Zaqymdaný oshaqtaryn barlaý
1. Sabaqtyń taqyryby: Zaqymdaný oshaqtaryn barlaý.
2. Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylardy zaqymdaný oshaqtaryn barlaýdyń negizgi mindetterimen tanystyrý.
3. Ýaqyty: 45 mın.
4. Ótkiziletin orny: 11 synyp, BÁD bólmesi.
5. Ótkiziletin kúni:
6. Kórnekilik quraldar: AÁD oqýlyǵy.
7. Sabaqtyń barysy:
a) Uıymdastyrý kezeńi – 3 mın.
Vzvod komandıri oqýshylardy sapqa turǵyzady, oqytýshyǵa raport beredi, amandasý, túgendeý, oqýshylardyń syrt kórinisin tekserý.
á) Ótilgen taqyrypty suraý kezeńi – 9 mın.
- Qutqarý jumysyna neler jatady?
- Jedel qalpyna keltirý jumysyna neler jatady?
- Qıraǵan ǵımarattardaǵy zaqymdanýshylardy qutqarý qalaı júzege asyrylady?
- Zaqymdanýshylarǵa kórsetiletin medısınalyq járdemniń uıymdastyrylýy týraly aıtyńdar.
b) Negizgi bólim – 23 mın.
Zaqymdaný oshaqtaryn barlaý
Barlaý AQ kúshteriniń tabysty áreketterin qamtamasyz etý túrleriniń biri bolyp tabylady.
Ol úzdiksiz jáne belsendi júrgiziledi, onyń málimetteri naqty bolýy kerek.
Barlanǵan málimetterdiń naqtylyǵy basqa derekterden alynǵan málimettermen salystyrý jáne jınaqtaý, muqıat zerdeleý joldary arqyly anyqtalady. Qaıshy málimetter bolǵan jaǵdaıda eń birinshi kezekte radıasıalyq, hımıalyq, órt, ınjenerlik, medısınalyq edáýir qıyn ahýaldy aýdandarda qaıta tekserý jáne qaıta barlaý jumystary uıymdastyrylady.
Barlaý alǵa qoıylǵan mindetterdiń sıpatyna baılanysty jalpy jáne arnaýly bolyp bólinedi.
Jalpy barlaýdy áskerı bólimderdiń barlaýshy bólimsheleri, baıqaý jáne laboratorıalyq baqylaý pýnktteri, barlaý ushaqtary men tikushaqtary, ózen (teńiz) barlaýynyń barlaýshy býyndary, temir jol kóligi, aýdan, qala jáne halyq sharýashylyq obektileriniń barlaýshy toptary júrgizedi.
Arnaýly barlaýdy radıasıalyq, hımıalyq, órt sóndirý, ınjenerlik, medısınalyq jáne epıdemıologıalyq barlaý toptary júrgizedi.
Málimetterdi izdep tabý tásilderine baılanysty barlaý áýeden, ózennen (teńizden) jáne jer ústinen barlaý bolyp bólinedi.
Barlaýdyń negizgi mindetteri:
- jappaı jáne jaı zaqymdanýdyń, tabıǵı apattyń, apattar men opattardyń paıda bolý zardaptaryna shaldyqqan aýdandardy, qalalar men obektilerdi anyqtaý;
- búliný, órt shyǵý sıpatyn jáne jappaı zaqymdaný oshaqtary men oǵan jaqyn aýdandardaǵy zalaldaný dárejesin anyqtaý;
- jyljý marshrýtyn, halyq sharýashylyǵy obektileriniń jaǵdaıyn, qorǵanysh qurylystary men zaqymdaný oshaqtaryndaǵy zaqymdanýshylarǵa dárigerlik kómek kórsetý múmkindigin anyqtaý;
- aýanyń, sýdyń, topyraqtyń mal sharýashylyǵy men ósimdik sharýashylyǵy ónimderiniń radıoaktıvti ýlaǵysh jáne bakterıalyq zattarmen zaqymdalýyna laboratorıalyq baqylaý men tekserý júrgizý.
Barlaý quramalary óz mindetterin baqylaý jáne aspaptar kómegimen obektilerdi tikeleı baıqaý arqyly oryndaıdy.
Túrli ónerkásip obektileri, mekemeler, sharýa qojalyqtary múddesindegi mindetterdi sheshý úshin barlaý toptary men radıasıalyq jáne hımıalyq baqylaý postary quralady. Olar obektiniń barlaýshy quramalaryn quraıdy.
Barlaýshy toptar qalanyń syrtqy aımaǵyndaǵy obekt quramalary ornalasqan aýdanda, qozǵalys jasaý marshrýttarynda jáne zaqymdaný oshaqtaryndaǵy óz obektilerinde barlaý júrgizedi. Sondaı - aq ol adamdardyń, tehnıka men múlikterdiń, azyq - túlik pen aýyz sýdyń radıoaktıvti jáne ýlaǵysh zattarmen zaqymdanýyn baqylaý úshin tartylýy múmkin.
