HİH ǵasyrdyń birinshi jartysyndaǵy Anglıa
§ 15. HİH ǵasyrdyń birinshi jartysyndaǵy Anglıa
Sabaqtyń maqsaty:
HİH ǵasyrdyń sońy men HH ǵasyrdyń basyndaǵy Anglıanyń áleýmettik - ekonomıkalyq jáne saıası damýyna sıpattama berip, ónerkásip tóńkerisiniń aıaqtalýynyń nátıjesinde ekonomıkanyń órkendeýin jáne kóppartıalyq júıeniń qoǵamnyń saıası damýyndaǵy rólin ashyp kórsetý. Bilimdiligi: Oqýshylardyń nazaryn jumysshy tabynyń birinshi bas bolǵan chartısik qozǵalysqa aýdaryp, kásipodaq qozǵalysy týraly túsinik berý.
Damytýshylyǵy: Oı - órisin damytý, ózindik jumys isteýge daǵdylandyrý
Tárbıeligi: Adamgershilik, ımandylyqqa tárbıeleý.Sabaqtyń túri: Aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: Baıandaý, suraq - jaýap, ózdik jumys, tirek - syzba, kestemen jumys.
Kórneki quraldar: Slaıd, saıası karta, tirek - syzba, keste
Barysy:
İ. Uıymdastyrý: Sálemdesý, túgendeý, oqý quraldaryn tekserý, bala nazaryn sabaqqa aýdarý.
İİ. Úı tapsyrmasy:
§ 14. HVİİ - HVİİİ ǵasyrlardaǵy ǵylym men mádenıet.
İİİ. Úı tapsyrmasyn bekitý.
İV. Jańa sabaq
Jospar:
1. Anglıanyń áleýmettik - ekonomıkalyq damýy.
2. Jer ıelenýshi aqsúıekterdiń ústemdigi.
3. Parlamenttik reforma úshin kúres.
4. Ónerkásip tóńkerisi.
5. Jumysshy qozǵalysy. Kásipodaqtardy uıymdastyrý.
Sabaqty bastamas buryn oqýshylardyń oıyn damytý úshin túrtki bolatyn suraqtar qoıamyn.
1. Aǵylshyn býrjýazıalyq revolúsıasynyń ereksheligi nede, ol óz maqsatyna jetti me?
2. HVİİİ ǵasyrda Anglıada ónerkásiptiń qaı salasy jedel damyǵan edi?
1. HİH ǵasyrda Anglıa
Ózderiniń baqytsyzdyǵyn mashınadan kórgen jumysshylar mashınalardy qırata bastaıdy. Bul 1811 - 1812 jyldardaǵy qozǵalys mashınany birinshi bolyp qıratqan Lýddanyń atymen, lýddashyldar qozǵalysy dep ataldy. 1813 jyly úkimet mashınany qıratqandarǵa ólim jazasyn taǵaıyndady.
HVİİİ ǵasyrdyń aıaǵy men HİH ǵasyrdyń basynda Napoleon soǵystarynan keıin Anglıa birneshe jyldar boıy ekonomıkalyq qıynshylyqtardy basynan keshirdi. Memlekettik qaryz 450 mln fýnt sterlıńten asyp tústi. Jarty mıllıonǵa taıaý adam ásker qatarynan bosatyldy. Úkimet tapsyrystaryn 10 esege kemitti. Baltyq pen Soltústik teńiz porttarynan arzan astyq túse bastady.
Baǵa tómendep ketti.
2. 1. Jer ıelenýshi aqsúıekterdiń ústemdigi.
HİH ǵasyrdyń bas kezinde Anglıada saıası jáne dinı bostandyq prınsıpterin bekitti.
Zań shyǵarýshy bılik parlament dep atalsa, atqarýshy bılik koról men parlament taǵaıyndaǵan úkimet boldy.
Qaýymdar palatasyna - parlamenttiń tómengi palatasyn saılaý kezinde jeńgen partıa úkimetti qurdy, jetekshisi premer - mınıstr boldy.
HVİİİ ǵasyr. Anglıa
2. 2. Anglıadaǵy saılaý júıesi.
