التىن ءدان
ءىى كىشى توپ
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: "الەۋمەتتىك ورتا"
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتى: قورشاعان ورتا
ماقساتى: تاقىرىپ مازمۇنىن مەڭگەرتۋ، كۇز تۋرالى بىلىمدەرىن تياناقتاۋ، ءداننىڭ تۇرلەرىن تانىستىرا وتىرىپ، ودان نە جاسالاتىنىن ايتىپ ءتۇسىندىرۋ. نان تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ، بالالاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، ءتىل بايلىعىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن قالىپتاستىرۋ. بالالاردى تابيعاتتى سۇيۋگە، ايالاۋعا، قورعاۋعا، ناندى قادىرلەۋگە، ۇلكەندەر ەڭبەگىن باعالاۋعا تاربيەلەۋ.
ءادىس - تاسىلدەرى: اڭگىمەلەسۋ، سۇراق - جاۋاپ، ويىن - جاتتىعۋ.
كورنەكىلىگى: كومپيۋتەر، سۋرەتتەر، اعاش جاپىراعى مەن جۇلدىزشالار سالىنعان سەبەت، ءدان تۇرلەرى، كۇرىش، بيداي ساباقتارى
ءپانارالىق بايلانىس: ءتىل دامىتۋ، ءان ساباعى
تاربيەشى: - بالالار، مەن بۇگىن كوڭىلدىمىن، سەندەر شە؟
- ءبىز دە كوڭىلدىمىز.
- كوڭىلدى بولعاندارىڭ ماعان ۇنايدى، سول ءۇشىن ءبىزدى عاجايىپ سىيلىق كۇتىپ تۇرعان سياقتى. مىنا سەبەتتەن نە كورىپ تۇرسىڭدار؟
- جۇلدىزشالار كورىپ تۇرمىز.
- يا، قاراڭدارشى، ىشىندە قانشاما ادەمى جۇلدىزشالار بار! بۇل ءتۇرلى - ءتۇستى جۇلدىزشالار بىزگە سۇيىسپەنشىلىك بەلگىسىن بىلدىرەدى. سونىمەن سۇيىسپەنشىلىك ءارتۇرلى بولادى ەكەن. ول ءار ادامنىڭ جۇرەگىندە ساقتالادى. ەندى وسى جۇلدىزشالاردى الىپ، تىلەگىمىزدى ايتىپ، اسپانعا قاتتى لاقتىرامىز.
جۇلدىزدى جەرىم قابىلدا
ۇشىرىپ اسپان كوگىنە
جۇلدىزىم مەنىڭ قابىلدا
نۇر توگىلسىن ەلىمە
الاقاي!!!
- بالالار، مىنا اعاشقا قاراڭدارشى، قاي مەزگىلدەگى اعاشقا ۇقسايدى؟
- كۇز مەزگىلىندەگى اعاشقا ۇقسايدى.
- بۇل اعاشتىڭ جاپىراقتارى تۇسە - تۇسە ازايىپ قالىپتى. قالعان جاپىراقتارىن ءبىز جيناپ الايىق. قانە كىم العىسى كەلەدى؟ (1 - 2 بالاعا جيناتۋ).
- وي، بالالار، بۇل جاپىراقتار جاي جاپىراق ەمەس، سيقىرلى جاپىراقتار سياقتى. جاپىراقتىڭ سەندەرگە قويار سۇراعى بار ەكەن. ەگەر دۇرىس جاۋاپ بەرسەڭدەر، جاپىراقتارىن سىيلايدى.
1. قاي كەزدە قىزىل، سارى جاپىراقتار كوپ بولادى؟
2. جەمىس، كوكونىس، ەگىندەر قاي كەزدە جينالادى؟
3. نەگە ءبىز كۇزدى «التىن كۇز» دەپ اتادىق؟
4. كۇز مەزگىلى كەتىپ، قاي مەزگىل جەتتى؟ (بالالار جاۋاپ بەرەدى)
(وسى كەزدە قاپشىق تولى اربانى سۇيرەتىپ، تىشقان كىرەدى. بالالار شۋلاپ، تىشقان قاشىپ كەتەدى.)
- قىزىق مىنا قاپشىقتاردى نە بار ەكەن؟ بالالار، نە ىستەيمىز؟
- اشىپ قارايىق.
