Halqymyz qandaı tálimger
Bul jınaqta oqýshylardyń tárbıe, bilim, bilik, daǵdylaryn damytý negizinde, ımandy, ınabatty, adamgershilik qasıetterin qalyptastyrý úshin halqymyzdyń ulaǵatty, marjan sózderi men aıtqan naqyldary berilgen.
Jınaq bastaýysh synyp muǵalimderi men oqýshylaryna arnalǵan.
Mazmuny:
Kirispe................................................................ 3
Halyq taǵylymy – tárbıe bastaýy................. 4
Halyq danalyǵy. Maqal mátelder................. 9
Marjan sózder............................................... 12
Adamgershilik – ata mura................................. 13
Qorytyndy...................................................... 17
Ádebıetter...................................................... 18
Kirispe
Bul jınaq oqýshylardyń bilim týraly oılaryn keńeıte túsý; bilimniń qoǵamdaǵy mańyzdylyǵy men paıdasy týraly, bilim, ǵylym jańalyqtarymen tanystyrý, oqýshylardyń ana tilin súıýge, adamgershilik qasıetterin qalyptastyrý, babalardan qalǵan ulaǵatty ǵıbrat sózderdi túsindirip, sodan úlgi - ónege alýǵa baýlyp, ulttyq pedagogıka negizinde tárbıeleý maqsatymen jasalǵan.
Bizdiń tárbıemiz de ananyń aq sútinen, ana áldıinen, atanyń qasıetti sózderinen bastaý alady. Úlkendi syılaý, tyńdaý, onyń sózderin eske túsirý, qurmetteý kerek.
Júsip Balasaǵunı aıtqandaı,
Jer betinde adam ómir ótkizer,
Bar nárseńe bilim qoldy jetkizer,
Bilimmenen aspanǵa jol salynar,
- degendeı, bilimdilik pen izgilikti, ımandylyq pen adamgershilikti jas urpaq boıyna daryta bileıik.
Osy qural ata – analarǵa, muǵalimderge saýat ashý, ana tili, qazaq tili, dúnıetaný pánderin oqytýda, tárbıe jumystarynda kómekshi bolady.
3
Halyq taǵylymy – tárbıe bastaýy
Maqsaty: a) Oqýshylardyń bilim týraly oılaryn keńeıte túsý; bilimniń qoǵamdaǵy mańyzdylyǵy men paıdasy týraly, bilim, ǵylym jańalyqtarymen tanystyrý.
á) Oqýshylardyń ana tilin súıýge, adamgershilik qasıetterin qalyptastyrý, babalardan qalǵan ulaǵatty ǵıbrat sózderdi túsindirip, sodan úlgi - ónege alýǵa baýlý. Ulttyq pedagogıka negizinde tárbıeleý.
Kórnekilikter: plakattar, naqyl sózder, úntaspa, Abaı portreti, t. b.
Muǵalimniń kirispe áńgimesi:
- Búgingi sabaǵymyzdyń maqsaty – bilimniń adam ómirindegi mańyzdylyǵy men paıdasy, bilim, ǵylym týraly bilý. Halqymyz jan - jaqty adamdy «segiz qyrly, bir syrly» deıdi. Adamnyń segiz qyrynyń biri – onyń bilimi. Bilimdi adamnyń kókiregi oıaý bolady, jaqsy men jamandy aıyra biledi. Mine, osy týraly óz oılaryńdy ortaǵa salasyńdar.
Halyq taǵylymy – tárbıe bastaýy.
İ. Ataly sóz bilimdi bolýǵa bastaıdy.
- Qandaı ataly sózderdi bilesińder?
- Bilimdiden shyqqan sóz,
Talaptyǵa bolsyn kez.
- Bilim týraly qandaı zań bilesińder?
- Jalpyǵa birdeı bilim alý, tegin oqý, t. b.
4
İİ. Ataly sóz bilimdi bolýǵa bastaıdy.
- Qandaı ataly sózderdi bilesińder?
1 - oqýshy: Ashý degen – aǵyn sý,
Aldyn ashsań arqyrar.
Aqyl degen darıa,
Aldyn tossań toqyrar.
2 - oqýshy: Atadan jaqsy ul týsa,
Eliniń týy bolady.
Atadan jaman ul týsa,
Kóshiniń sońy bolady.
3 - oqýshy: Kisi birge týyspaý kerek,
Týysqannan soń sóz qýyspaý kerek.
Sóz qýǵan pálege jolyǵady,
Jol qýǵan oljaǵa jolyǵady.
4 - oqýshy: Sheshendikten ne paıda,
Artynda sózi qalmasa.
Batyrlyqtan ne paıda,
Halqyna qaırany bolmasa.
5 - oqýshy: Sýalmaıtyn sýat joq,
Tartylmaıtyn bulaq joq.
Quıryǵy sýda tursa da,
Ýaqyttysy jetkende
Qýramaıtyn qýat joq.