Anglıadaǵy saılaý júıesi aqsúıekterdiń saıası ústemdigin qorǵady. Anglıada 16 mln halyqtyń 160 myńy saılaýǵa qatysa aldy. Parlamenttik saılaýda daýys berý ashyq ótkizilgendikten jaldanýshy ıomender óz jumys berýshileri aqsúıek lendlordtardy saılaýǵa májbúr boldy.
3. Parlamenttik reforma úshin kúres.
1815 jyly parlament shet eldik astyqqa «Astyq baj salyǵy» salyndy. Eger ishki naryqta astyq baǵasy bir kvarter úshin 80 shılıngten tómen túsip ketken jaǵdaıda elge shetten astyq ákelýge tyıym salyndy. Sonymen birge bul lendlordtar men fermerlerge joǵary kiristi saqtaýǵa múmkindik berdi. Nan jumysshylar úshin qymbatqa tústi.
Nátıjesinde
3. 1. Ónerkásip tóńkerisi.
XVIII ǵasyrda ónerkásipte aıtarlyqtaı ózgerister boldy. Usaq taýar óndirisin manýfaktýra yǵystyryp shyǵardy. Al XIX ǵasyrda aǵylshyn ónerkásibin ózgertken mehanıka salasyndaǵy jańalyqtar boldy.
*1733 jyly Djon Keı shuǵa toqyǵanda ózdiginen qozǵalatyn qaıyqsha (chelnok) oılap tabyldy.
1738 jyly adam qolynyń kómeginsiz jip toqýǵa arnalǵan mashına jasady.
* 1765 jyly Djeıms Hargrıvs «Djennı» atty mehanıkalyyq jip ıiretin mashına oılap tapty. Bir ýaqytta 15 - 18 urshyyq ıiredi.
*1769 jyly Rıchard Arkraıt sýda dóńgelekti dóńgelekti qozǵalysqa keltiretin mashına, 1771 jyly jip ıiretin tuńǵysh fabrıka ashty. 1780 jyly fabrıkanyń sany 20 - ǵa jetti, al 10 jyldan keıin 150 - ge jetti.
* 1774 jyly Djeııms Ýatt bý mashınasyn oılap tapty, 1784 jyly ony jetildirdi. Bý mashınasynyń jumys isteýi úshin kómir ónerkásibi, metalýrgıa jetildirildi.
Shoıyn qorytý úsh esege kóbeıdi. Anglıa «Dúnıejúzilik sheberhana» atandy.
3. 2. Ónerkásiptiń damýy Anglıada jańa qalalardyń paıda bolýyna joldar men kóliktiń damýyna yqpal etti, jańa tap - ónerkásip proletarıaty dúnıege keldi.
Osylaısha, XVIII ǵasyrda Anglıada kapıtalızmniń manýfaktýralyq satysynan kapıtalısik ónerkásiptiń mashınalyq tehnıkaǵa súıengen fabrıkalyq júıesine ótý kezeńi - ónerkásip tóńkerisi kezeńi bastalady. HİH ǵasyrdyń ortasynda ónerkásip tóńkerisi parovoz dóńgelekteriniń tarsylymen aıaqtaldy. Anglıa óz fabrıkalaryn mashınanyń ár túrimen jabdyqtap qana qoımaı ony shetke de shyǵara bastady. 1826 - 1850 jyldary mashınany eksporttaý 6 esege ósti. 1826 jylǵa deıin úkimet kóptegen mashınalardy eksportaýǵa tyıym salǵan bolatyn. Anglıada tuńǵysh temirjol arqyly 1825 jyly DJ. Stefenson Stokton men Darlıgton arasynda jolaýshylar poıyzyn júrgizdi.
1830 jyly Manchesterdi Lıverpýl 100 km
1850 jyl 50 myń km
Oqýshylarǵa suraq?
3. 3. Óndiristiń jedel qarqynmen damýyna qandaı jaǵdaılar áser etti?
Ónerkásip tóńkerisi Anglıanyń áleýmettik – ekonomıkalyq ómirine ózgerister engizdi dep aıtýymyzǵa bolady:
1. óndiristi mehanıkalandyrý.
2. Anglıa damyǵan ındýstrıaly elge aınaldy (saýda derjavasy, «dúnıejúzilik sheberhana»).
3. Eńbek bólinisi (kásiptiń jańa túriniń paıda bolýy)
4.Qalalardyń, jańa ónerkásip oryndarynyń, kóliktiń damýy.
