InfoHub Logo

Qaraǵandy oblysy,
"Sátbaev qalasyndaǵy №3 orta mektebi" KMM
Informatıka pániniń muǵalimi Magzýmova Dıana Saılaýbekovna

Taqyryp: Informatıka áleminde

Tyńdańyzdar, tyńdańyzdar, qatysyp otyrǵan barlyq oqýshylardy bizben birge ınformatıka eline saıahatqa shyǵýǵa shaqyramyz.
Ózderińizben birge tez oılaý, tapqyrlyq, eptilik, shapshańdyq qasıetterińizdi ala júrýlerińizdi eskertemiz.
Sálem berdik, qurmetti ustazdar men qatysýshylar, oqýshylar! Sizdermen birlese otyryp, “Informatıka áleminde...” atty saıysymyzdy bastaýǵa ruqsat etińizder.

Maqsaty:
Oqýshylardyń zerektik qabiletin damytyp oı órisin keńeıtý, bilimge degen qushtarlyǵyn arttyrý, ozyq oıly, bilimdi oqýshyny anyqtaý.
Oqýshylardyń dúnıetanymyn, bilimge qyzyǵýshylyǵyn jáne oılaý qabiletterin damytý.
Saıysymyzdy bastamas buryn eki toptan bir oqýshylar shyǵyp ózderiniń ınformatıka sabaǵyna, kompúterge degen qyzyǵýshylyǵyn aqıyq aqyn M. Maqataevtyń «Poezıa», «Men ǵashyqpyn» atty óleńderin kompútermen baılanystyryp shyǵarǵan, sony tyńdap kórelik.

1 - oqýshy:
M. Maqataev «Poezıasynan»
Kompúter
Menimen egiz be ediń,
Sen meni sezesiń be, nege izdedim?
Informatıka kabınetinen seni izdedim,
Mýltımedıadan, fızıkadan seni izdedim.

Seni izdedim ustazdardan,
Mektepterden, kabınetten, partalardan,
Dúkenderden, fabrıkadan, zaýyttardan,
Seni izdedim joǵalǵan zamandardan.

Seni izdedim ınternetten, agentterden,
E – mail-dan izdedim, poshtalardan,
Seni izdedim
İzdeımin shydam bar ma?
Seni maǵan egiz ǵyp jaratqan ba?

2 - oqýshy:
«Kompúterge ǵashyqpyn»

Men aqymaq kompúterge ǵashyqpyn,
Úıden shyqsam mekteptegi kompúterge asyqpyn
Kúni - túni kóz aldymnan ketpes beıne,
Sezimimniń tolqyndaryn tasyttym

Men ǵashyqpyn, kompúterge shyn ǵashyqpyn
Sezimimdi bildire almaı jasyqtym.
Oǵan qaraı bet alǵan diril qaǵyp,
Mahabbattyń shyńdarynan asyppyn

«Batyldyq - balalyq shaqta shyńdalady» desek balanyń bar tárbıe quralynyń biri – oıyn ekendigi belgili. Aldymen oıynǵa shyǵatyn oqýshylarymen tanysa keteıik. Bul oıynǵa 2 top katysady. Olar eki topqa bólingen.
«Monıtor», «Prosesor»
Mine oqýshylar eki topqa bólindi, endi ár top óz ornyna jaıǵasýyn suraımyz.

Oqýshynyń jetken jetistigi ustaz úshin, mektep úshin úlken qýanysh, myna jınalǵan qaýym sizderdiń egemen elimizdiń tiregi, tutqasy bolýlaryńdy qalaıdy.
Baq pen bap synalar bul jarysqa qatysyp otyrǵan oqýshylar sát sapar tileı otyryp, shyńdarǵa bıik qonǵaısyń demekpiz.

Saıysymyzdyń kezeńderimen tanystyryp óteıik.
Saıysymyz 7 kezeńnen turady.
1 - kezeń: “Iá ne joq”
2 - kezeń:: “Intellektýaldy dýel”
3 - kezeń: “Sergitý”
4 - kezeń: “Aqparatty óńdeý”
5 - kezeń: “Oı tolǵaý”
6 - kezeń: “Aqparatty sáıkestendirý”
7 - kezeń: “Vengr sózjumbaǵy”

Saıysymyzdyń 1-shi kezeńin oryndaýǵa eki topta daıyn bolsa, bastaımyz.

1 kezeń «Ia ne joq».
TÝR erejesi: Ár komandaǵa 6 suraqtan qoıylady. Suraqqa “ıá” ne “joq” dep jaýap berý kerek. Ár durys jaýapqa kartochka beriledi.
1 suraq. “ İNFORMATION” latyn sózi málimet degendi bildiredi me?
2 suraq. Aqparat tasýshy – sıgnal bolyp tabyla ma?
3 suraq. Mátin, radıo arqyly habar, arıfmetıkalyq mysal grafıkalyq aqparatqa jata ma?
4 suraq. Júıelik baǵdarlamalardyń negizgi bolyp ınterfeıs tabyla ma?
5 suraq. 1642 jyly alǵash qosý mashınasyn fransýz matematıgi Blez Paskal oılap tapty ma?
6 suraq. ENIAC – tyń (İ EEM) salmaǵy 1 t boldy ma?
7 suraq. Monıtor betindegi túrli tústi núkteler pıkselder dep atala ma?
8 suraq. Pernetaqtanyń regıstrin aǵylshyn alfavıtinen orys alfavıtine aýystyrý: Alt+Ctrl ma?
9 suraq.
Sýrette kórsetilgen skanerde kez kelgen keskindi skanerlegennen
keıin grafıkalyq baǵdarlamalarda óńdeýge bola ma?
10 suraq.
Sýrette kórsetilgen qatqyl dısk basqasha vınchester dep atala ma?
11 suraq.
Sýrette kórsetilgen qapshyq nemese býmada birdeı atpen, biraq ár túrli ýaqytta saqtalǵan faıl (qujat) saqtaýǵa bola ma?
12 suraq. Pernetaqtada abzastan jazý pernesi Sars Lock bolyp tabyla ma?

2 kezeń. “Intellektýaldy dýel”
Bul kezeńde 4 uıashyq beriledi. Ár uıashyqta 1 - 1 suraq tańdaıdy. Durys jaýap kartochkamen baǵalanady.
1 suraq. Belgili bir sandy órnekteý úshin lotos gúliniń úsh taly, búktelgen eki
pálma japyraǵy, bes doǵa, eki syryq beınelengen. Bul pozısıalyq
emes sanaq júıesindegi qandaı san? (3252)

2 suraq. Amerıkan ǵalymy Djon fon Neıman prınsıpi boıynsha EEM arıfmetıkalyq esepteýlerdi myna sanaý júıesinde oryndaıdy, ıaǵnı kez kelgen málimet “0” jáne “1”- ge sáıkes sıgnaldardyń 2 túrli tizbegimen qoldanylady. Bul qandaı pozısıalyq sanaý júıesi? (ekilik sanaý júıesi)

3 suraq. Yqtımaldyq logıkada alynǵan nátıjeniń dáldigi jasalynǵan tájirıbeler sanyna táýeldi. Tıyndy laqtyrǵanda “eltańba” nemese “jazý” jaǵynyń túsý yqtımaldyǵy nege teń? Tıyndy laqtyrý sany arqan saıyn osy yqtımaldyq naqtylana túsedi. (1/2)

4 suraq. Rımdik sanaý júıesiniń negizine 1 sany úshin İ belgisi (bir saýsaq), 5 sany úshin V (ashylǵan alaqan) belgisi, 10 sany úshin H ( aıqasqan alaqandar) belgisi, al 100, 500 jáne 1000 sandaryn órnekteý úshin sáıkes latyn sózderiniń qandaı alǵashqy áripteri qoldanylady. (100 500 1000
S D M )