Barlaýshy toptyń barlaýshy býyny komandır, barlaýshy - dozımetrıst, barlaýshy - hımıkten turady. Ol súzgish jáne oqshaýlaǵysh gaztumyldyryqpen, terini qorǵaý quraldarymen, radıasıalyq jáne hımıalyq aspaptarmen, dozımetrıalyq baqylaý, qozǵalys jasaý, baılanys quraldarymen, zaqymdanǵan ýchaske belgilerimen jáne basqa da qajetti múliktermen qamtamasyz etiledi.
Radıasıalyq jáne hımıalyq baqylaý postary obekti aýmaǵy men oǵan jaqyn jerlerdegi áýe jáne jer ústi ahýaldarynyń ózgerip otyrýyna, sondaı - aq qalanyń syrtqy aımaǵynda jumysshylar men qyzmetshilerdiń ornalastyrý oryndaryn da qadaǵalap otyrady. Sonymen birge, postarǵa zilzala apattary bolǵan aýdandarda, iri óndiristik apattar men opattar bolǵan oryndardaǵy jaǵdaıdyń ózgerip otyrýyna baqylaý jasaý júkteledi.
Post úsh adamnan turady:
- post bastyǵy;
- barlaýshy - dozımetrıst;
- barlaýshy - hımık.
Post súzgish gaztumyldyryqpen, jeke qorǵanysh quraldarymen, radıasıalyq jáne hımıalyq barlaý, sáýlelenýdi dozımetrıalyq baqylaý aspaptarymen, kompas, saǵattarmen jabdyqtalady. Budan basqa posta: baqylaý jýrnaly, baǵdarlar syzbasy, habarlaý belgileriniń kestesi, dúrbi, habarlaý belgilerin berý, baılanys quraldary jáne basqa da qajetti múlikter bolýy qajet.
v) Qorytyndy bólim – 10 mın.
Suraqtar men tapsyrmalar:
- Barlaýǵa qandaı talaptar qoıylady?
- Barlaý túrleri men ony júrgizý tásilderin atańdar.
- Barlaýdyń negizgi mindetteri qandaı?
- Radıasıalyq jáne hımıalyq baqylaý postaryn taǵaıyndaý týraly, onyń quramy, mindetteri men jabdyqtalýy týraly ne bilesińder?
2. Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylardy zaqymdaný oshaqtaryn barlaýdyń negizgi mindetterimen tanystyrý.
3. Ýaqyty: 45 mın.
4. Ótkiziletin orny: 11 synyp, BÁD bólmesi.
5. Ótkiziletin kúni:
6. Kórnekilik quraldar: AÁD oqýlyǵy.
7. Sabaqtyń barysy:
a) Uıymdastyrý kezeńi – 3 mın.
Vzvod komandıri oqýshylardy sapqa turǵyzady, oqytýshyǵa raport beredi, amandasý, túgendeý, oqýshylardyń syrt kórinisin tekserý.
á) Ótilgen taqyrypty suraý kezeńi – 9 mın.
- Qutqarý jumysyna neler jatady?
- Jedel qalpyna keltirý jumysyna neler jatady?
- Qıraǵan ǵımarattardaǵy zaqymdanýshylardy qutqarý qalaı júzege asyrylady?
- Zaqymdanýshylarǵa kórsetiletin medısınalyq járdemniń uıymdastyrylýy týraly aıtyńdar.
b) Negizgi bólim – 23 mın.
Zaqymdaný oshaqtaryn barlaý
Barlaý AQ kúshteriniń tabysty áreketterin qamtamasyz etý túrleriniń biri bolyp tabylady.
Ol úzdiksiz jáne belsendi júrgiziledi, onyń málimetteri naqty bolýy kerek.
Barlanǵan málimetterdiń naqtylyǵy basqa derekterden alynǵan málimettermen salystyrý jáne jınaqtaý, muqıat zerdeleý joldary arqyly anyqtalady. Qaıshy málimetter bolǵan jaǵdaıda eń birinshi kezekte radıasıalyq, hımıalyq, órt, ınjenerlik, medısınalyq edáýir qıyn ahýaldy aýdandarda qaıta tekserý jáne qaıta barlaý jumystary uıymdastyrylady.
Barlaý alǵa qoıylǵan mindetterdiń sıpatyna baılanysty jalpy jáne arnaýly bolyp bólinedi.
Jalpy barlaýdy áskerı bólimderdiń barlaýshy bólimsheleri, baıqaý jáne laboratorıalyq baqylaý pýnktteri, barlaý ushaqtary men tikushaqtary, ózen (teńiz) barlaýynyń barlaýshy býyndary, temir jol kóligi, aýdan, qala jáne halyq sharýashylyq obektileriniń barlaýshy toptary júrgizedi.