4. 1. Jumysshy qozǵalysy. kásipodaqtardy uıymdastyrý.
HİH ǵasyrdyń 30 jyldary Anglıada proletarıat (jumysshy) paıda bolyp, óz qaýymdastyqtaryn qura bastady.
London qaýymdastyq odaǵy
1836 jyly
Úlken Soltústik Odaǵy (Lıds).
Saıası kósemderi
Aǵash ustasy Ýılám Lovet,
Jýrnalıser Fergúst O, Konnor,
Djeıms O, Braıen jáne Djýlıan Garnı
HİH ǵasyrdyń 30 - 50 jyldary Anglıadaǵy proletarıattyń alǵashqy buqaralyq, saıası revolúsıalyq qozǵalysy «chartızm»degen ataýǵa ıe body. Chartızm (hartıa, qujat) aǵylshyn sózinen shyqqan, onda áleýmettik taptar men toptardyń saıası talaptary kórinis tapty.
1839 jyly Londonda Hartıanyń tabysqa jetýi úshin kúrestiń túrleri men ádisteri talqylanǵan birinshi chartısik (qujat) konvent jınaldy. Eki jol talqylandy, petısıa nemese kóterilis.
1839 jyly 6 mamyr kúni 1 mln 250 myń adam qol qoıǵan hartıa parlamentke berildi. 1839 jyly 2 tamyz kúni ereýil bolý kerek edi, biraq eshkim kelmegendikten úkimet qaýipti adamdardy jazalady.
Chartıser arasynda alaýyzdyq beleń alyp, radıkaldar tastap ketti. 1840 jyl Manchesterde ulttyq chartısik assosasıa quryldy. 1842 jyl mamyrdy 3, 3 mln adam qol qoıǵan petısıany parlament qabyldamady. 1848 jyl 10 sáýirde 5 mln adam qol qoıǵan hartıany O, Konnor parlamentke usyndy. Sonyń 3 - ýi jaramsyz dep tabylyp, qabyldanbady. Osy kúni úlken sherý boldy. O, Konnor sherýge qatysýshylardy úkimetke ashyq qarsy shyqpaýǵa shaqyrdy. Top tarady. Jumysshylardyń birinshi jeke kóterilýi bolǵan chartısik qozǵalys báseńdeı bastady. Anglıa kúrdeli áleýmettik reformalar kezeńine ótti. Chartıser kúresiniń sátsizdigine, jumysshylardyń jalpy saılaý quqyǵyna qol jetkize almaýyna olardyń basqa taptar tarapynan qoldaý tappaǵandyǵy sebep boldy.
4. 2. Kásipodaqtardy uıymdastyrý.
HİH ǵasyrdyń 50 jyldary Anglıada kásipodaqtar úlken jetistikterge jetti. Chartısik qozǵalystyń áserinen tred - ıýnıondardy(kásipodaq) kúsheıtti. Jumys berýshiler qanshama ret joıýǵa tyryssa da tred - ıýnıonshylar kúsheıip. HİH ǵasyrdyń 60 jyldary parlamentke reformalar júrgizýdi talap ete aldy. Osylaısha kásipodaqtar proletarıattyń ekonomıkalyq jáne saıası quqyǵy úshin kúres júrgizý túrine aınaldy. Jumysshylar qozǵalysy qýatty saıası kúsh bolyp esepteldi.
V. Bekitý suraqtary:
1. Aǵylshyn býrjýazıalyq revolúsıasynyń ereksheligi nede, ol óz maqsatyna jetti me?
2. HVİİİ ǵasyrda Anglıada ónerkásiptiń qaı salasy jedel damyǵan edi?
3. Nelikten lýddashyldar qozǵalysy dep ataldy?
4. Ónerkásip salalarynda bolǵan ózgerister.
5. Ónerkásip tóńkerisi qashan aıaqtaldy?
6. Chartısik qozǵalystyń jeńilý sebebi ne?
7. Tred - ıýnıondordyń yqpaly qandaı boldy?
Vİ. Baǵalaý
Vİİ. Úıge tapsyrma berý:
§ 15. HİH ǵasyrdyń birinshi jartysyndaǵy Anglıa.
Test qurý (15).
Zertteý. Ónerkásip salalaryndaǵy jetistikter.(Anglıa)
Chartısik qozǵalys. Tred - ıýnıondar. (Internet)
Kartamen jumys.
