InfoHub Logo

Natasha taǵy da Saıahat avtobeketine bet aldy.

Sergeı, óziniń súıikti Sergeıi, Serógasy búgin kelýi tıis. Ol sózsiz súıiktisine oralady. Ony Almatyǵa baryp kútip almasa renjip qalar, ókpelep qalar. Sizder bilmeısizder ǵoı, ol bala sıaqty bolmashy dúnıege burtıa qalady. Onyń janyn dál Natashadaı eshkim túsingen emes, túsine de almaıdy.

Natasha Sergeıin Saıahattan kútip alyp qýantqysy keledi. Óziniń qalaı saǵynǵanyn aıtpaq. Osy ýaqytqa deıin kórgen qorlyǵyn áńgimelemek.

— Ah, Seróga, Seróga. Máskeýge senimen birge ketsemshi. Seniń munshalyq keshigerińdi bilgende, tozaqqa bolsyn ózińe erip barar edim.

Seróga jigittiń tóresi bolatyn. Onyń Natashany erkeletkeni de keremet qoı, shirkin! Ol «mysyǵym, mysyǵym» dep ǵashyǵynyń súıir murnyn qysyp-qysyp qoıatyn-dy. Keıde «Sen qyzyl kóılek kıseń, qyzǵaldaqqa uqsap ketesiń» deıtin. Ol-ol ma,«Seniń shıedeı erinderińdi súıe bergim keledi» deýshi edi.

Natasha jolǵa shyqpas buryn qyzyl kóılegin izdegen bolatyn. Qaıda qalǵany belgisiz, qyzyl kóılek ushty-kúıli joǵalypty. Amal joqtyqtan qolyna ilingen kıimdi kıe saldy. Artynsha ernin boıamaq bolyp aınaǵa qarap edi, shoshyp ketti. Kishkene ǵana qol aınanyń ar jaǵynda on segizdegi qyz emes, alpysqa kelgen kempir tur.

Natashanyń aıaǵynan ál ketip, basy aınalyp qulap bara jatty. Abyroı bolǵanda, qabyrǵaǵa súıenip qaldy. Áıtpese jerge dúrs ete túser edi.

Álden ýaqyttan soń Natasha óz-ózine kele bastady. Denesi sonda da dir-dir etedi.

— Maǵan ne bolǵan? Men shynymen qartaıyp ketkenmin be? Myna túrimdi Seróga kórse, bezip ketedi ǵoı menen... Bezip ketedi.

Qos qolymen shashyn julyp eńirep qoıa berdi.

— Qudaıym-aı, ne jazdym men saǵan? Jazyǵym ne? Serógany úmitimdi úzbeı kútkenim úshin osylaı jazalaǵanyń ba? Endigi ómirim ne bolady? Seniń aldyńda qandaı kúnám bar edi? Aıtshy. Ne bolsa da aıtyp óltirshi...

Natasha sút pisirim ýaqyt eńkildep jylap aldy da, ornynan turdy. Sosyn asyqpaı beti-qolyn jýdy. Qaıtadan aınaǵa qaraýǵa dáti jetpeı, qolyndaǵy dalapty aýzyna tıgizdi de, ernin jymqyrdy. Sergeıi qushyrlana súıetin erni kezerip ketken be, qalaı ózi?!

Mine, Sergeıdi Máskeýge attandyrǵan Qulja kúrejoly. «Bir aıdan soń kelem» degen Seróga áli joq. Nege munsha keshikti? Nege? Ol bulaı keshikpeýge tıis edi ǵoı.

Áne, anaý emen aǵashtyń túbinde Natasha Sergeımen tuńǵysh ret súıisken. Eh, qaıran kúnder! Ǵashyǵy Natashany osy aǵashtyń túbinde uzaq-uzaq aımalaıtyn, erkeletetin. Al Natasha bolsa, ana bir sákide Serógany aldyna jatqyzyp alyp, shashynan sıpap otyratyn. Kúni keshe ǵana bolǵan sıaqty. Saıran salǵan sol kúnder zymyrap ótti de ketti...

Natasha shıqyldap kelip, entige toqtaǵan avtobýsqa mindi. Avtobýstyń ishi kúńgirt tartyp ketken sekildi. Kúńirengen bir kúı oınap jatyr. Osy, osy qara adamdardyń kúıi de, áni de qaıǵyly bolatyny nesi eken?.. Bularda nege qýanyshty ánder joq?.. Áıteýir, zarlaıdy da jatady. Onsyz da jetisip júrgen joqpyn. Qoldan kelmeıdi-aý, áıtpese ana mýzykanyń únin óshirer edi. Seróga kelsinshi, muny da aıtam. Ol orystyń áýezdi ánin qoıǵyzady. Sózsiz sóıtedi.

Bálkim, Sergeıi qazir Saıahat avtobeketine kelip alǵan shyǵar, á?! Qolynda bir qushaq gúli bar ol Natashany taǵatsyzdana kútip otyrǵan bolar.

Seróganyń Natashaǵa gúl syılamaǵan kúnderi sırek. Ol kún qurǵatpaı syılyq jasaıtyn. Talǵamy da keremet edi ǵoı! Ol syılaǵan gúlder qandaı ádemi edi!

Men bilsem, qazir Seróga qushaǵyn gúlge toltyryp Saıahatta tur. Natasha júgirip baryp, onyń keýdesine qulaıdy. Sózsiz sóıtedi. Myna avtobýs shirkinniń shaban attaı júrmeı qoıǵanyn qarashy. Baıaǵyda Sergeı ekeýi qalaǵa áp-sátte jetýshi edi ǵoı. Sergeıdiń áńgimesi bárin, bárin umyttyryp jiberetin. Aınalasynda kim bar, olar ne aıtyp otyr, olar ne oılaıdy, muny qyzyqtyrmaıtyn. O, ol kezde kúmbirlegen mynandaı mýzyka oınamaýshy edi. Eldiń bári bir tilde sóıleıtin, bir tilde án aıtatyn. Aınalasyndaǵy adamdar ne aıtyp jatqanyn túsinetin, biletin. Ózine jaqpaıtyn, unamaıtyn sóz estise, shap ete túsetin. Eshkim de muny syrtqa teppeıtin-di. Osy avtobýsta ózi bı, ózi qoja edi. Ol Sergeı barda baqytty edi ǵoı, baqytty edi!..

Natasha terezeden túsken kúnniń sáýlesin perdemen kólegeılep otyrǵan jigitke kózi túskeni sol edi, júregi dir etti. Qudaı ońdady degen osy... Mynaý meniń Serógam ǵoı! Dál ózi! Ol maǵan nege qaramaıdy? Joq álde kórmeı tur ma? Natasha álgi jigitke qaraı umtylyp baryp toqtaı qaldy. Sergeı emes. Dene turpaty, syrtqy pishini Sergeıine uqsaǵanymen, múldem basqa jigit eken. Jan dúnıesi taǵy da qulazyp sala berdi.

Eski kúnder tizbektelip kóz aldynan ótip jatyr.

Natasha mektepti bitirgen jyly Sergeımen osy avtobýsta tanysty. Keshkisin Almatydan qaıtqan beti bolatyn. Saıahat avtobeketinde munshalyq adam kóp bolar ma?! Almatydan Esik qalasyna qatynaıtyn eki avtobýsqa syımaı qaldy. Qudaı ońdap, úshinshisine aıaq ilindirdi. Qaraqurym halyq avtobýsqa lap qoıǵan kezde bul da elden qalmaı alǵa umtylǵan edi. Muny bir jigit qoltyǵynan demep jiberdi. Eger ol bolmaǵanda eldiń tabanyna taptalyp qalar edi. Iintiresken adamdardyń arasynda qysylyp áreń turǵan Natashanyń qulaǵynyń túbinen bireý sybyrlady.

— Sulý qyz qaıda barady eken?

Natasha jalt qarady. Manaǵy qoltyǵynan demep jibergen jigit. Jıren shashty, kók kózdi, qyr muryndy jigittiń qabaǵynyń astynda kishkene ǵana tyrtyǵy bar kórinedi. «Qabaqtaǵy tyrtyǵy bolmasa, symbatynda min joq eken» dep oılady Natasha.

— Tabaksovhozǵa baramyn.

Natashanyń úni sańq ete tústi.

— Aqyryn sóıleńiz. Men de Tabaksovhozǵa baramyn.

Jigittiń lebi sonshalyq ystyq bolar ma edi! Natashanyń beti uıalǵannan qyp-qyzyl bolyp qyzaryp ketti. Baǵanadan beri qalaı baıqamaǵan, qoıannyń kójegindeı bolyp bul álgi jigittiń baýyryna kirip alypty.

— Ivanov Sergeı Sergeevıchpin. Jaı ǵana Seróga dep ataı berińiz.

— Vasıleva Natalá Aleksandrovna.

— Natasha desem bola ma?

— Árıne...

Ekeýi de jymıdy.

Natasha dál sol kúni bul ómirge tek Seróga úshin kelgenin ishteı túısinip edi. Kóre salyp ǵashyq bolyp qalǵanyna tańǵaldy. Seróga sol joly Natashany úıine deıin shyǵaryp saldy.

Seróga búgin aman-esen kelse boldy, endi ony eshqaıda jibermeımin. Eshqaıda. Eger taǵy jolǵa qamdanar bolsa, «meni de ózińmen ala ket» deımin. Meıli, Máskeýge barsa da odan bir eli qalmaımyn. Natashaǵa myna quryp ketkir Almatynyń quny kók tıyn! Munyń jumaǵy Sergeıdiń qasynda. Ol jerdiń qaı qıyryna ketse de, bul sonda barady. Osydan dıplomyn ákelsinshi...

Avtobýs Saıahat avtobeketine kelip toqtady. Natasha ylǵı da Sergeıdi alyp órik aǵashynyń túbinde kútetin. Eger Sergeı erte kelse, ol da ǵashyǵyn osy jerde tosýshy edi.

Súıikti Serógasy kelmepti. Áli kún erte ǵoı. Búgin, búgin kesh batqansha kelip qalar...

***

Kún uıasyna batyp barady. Sergeı taǵy da oralmady. Onyń shynymen Natashany umytqany ma? Joq álde basqa bireýdi súıip qaldy ma? Natashadan da ádemi bir qyz kezikken shyǵar. Bu dúnıede bári de múmkin ǵoı. Eger basqa bireýi bolmasa, Sergeı zaryqtyrmaı kelýi kerek edi. Joq, Sergeı Natashadan basqa eshkimdi súıe almaıdy. Ol Natashanyń aq adal mahabbatyn laılamaıdy. Ol túptiń túbinde Natashaǵa oralady. Natashanyń maýqyn basady. Qazirgi aýyr kúnderdiń bári umytylady. Natasha men Sergeı shańyraq kóteredi. Balaly bolady.

Sergeıdiń armany da asqaq edi ǵoı.

«Natasha, men dıplomymdy ákelgen soń, ekeýmiz úılenemiz. Sosyn sen shekesi torsyqtaı ul týasyń. Ol uldyń atyn Sergeı dep qoıamyz. Biz ony «kishi Seróga» dep ataıtyn bolamyz. Óziń oılashy, Sergeev Sergeı Sergeevıch, keremet emes pe?

Natasha kúlip jiberdi.

«Aı, aqymaǵym-aı, sen aldymen zaryqtyrmaı kelshi. Sosyn qansha bala týyp ber deseń de, men maqulmyn».

— Sasymaı, kishkene aryraq turshy!

Avtobýstaǵy bir kelinshek Natashany ıterip jiberdi.

— Óziń ary tur!

Natasha bar kúshimen kelinshekti nuqyp qaldy. Kelinshek Natashadan áldileý eken. Onyń nuqyǵanyn masa shaqqan qurly kórmedi.