(قاپشىقتار قوزعالىپ، ورتاسىنان بيداي كەيپىندەگى قىز بالا شىعادى)
- سالەم، دوستار!
- سالەم سەن كىمسىڭ؟
- نان اناسى بيدايمىن،
ەلگە استىق سىيلايمىن
ءدانىم تولىپ پىسكەندە
قاۋىزىما سىيمايمىن.
بيداي: - بالالار، سەندەر مەنى جانە مەنىڭ دوستارىمدى تىشقاننان قۇتقارىپ قالدىڭدار، راحمەت!
- قوش كەلدىڭ بيداي، تورلەت! ال، بالالار، ەندى قاپشىقتاردى اشىپ قارايىق، نە بار ەكەن؟
- داندەر بار ەكەن.
- يا، بالالار، بۇل كەشەگى كۇز مەزگىلىندە جينالعان داندەر. بۇل داندەردىڭ اتتارىن بىلەسىڭدەر مە؟ مەن ايتىپ تۇسىندىرەيىن. مىنە، مىناۋ كۇرىش ءوزىمىزدىڭ كۇندە جەپ جۇرگەن. ال، مىناۋ وسى كۇرىشتىڭ ءدان بولىپ ءپىسىپ تۇرعان ساباعى. مىناۋ تارى، سوك. ال مىناۋ بيداي.
- بالالار، بيدايدان نە الىنادى؟
- ۇن الىنادى.
- دۇرىس، بيدايدى ديىرمەنگە تارتىپ ۇن جاسايدى. ال، ۇننان نە پىسىرەدى؟
- نان پىسىرەدى، توقاش پىسىرەدى.
- وتە جاقسى، ەندى وسى داندەردىڭ بىزگە قالاي جەتكەنى تۋرالى ءبىلۋىمىز ءۇشىن، كومپيۋتەرگە نازار اۋدارايىق.
(سۋرەت بويىنشا اڭگىمەلەۋ)
- كوكتەمدە ديقاندار جەردى تراكتورمەن جىرتىپ، جەرگە تۇقىم سەبەدى. ودان ەگىن ءونىپ شىعادى. جاز بويى ونى سۋارىپ، كۇتىپ باپتايدى. ال، كۇزدە ەگىندى كومباينمەن ورىپ، ماشيناعا تيەيدى. جۇرگىزۋشىلەر ماشينامەن استىقتى قابىلداۋ ورىندارىنا جەتكىزەدى. ول جەردە بيدايدان ۇن دايىندالادى. ۇنداردى ناۋبايحانالارعا تاراتادى. ناۋبايحانالاردا ۇننان نەشە ءتۇرلى نان پىسىرىلەدى. ال، ەرتەڭىنە سول نانداردى دۇكەن سورەلەرىندە كورەمىز. مۇنىڭ ءبارى ادامداردىڭ ەڭبەگى. سونشاما ەڭبەك سىڭىرىلەتىن ناندى بارىنشا قادىرلەۋىمىز كەرەك.
- بالالار، ۇننان ناننان باسقا دا تاعامدار، ونىمدەر جاسالادى. ەندى سول ونىمدەردى كورەيىك.
- بالالار، وسى بيدايعا، نانعا بايلانىستى نە بىلەسىڭدەر؟
دانيار: استىق – دالا ساۋلەتى
استىق - وتان داۋلەتى
ءبىزدىڭ دالا – باي دالا
التىن استىق اينالا!
ۆەنەرا: ءدام پاتشاسى – اپپاق نان
داستارحاننىڭ باسىندا
ۇمىتىندەي اقتالعان
مەن دە وتىرام قاسىڭدا.
دياس: نان قيقىمىن شاشپاڭدار
جەردە جاتسا باسپاڭدار
تەرىپ الىپ، قاستەرلەپ
تورعايلارعا تاستاڭدار!
تەڭەل: ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى
جالقاۋدىڭ جانى ءتاتتى
جازىقباي: كۇز دانىمەن كورىكتى
قىس قارىمەن كورىكتى
اقبايان: ناندى ءبىر قولىڭمەن ۇزبە!
ەرجان: نان – تاماقتىڭ اتاسى.
ايدانا: - اپاي، مەن ءبىر جۇمباق ايتايىنشى.
