InfoHub Logo

Semeı qalasy №28 jalpy bilim beretin mekteptiń
Qazaq tili men ádebıet páni muǵalimi
Týrehanova Bakyt Baktygazınovna

Sabaqtyń taqyryby: Úı janýarlary
Sabaqtyń bilimdik maqsaty: Etistikti, onyń sóılemdegi ornyn, tuıyq etistiktiń jasalýy men septelýin meńgerý daǵdysyn baıqaý.
Sabaqtyń damytý maqsaty: Sózder arqyly aýyzeki sóıleý tilin damytý.
Sabaqtyń tárbıelik maqsaty: Mádenıettilikke tárbıeleý, úı janýarlaryn aıalaýǵa shaqyrý.
Sabaqtyń túri. Jarys sabaq.
Sabaqtyń ádisi: Suraq – jaýap, taldaý.
Kórnekilikter: Sýretter, qıma qaǵazdar. Oıynǵa arnalǵan qajetti quraldar.
Pánaralyq baılanys: ádebıet.

Sabaqtyń barysy.
1. Uıymdastyrý kezeńi
Fonetıkalyq jattyǵý
Qyzyq eken aýylda,
Toıdym ábden qaýynǵa.
Jedim qurtty, maıdy da,
Kórdim qulyn taıdy da!
A) Qyzyq, ábden, qurtty, kórdim sózderindegi qazaq tiliniń tán dybystaryn ata.
Á) Sózderdi býynǵa ból.

Til damytý sáti
Burynǵy zamanda janýarlar jyl basy bolýǵa talasypty.
Sonda jylqy aıtypty:
- Men alysty jaqyn qylamyn, kúshimdi bolsa kóredi, sútimdi bolsa ishedi, qylyma sheıin arqan, jip esedi. Adamǵa menen basqa paıdaly mal joq, men jyl basy bolamyn,- deıdi.
Sonda túıe aıtady:
- Sen adamnyń jumysyn qylsań, suly, shóp asaıtyn tamaǵyń úshin qul boldyń, mine sen kótere almaıtyn aýyrdy kóterip, neshe aıshylyq alys jerlerge baramyn. Ash boldym dep arpa, suly suramaımyn. Kóde bolsa kóde, jýsan bolsa jýsan, ne kez kelse, sony qorek etip, tabylsa sý iship, tabylmasa shólde de jolǵa júre beremin. Jyl basy bolý maǵan laıyq,- deıdi.
- Sonda sıyr:
- Adam egin ekse menimen egedi sútimdi ishedi qurt, maı isteıdi. Jyl basy maǵan bolýǵa laıyq - deıdi.
- Sonda qoı:
- Men bolmasam, qazaq úıin nemen jabar edi, júnimdi alyp kıiz basady, jabaǵymnan kıim tigedi, arqan, jip esedi. Sútimnen qurt, maı alady, sharýaǵa menen paıdalylaryń joq,- deıdi.
- Sonda ıt:
-..............- deıdi.
- Áńgime boıynsha suraqtar: Janýarlar ne isteıdi?
- Túıe ne dedi?
- Sıyr?
- Qoı?
- Al ıt ne dep aıtty qalaı oılaısyńdar.
- Nege?

2. Jańa sabaq
- Balalar, biz birneshe sabaq boıy Úı janýarlary taqyrypty ótip kelemiz. Etistiktiń ne ekenin bildik. Al búgin biz sonyń barlyǵyn bekitemiz.
Oıyn. Oqýshylar birneshe topqa bólinedi
Top - top bolyp aýyldarǵa saıahatqa shyǵamyz.
Olar:
a) Keńtarlaý aýyly
á) Salqyn – tóbe aýyly
b) Sulý - sary aýyly

«Keńtarlaý aýyly» tobyna beriletin, tapsyrmalary:
1. Qulyndaıdy etistiktigin tuıyq etistikke aınaldyr. Septe.
2. Jylqy týraly áńgime aıt
3. Jylqydan alynatyn ónimderdi ata.

Salqyn – tóbe aýyly tobyna beriletin tapsyrmalar
1. Botalaıdy etistigin tuıyq etistikke aınaldyr. Septe.
2. Túıe týraly áńgimeleý.
3. Túıeden alynatyn ónimderdi ata.

Sulý - sary aýyly tobyna beriletin tapsyrmalar
1. Qozdaıdy sózin tuıyq etistikke aınaldyr. Septe.
2. Qoı týraly aıt.
3. Júnnen ne jasalady?
«Tap - tap» oıyny.
Taqtada shýmaq óleńderi jazýly:

1. Ertemenen aıqaılap,
Qaıda eken dep aqyldym,
«Aýhaý - aýhaý - aýhaýlap»,
Qaı tóldi men shaqyrdym?
2. «Pushaıt – Pushaıt - Pushaıt» dep,
Qaı tóldi men shaqyrdym?
3. Shuntyndaǵan neme dep,
Qoısa jaqsy kelelep,
«Shóre - shóre - shórelep» dep,
Qaı tóldi men shaqyrdym?
4. «Kós - kós, janym, kós - kós» dep,
Qaı tóldi men shaqyrdym?
(Balalar ataǵannan keıin muǵalim janýarlardyń sýretterin kórsetedi.)

Sýretpen jumys
Úı qustary, It, mysyq sýretteri ár topqa tartylady da, áńgimelenedi.

Mátinmen jumys.
Qazaq halqy erteden malmen baılanysqan. Mal kútýdi qasıetti is dep bilgen.
Mal sharýashylyǵynda qoıshy, sıyrshy, túıeshi, jylqyshy, saýynshy mamandar jumys isteıdi.
Tórt túlikten jún, teri, et, sút alady. Malmen baılanysty qazaqtyń ulttyq oıyndary, ánderi, kúıleri, bıleri, dástúrleri bar.
Mal sharýashylyǵy qazaq halqynyń mádenıetine kóp áser etken.

Tapsyrmalar:
A) Mátindi mánerlep oqyp shyǵyńyz
Á) Sınonımderdi tabý: Erteden - (Burynnan, baıaǵydan).
Áser etken - (Yqpal jasaǵan)

3. Sabaqty bekitý.
Tórt túlik, olardyń paıdasy týraly ózara sóılesińder.
Oqýshylardyń bilimin (belsendiligin) baǵalaý.

4. Sabaqty qorytý.
«Tórt túlik yrys», «Qutty qonaq kelse, qoı egiz tabady» dep beker aıtylmaǵan. Minse - kólik, ishse - sýsyn, jese – as bolǵan tórt túliktiń paıdasy kóp.
Úı tapsyrmasyn berý: ertegini tolyǵymen oqý, mazmundaý.
(Muǵalim daıyn ertegilerdi taratady).