8 سانى كولەمىندەگى زاتتاردى ساناۋ
ءبىلىم سالاسى: «تانىم»
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتى: ماتەماتيكا
ماقساتى: 8 كولەمىندەگى ساندار جونىندە تولىق ءبىلىم بەرۋ. زاتتاردى ساناۋ ارقىلى 8 سانىن مەڭگەرتۋ. ويىن تاپسىرمالار ارقىلى بالانىڭ لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ، قيالىن ۇشقىرلاۋ، گەومەتريالىق پىشىندەر ارقىلى ويلاي وتىرىپ قۇراستىرۋ جۇمىستارىن جاساتۋ.
ءبىر - بىرىنە كومەك قولىن سوزۋعا، ۇيىمشىل بولۋعا، ونەرلى بولۋعا باۋلۋ.
ءادىس - ءتاسىلى: وي قوزعاۋ، سۇراق - جاۋاپ، ويىن - تاپسىرمالار، جۇمباق، جاڭىلتپاشتار، ساناماق.
كورنەكىلىگى: 8 كولەمىندەگى ساندار، ساباققا قاجەتتى ديداكتيكالىق ماتەريالدار، گەومەتريالىق پىشىندەر سالىنعان كونۆەرتتەر، ادەمى قوراپشا، سابىزدەر، ماگنيتتى تاقتا.
قىزىقتىرۋ كەزەڭى: قولىندا ۇلكەن قوراپشاسى بار قويان ولەڭ ايتىپ كىرەدى. قوياندى ىزدەپ قاسقىر كەلەدى. قويان قورقىپ كەتىپ، قورابىن قالدىرىپ قاشا جونەلەدى، قاسقىر قۋا جۇگىرەدى.
تاربيەشى: - بالالار، قاراڭدارشى، قوياننىڭ قورىققانى سونشالىقتى قولىنداعى زاتىن قالدىرىپ كەتىپتى، قوراپتىڭ ىشىندە نە بار ەكەن؟ (قويان جۇگىرىپ كەلەدى)
- تيىسپەڭدەر، تيىسپەڭدەر، ەگەر قوراپتى اشقىلارىڭ كەلسە، 1 - دەن 8 - گە دەيىن ساناۋلارىڭ كەرەك. وي، قاسقىر كەلىپ قالدى قاشايىن. (قويان قاشىپ كەتەدى)
- بالالار، قالاي قوراپتى اشامىز با؟ ولاي بولسا، قانە 1 - دەن 8 - گە دەيىن ساناپ، قوراپتى اشايىق.
(بالالار سانايدى، تاربيەشى قوراپتى اشىپ، بەتىندەگى قاعازدى وقيدى)
- بالالار، ەگەر سەندەر ءبىلىمدى دە، تاپقىر بولساڭدار، مەنىڭ تاپسىرمامدى ورىنداپ بەرىڭدەرشى!
- بالالار، قويان نەنى جاقسى كورەدى؟
- ءسابىزدى جاقسى كورەدى.
- قوراپتى ءسابىز بار ەكەن، قانە كىم ساناپ بەرەدى؟ (بالالارعا ساناتۋ)
- بارلىعى نەشە ءسابىز ەكەن.
- 8 ءسابىز.
- ەندى بالالار، وسى سابىزدەردەن 1 - ءشى ءسابىزدى ساناپ الىپ ونىڭ تاپسىرماسىن ورىندايىق.
- 1 - ءشى ءسابىزدى كىم الادى، مۇندا قانداي تاپسىرما بار ەكەن؟ وسى سابىزدەردى رەتىمەن ساناپ قويىپ، ءار ءسابىزدىڭ جوعارعى جاعىنا 1 - دەن 8 - گە دەيىنگى سانداردى ورنالاستىر دەيدى. ال، كىم قويادى؟
(ءبىر بالا شىعىپ قويادى)
- دۇرىس پا بالالار؟
- جاقسى، ەندى 2 - ءشى ءسابىزدىڭ تاپسىرماسى، سەندەردىڭ الدارىڭدا 1 - دەن 8 - گە دەيىنگى ساندار بار، سول سانداردى رەتىمەن قويىپ شىعىڭدار جانە سونشا تاياقشانى قويىپ شىعىڭدار.