ەگىستىكتە سارى التىن،
داستارحاندا نانى التىن.(بيداي)
مارعۇلان: ال، مەن جۇمباعىمدى اپايلارعا ايتسام دەيمىن.
ءۇستى تاس، استى تاس
ورتاسىندا پىسكەن اس. (تابا نان)
- وي، جارايسىڭدار بالالار، نان تۋرالى تاقپاق، ماقال - ماتەل، تىيىم سوزدەردى جاقسى ايتتىڭدار. جۇمباقتارىڭدا قىزىقتى بولدى. ال، ەندى «قايدان كەلدىڭ باۋىرساق؟» ولەڭى بويىنشا ويىن - جاتتىعۋ جۇرگىزىپ، بويىمىزدى سەرگىتىپ الايىق.
ءو. تۇرمانجانوۆ. «قايدان كەلدىڭ باۋىرساق؟»
- بالالار، مەنىڭ دە سەندەرگە قويار جۇمباعىم بار. سونىڭ شەشۋىن كىم تەز تابار ەكەن؟
تامشىداي كولەمى
ال تاۋداي بەدەلى. (ءدان)
- مىنە، بالالار، وسى كىشكەنتاي تامشىداي ءداننىڭ قاسيەتى ۇلكەن ەكەن. ادامعا ءنار بەرەتىن، داستارحاننىڭ بەرەكەسى ناننىڭ قاسيەتىن، ونىڭ قانداي ەڭبەكپەن جاسالاتىنىن بىلدىك. سوندىقتان ناندى شاشپاي، باسپاي قاستەرلەۋ كەرەك. بيدايدى ەگىپ، باپتاپ، جيناپ، قامباعا قۇياتىن ەگىنشىلەردىڭ ەڭبەگى زور، ولاردىڭ ەڭبەگىن قۇرمەتتەۋ كەرەك.
- ال، بيداي، ءبىزدىڭ بالالارعا ريزا شىعارسىڭ. سەن تۋرالى قانشاما جاقسى سوزدەر ايتتى.
بيداي: - ارينە، ريزامىن. سەندەر مەن تۋرالى وتە كوپ بىلەدى ەكەنسىڭدەر. مەن سەندەرگە ءوزىمنىڭ ءدانىمدى سىيلايمىن.
بالالار ورىندارىنان تۇرىپ «اق بيداي» ءانىن ورىندايدى.
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: "الەۋمەتتىك ورتا"
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتى: قورشاعان ورتا
ماقساتى: تاقىرىپ مازمۇنىن مەڭگەرتۋ، كۇز تۋرالى بىلىمدەرىن تياناقتاۋ، ءداننىڭ تۇرلەرىن تانىستىرا وتىرىپ، ودان نە جاسالاتىنىن ايتىپ ءتۇسىندىرۋ. نان تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ، بالالاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، ءتىل بايلىعىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن قالىپتاستىرۋ. بالالاردى تابيعاتتى سۇيۋگە، ايالاۋعا، قورعاۋعا، ناندى قادىرلەۋگە، ۇلكەندەر ەڭبەگىن باعالاۋعا تاربيەلەۋ.
ءادىس - تاسىلدەرى: اڭگىمەلەسۋ، سۇراق - جاۋاپ، ويىن - جاتتىعۋ.
كورنەكىلىگى: كومپيۋتەر، سۋرەتتەر، اعاش جاپىراعى مەن جۇلدىزشالار سالىنعان سەبەت، ءدان تۇرلەرى، كۇرىش، بيداي ساباقتارى
ءپانارالىق بايلانىس: ءتىل دامىتۋ، ءان ساباعى
تاربيەشى: - بالالار، مەن بۇگىن كوڭىلدىمىن، سەندەر شە؟
- ءبىز دە كوڭىلدىمىز.
- كوڭىلدى بولعاندارىڭ ماعان ۇنايدى، سول ءۇشىن ءبىزدى عاجايىپ سىيلىق كۇتىپ تۇرعان سياقتى. مىنا سەبەتتەن نە كورىپ تۇرسىڭدار؟
- جۇلدىزشالار كورىپ تۇرمىز.