Arnaýly barlaýdy radıasıalyq, hımıalyq, órt sóndirý, ınjenerlik, medısınalyq jáne epıdemıologıalyq barlaý toptary júrgizedi.
Málimetterdi izdep tabý tásilderine baılanysty barlaý áýeden, ózennen (teńizden) jáne jer ústinen barlaý bolyp bólinedi.
Barlaýdyń negizgi mindetteri:
- jappaı jáne jaı zaqymdanýdyń, tabıǵı apattyń, apattar men opattardyń paıda bolý zardaptaryna shaldyqqan aýdandardy, qalalar men obektilerdi anyqtaý;
- búliný, órt shyǵý sıpatyn jáne jappaı zaqymdaný oshaqtary men oǵan jaqyn aýdandardaǵy zalaldaný dárejesin anyqtaý;
- jyljý marshrýtyn, halyq sharýashylyǵy obektileriniń jaǵdaıyn, qorǵanysh qurylystary men zaqymdaný oshaqtaryndaǵy zaqymdanýshylarǵa dárigerlik kómek kórsetý múmkindigin anyqtaý;
- aýanyń, sýdyń, topyraqtyń mal sharýashylyǵy men ósimdik sharýashylyǵy ónimderiniń radıoaktıvti ýlaǵysh jáne bakterıalyq zattarmen zaqymdalýyna laboratorıalyq baqylaý men tekserý júrgizý.
Barlaý quramalary óz mindetterin baqylaý jáne aspaptar kómegimen obektilerdi tikeleı baıqaý arqyly oryndaıdy.
Túrli ónerkásip obektileri, mekemeler, sharýa qojalyqtary múddesindegi mindetterdi sheshý úshin barlaý toptary men radıasıalyq jáne hımıalyq baqylaý postary quralady. Olar obektiniń barlaýshy quramalaryn quraıdy.
Barlaýshy toptar qalanyń syrtqy aımaǵyndaǵy obekt quramalary ornalasqan aýdanda, qozǵalys jasaý marshrýttarynda jáne zaqymdaný oshaqtaryndaǵy óz obektilerinde barlaý júrgizedi. Sondaı - aq ol adamdardyń, tehnıka men múlikterdiń, azyq - túlik pen aýyz sýdyń radıoaktıvti jáne ýlaǵysh zattarmen zaqymdanýyn baqylaý úshin tartylýy múmkin.
Barlaýshy toptyń barlaýshy býyny komandır, barlaýshy - dozımetrıst, barlaýshy - hımıkten turady. Ol súzgish jáne oqshaýlaǵysh gaztumyldyryqpen, terini qorǵaý quraldarymen, radıasıalyq jáne hımıalyq aspaptarmen, dozımetrıalyq baqylaý, qozǵalys jasaý, baılanys quraldarymen, zaqymdanǵan ýchaske belgilerimen jáne basqa da qajetti múliktermen qamtamasyz etiledi.
Radıasıalyq jáne hımıalyq baqylaý postary obekti aýmaǵy men oǵan jaqyn jerlerdegi áýe jáne jer ústi ahýaldarynyń ózgerip otyrýyna, sondaı - aq qalanyń syrtqy aımaǵynda jumysshylar men qyzmetshilerdiń ornalastyrý oryndaryn da qadaǵalap otyrady. Sonymen birge, postarǵa zilzala apattary bolǵan aýdandarda, iri óndiristik apattar men opattar bolǵan oryndardaǵy jaǵdaıdyń ózgerip otyrýyna baqylaý jasaý júkteledi.
Post úsh adamnan turady:
- post bastyǵy;
- barlaýshy - dozımetrıst;
- barlaýshy - hımık.
Post súzgish gaztumyldyryqpen, jeke qorǵanysh quraldarymen, radıasıalyq jáne hımıalyq barlaý, sáýlelenýdi dozımetrıalyq baqylaý aspaptarymen, kompas, saǵattarmen jabdyqtalady. Budan basqa posta: baqylaý jýrnaly, baǵdarlar syzbasy, habarlaý belgileriniń kestesi, dúrbi, habarlaý belgilerin berý, baılanys quraldary jáne basqa da qajetti múlikter bolýy qajet.
v) Qorytyndy bólim – 10 mın.
Suraqtar men tapsyrmalar:
- Barlaýǵa qandaı talaptar qoıylady?
- Barlaý túrleri men ony júrgizý tásilderin atańdar.
- Barlaýdyń negizgi mindetteri qandaı?
- Radıasıalyq jáne hımıalyq baqylaý postaryn taǵaıyndaý týraly, onyń quramy, mindetteri men jabdyqtalýy týraly ne bilesińder?
You Might Also Like
