InfoHub Logo

Taqyryby: Ústeý
Bilimdilik maqsaty: oqýshylarǵa etistikten alǵan bilimderin pysyqtaı otyryp, ústeý týraly jańa teorıalyq bilim berý.
Damytýshylyq maqsaty: Jattyǵý - taldaý jumystary arqyly júıeli taldaý, oı qorytyndysyn jasaý, qabiletin damytý, sóıleý tilin, óz betimen jumys isteý daǵdylaryn qalyptastyrý;
Tárbıelik maqsaty: keltiriletin mysaldar men jattyǵýlar arqyly oqýshylardy eńbekke, ımandylyqqa baýlý.
Sabaqtyń túri: jańa bilim berý sabaǵy.
Kórnekiligi: tirek - syzba, semantıkalyq karta.
Sabaqtyń ádis - tásilderi: suraq - jaýap, túsindirý, taldaý, jattyǵý, «Kónkıshi» oıyny.
Pánaralyq baılanys: ádebıet, dene shynyqtyrý

Barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi. Oqýshylardyń sabaqqa ázirligin tekserý.

İİ. Ótilgen taqyrypty pysyqtaý. Semantıkalyq karta arqyly jáne taqtaǵa eki etistikke satylaı keshendi taldaý.
Etistik
-------------Negizgi -- Týyndy -- Bolymdy -- Bolymsyz -- Salt -- Sabaqty -- Esimshe -- Kósemshe -- Tuıyq
Kel
Oılama
aıtqan
baramyn
sóılemeý

Sóılemnen etistikterdi taýyp, satylaı keshendi taldaý jasa.
Dala tirshiligi bastalǵaly tur.
Bastalǵaly tur
İ. Quramyna qaraı: eki quramdy
İİ. Tulǵasyna qaraı: týyndy, bas degen zat esimnen – ta degen jurnaq arqyly qımyldy bildiretin sóz jasalyp tur, eki sózdiń tirkesýi arqyly
İİİ. Qurylysyna qaraı: kúrdeli
İÚ. Leksıkalyq maǵynasy: qımyldy bildiredi
Ú. Gramatıkalyq maǵynasy: etistik, bolymdy, salt, kósemshe tulǵaly, - l yryqsyz etis jurnaǵy, tur degen kómekshi etistik tirkesip tur
Úİ. Sóılemdegi qyzmeti: baıandaýysh
Men kórmegen boldym.
Kórmegen boldym
İ. Quramyna qaraı: eki quramdy
İİ. Tulǵasyna qaraı: týyndy, eki sózdiń tirkesýi arqyly
İİİ. Qurylysyna qaraı: kúrdeli
İÚ. Leksıkalyq maǵynasy: qımyldy bildiredi
Ú. Gramatıkalyq maǵynasy: etistik, bolymsyz, sabaqty, esimshe tulǵaly, jiktik jalǵaýynyń birinshi jaǵynda tur
Úİ. Sóılemdegi qyzmeti: baıandaýysh

İİİ. Jańa sabaqty meńgertý. Balalar, biz sendermen osy ýaqytqa deıin morfologıanyń birneshe bólimderimen tanystyq. Olar: zat esim, san esim, syn esim, etistik. Al búgingi tanysatynymyz – ústeý. Tilimizde qımyldyń, is - árekettiń ár túrli belgisin, amalyn, tásilin, mekenin, mezgilin, sebebin, maqsatyn t. b. sıpattaryn bildiretin sózder ústeý dep atalady. Mysaly: Bıyl ónim jaqsy shyqty. Men jaıaý keldim. Asan entigip sóıledi. Kórip otyrǵanymyzdaı bıyl, jaqsy, úıge, jaıaý, entigip degen sózder tikeleı etistikke, demek qımylǵa qatysty bolyp, solarmen tirkesip jumsalǵan. Biraq sóılemde ondaı maǵynada qoldanylatyn sózderdiń bári birdeı ústeý bola bermeıdi. Sóılemde qımyl, is - árekettiń, syn - sapanyń ár túrli belgilerin, sıpatyn, jaı - kúıin bildirip, ózertýge, gramatıkalyq tulǵalarmen túrlendirýge kóne bermeıtin sózderdi ústeý deımiz.

İÚ. Jattyǵý jumystaryn oryndatý.
269 - jattyǵý. Kóshirip, ústeýlerdi tabyńdar. Suraq qoıý arqyly olardyń qaı sózge qatysty ekenin aıtyńdar.
270 - jattyǵý. Oqyp shyǵyp, ústeýlerdi tabyńdar, olarǵa ózderi qatysty sóz arqyly suraq qoıyńdar.

Ú. Jekelegen oqýshylarǵa úlestirme materıaldar taratý.
1. Sóılemnen ústeýdi taýyp, suraq qoı. Dybystyq jaǵyna taldaý jasa. Qarlyǵash mátindi jyldam oqyp shyqty.
2. Sóılemdi kóshirip jazyp, ústeýdi tap. Suraq qoı. Sol sózge dybystyq taldaý jasa. Aıjan sabaqqa erte keldi.

Úİ. Sabaqty bekitý. «Kónkıshi» oıyny. Taqtaǵa kónkıshiniń sýreti ilinedi. Oqýshy artyna jasyrynǵan suraqqa jaýap beredi.

1. Ústeýdi tap. İlgeri qaraı júre berdim.
2. Ústeý degendi qalaı túsinesiń?
3. Ústeýdiń eń basty ereksheligi qandaı?
4. Ústeýdi tap, suraq qoı. Poezdan ádeıi túsip qaldy.
5. Ústeý sóılemde qandaı sóz tabymen baılanysyp turady?
6. Berilgen sóılemde ústeý qandaı qyzmet atqaryp tur? Erinshektiń erteńi bitpes.

Úİİ. Quramynda ústeýi bar maqal - mátelder aıtý.
Erinshektiń erteńi bitpes.
Aqsaq qoı tústen keıin mańyraıdy.
Jyly - jyly sóıleseń, jylan ininen shyǵady.
Kósh júre túzeledi.
Qaıtyp keler esikti qatty jappa.
Erinshekke búginnen erteń ońaı.
Erte jatyp, kesh turý - erinshektiń belgisi.

Úİİİ. Úıge tapsyrma.
İH. Oqýshylardy baǵalaý