Sabaqtyń maqsaty:
HİH ǵasyrdyń sońy men HH ǵasyrdyń basyndaǵy Anglıanyń áleýmettik - ekonomıkalyq jáne saıası damýyna sıpattama berip, ónerkásip tóńkerisiniń aıaqtalýynyń nátıjesinde ekonomıkanyń órkendeýin jáne kóppartıalyq júıeniń qoǵamnyń saıası damýyndaǵy rólin ashyp kórsetý. Bilimdiligi: Oqýshylardyń nazaryn jumysshy tabynyń birinshi bas bolǵan chartısik qozǵalysqa aýdaryp, kásipodaq qozǵalysy týraly túsinik berý.
Damytýshylyǵy: Oı - órisin damytý, ózindik jumys isteýge daǵdylandyrý
Tárbıeligi: Adamgershilik, ımandylyqqa tárbıeleý.Sabaqtyń túri: Aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: Baıandaý, suraq - jaýap, ózdik jumys, tirek - syzba, kestemen jumys.
Kórneki quraldar: Slaıd, saıası karta, tirek - syzba, keste
Barysy:
İ. Uıymdastyrý: Sálemdesý, túgendeý, oqý quraldaryn tekserý, bala nazaryn sabaqqa aýdarý.
İİ. Úı tapsyrmasy:
§ 14. HVİİ - HVİİİ ǵasyrlardaǵy ǵylym men mádenıet.
İİİ. Úı tapsyrmasyn bekitý.
İV. Jańa sabaq
Jospar:
1. Anglıanyń áleýmettik - ekonomıkalyq damýy.
2. Jer ıelenýshi aqsúıekterdiń ústemdigi.
3. Parlamenttik reforma úshin kúres.
4. Ónerkásip tóńkerisi.
5. Jumysshy qozǵalysy. Kásipodaqtardy uıymdastyrý.
Sabaqty bastamas buryn oqýshylardyń oıyn damytý úshin túrtki bolatyn suraqtar qoıamyn.
1. Aǵylshyn býrjýazıalyq revolúsıasynyń ereksheligi nede, ol óz maqsatyna jetti me?
2. HVİİİ ǵasyrda Anglıada ónerkásiptiń qaı salasy jedel damyǵan edi?
1. HİH ǵasyrda Anglıa
Ózderiniń baqytsyzdyǵyn mashınadan kórgen jumysshylar mashınalardy qırata bastaıdy. Bul 1811 - 1812 jyldardaǵy qozǵalys mashınany birinshi bolyp qıratqan Lýddanyń atymen, lýddashyldar qozǵalysy dep ataldy. 1813 jyly úkimet mashınany qıratqandarǵa ólim jazasyn taǵaıyndady.
HVİİİ ǵasyrdyń aıaǵy men HİH ǵasyrdyń basynda Napoleon soǵystarynan keıin Anglıa birneshe jyldar boıy ekonomıkalyq qıynshylyqtardy basynan keshirdi. Memlekettik qaryz 450 mln fýnt sterlıńten asyp tústi. Jarty mıllıonǵa taıaý adam ásker qatarynan bosatyldy. Úkimet tapsyrystaryn 10 esege kemitti. Baltyq pen Soltústik teńiz porttarynan arzan astyq túse bastady.
Baǵa tómendep ketti.
2. 1. Jer ıelenýshi aqsúıekterdiń ústemdigi.
HİH ǵasyrdyń bas kezinde Anglıada saıası jáne dinı bostandyq prınsıpterin bekitti.
Zań shyǵarýshy bılik parlament dep atalsa, atqarýshy bılik koról men parlament taǵaıyndaǵan úkimet boldy.
Qaýymdar palatasyna - parlamenttiń tómengi palatasyn saılaý kezinde jeńgen partıa úkimetti qurdy, jetekshisi premer - mınıstr boldy.
HVİİİ ǵasyr. Anglıa
2. 2. Anglıadaǵy saılaý júıesi.
Anglıadaǵy saılaý júıesi aqsúıekterdiń saıası ústemdigin qorǵady. Anglıada 16 mln halyqtyń 160 myńy saılaýǵa qatysa aldy. Parlamenttik saılaýda daýys berý ashyq ótkizilgendikten jaldanýshy ıomender óz jumys berýshileri aqsúıek lendlordtardy saılaýǵa májbúr boldy.