- يا، قاراڭدارشى، ىشىندە قانشاما ادەمى جۇلدىزشالار بار! بۇل ءتۇرلى - ءتۇستى جۇلدىزشالار بىزگە سۇيىسپەنشىلىك بەلگىسىن بىلدىرەدى. سونىمەن سۇيىسپەنشىلىك ءارتۇرلى بولادى ەكەن. ول ءار ادامنىڭ جۇرەگىندە ساقتالادى. ەندى وسى جۇلدىزشالاردى الىپ، تىلەگىمىزدى ايتىپ، اسپانعا قاتتى لاقتىرامىز.
جۇلدىزدى جەرىم قابىلدا
ۇشىرىپ اسپان كوگىنە
جۇلدىزىم مەنىڭ قابىلدا
نۇر توگىلسىن ەلىمە
الاقاي!!!
- بالالار، مىنا اعاشقا قاراڭدارشى، قاي مەزگىلدەگى اعاشقا ۇقسايدى؟
- كۇز مەزگىلىندەگى اعاشقا ۇقسايدى.
- بۇل اعاشتىڭ جاپىراقتارى تۇسە - تۇسە ازايىپ قالىپتى. قالعان جاپىراقتارىن ءبىز جيناپ الايىق. قانە كىم العىسى كەلەدى؟ (1 - 2 بالاعا جيناتۋ).
- وي، بالالار، بۇل جاپىراقتار جاي جاپىراق ەمەس، سيقىرلى جاپىراقتار سياقتى. جاپىراقتىڭ سەندەرگە قويار سۇراعى بار ەكەن. ەگەر دۇرىس جاۋاپ بەرسەڭدەر، جاپىراقتارىن سىيلايدى.
1. قاي كەزدە قىزىل، سارى جاپىراقتار كوپ بولادى؟
2. جەمىس، كوكونىس، ەگىندەر قاي كەزدە جينالادى؟
3. نەگە ءبىز كۇزدى «التىن كۇز» دەپ اتادىق؟
4. كۇز مەزگىلى كەتىپ، قاي مەزگىل جەتتى؟ (بالالار جاۋاپ بەرەدى)
(وسى كەزدە قاپشىق تولى اربانى سۇيرەتىپ، تىشقان كىرەدى. بالالار شۋلاپ، تىشقان قاشىپ كەتەدى.)
- قىزىق مىنا قاپشىقتاردى نە بار ەكەن؟ بالالار، نە ىستەيمىز؟
- اشىپ قارايىق.
(قاپشىقتار قوزعالىپ، ورتاسىنان بيداي كەيپىندەگى قىز بالا شىعادى)
- سالەم، دوستار!
- سالەم سەن كىمسىڭ؟
- نان اناسى بيدايمىن،
ەلگە استىق سىيلايمىن
ءدانىم تولىپ پىسكەندە
قاۋىزىما سىيمايمىن.
بيداي: - بالالار، سەندەر مەنى جانە مەنىڭ دوستارىمدى تىشقاننان قۇتقارىپ قالدىڭدار، راحمەت!
- قوش كەلدىڭ بيداي، تورلەت! ال، بالالار، ەندى قاپشىقتاردى اشىپ قارايىق، نە بار ەكەن؟
- داندەر بار ەكەن.
- يا، بالالار، بۇل كەشەگى كۇز مەزگىلىندە جينالعان داندەر. بۇل داندەردىڭ اتتارىن بىلەسىڭدەر مە؟ مەن ايتىپ تۇسىندىرەيىن. مىنە، مىناۋ كۇرىش ءوزىمىزدىڭ كۇندە جەپ جۇرگەن. ال، مىناۋ وسى كۇرىشتىڭ ءدان بولىپ ءپىسىپ تۇرعان ساباعى. مىناۋ تارى، سوك. ال مىناۋ بيداي.
- بالالار، بيدايدان نە الىنادى؟
- ۇن الىنادى.
- دۇرىس، بيدايدى ديىرمەنگە تارتىپ ۇن جاسايدى. ال، ۇننان نە پىسىرەدى؟
- نان پىسىرەدى، توقاش پىسىرەدى.
- وتە جاقسى، ەندى وسى داندەردىڭ بىزگە قالاي جەتكەنى تۋرالى ءبىلۋىمىز ءۇشىن، كومپيۋتەرگە نازار اۋدارايىق.
