysty. Sondyqtan belsendilik tanyta bilińizder.
2 - júrgizýshi: Saıysymyzdyń aty - «Poezıa – júrek tili». Saıysymyzdyń sharty: bizder qazir Muqaǵalıdyń óleńderinen úzindi oqımyz, al sizder ony jalǵastyrasyzdar.
(saıys ótkizilip, qorytyndy jasalady)

1 - júrgizýshi: Aqyn júregi sezimtal ǵoı. Ol óz zamandastary men keıingi urpaǵynyń óleńderimen birge esine alyp júrerin sezdi me?...

2 - júrgizýshi: Aq qyraý turǵan aqpanda,
Aǵashtar syrǵa taqqanda,
Bozaryp turyp aq tańda,
Esińe meni alǵaısyń – dep tolǵanady.
Endeshe 21 MVS tobynyń oqýshysy Bereke Qudakeldiniń oryndaýynda «Esińe meni alǵaısyń» ánin qabyl alyńyzdar.

1 - júrgizýshi: «Meniń qymbatty dostarym!»
Eger sizder shynymen meniń ómirbaıanymdy, tvorchestvomdy zerttemek bolsańdar, onda men ne jazsam, sonyń bárin túgel oqyp shyǵýdy umytpaǵaısyzdar. Meni óz óleńderimnen bólip qaramaýlaryńyzdy ótinem. (14 aqpan. 1976 jyl. Kúndeliginen)

án «Rızamyn» Madına Eralıevanyń oryndaýynda beıne baıan

2 - júrgizýshi: Qarasaz qara shalǵyn óleńde óstim,
Jyr jazsam, oǵan jurtym eleńdestiń.
... Ólse óler Muqaǵalı Maqataev,
Óltire almas alaıda óleńdi eshkim
Iá, óleń ólmeıdi. Endeshe ony jazǵan aqyn da ólmeıdi. Olaı bolsa M. Maqataev ta kóz jumǵan joq.

1 - júrgizýshi: Myna kún de, myna aspan da, dala anaý,
Bári bizden, bári bizden qaldy – aý!
Ómir deıtin taǵatsyz bir qozǵalys,
Ómir deıtin ólemin dep qaramaý.
Qazaq halqynyń bir ǵana Abaıy bolsa, Muqaǵalıy da jalǵyz. Sol shyndyqty shyn júrekten túsinsek qana tarlan talant, jyr jampozy M. Maqataevtyń ulttyq maqtanyshymyz ekenin moıyndaımyz.

2 - júrgizýshi: Sonymen búgingi keshke qatysqan jas aqyndarymyzǵa marapattaý qaǵazyn tapsyraıyq.
1 - júrgizýshi:
Osymen birtýar aqyn Muqaǵalı Maqataevqa arnalǵan keshimiz tamam.
2 - júrgizýshi:
Nazar aýdarǵandaryńyzǵa kóp rahmet!

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama