Imandylyq – ınabattylyq bastaýy
Imandylyq – ınabattylyq bastaýy
Uıymdastyrý kezeńi.
Oqýshylardy sabaqtyń taqyryby, onyń maqsat - mindetteri jáne negizgi ádisterimen tanystyrý.
İ. Kirispe: Psıhologıalyq daıyndyq. Balalar, búgingi tárbıe sabaǵymyzdy bastamas buryn «Adamdyqtyń belgisi, ıilip sálem bergeni» demekshi, «Sálemetsizder me?» dep amandasyp alaıyq. Tárbıeshi: Balalar, bilesińder me, tańerteń turyp, kózimizdi ashyp, terezege qarasaq aldymen araılap atqan tańdy, kúnniń nuryn kóremiz. Búgin kóńil - kúıimiz osy kún sıaqty keremet. Búgingi sabaǵymyz da, taqyrybymyz da erekshe. Balalar, sabaqqa jaqsy kóńil - kúımen keldik pe? Oqýshylar jaýap beredi. Búgingi taqyrybymyz da erekshe, ıaǵnı «Imandylyq – ınabattylyq bastaýy» dep atalady.
Taqyrypqa saı oı - qozǵaýǵa oqýshylarǵa birneshe suraqtar qoıylady.
1. Imandylyq degen ne?
2. Imandylyqqa qandaı qasıetterdi jatqyzýǵa bolady?
3. Adamnyń asyl qasıetterin atańyz.
Oqýshylardyń oıyn ári qaraı ózim tolyqtyramyn. Adamnyń ımandy bolýy – onyń joǵary qasıeti. Onyń negizgi belgileri - ózi úshin emes, el, qoǵam úshin ómir súrý, ýádede turý, jaqynyńa qol ushyn sozý, barlyq ýaqyt jaqsylyq jasaý, ata - anańa kómektesý, árbir iste jaýapty bolý. Uly Abaıdyń «Óziń úshin eńbek qylsań, ózi úshin ottaǵan haıýannyń biri bolasyń» degen sózi bar. «Dosyńa dostyq qaryz is, dosyńa adal bol». Aqyldy, meıirimdi adam, ózgeniń jaqsylyǵyn baǵalaǵysh keledi. Arly Adam - ardaqty adam. Arymyz taza bolsa, ótkenimiz de taza. «Ótiriktiń balyn jalap tiri júrgenshe, shyndyqtyń ýyn iship ólgen artyq» degen Baýyrjan Momyshuly.
Iman sózi «senim» degen uǵymdy bildiredi. Imandylyq adamgershiliktiń bıik maqsattaryn minsiz atqarýǵa úndeıdi. Halyq adamgershiligi joǵary kisini «ımandy» dep qurmetteıdi. Adamgershiligi joq adamdy «ımansyz» dep jek kóredi. Balalar, qazaqta mynandaı tilek bar. Qyzdarǵa ıbaly, ınabatty bolsyn, uldarǵa ımandy, júrekti bolsyn, qaıyrymdy bolsyn.
Oı - qozǵaý.
- Balalar, sender qandaı kezde jaqsy sózdi qoldanasyńdar?
- Bir - birińe qandaı jaqsy sóz aıtasyńdar?
- Jaman, dóreki sóz estigende qandaı sezimde bolasyńdar?
Oqýshylar jaýap beredi.
Negizgi bólim. Toptyq oıyn.
1 – tapsyrma. Adamda asyl qasıettermen qatar jaǵymsyz qasıetter de bolady. Adamnyń ártúrli áreketterine baılanysty jazylǵan sózderdi oqýshylar «adamnyń asyl qasıetteri» jáne «adamnyń jaǵymsyz qasıetteri» dep taqtaǵa toptastyrady. Olar ımandylyq, adaldyq, ádildik, ádeptilik, izettilik, jalqaýlyq, ózimshildik, kúnshildik, sarańdyq, qorqaqtyq, menmendik, qatygezdik, ashý, yzaqorlyq, ınabattylyq, qarapaıymdylyq, sypaıylyq, jaýapkershilik.
2 - tapsyrma. Uly Abaıdyń «Bes nárseden qashyq bol, Bes nársege asyq bol, Adam bolam deseńiz» degen óleń joldaryn qalaı túsinesińder? Ol qandaı qasıetter?
1 - topqa neden jırený kerek. (ósek, ótirik, maqtanshaq, erinshek, beker, mal, shashpaq)
2 - topqa neni úırený kerek. (Talap, eńbek, tereń oı, qanaǵat, rahym)
Tárbıeshi: Biz aıtyp jatyrǵan ımandylyq osy qaısysyna jatady?
Oqýshylar jaýap beredi.
3 - tapsyrma. Seniń boıyńda qandaı qasıetter bar? Oqýshylar óz boıyndaǵy qasıetterdi aıta bastaıdy.
4 - tapsyrma. Adamgershilikti, mádenıetti bolý úshin ne isteýimiz kerek?
2 - toptaǵy oqýshylar kezek - kezek jaýap beredi. Tamaq iship bolǵan soń «rahmet» aıtý kerek. Baıqaýsyzda bireýdi qaǵyp ketseń, «keshirińiz» deý kerek. Bireý sennen jón surasa, sen oǵan sypaıy, durys jaýap berýiń kerek. Adamdardyń ortasynda otyrǵandy tynyshtyq saqtaı bilýdi úıren. Názik, bıazy únmen sóıleýge daǵdylan dep oqýshylar jaýap beredi. Avtobýsta, qoǵamdyq orynda egde kisilerdi kórgende ne isteısiń? Úlken adamdarmen qalaı sóılesý kerek? degen sıaqty suraqtar qoıylady. Oqýshylar jaýap beredi.
Qorytyndy: Oıyn - jattyǵý.
Joǵaryda aıtylǵan oıdy bekite túsý maqsatynda «Dosyńa jaqsy sóz arna» atty oıyn uıymdastyralady. Oqýshylarǵa túrli gúldiń, júreksheniń, kóbelektiń sýreti taratylyp beriledi. Olar onyń ekinshi betine qatar otyrǵan dosyna qýantatyn sóz jazyp, jarıa etedi jáne syıǵa tartady. Oıyn sońynda balalar óz kóńil-kúılerin jetkizedi.
Tárbıeshi: Adamgershilik, ımandylyq pen ınabattylyq týraly maǵlumat aldyq. Eger sen bala kúnińnen ádepti, ımandy, júregi meıirimge toly bala bolyp ósseń, eseıe kele ata - anańnyń, óz Otanyńnyń maqtanyshy bolasyń. Jaqsylyqqa jaqsylyq - ár kisiniń isi, jamandyqqa jaqsylyq – er kisiniń isi deı otyryp, bir - birińizge degen yqylas sezimderińiz, esh ýaqytta joıylmasyn dep búgingi sabaǵymyzdy aıaqtaımyz.
Sabaqtyń aıaqtalǵanyn habarlaý.
Qaskeleń qalasy oblystyq zerde buzylystary bar
balalarǵa arnalǵan mektep - ınternaty tárbıeshisi
Ismaılova Jadra Mýratovna
Uıymdastyrý kezeńi.
Oqýshylardy sabaqtyń taqyryby, onyń maqsat - mindetteri jáne negizgi ádisterimen tanystyrý.
İ. Kirispe: Psıhologıalyq daıyndyq. Balalar, búgingi tárbıe sabaǵymyzdy bastamas buryn «Adamdyqtyń belgisi, ıilip sálem bergeni» demekshi, «Sálemetsizder me?» dep amandasyp alaıyq. Tárbıeshi: Balalar, bilesińder me, tańerteń turyp, kózimizdi ashyp, terezege qarasaq aldymen araılap atqan tańdy, kúnniń nuryn kóremiz. Búgin kóńil - kúıimiz osy kún sıaqty keremet. Búgingi sabaǵymyz da, taqyrybymyz da erekshe. Balalar, sabaqqa jaqsy kóńil - kúımen keldik pe? Oqýshylar jaýap beredi. Búgingi taqyrybymyz da erekshe, ıaǵnı «Imandylyq – ınabattylyq bastaýy» dep atalady.
Taqyrypqa saı oı - qozǵaýǵa oqýshylarǵa birneshe suraqtar qoıylady.
1. Imandylyq degen ne?
2. Imandylyqqa qandaı qasıetterdi jatqyzýǵa bolady?
3. Adamnyń asyl qasıetterin atańyz.
Oqýshylardyń oıyn ári qaraı ózim tolyqtyramyn. Adamnyń ımandy bolýy – onyń joǵary qasıeti. Onyń negizgi belgileri - ózi úshin emes, el, qoǵam úshin ómir súrý, ýádede turý, jaqynyńa qol ushyn sozý, barlyq ýaqyt jaqsylyq jasaý, ata - anańa kómektesý, árbir iste jaýapty bolý. Uly Abaıdyń «Óziń úshin eńbek qylsań, ózi úshin ottaǵan haıýannyń biri bolasyń» degen sózi bar. «Dosyńa dostyq qaryz is, dosyńa adal bol». Aqyldy, meıirimdi adam, ózgeniń jaqsylyǵyn baǵalaǵysh keledi. Arly Adam - ardaqty adam. Arymyz taza bolsa, ótkenimiz de taza. «Ótiriktiń balyn jalap tiri júrgenshe, shyndyqtyń ýyn iship ólgen artyq» degen Baýyrjan Momyshuly.
Iman sózi «senim» degen uǵymdy bildiredi. Imandylyq adamgershiliktiń bıik maqsattaryn minsiz atqarýǵa úndeıdi. Halyq adamgershiligi joǵary kisini «ımandy» dep qurmetteıdi. Adamgershiligi joq adamdy «ımansyz» dep jek kóredi. Balalar, qazaqta mynandaı tilek bar. Qyzdarǵa ıbaly, ınabatty bolsyn, uldarǵa ımandy, júrekti bolsyn, qaıyrymdy bolsyn.
Oı - qozǵaý.
- Balalar, sender qandaı kezde jaqsy sózdi qoldanasyńdar?
- Bir - birińe qandaı jaqsy sóz aıtasyńdar?
- Jaman, dóreki sóz estigende qandaı sezimde bolasyńdar?
Oqýshylar jaýap beredi.
Negizgi bólim. Toptyq oıyn.
1 – tapsyrma. Adamda asyl qasıettermen qatar jaǵymsyz qasıetter de bolady. Adamnyń ártúrli áreketterine baılanysty jazylǵan sózderdi oqýshylar «adamnyń asyl qasıetteri» jáne «adamnyń jaǵymsyz qasıetteri» dep taqtaǵa toptastyrady. Olar ımandylyq, adaldyq, ádildik, ádeptilik, izettilik, jalqaýlyq, ózimshildik, kúnshildik, sarańdyq, qorqaqtyq, menmendik, qatygezdik, ashý, yzaqorlyq, ınabattylyq, qarapaıymdylyq, sypaıylyq, jaýapkershilik.
2 - tapsyrma. Uly Abaıdyń «Bes nárseden qashyq bol, Bes nársege asyq bol, Adam bolam deseńiz» degen óleń joldaryn qalaı túsinesińder? Ol qandaı qasıetter?
1 - topqa neden jırený kerek. (ósek, ótirik, maqtanshaq, erinshek, beker, mal, shashpaq)
2 - topqa neni úırený kerek. (Talap, eńbek, tereń oı, qanaǵat, rahym)
Tárbıeshi: Biz aıtyp jatyrǵan ımandylyq osy qaısysyna jatady?
Oqýshylar jaýap beredi.
3 - tapsyrma. Seniń boıyńda qandaı qasıetter bar? Oqýshylar óz boıyndaǵy qasıetterdi aıta bastaıdy.
4 - tapsyrma. Adamgershilikti, mádenıetti bolý úshin ne isteýimiz kerek?
2 - toptaǵy oqýshylar kezek - kezek jaýap beredi. Tamaq iship bolǵan soń «rahmet» aıtý kerek. Baıqaýsyzda bireýdi qaǵyp ketseń, «keshirińiz» deý kerek. Bireý sennen jón surasa, sen oǵan sypaıy, durys jaýap berýiń kerek. Adamdardyń ortasynda otyrǵandy tynyshtyq saqtaı bilýdi úıren. Názik, bıazy únmen sóıleýge daǵdylan dep oqýshylar jaýap beredi. Avtobýsta, qoǵamdyq orynda egde kisilerdi kórgende ne isteısiń? Úlken adamdarmen qalaı sóılesý kerek? degen sıaqty suraqtar qoıylady. Oqýshylar jaýap beredi.
Qorytyndy: Oıyn - jattyǵý.
Joǵaryda aıtylǵan oıdy bekite túsý maqsatynda «Dosyńa jaqsy sóz arna» atty oıyn uıymdastyralady. Oqýshylarǵa túrli gúldiń, júreksheniń, kóbelektiń sýreti taratylyp beriledi. Olar onyń ekinshi betine qatar otyrǵan dosyna qýantatyn sóz jazyp, jarıa etedi jáne syıǵa tartady. Oıyn sońynda balalar óz kóńil-kúılerin jetkizedi.
Tárbıeshi: Adamgershilik, ımandylyq pen ınabattylyq týraly maǵlumat aldyq. Eger sen bala kúnińnen ádepti, ımandy, júregi meıirimge toly bala bolyp ósseń, eseıe kele ata - anańnyń, óz Otanyńnyń maqtanyshy bolasyń. Jaqsylyqqa jaqsylyq - ár kisiniń isi, jamandyqqa jaqsylyq – er kisiniń isi deı otyryp, bir - birińizge degen yqylas sezimderińiz, esh ýaqytta joıylmasyn dep búgingi sabaǵymyzdy aıaqtaımyz.
Sabaqtyń aıaqtalǵanyn habarlaý.
Qaskeleń qalasy oblystyq zerde buzylystary bar
balalarǵa arnalǵan mektep - ınternaty tárbıeshisi
Ismaılova Jadra Mýratovna
You Might Also Like
-
Ybyraı Altynsarınniń «Áke men bala» áńgimesi týraly