Yzaǵa býlyqqan Natasha «dýra» dedi. Kelinshek te qarap qalǵan joq, aýzyna túsken uıatty sózdi kóldeneńdete saldy.

Natasha buryn mundaı betimen ketkenderdi biraýyz sózben jýasytýshy edi. Bu qara adamdar ne bolyp barady?.. Baıaǵyda jasqanshaqtap turmaýshy ma edi?! Shynyn aıtý qajet, Natasha qara adamdardy unatpaıdy. Nege ekenin qaıdam, olardy ıttiń etinen jek kóredi. Sergeı de sondaı bolatyn. Ol bulardy «qazaq» dep ataýǵa qarsy edi. «Biz kazakpyz, bular ol atty ıemdenýge
laıyq emes, bular — qara adamdar» dep kúletin. Sol kúnnen bastap Natasha da jergilikti halyqty «qara adamdar» dep atap ketti. Sergeı birde qabaǵyn qara adamdarmen tóbelesip jaryp alǵanyn aıtyp bergen. «Sol qanypezerler bolmaǵanda» degen edi tisin syqyrlatyp...

Natasha kúıinip tur. Qazir Sergeı qasynda bolsa, myna áıel basynar ma edi. Shirkin, ótken kúnder qaıta oralsa ǵoı, kózderine kók shybyn úımeleter edim.

Natashanyń janary jasaýrap sala berdi.

***

Natasha kúndegi ádetimen Saıahat avtobeketine barmaqshy bolyp jolǵa shyqty.

Sergeıi, bálkim, búgin oralar. Eger búgin kelmese bar ǵoı, odan úmitin birjola úzedi. Nesi bar, qartaıyp turǵany shamaly. Buǵan laıyq bireý jolyǵar. Jasy bar bolǵany on segizde emes pe?.. Gúldeı qulpyryp turǵan Natashany kez kelgen jigit unatyp qalary sózsiz. Natashadaı sulý áıeldi kim arman etpeıdi deısiz. Bul qandaı jigittiń bolsyn baǵyn ashady. Sergeıdiń óz obaly ózine. Ony kútip, jastyq shaǵyn qor etýge bolmaıdy ǵoı. Shydamnyń da shegi bar. Sergeı óziniń baǵyn baǵalaı almady. Eger baǵalasa, osy ýaqytqa deıin keler edi ǵoı.

Natasha kúndegi ádetimen avtobýsqa mine berip edi, kondýktor ony ishke kirgizbeı qoıdy.

— Munyń ne, ol da adam balasy emes pe?

Avtobýstyń ishinde turǵan saqaldy adamnyń keıigen daýsy shyqty. Natasha onyń ne degenin túsinbese de, ózine janashyrlyq tanytyp turǵanyn júzinen ańǵardy. Osy kezde kondýktor da qara adamdardyń tilinde aǵytylyp sóılep ketti.

— Ata, segiz jyldan beri Esik pen Almatynyń arasynda jolaýshy tasyp kún kórip júrmin. Segiz jyl boıy bul Almatyǵa tegin baryp, tegin qaıtady.

Saqaldy shal da qarap qalmady.

— Sen «Segiz jyldan beri bul áıeldi tegin tasyp júrmin» deısiń. Meniń bul aýylǵa kóship kelgenime qyryq jyl boldy. Ol baıǵus qyryq jyldan beri Almaty men Tabaksovhozdyń arasynda sabylyp júrgen joq pa? Músápir adam ǵoı, aıasańshy!

— Men ony músirkegenmen, ol meni jarylqaıdy ma? Ol avtobýsqa kirse boldy, salonnyń ishi sasyp ketedi. Ústinen ylǵı kúlimsi ıis múńkip turady. Klıentterdi bezdirip bitti.

Natasha qara adamdardyń ne dep jatqanyn túsingen joq. Túsingisi de kelmeıdi. Sergeı aman kelsinshi, bulardyń da sazaıyn beremin. Adamdy osylaı qorlaýǵa bola ma eken?! Bular nege meniń tilimde sóılemeıdi?.. Men olardyń shúldirlegen tilin bilmeımin, al bular orysshany shemishkeshe shaǵady ǵoı.

Ah, Seróga, Seróga... Meni qara adamdardyń tabasyna qaldyrmaı Máskeýińe áketshi. Mynalardyń ishinde júrý qandaı qaýipti. Erteń bireýi meni óltirip ketse qaıtem?.. Joq, joq bular óltirmeıdi. Bular — óte jýas halyq. Natashanyń atasy osy Talǵar óńirine qalaı kóship kelgenin jyr qylyp aıtaýshy edi. Ol kisi: «Óziniń jaýy men dosyn aıyrmaıtyn mundaı halyqty kórsem, kózim shyqsyn!» — dep otyratyn.

Natashanyń esine baıaǵy baqytty shaqtary tústi.

Sergeı Máskeýin aýzynyń sýy quryp maqtaýshy edi ǵoı. Ol ylǵı da: «Úılengen soń, Reseıge birjola keteıik. Ol jaqta ekeýmizge de jumys tabylady», — deıtin. «Seróga, men buryn qalaı baıqamaǵanmyn. Sen áýlıe ekensiń ǵoı, áýlıe ekensiń... Túptiń túbinde bu jaqtyń adamdary ózgeretinin bilgen ekensiń».

Natasha Seróganyń «Reseıge keteıik» degen oıymen kelispegen bolatyn. «Mynaý aspanmen talasqan taýlary bar Almatymdy, Talǵarymdy qımaımyn» degen. Ony bylaı qoıyp, Sergeıdiń: «Máskeýge baryp qydyryp qaıtalyq. Meniń dıplom alý keshime qatys», —degenine de kónbep edi. Negizi, Máskeýge baryp kelýge bolar edi, ákesi ǵoı jibermeı qoıǵan.

Natasha Qulja kúrejolyn jaǵalap júrip ketti. Tabaksovhozdyń shyǵa berisinde orystardyń mazary bar. Sol beıitterdiń arasynda súıikti ákesi men sheshesiniń múrdesi jatyr. Natasha áli kúnge ákesin kinálaıdy. Qazir ata-anasyna baryp, barlyq muńyn shaqpaq. Eger Sergeımen birge Máskeýge qydyrýǵa jiberse, qazir bári basqasha bolar ma edi?.. Sony aıtady. Avtobýsqa mingizbeı qoıǵan kelinshekti de jamandaıdy.

Sol joly Seróga maǵan renjip ketken bolar. Áıtpese onyń menen jerıtindeı jóni joq qoı.

***

Natasha taǵy da Saıahat avtobeketine jol tartty.

Túnde túsine Sergeı kiripti. Baıaǵy baqytty kúnderi qaıta oralǵan eken. Ekeýi qol ustasyp alyp Shymbulaqqa qaraı ketip bara jatyr. «Nege sonshama kúttirdiń?» — deıdi bul. «Seniń meni munshalyqty shyn súıetinińdi bilmeppin», — deıdi ol. «Sen osyǵan deıin qaıda boldyń?» — dedi Natasha. «Qaıda bolǵany nesi, Tabaksovhozdamyn ǵoı», — deıdi Sergeı. Bir qarasa, Sergeı men Natasha mazarlardyń arasynda júr. «Natasha, sen úıge kete ber, men seni osy jerde kúte turamyn», — dedi Sergeı. Sol-aq eken, ol kózden ǵaıyp boldy. Natasha «Seróga, Seróga, sen qaıdasyń? Taǵy da meni tastap ketkeniń be?» dep jylap jatyp oıanyp ketti.

Búgin kún de erekshe nurlanyp turǵan sıaqty. Sergeıdi túsinde kórgendikten be, Natashanyń saǵynyshy sál beseńdegendeı.

Qulja kúrejolynyń boıynda nege adamdar kóbeıip ketken? Ne bolǵan munda? Joldyń ortasynda bir mashına tur. Onyń aldynda etbettep áppaq kóılekti bir jigit jatyr. Kóılegi qan-qan.

«Oıbaı, qurydym, mynaý Seróga ǵoı!».

Áne, birdeńeden qur qalǵandaı MAI kóligi men jedel járdemniń mashınasy azynap keledi.

Natasha da eki ókpesin qolyna alyp júgire jóneldi. Júregi atqaqtap, keýdesin jaryp shyǵatyndaı soǵýyn qarashy. «Báse, túndegi túsi beker emes». Keldi de, jerde jatqan jigitti qushaqtaı alyp jylaı bastady.

«Seróga, Seróga, turshy... Oıanshy, kúnim. Sen bulaı ólmeýiń kerek. Sen meni qalaı tastap ketesiń, qalaı? Seróga, tym qurysa betińnen bir ret súıgizshi, aqtyq ret...».

Ol zińgitteı jigitti aýdaryp kep jiberdi. Jerde jatqan Sergeı emes, qazaq ekenin kórip, ornynan atyp turdy. Qýanyp ketkeni sonshalyq — syqylyqtap kúlip jiberdi.

— Ól, óme qap, men seni Sergeı eken dep qalsam, qara adam ekensiń ǵoı. Saǵan sol kerek! Sender ǵoı Sergeıdiń qabaǵyn jarǵan. Sendersińder...

Natashanyń bul sózderine eshkim kóńil aýdarǵan joq. Múrdeniń qasyndaǵy adamdar ony músirkep tur.

Natasha avtobýsqa minip, Saıahatqa júrip ketti. Kúndegi ádetimen kúbirlep sóılesken qara adamdardyń sózderine qulaq qoıdy. Osylardyń tili de qyzyq. Arasynda orystyń da sózderi bar. Shirkin, túsinse ǵoı. Olar ne aıtady eken? Bálkim, meni jamandap jatqan shyǵar. Joq álde meniń ádemiligimdi aıtyp, aýyzdarynyń sýy quryp, tamsanyp otyr ma?

— Osy kempirdi jıi kóremin. Aqyl-esi túzý emes-aý.

— Óı, aqyryn sóıle, qazaqsha túsinetin shyǵar.

— Túsinbeıdi. Ernin qarashy, qyp-qyzyl etip boıap alypty. Psıh bolýy kerek.

— Joǵeı, psıh emes. Jyndy bolsa, eldiń berekesin alar edi ǵoı. Kstatı, men osy kempir jaıly bir áńgime estigenmin.

— Qalaǵa jetkenshe aıtyp berseńshi...

— Oı, vashe-to, nevajnyı áńgime. Meni bilesiń, sózýar emespin. Kez kelgen áńgimeni eki aýyz sózben bitire salamyn.

— Sonda da tyńdaıyq.

— Bul jas kezinde óte ádemi qyz bolypty.

— Kórinip tur, móldiregen kózin qaramaısyń ba?

— Qaramaı-aq qoıdym onyń kózine. Munyń Máskeýde oqyǵan, ıntellıgentnyı jigiti bar eken. Endi úılenemiz dep júrgende sol jigiti kólik apatyna túsip, kóz jumypty.

— Qoı-eı, ras pa?

— E, men qaıdan bilem?! Osy avtobýsta kele jatyp estigen áńgimem. Jigitiniń múrdesi Tabaksovhozdaǵy orystar beıitine jerlenipti. Bul qaıǵy aýyr tıer dep ata-anasy qyzǵa tis jarmapty.

— Soǵan bola adam aqyl-esten aıyrylmaıtyn shyǵar.

— E, kim bilsin, áıteýir kúnde Saıahatqa baryp, súıiktisin kútip júretin kórinedi.

Natasha terezeden syrtqa qarady. Qalaı baıqamaǵan, aınala qyzǵaldaqqa tolyp ketipti. Jer beti qulpyryp tur. Sergeı ekeýi dál osy mezgilde tanysyp edi ǵoı... Iá, sóıtken... Sol baqytty kúnder áli-aq oralady.

Kór de tur, Natasha Sergeıdiń eteginen ustap Máskeýge ketedi. Más-keý-ge...

---