5
Qoldanylǵan ádebıetter:
1. «Baldyrǵan» jýrnaldary 2006 – 2008 jj.
2. «Ulan» gazetteri 2001 – 2002j. j.
3. «Maqal – mátelder» kitaby. Almaty, 1989
Qorytyndy
«Siz» degen sypaıylyq,
«biz» degen kómek»
Sonshalyqty meıirimin, shýaǵyn tóge otyryp, qazaq balany eńbekke úıretken, tózimdilik, eptilik, sheberlik, shynshyldyq, ar, uıat, ádep, úlkendi syılaý sekildi qasıetterdi úı ishilik qarym – qatynasta, turmysta urpaq zerdesine sińire bilgen.
Ulttyq tárbıe ananyń súti, ananyń áldıinen, ana tilinen bastaý alady. Bala tili ana tilinde shyǵyp, ana tiliniń myń qubylǵan mazmunyn tereń túsinýine ǵana ulttyń qasıet, salt – sana, dástúr ereksheligin, psıhologıany ıgeredi eken.
Ana tilin túsingen árbir jas ata dástúrdi attamaıdy, al dástúrdi qurmettegen adam «Adamgershilik» degen úlken qasıetti árqashan bıik ustaıtyn bolady.
Oqýshy: Kóp jasaǵan qarıa,
Aqyly teńiz - darıa.
Kóp ónege sózi bar,
Sózi soqpaq, ózi nár.
İİ bólim. Bilimmen qarýlanǵan qor bolmaıdy.
1) Bilim týraly qandaı zańdar bilesińder? Qazaqstan Respýblıkasynyń «Bilim týraly» jańa zańynyń jobasy shyqty. Bul jobada bilim júıesin yntalandyrý, talanttylyqqa, biliktilikke, ózin - ózi damytý, yntalandyrý týraly aıtylǵan. Árbir zańdy bilip júrý – basty paryzymyz.
2) Abaıdyń bilim týraly aıtqan oılary.
Oqýshy: Bolmasań da uqsap baq,
Bir ǵalymdy kórseńiz.
Ondaı bolmaq qaıda dep,
Aıtpa ǵylym súıseńiz.
Oqýshy: Artyq bilim kitapta,
Erinbeı oqyp kórýge.
Ásempaz bolma árnege,
Ónerpaz bolsań arqalan.
Sen de bir kirpish dúnıege
Ketigin tap ta, bar, qalan.
Oqýshy: Jasymda ǵylym bar dep eskermedim,
Paıdasyn kóre tura teksermedim.
Er jetken soń túspedi ýysyma,
Qolymdy mezgilinen kesh sermedim.
Jınaq bastaýysh synyp muǵalimderi men oqýshylaryna arnalǵan.
Mazmuny:
Kirispe................................................................ 3
Halyq taǵylymy – tárbıe bastaýy................. 4
Halyq danalyǵy. Maqal mátelder................. 9
Marjan sózder............................................... 12
Adamgershilik – ata mura................................. 13
Qorytyndy...................................................... 17
Ádebıetter...................................................... 18
Kirispe
Bul jınaq oqýshylardyń bilim týraly oılaryn keńeıte túsý; bilimniń qoǵamdaǵy mańyzdylyǵy men paıdasy týraly, bilim, ǵylym jańalyqtarymen tanystyrý, oqýshylardyń ana tilin súıýge, adamgershilik qasıetterin qalyptastyrý, babalardan qalǵan ulaǵatty ǵıbrat sózderdi túsindirip, sodan úlgi - ónege alýǵa baýlyp, ulttyq pedagogıka negizinde tárbıeleý maqsatymen jasalǵan.
Bizdiń tárbıemiz de ananyń aq sútinen, ana áldıinen, atanyń qasıetti sózderinen bastaý alady. Úlkendi syılaý, tyńdaý, onyń sózderin eske túsirý, qurmetteý kerek.
Júsip Balasaǵunı aıtqandaı,
Jer betinde adam ómir ótkizer,
Bar nárseńe bilim qoldy jetkizer,
Bilimmenen aspanǵa jol salynar,
- degendeı, bilimdilik pen izgilikti, ımandylyq pen adamgershilikti jas urpaq boıyna daryta bileıik.
Osy qural ata – analarǵa, muǵalimderge saýat ashý, ana tili, qazaq tili, dúnıetaný pánderin oqytýda, tárbıe jumystarynda kómekshi bolady.
3
Halyq taǵylymy – tárbıe bastaýy
Maqsaty: a) Oqýshylardyń bilim týraly oılaryn keńeıte túsý; bilimniń qoǵamdaǵy mańyzdylyǵy men paıdasy týraly, bilim, ǵylym jańalyqtarymen tanystyrý.
á) Oqýshylardyń ana tilin súıýge, adamgershilik qasıetterin qalyptastyrý, babalardan qalǵan ulaǵatty ǵıbrat sózderdi túsindirip, sodan úlgi - ónege alýǵa baýlý. Ulttyq pedagogıka negizinde tárbıeleý.