3. Parlamenttik reforma úshin kúres.
1815 jyly parlament shet eldik astyqqa «Astyq baj salyǵy» salyndy. Eger ishki naryqta astyq baǵasy bir kvarter úshin 80 shılıngten tómen túsip ketken jaǵdaıda elge shetten astyq ákelýge tyıym salyndy. Sonymen birge bul lendlordtar men fermerlerge joǵary kiristi saqtaýǵa múmkindik berdi. Nan jumysshylar úshin qymbatqa tústi.
Nátıjesinde
3. 1. Ónerkásip tóńkerisi.
XVIII ǵasyrda ónerkásipte aıtarlyqtaı ózgerister boldy. Usaq taýar óndirisin manýfaktýra yǵystyryp shyǵardy. Al XIX ǵasyrda aǵylshyn ónerkásibin ózgertken mehanıka salasyndaǵy jańalyqtar boldy.
*1733 jyly Djon Keı shuǵa toqyǵanda ózdiginen qozǵalatyn qaıyqsha (chelnok) oılap tabyldy.
1738 jyly adam qolynyń kómeginsiz jip toqýǵa arnalǵan mashına jasady.
* 1765 jyly Djeıms Hargrıvs «Djennı» atty mehanıkalyyq jip ıiretin mashına oılap tapty. Bir ýaqytta 15 - 18 urshyyq ıiredi.
*1769 jyly Rıchard Arkraıt sýda dóńgelekti dóńgelekti qozǵalysqa keltiretin mashına, 1771 jyly jip ıiretin tuńǵysh fabrıka ashty. 1780 jyly fabrıkanyń sany 20 - ǵa jetti, al 10 jyldan keıin 150 - ge jetti.
* 1774 jyly Djeııms Ýatt bý mashınasyn oılap tapty, 1784 jyly ony jetildirdi. Bý mashınasynyń jumys isteýi úshin kómir ónerkásibi, metalýrgıa jetildirildi.
Shoıyn qorytý úsh esege kóbeıdi. Anglıa «Dúnıejúzilik sheberhana» atandy.
3. 2. Ónerkásiptiń damýy Anglıada jańa qalalardyń paıda bolýyna joldar men kóliktiń damýyna yqpal etti, jańa tap - ónerkásip proletarıaty dúnıege keldi.
Osylaısha, XVIII ǵasyrda Anglıada kapıtalızmniń manýfaktýralyq satysynan kapıtalısik ónerkásiptiń mashınalyq tehnıkaǵa súıengen fabrıkalyq júıesine ótý kezeńi - ónerkásip tóńkerisi kezeńi bastalady. HİH ǵasyrdyń ortasynda ónerkásip tóńkerisi parovoz dóńgelekteriniń tarsylymen aıaqtaldy. Anglıa óz fabrıkalaryn mashınanyń ár túrimen jabdyqtap qana qoımaı ony shetke de shyǵara bastady. 1826 - 1850 jyldary mashınany eksporttaý 6 esege ósti. 1826 jylǵa deıin úkimet kóptegen mashınalardy eksportaýǵa tyıym salǵan bolatyn. Anglıada tuńǵysh temirjol arqyly 1825 jyly DJ. Stefenson Stokton men Darlıgton arasynda jolaýshylar poıyzyn júrgizdi.
1830 jyly Manchesterdi Lıverpýl 100 km
1850 jyl 50 myń km
Oqýshylarǵa suraq?
3. 3. Óndiristiń jedel qarqynmen damýyna qandaı jaǵdaılar áser etti?
Ónerkásip tóńkerisi Anglıanyń áleýmettik – ekonomıkalyq ómirine ózgerister engizdi dep aıtýymyzǵa bolady:
1. óndiristi mehanıkalandyrý.
2. Anglıa damyǵan ındýstrıaly elge aınaldy (saýda derjavasy, «dúnıejúzilik sheberhana»).
3. Eńbek bólinisi (kásiptiń jańa túriniń paıda bolýy)
4.Qalalardyń, jańa ónerkásip oryndarynyń, kóliktiń damýy.
4. 1. Jumysshy qozǵalysy. kásipodaqtardy uıymdastyrý.