(بالالارمەن جەكە جۇمىس جاساۋ)
- 3 - ءشى ءسابىز بىزگە «قانداي سان قالىپ قويدى؟» دەگەن ويىن ۇسىنىپ تۇر، قالاي وينايمىز با؟
ويىن شارتى: تاقتانىڭ بەتىنە سانداردى رەتىمەن ورنالاستىرىپ، ەستەرىنە ساقتاۋ، بالالار كوزىن جۇمادى، سول كەزدە ءبىر ساندى الىپ قويۋ كەرەك. بالالار كوزىن اشىپ، قاي ساننىڭ جوق ەكەنىن ايتادى. (2 - 3 رەت وينايدى)
- جارايسىڭدار، بالالار! ەندى 4 - ءشى ءسابىزدىڭ تاپسىرماسى قانداي ەكەن، قانە كىم الادى؟ اسلانبەك كەلە عوي.
- بۇل «ءپىشىندى تانىپ، ساندى تاپ» ويىنى.
ويىننىڭ شارتى: 1 بالا شىعادى، كوزىن بايلايمىز. الدىندا تۇرعان پىشىندەردەن بىرەۋىن قيىپ الادى، قانداي ءپىشىن العانىن سيپاپ سەزۋ ارقىلى ايتىپ بەرەدى. كوزىن اشقان كەزدە، ءپىشىننىڭ بەتىنە قانداي سان ورنالاسقانىن ايتىپ بەرەدى.
(بالالار 2 - 3 رەت وينايدى)
- ەندى كەزەك 5 - ءشى سابىزگە كەلدى. بالالار، سەندەر شارشاپ كەتكەن بولارسىڭدار. 5 - ءشى سابىزدە بوي سەرگىتۋ جاتتىعۋىن جاساۋ بار ەكەن.
اياقپەنەن تارسىلداتىپ بيلەيمىز
قولدى سوعىپ، باسىمىزدى يزەيمىز
قولىمىزدى كوتەرەمىز – ءبىر
قولىمىزدى تۇسىرەمىز – ەكى
ال شىعايىق سايلانىپ،
ساناماققا ويلانىپ.
- جاقسى، بالالار، ورىندارىڭا وتىرا قويىڭدار. نەشىنشى ءسابىزدىڭ تاپسىرماسىنا كەلدىك؟
- 6 - شى ءسابىزدىڭ تاپسىرماسىنا كەلدىك.
- مۇندا، «ويلان تاپ» دەگەن ويىن تاپسىرما بەرىلگەن ەكەن.
ويىننىڭ شارتى: قوراپتىڭ ىشىندە ءار بالاعا كونۆەرت بار ەكەن، ول كونۆەرتتىڭ ىشىندە پىشىندەر بار. سول پىشىندەردەن كەز كەلگەن بەينەنى قۇراستىرىپ جاساۋىمىز كەرەك.
بالامەن جەكە جۇمىس جۇرگىزۋ. بالالار جۇمىس جاسايدى.
- بالالار، 7 - ءشى ءسابىزدىڭ تاپسىرماسى ساندار تۋرالى جاڭىلتپاش نەمەسە جۇمباق بىلەسىڭدەر مە؟- دەيدى. قانە ەسىمىزگە تۇسىرەيىكشى، ساندار تۋرالى قانداي جاڭىلتپاشتار بىلەمىز؟
اقگۇل: سەگىز سەركە سۋ ءىشىپ تۇر
سەگىز سەركە ءسۇزىسىپ تۇر
كوك ەشكى كوپ ءشوپتى جەيدى
كوپ ەشكى كوك شوپتەي جەيدى.