Kórnekilikter: plakattar, naqyl sózder, úntaspa, Abaı portreti, t. b.
Muǵalimniń kirispe áńgimesi:
- Búgingi sabaǵymyzdyń maqsaty – bilimniń adam ómirindegi mańyzdylyǵy men paıdasy, bilim, ǵylym týraly bilý. Halqymyz jan - jaqty adamdy «segiz qyrly, bir syrly» deıdi. Adamnyń segiz qyrynyń biri – onyń bilimi. Bilimdi adamnyń kókiregi oıaý bolady, jaqsy men jamandy aıyra biledi. Mine, osy týraly óz oılaryńdy ortaǵa salasyńdar.
Halyq taǵylymy – tárbıe bastaýy.
İ. Ataly sóz bilimdi bolýǵa bastaıdy.
- Qandaı ataly sózderdi bilesińder?
- Bilimdiden shyqqan sóz,
Talaptyǵa bolsyn kez.
- Bilim týraly qandaı zań bilesińder?
- Jalpyǵa birdeı bilim alý, tegin oqý, t. b.
4
İİ. Ataly sóz bilimdi bolýǵa bastaıdy.
- Qandaı ataly sózderdi bilesińder?
1 - oqýshy: Ashý degen – aǵyn sý,
Aldyn ashsań arqyrar.
Aqyl degen darıa,
Aldyn tossań toqyrar.
2 - oqýshy: Atadan jaqsy ul týsa,
Eliniń týy bolady.
Atadan jaman ul týsa,
Kóshiniń sońy bolady.
3 - oqýshy: Kisi birge týyspaý kerek,
Týysqannan soń sóz qýyspaý kerek.
Sóz qýǵan pálege jolyǵady,
Jol qýǵan oljaǵa jolyǵady.
4 - oqýshy: Sheshendikten ne paıda,
Artynda sózi qalmasa.
Batyrlyqtan ne paıda,
Halqyna qaırany bolmasa.
5 - oqýshy: Sýalmaıtyn sýat joq,
Tartylmaıtyn bulaq joq.
Quıryǵy sýda tursa da,
Ýaqyttysy jetkende
Qýramaıtyn qýat joq.
5
Qoldanylǵan ádebıetter:
1. «Baldyrǵan» jýrnaldary 2006 – 2008 jj.
2. «Ulan» gazetteri 2001 – 2002j. j.
3. «Maqal – mátelder» kitaby. Almaty, 1989
Qorytyndy
«Siz» degen sypaıylyq,
«biz» degen kómek»
Sonshalyqty meıirimin, shýaǵyn tóge otyryp, qazaq balany eńbekke úıretken, tózimdilik, eptilik, sheberlik, shynshyldyq, ar, uıat, ádep, úlkendi syılaý sekildi qasıetterdi úı ishilik qarym – qatynasta, turmysta urpaq zerdesine sińire bilgen.
Ulttyq tárbıe ananyń súti, ananyń áldıinen, ana tilinen bastaý alady. Bala tili ana tilinde shyǵyp, ana tiliniń myń qubylǵan mazmunyn tereń túsinýine ǵana ulttyń qasıet, salt – sana, dástúr ereksheligin, psıhologıany ıgeredi eken.
Ana tilin túsingen árbir jas ata dástúrdi attamaıdy, al dástúrdi qurmettegen adam «Adamgershilik» degen úlken qasıetti árqashan bıik ustaıtyn bolady.
Oqýshy: Kóp jasaǵan qarıa,
Aqyly teńiz - darıa.
Kóp ónege sózi bar,
Sózi soqpaq, ózi nár.
İİ bólim. Bilimmen qarýlanǵan qor bolmaıdy.
1) Bilim týraly qandaı zańdar bilesińder? Qazaqstan Respýblıkasynyń «Bilim týraly» jańa zańynyń jobasy shyqty. Bul jobada bilim júıesin yntalandyrý, talanttylyqqa, biliktilikke, ózin - ózi damytý, yntalandyrý týraly aıtylǵan. Árbir zańdy bilip júrý – basty paryzymyz.
2) Abaıdyń bilim týraly aıtqan oılary.
Oqýshy: Bolmasań da uqsap baq,
Bir ǵalymdy kórseńiz.
Ondaı bolmaq qaıda dep,
Aıtpa ǵylym súıseńiz.
Oqýshy: Artyq bilim kitapta,
Erinbeı oqyp kórýge.
Ásempaz bolma árnege,
Ónerpaz bolsań arqalan.
Sen de bir kirpish dúnıege
Ketigin tap ta, bar, qalan.
Oqýshy: Jasymda ǵylym bar dep eskermedim,
Paıdasyn kóre tura teksermedim.
Er jetken soń túspedi ýysyma,
Qolymdy mezgilinen kesh sermedim.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