HİH ǵasyrdyń 30 jyldary Anglıada proletarıat (jumysshy) paıda bolyp, óz qaýymdastyqtaryn qura bastady.
London qaýymdastyq odaǵy
1836 jyly
Úlken Soltústik Odaǵy (Lıds).
Saıası kósemderi
Aǵash ustasy Ýılám Lovet,
Jýrnalıser Fergúst O, Konnor,
Djeıms O, Braıen jáne Djýlıan Garnı
HİH ǵasyrdyń 30 - 50 jyldary Anglıadaǵy proletarıattyń alǵashqy buqaralyq, saıası revolúsıalyq qozǵalysy «chartızm»degen ataýǵa ıe body. Chartızm (hartıa, qujat) aǵylshyn sózinen shyqqan, onda áleýmettik taptar men toptardyń saıası talaptary kórinis tapty.
1839 jyly Londonda Hartıanyń tabysqa jetýi úshin kúrestiń túrleri men ádisteri talqylanǵan birinshi chartısik (qujat) konvent jınaldy. Eki jol talqylandy, petısıa nemese kóterilis.
1839 jyly 6 mamyr kúni 1 mln 250 myń adam qol qoıǵan hartıa parlamentke berildi. 1839 jyly 2 tamyz kúni ereýil bolý kerek edi, biraq eshkim kelmegendikten úkimet qaýipti adamdardy jazalady.
Chartıser arasynda alaýyzdyq beleń alyp, radıkaldar tastap ketti. 1840 jyl Manchesterde ulttyq chartısik assosasıa quryldy. 1842 jyl mamyrdy 3, 3 mln adam qol qoıǵan petısıany parlament qabyldamady. 1848 jyl 10 sáýirde 5 mln adam qol qoıǵan hartıany O, Konnor parlamentke usyndy. Sonyń 3 - ýi jaramsyz dep tabylyp, qabyldanbady. Osy kúni úlken sherý boldy. O, Konnor sherýge qatysýshylardy úkimetke ashyq qarsy shyqpaýǵa shaqyrdy. Top tarady. Jumysshylardyń birinshi jeke kóterilýi bolǵan chartısik qozǵalys báseńdeı bastady. Anglıa kúrdeli áleýmettik reformalar kezeńine ótti. Chartıser kúresiniń sátsizdigine, jumysshylardyń jalpy saılaý quqyǵyna qol jetkize almaýyna olardyń basqa taptar tarapynan qoldaý tappaǵandyǵy sebep boldy.
4. 2. Kásipodaqtardy uıymdastyrý.
HİH ǵasyrdyń 50 jyldary Anglıada kásipodaqtar úlken jetistikterge jetti. Chartısik qozǵalystyń áserinen tred - ıýnıondardy(kásipodaq) kúsheıtti. Jumys berýshiler qanshama ret joıýǵa tyryssa da tred - ıýnıonshylar kúsheıip. HİH ǵasyrdyń 60 jyldary parlamentke reformalar júrgizýdi talap ete aldy. Osylaısha kásipodaqtar proletarıattyń ekonomıkalyq jáne saıası quqyǵy úshin kúres júrgizý túrine aınaldy. Jumysshylar qozǵalysy qýatty saıası kúsh bolyp esepteldi.
V. Bekitý suraqtary:
1. Aǵylshyn býrjýazıalyq revolúsıasynyń ereksheligi nede, ol óz maqsatyna jetti me?
2. HVİİİ ǵasyrda Anglıada ónerkásiptiń qaı salasy jedel damyǵan edi?
3. Nelikten lýddashyldar qozǵalysy dep ataldy?
4. Ónerkásip salalarynda bolǵan ózgerister.
5. Ónerkásip tóńkerisi qashan aıaqtaldy?
6. Chartısik qozǵalystyń jeńilý sebebi ne?
7. Tred - ıýnıondordyń yqpaly qandaı boldy?
Vİ. Baǵalaý
Vİİ. Úıge tapsyrma berý:
§ 15. HİH ǵasyrdyń birinshi jartysyndaǵy Anglıa.
Test qurý (15).
Zertteý. Ónerkásip salalaryndaǵy jetistikter.(Anglıa)
Chartısik qozǵalys. Tred - ıýnıondar. (Internet)
Kartamen jumys.
You Might Also Like