ارۋجان: ءبىر اق شىمشىق
ەكى اق شىمشىق
ءۇش اق شىمشىق
ءتورت اق شىمشىق
- جاقسى، ەندى جۇمباق جاسىراتىن بالالار بار ما؟
رامازان: تۋىسقان بەس كىسى
بىرىنەن - ءبىرى كىشى
ءبارىنىڭ اتى ءبىر
ەڭ كىشىسى شەتكىسى. ول نە؟ (5 ساۋساق)
نۇربەك: ەلۋبايدىڭ ەكى ۇلى
ەركەلەسىپ كەلەدى
تولەبايدىڭ ءتورت ۇلى
توبەلەسىپ كەلەدى
ەكەۋى قاراۋىل قارايدى
بىرەۋى شوپشەك تەرەدى. (تۇيە)
نۇرمان: ەكى ايناسى بار
ەكى نايزاسى بار
ءتورت سىلدىرماعى بار
ءبىر شىبىرتقىسى بار (سيىر)
- بالالار، ءبىز نەشىنشى ءسابىزدى ساناپ الامىز؟ يا، 8 - ءشى ءسابىز ەكەن. بۇل ساننىڭ تاپسىرماسى وڭاي ەكەن. ساندار تۋرالى ساناماق ايتىپ بەرىڭدەر دەيدى. قانە، كىم ساناماق بىلەدى؟
اسەل: قازدىڭ ەكەۋ اياعى
قۇردىڭ ەكەۋ اياعى
ەكەۋىنىڭ اياعى ءتورت بولادى باياعى.
ەرالى: ەكى قانات قازدا بار،
سايراندايدى سازدا ولار
ەكى قانات قۇردا بار
قۇراۋلاساڭ قىرعا بار.
- مىنەكەي، بالالار، ءبىز سابىزدەردىڭ تاپسىرمالارىن ورىنداپ شىقتىق. نەشە ءسابىزدىڭ تاپسىرماسىن ورىندادىق؟ قانە ساناپ جىبەرەيىكشى. (ساناۋ)
- جارايسىڭدار، بالالار! ءبارىڭ بەرىلگەن تاپسىرمانى جاقسى ورىندادىڭدار. قولىنان ءبارى كەلەتىن ونەرلى ادامدى حالقىمىز «سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى» دەپ اتايدى. ونداي بالالار ءبىزدىڭ ارامىزدا بار ما؟
- اسەل، «سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى دەپ» كىمدى ايتار ەدىڭ؟
- نۇربەكتى ايتار ەدىم.
- يا، نۇربەكتىڭ قولىنان ءبارى كەلەدى، ءان دە ايتادى، بي دە بيلەيدى. ءبارىڭ نۇربەكتەن ۇلگى الىڭدار! بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىنە ءبارىڭ دە جاقسى قاتىستىڭدار. راحمەت، بالالار!
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتى: ماتەماتيكا
ماقساتى: 8 كولەمىندەگى ساندار جونىندە تولىق ءبىلىم بەرۋ. زاتتاردى ساناۋ ارقىلى 8 سانىن مەڭگەرتۋ. ويىن تاپسىرمالار ارقىلى بالانىڭ لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ، قيالىن ۇشقىرلاۋ، گەومەتريالىق پىشىندەر ارقىلى ويلاي وتىرىپ قۇراستىرۋ جۇمىستارىن جاساتۋ.
ءبىر - بىرىنە كومەك قولىن سوزۋعا، ۇيىمشىل بولۋعا، ونەرلى بولۋعا باۋلۋ.
ءادىس - ءتاسىلى: وي قوزعاۋ، سۇراق - جاۋاپ، ويىن - تاپسىرمالار، جۇمباق، جاڭىلتپاشتار، ساناماق.
كورنەكىلىگى: 8 كولەمىندەگى ساندار، ساباققا قاجەتتى ديداكتيكالىق ماتەريالدار، گەومەتريالىق پىشىندەر سالىنعان كونۆەرتتەر، ادەمى قوراپشا، سابىزدەر، ماگنيتتى تاقتا.
قىزىقتىرۋ كەزەڭى: قولىندا ۇلكەن قوراپشاسى بار قويان ولەڭ ايتىپ كىرەدى. قوياندى ىزدەپ قاسقىر كەلەدى. قويان قورقىپ كەتىپ، قورابىن قالدىرىپ قاشا جونەلەدى، قاسقىر قۋا جۇگىرەدى.
تاربيەشى: - بالالار، قاراڭدارشى، قوياننىڭ قورىققانى سونشالىقتى قولىنداعى زاتىن قالدىرىپ كەتىپتى، قوراپتىڭ ىشىندە نە بار ەكەن؟ (قويان جۇگىرىپ كەلەدى)
- تيىسپەڭدەر، تيىسپەڭدەر، ەگەر قوراپتى اشقىلارىڭ كەلسە، 1 - دەن 8 - گە دەيىن ساناۋلارىڭ كەرەك. وي، قاسقىر كەلىپ قالدى قاشايىن. (قويان قاشىپ كەتەدى)
- بالالار، قالاي قوراپتى اشامىز با؟ ولاي بولسا، قانە 1 - دەن 8 - گە دەيىن ساناپ، قوراپتى اشايىق.