3 - kezeń “Sergitý”
Bul kezeńde ár topqa 3 logıkalyq suraqtar qoıylady. Durys jaýap kartochkamen baǵalanady.
1 suraq. Avtobýsta 4 jolaýshy bar. 1 aıaldamadan 2 jolaýshy mindi, 2-shi aıaldamadan 1-eýi túsip 3-eýi mindi, kelesi aıaldamadan 4-eýi minip 2-eýi tústi, kelesiden 3-eýi minip 1-eýi tústi, sonan soń 5-eýi túsip, 4-eýi mindi. Avtobýs neshe aıaldama júrdi? (5 aıaldama)
2 suraq. Ártis Sultannyń moınyna onyń áıeli Maıra, eki eresek qyzdary – Aıman men Sholpan jáne úsh kishkentaı uldary Aldıar, Madıar jáne Shadıar otyrady. Sırk ártisiniń moınynda qansha adam otyr? (6 adam)
3 suraq. Murattyń on qoıy bar. Toǵyzynan basqasy ólip qaldy. Qansha qoıy qaldy? (9 qoı)
4 suraq. Ádette aı 30 nemese 31 sandarymen aıaqtalady. Qaı aıda 28 sany bar? (Barlyq aıda)
5 suraq. Qoldarynda on saýsaq bar? 10 qolda qansha saýsaq bar? (100 saýsaq)
6 suraq. Taıaqty 12 bólikke bólý úshin, neshe ret kesý kerek? (11 ret kesý kerek)

4 kezeń: “Aqparatty óńdeý”
Aqparatty maqal – máteldermen sáıkestendirip óńdeıdi.
1 maqal. Jigitti kompúterińe qarap, baǵala (Jigitti dosyńa qarap, baǵala)
2 maqal. Baıt bıtten quralady (Teńge tıynnan quralady )
3 maqal. Vırýstan qoryqqan, Internetke shyqpas (Shegirtkeden qoryqqan,
egin ekpes)
4 maqal. Kompúterdiń jumysy, ıesine málim (Attyń syry, ıesine málim)
5 maqal. Veb dızaınshynyń óz erki, saıtty qalaı jasasa da (Qazanshynyń óz erki, qulaǵyn qaıdan shyǵarsa da )
6 maqal. Bilmeseń, “anyqtamadan” sura (Bilmeseń, bilgennen sura)
7 maqal. Bir ıadroly prosesor jaqsy, al eki ıadroly prosesor odan da jaqsy
(Bir aqyldan, eki aqyl artyq )
8 maqal. Antıvırýsy kúshtini - Vırýs ala almaıdy.(Dosy kúshtini – jaý
almaıdy)
9 maqal. Kúlseń eskirgen kompúterge kúl ( Kúlseń kárige kúl)
10 maqal. Kompúterde eki kolonka, daýysy jer jarady (Aıdaǵany bes eshki,
ysqyryǵy jer jarar)

5 kezeń. «Oıtolǵaý»
Bul kezeńde eki toptyń kóshbasshylary «kompúter paıdaly ma, álde zıandy ma?» taqyrybynda oılaryn aıtady.

6 - kezeń “Aqparatty sáıkestendirý”
Bul kezeńde ınformatıka páninen suraqtar beriledi, sonyń sáıkestikterin tabýlary qajet.
1 suraq. Adamdardy ózińe baǵyndyratyn áljýaz (Informatıka kabıneti)
2 suraq. Bar qurylǵyny basqaratyn, keýdesin kerip qasqaıatyn mı (Júıelik blok)
3 suraq. Ózinen zıandy sáýle shashatyn, adam kózin qurtatyn jalmaýyz (Monıtor)
4 suraq. Saýsaqtardy bıletetin, ekranǵa mátindi syı etetin, joq dep múlde aıta almaıtyn, ıa - ni qoldap qaıtalaıtyn (Pernetaqta)
5 suraq. Perneden jasqanatyn, adam kómegimen basqarylatyn qorqaq kompúterdiń kenje balasy (Tyshqan)
6 suraq. Tyshqannyń eń jaqyn týysy (Djoıstık)
7 suraq. Prınterden asyp túsetin meshkeı (Skaner)
8 suraq. Pernetaqtanyń balalary (Perneler)

7 kezeń. «Vengr sózjumbaǵy»
Oıynymyzdyń sheshýshi sáti, jeńimpaz topty anyqtap, marapattaý.
Ómirge ózek bolǵan naqty ǵylym,
Halqymnyń júregine shashty nuryn.
Keledi tárbıelep erkin eldiń
Erteńgi alǵyr qyzyn, tapqyr ulyn.

Búgingi kórip tamashalaǵan “ Informatıka áleminde” saıysy óz máresine jetti.
Zeıin qoıyp tyńdaǵandaryńyz úshin alǵysymyz sheksiz!!!