InfoHub Logo

Qatysýshylar:
It
Qasqyr
Qoıshy

Birinshi kórinis

Sahna ashylǵanda, qoıshy ıtine tamaq berip jatady.

Qoıshy.

Tún úresiń bir tynbaı,
Qojańyzǵa adalsyń.
Jaqsy kórem yrysymdaı,
Úıimdegi kózimsiń.
Qojaıynyń qoıǵa ketti,
Keshki jaıyn oılap ketti.
Túngi kúzet seniki,
Kúndizgi baǵym meniki.

Ketedi. It qojasyn shyǵaryp salyp úredi.

It.

Balasyndaı kútedi
Sharshap júr ǵoı, tym tegi.
Asyn bergen aqtasam,
Mindetim ǵoı, sý tegin, af... af... af...

Syrttan bul tirlikti baqylap júrgen bir qasqyr muny estip turady.

Qasqyr. Á, solaı de... (Alystan qoıshyǵa) Sonda sengeniń myna bir súıegine súringen, áýpildegen ıt pe? Áýseleńdi kóreıin. Erteń-aq qoradaǵy qoıyńdy qyryp salsam, jaqsy kórgen «áýpińdi» bir-aq basqa tebersiń. Bir tarpysam, onyń da janyn jahannamǵa jiberemin. Tek kún kókjıekke batsyn, qojaıynnyń shamy óshsin (yryldap ketedi).

Ekinshi kórinis

Sahnaǵa qasqyr shyǵady. Kún batqan kez. Ittiń uıyqtaǵanyn sezip, qoradaǵy qoıǵa túspekke jaqyndap keledi. Tisi saqyldap, aýzynan silekeıi shubyrady.

Qasqyr.

Yr... yr...
Jyly jumsaq qozylar,
Etiń dámdi, dertke nár.
Búgin qolǵa túsersiń,
Qarnymda jatyp pisersiń. Yr... yr...

Qalǵyp ketken ıttiń murnyna jaǵymsyz ıis keledi de, uıqysynan oıanyp ketedi. Júgire berip anandaıdan qasqyrdy kóredi.

It. Áı, kókjal! Toqta! Qazir bar daýsymmen úrsem, qojaıy-nym oıanady da, myltyǵyn alyp kep, seni atyp alady. Seniń taǵdyryń meniń qolymda.

Qasqyr. Yr-r... Iá, qojaıynyń bilse, jaǵdaı qıyn. Biraq biz sıaqty qasqyr týystaryń «et táttiligin qoısa, men urlyǵymdy qoıamyn» depti ǵoı. Yr-r... Sen maǵan týyssyń. Biraq men bir nárseni túsinbeımin.

It. Ol qandaı jumbaq, baýyrym? (Úredi.)

Qasqyr. Bizdiń týystar shópshendiden qoryqpaıdy. Iilmeı-tin batyl bolýshy edi. Al sen bolsań myna qorany aınalyp esiń shyǵady. Túnimeı kóz ilmeı, sháýildep úrýmen kúniń ótedi. Ieńe jaqpasań tamaq ta bermeı qoıady. Buryshta búk túsip jat-qanyń. Anaý sala qulash shynjyr moınyńa ilinip, azap shege-siń. Seni beınetke salyp qoıatyndaı osy adamda qandaı qudiret bar?

It. Bul sóziń jón, baýyrym. Moıyndaımyn. (Taǵy da úredi.)

Qasqyr(maqtanyp). Men sıaqty basy bos, tamaǵyńdy jortyp júrip taýyp, kúneltpeısiń be? Óziń týyssyń. Áı, baýyrym, onan da birigip ómir súreıik te.

It (ótirik oılanyp qalady). Oılanaıyn. (Bylaı shyǵa úredi.)

Qasqyr. Áp, bálem, qarmaǵyma tústiń be? Qarnym ashqan kúni, taramys-taramys etińdi talshyq etermin. Yr... yr... Áı, neǵyp kóp oılanyp kettiń. (sybyrlap) Bata oqyp otyrsyń ba?

It. Keshirińiz, Qaseke! Iá, týys ekenimiz ras. Men sorlyny kózimdi ashpaı turǵanda qojaıynym sheshemnen bólip ákep, qyńsylatyp, áneý qoraǵa ákelip qamapty. Qashyp keter qaýqar qaıda? Átteń, sol kezde, Qaseke, óziń kezdesseń ǵoı, sońyńa erip júre beretin edim.

Qasqyr. «Jaý ketken soń qylyshyńdy tasqa shap». Yr... yr...

It(taǵy úredi). Sonan soń, Qaseke, kózimdi ashyp, eńsemdi kótergende temir shynjyrly qarǵybaý ilindi. Qaıtip qashyp qutylarsyń? Qaraptan-qarap ashtan ólesiń be?! Qorany aınalyp úremin kep. Týys degen ózińsiń. Mańaıyma jaqyndap ta kelmediń, alystan ulydyń...

Qasqyr. Iá, onyń ras, kúshigim. Qý myltyǵy bar qoıshyń jaqyndatpaı qoımady emes pe?

It. Sodan amalsyzdyń kúni, ıemniń aıtqanyn oryndap, maldy da, úıdi de kúzetemin.

Qasqyr(myna sózge júnin tikireıtip maqtana jóneldi). Dál sol kezde men seni kórmedim ǵoı. Áıtpese, bóltirikterimmen birge erte...

It. Túý, baýyrym, Qaseke. Aýf... aýf... Sizdiń men túsinbeıtin bir keremet ǵajap qasıetińiz bar...

Qasqyr (sózin ortasynan bólip). Áı, Itim-aı, týystyǵyń bilinip tur-aý. Meniń ishki syryma da úńilgen sıaqtysyń.

It. Onyńyzdy aıtsam, siz erteńgi kúnińizdi búgin oılaısyz. Bizdi aıtsańshy, bir kúngi tamaǵymyzǵa mázbiz (muńaıady). Jaqsylap bir toısaq boldy. Al siz, Qaseke, ǵajapsyz. Máselen, qazir myna qoraǵa kiresiz de, ózime qajet degen bir qoıdy teńdep alyp, qalǵanyn jýsata salasyz. Ólekseni adam jemeıdi. Ony aýlaq jerge laqtyryp tastaıdy. Erteli-kesh tamaǵyńyz daıyn. Qandaı aqyldylyq deseńizshi.

Qasqyr (maqtanyp). Taýyp aıttyń, Itim. Babalarymyz «Aqylmen jeseń, asap jeısiń, aqylsyz jeseń, ózińdi jeısiń» dep dúnıeden keterde aıtyp ketipti.

It. Aqyl jaǵynan sizden asar ań joq. Máseleń, túıe bıik bolsa da, aqyly qysqa. Siz onyń shógip jatqan sátin ańdısyz da, órkeshinen bir attap ótesiz. Ol ornynan tura almaı qalady. Júregi jarylyp ketetin shyǵar. Bókse jaǵynan otyryp alyp, tisińizdi basasyz. Jylqy ataýlynyń quıryǵyna tisińiz ilinse bitkeni. Shirene tartyp jibere salsańyz, ózinen-ózi omaqasa qulaıdy.

Qasqyr. Árıne, árıne.

It. Osy siz adam ataýlydan qoryqpaısyz ba?

Qasqyr. Áı, baýyrym-aı, bizdiń týystarymyzdyń «Ógizdi qoıshy, ólgen qoıshy, jep bolǵanda kórgen qoıshy, atty qoıshy, ashýy qatty qoıshy» degen maqalyn estip pe ediń?! Bul maqalda úlken syr jatyr. Adamnan nege qorqady deısiń. Adamnyń ózi qorqaq, áıtpese qolyna myltyq ala ma? Jalǵyz-jarym aıdalada kezdessinshi.

It. Siz áýeli ulyp bir-birińizdi shaqyryp almaısyzdar ma?

Qasqyr. Baýyrym-aý, ulýdyń da san túri bar. Qazir «ý» deıinshi, jan-jaqtan qaptap jetsin. Biraq jyly-jumsaq qozy etine ortaq etip nem bar?!

It. Onda men senen qalmaımyn. Biraq týyp-ósip, jastyq shaǵyńdy ótkizgen jerińdi qımaıdy ekensiń. Qoshtasaıyn.

Qasqyr. Óziń bil, aǵaıyn.

It. Kózimdi ashyp, jýyndy ishken jerim, hosh. Qarǵy-baý ilip, shynjyr súıretip qora kúzetken kúnderim, hosh ý-ý-ý-ý. Tamaq bermeı, taıaqpen bastan uryp taldyrǵan qojaıynym, hosh ý-ý-ý-ý...

Qasqyr. O, sorly-aı... ha-ha-ha. (Kúledi.)

Ittiń erekshe qatty ulyǵanyn estigen qoıshy syrtqa shyǵyp, Qasqyrdy atyp alady.

It. Áý, baýyrym-aı. Álgi myqty, aqyldy ekeniń qaıda...

Ketedi.

Shymyldyq