(بالالار سانايدى، تاربيەشى قوراپتى اشىپ، بەتىندەگى قاعازدى وقيدى)
- بالالار، ەگەر سەندەر ءبىلىمدى دە، تاپقىر بولساڭدار، مەنىڭ تاپسىرمامدى ورىنداپ بەرىڭدەرشى!
- بالالار، قويان نەنى جاقسى كورەدى؟
- ءسابىزدى جاقسى كورەدى.
- قوراپتى ءسابىز بار ەكەن، قانە كىم ساناپ بەرەدى؟ (بالالارعا ساناتۋ)
- بارلىعى نەشە ءسابىز ەكەن.
- 8 ءسابىز.
- ەندى بالالار، وسى سابىزدەردەن 1 - ءشى ءسابىزدى ساناپ الىپ ونىڭ تاپسىرماسىن ورىندايىق.
- 1 - ءشى ءسابىزدى كىم الادى، مۇندا قانداي تاپسىرما بار ەكەن؟ وسى سابىزدەردى رەتىمەن ساناپ قويىپ، ءار ءسابىزدىڭ جوعارعى جاعىنا 1 - دەن 8 - گە دەيىنگى سانداردى ورنالاستىر دەيدى. ال، كىم قويادى؟
(ءبىر بالا شىعىپ قويادى)
- دۇرىس پا بالالار؟
- جاقسى، ەندى 2 - ءشى ءسابىزدىڭ تاپسىرماسى، سەندەردىڭ الدارىڭدا 1 - دەن 8 - گە دەيىنگى ساندار بار، سول سانداردى رەتىمەن قويىپ شىعىڭدار جانە سونشا تاياقشانى قويىپ شىعىڭدار.
(بالالارمەن جەكە جۇمىس جاساۋ)
- 3 - ءشى ءسابىز بىزگە «قانداي سان قالىپ قويدى؟» دەگەن ويىن ۇسىنىپ تۇر، قالاي وينايمىز با؟
ويىن شارتى: تاقتانىڭ بەتىنە سانداردى رەتىمەن ورنالاستىرىپ، ەستەرىنە ساقتاۋ، بالالار كوزىن جۇمادى، سول كەزدە ءبىر ساندى الىپ قويۋ كەرەك. بالالار كوزىن اشىپ، قاي ساننىڭ جوق ەكەنىن ايتادى. (2 - 3 رەت وينايدى)
- جارايسىڭدار، بالالار! ەندى 4 - ءشى ءسابىزدىڭ تاپسىرماسى قانداي ەكەن، قانە كىم الادى؟ اسلانبەك كەلە عوي.
- بۇل «ءپىشىندى تانىپ، ساندى تاپ» ويىنى.
ويىننىڭ شارتى: 1 بالا شىعادى، كوزىن بايلايمىز. الدىندا تۇرعان پىشىندەردەن بىرەۋىن قيىپ الادى، قانداي ءپىشىن العانىن سيپاپ سەزۋ ارقىلى ايتىپ بەرەدى. كوزىن اشقان كەزدە، ءپىشىننىڭ بەتىنە قانداي سان ورنالاسقانىن ايتىپ بەرەدى.
(بالالار 2 - 3 رەت وينايدى)
- ەندى كەزەك 5 - ءشى سابىزگە كەلدى. بالالار، سەندەر شارشاپ كەتكەن بولارسىڭدار. 5 - ءشى سابىزدە بوي سەرگىتۋ جاتتىعۋىن جاساۋ بار ەكەن.
اياقپەنەن تارسىلداتىپ بيلەيمىز
قولدى سوعىپ، باسىمىزدى يزەيمىز
قولىمىزدى كوتەرەمىز – ءبىر
قولىمىزدى تۇسىرەمىز – ەكى
ال شىعايىق سايلانىپ،
ساناماققا ويلانىپ.
