InfoHub Logo

Qazirgi qoǵam – jańa aqparattyq tehnologıalardyń qoǵamy jáne XXI ǵasyrdyń bul aǵymy – qoǵam damýynyń jańa dárejesine jetkizdi. Aqparat almasý, qarym-qatynas ornatý, jumys izdeý, bilim alý múmkindigi jáne taǵy basqa is-áreketter shynaıy álemge qaraǵanda vırtýaldy álemde júzege asatyn boldy. Taıaqtyń eki ushy bolatyny sıaqty, áleýmettik jeliniń de paıdasy men zıany da bar.Meniń oıymsha eki jaǵynda qarastyrýǵa bolady.Biraqta,qazirgi zaman tehnolıamen damyp jatqandyqtan,paıdasy orasan zor degendi de moıyndaýmyzǵa týra keledi.

Qazirgi tańda elimizde ǵalamtor paıdalanýshylardyń sany jyl sanap artyp keledi.Osy ýaqytta “áleýmettik jeliniń jastarǵa áseri qandaı?”degen suraq oıymyzǵa birden shap ete qalady.Qazir kóptegen jastardyń ata-analary búl úrdistiń áserinen qaýiptenip otyr. Sebebi,kóbinese 10-18 jastaǵy jasóspirimder áleýmettik jelige jipsiz tańylý áserine tap bolady.Tipti 10 jastan bastap emes,kishkentaı 3-4 jastaǵy balalardy da aıtýǵa bolady.Qazirgi ata-analar balalary shyr ete qalsa boldy,qolyna telefon ustatyp jubatady.Mine,qazirgi kezde jasóspirimderdiń áleýmettik jelige,uıaly telefonǵa degen táýeldiligi.Sondaı-aq áleýmettik jeliler balalardyń psıhıkasyna keri áserin tıgizýi múmkin. Ǵalamtorda jıi otyratyn jasóspirimder oıyndar oınap,sol ishinde,ıaǵnı basqa álemde júredi. Nátıjesinde, shynaıy ómirge beıimdelý olar úshin qıynǵa soǵady. Sondaı-aq, muǵalimderdiń pikirinshe, oqýshynyń sabaq úlgeriminiń tómendeýiniń basty sebebi de osy.Ǵalamtor jelisiniń tek qana zıanynda qarastyrmaǵan jón.Paıdaly tustaryna kelsek, ol qashyqtaǵy basqa qaladaǵy, alys eldegi adamdarmen, tanystaryńyzben jedel tildesýge ońtaıly qural. Ózara pikir ǵana almasyp qoımaı, ómirindegi jańalyqtarymen, sýretterimen bólisedi.Áleýmettik jeli arqyly sońǵy jańalyqtar men oqıǵalardan árdaıym habardar bolyp otyrasyń. Jáı habardar bolyp qoımaı, sol oqıǵaǵa qatysty adamdardyń pikirlerimen de tanysýǵa múmkindik bolady.Áleýmettik jeliden túrli kóńil kóteretin mýzykalar men ánder, fılmder, sýretter, maqalalar tabasyń jáne bári tegin. Oǵan qosa, bilim beretin derekti fılmder men kitaptar, leksıalar men maqalalardy da qalaǵanyńsha taýyp oqýǵa bolady.

Qorytyndylaı kele,aıtarym kez kelgen jasóspirim óziniń kún tártibindegi áleýmettik jeliniń ákeler paıdasyn paıymdap, zıanyn zerdelep, onymen júıeli túrde aınalysý kerek.Elimizdiń bolashaǵy úshin tek bilimdi jastardy ósirý azdyq etedi, boıyna ulttyq rýhanı qundylyqtardy daryta bilgen jas býyn ókilderin tárbıelep shyǵarǵanda ǵana Qazaq eli ǵasyrlar belesinen súrinbeı ótetini haq. Elimizdiń bolashaǵy jastardyń qolynda, osy baǵytta qoǵam bolyp jas urpaqqa durys baǵyt-baǵdar berý árbir azamattyń boryshy ekenin umytpaıyq.

Asqar Móldir Rýslanqyzy

---