- جاقسى، بالالار، ورىندارىڭا وتىرا قويىڭدار. نەشىنشى ءسابىزدىڭ تاپسىرماسىنا كەلدىك؟
- 6 - شى ءسابىزدىڭ تاپسىرماسىنا كەلدىك.
- مۇندا، «ويلان تاپ» دەگەن ويىن تاپسىرما بەرىلگەن ەكەن.
ويىننىڭ شارتى: قوراپتىڭ ىشىندە ءار بالاعا كونۆەرت بار ەكەن، ول كونۆەرتتىڭ ىشىندە پىشىندەر بار. سول پىشىندەردەن كەز كەلگەن بەينەنى قۇراستىرىپ جاساۋىمىز كەرەك.
بالامەن جەكە جۇمىس جۇرگىزۋ. بالالار جۇمىس جاسايدى.
- بالالار، 7 - ءشى ءسابىزدىڭ تاپسىرماسى ساندار تۋرالى جاڭىلتپاش نەمەسە جۇمباق بىلەسىڭدەر مە؟- دەيدى. قانە ەسىمىزگە تۇسىرەيىكشى، ساندار تۋرالى قانداي جاڭىلتپاشتار بىلەمىز؟
اقگۇل: سەگىز سەركە سۋ ءىشىپ تۇر
سەگىز سەركە ءسۇزىسىپ تۇر
كوك ەشكى كوپ ءشوپتى جەيدى
كوپ ەشكى كوك شوپتەي جەيدى.
ارۋجان: ءبىر اق شىمشىق
ەكى اق شىمشىق
ءۇش اق شىمشىق
ءتورت اق شىمشىق
- جاقسى، ەندى جۇمباق جاسىراتىن بالالار بار ما؟
رامازان: تۋىسقان بەس كىسى
بىرىنەن - ءبىرى كىشى
ءبارىنىڭ اتى ءبىر
ەڭ كىشىسى شەتكىسى. ول نە؟ (5 ساۋساق)
نۇربەك: ەلۋبايدىڭ ەكى ۇلى
ەركەلەسىپ كەلەدى
تولەبايدىڭ ءتورت ۇلى
توبەلەسىپ كەلەدى
ەكەۋى قاراۋىل قارايدى
بىرەۋى شوپشەك تەرەدى. (تۇيە)
نۇرمان: ەكى ايناسى بار
ەكى نايزاسى بار
ءتورت سىلدىرماعى بار
ءبىر شىبىرتقىسى بار (سيىر)
- بالالار، ءبىز نەشىنشى ءسابىزدى ساناپ الامىز؟ يا، 8 - ءشى ءسابىز ەكەن. بۇل ساننىڭ تاپسىرماسى وڭاي ەكەن. ساندار تۋرالى ساناماق ايتىپ بەرىڭدەر دەيدى. قانە، كىم ساناماق بىلەدى؟
اسەل: قازدىڭ ەكەۋ اياعى
قۇردىڭ ەكەۋ اياعى
ەكەۋىنىڭ اياعى ءتورت بولادى باياعى.
ەرالى: ەكى قانات قازدا بار،
سايراندايدى سازدا ولار
ەكى قانات قۇردا بار
قۇراۋلاساڭ قىرعا بار.
- مىنەكەي، بالالار، ءبىز سابىزدەردىڭ تاپسىرمالارىن ورىنداپ شىقتىق. نەشە ءسابىزدىڭ تاپسىرماسىن ورىندادىق؟ قانە ساناپ جىبەرەيىكشى. (ساناۋ)
- جارايسىڭدار، بالالار! ءبارىڭ بەرىلگەن تاپسىرمانى جاقسى ورىندادىڭدار. قولىنان ءبارى كەلەتىن ونەرلى ادامدى حالقىمىز «سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى» دەپ اتايدى. ونداي بالالار ءبىزدىڭ ارامىزدا بار ما؟
- اسەل، «سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى دەپ» كىمدى ايتار ەدىڭ؟
- نۇربەكتى ايتار ەدىم.
- يا، نۇربەكتىڭ قولىنان ءبارى كەلەدى، ءان دە ايتادى، بي دە بيلەيدى. ءبارىڭ نۇربەكتەن ۇلگى الىڭدار! بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىنە ءبارىڭ دە جاقسى قاتىستىڭدار. راحمەت، بالالار!
You Might Also Like