(سۋرەت بويىنشا اڭگىمەلەۋ)
- كوكتەمدە ديقاندار جەردى تراكتورمەن جىرتىپ، جەرگە تۇقىم سەبەدى. ودان ەگىن ءونىپ شىعادى. جاز بويى ونى سۋارىپ، كۇتىپ باپتايدى. ال، كۇزدە ەگىندى كومباينمەن ورىپ، ماشيناعا تيەيدى. جۇرگىزۋشىلەر ماشينامەن استىقتى قابىلداۋ ورىندارىنا جەتكىزەدى. ول جەردە بيدايدان ۇن دايىندالادى. ۇنداردى ناۋبايحانالارعا تاراتادى. ناۋبايحانالاردا ۇننان نەشە ءتۇرلى نان پىسىرىلەدى. ال، ەرتەڭىنە سول نانداردى دۇكەن سورەلەرىندە كورەمىز. مۇنىڭ ءبارى ادامداردىڭ ەڭبەگى. سونشاما ەڭبەك سىڭىرىلەتىن ناندى بارىنشا قادىرلەۋىمىز كەرەك.
- بالالار، ۇننان ناننان باسقا دا تاعامدار، ونىمدەر جاسالادى. ەندى سول ونىمدەردى كورەيىك.
- بالالار، وسى بيدايعا، نانعا بايلانىستى نە بىلەسىڭدەر؟
دانيار: استىق – دالا ساۋلەتى
استىق - وتان داۋلەتى
ءبىزدىڭ دالا – باي دالا
التىن استىق اينالا!
ۆەنەرا: ءدام پاتشاسى – اپپاق نان
داستارحاننىڭ باسىندا
ۇمىتىندەي اقتالعان
مەن دە وتىرام قاسىڭدا.
دياس: نان قيقىمىن شاشپاڭدار
جەردە جاتسا باسپاڭدار
تەرىپ الىپ، قاستەرلەپ
تورعايلارعا تاستاڭدار!
تەڭەل: ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى
جالقاۋدىڭ جانى ءتاتتى
جازىقباي: كۇز دانىمەن كورىكتى
قىس قارىمەن كورىكتى
اقبايان: ناندى ءبىر قولىڭمەن ۇزبە!
ەرجان: نان – تاماقتىڭ اتاسى.
ايدانا: - اپاي، مەن ءبىر جۇمباق ايتايىنشى.
ەگىستىكتە سارى التىن،
داستارحاندا نانى التىن.(بيداي)
مارعۇلان: ال، مەن جۇمباعىمدى اپايلارعا ايتسام دەيمىن.
ءۇستى تاس، استى تاس
ورتاسىندا پىسكەن اس. (تابا نان)
- وي، جارايسىڭدار بالالار، نان تۋرالى تاقپاق، ماقال - ماتەل، تىيىم سوزدەردى جاقسى ايتتىڭدار. جۇمباقتارىڭدا قىزىقتى بولدى. ال، ەندى «قايدان كەلدىڭ باۋىرساق؟» ولەڭى بويىنشا ويىن - جاتتىعۋ جۇرگىزىپ، بويىمىزدى سەرگىتىپ الايىق.
ءو. تۇرمانجانوۆ. «قايدان كەلدىڭ باۋىرساق؟»
- بالالار، مەنىڭ دە سەندەرگە قويار جۇمباعىم بار. سونىڭ شەشۋىن كىم تەز تابار ەكەن؟
تامشىداي كولەمى
ال تاۋداي بەدەلى. (ءدان)
- مىنە، بالالار، وسى كىشكەنتاي تامشىداي ءداننىڭ قاسيەتى ۇلكەن ەكەن. ادامعا ءنار بەرەتىن، داستارحاننىڭ بەرەكەسى ناننىڭ قاسيەتىن، ونىڭ قانداي ەڭبەكپەن جاسالاتىنىن بىلدىك. سوندىقتان ناندى شاشپاي، باسپاي قاستەرلەۋ كەرەك. بيدايدى ەگىپ، باپتاپ، جيناپ، قامباعا قۇياتىن ەگىنشىلەردىڭ ەڭبەگى زور، ولاردىڭ ەڭبەگىن قۇرمەتتەۋ كەرەك.
- ال، بيداي، ءبىزدىڭ بالالارعا ريزا شىعارسىڭ. سەن تۋرالى قانشاما جاقسى سوزدەر ايتتى.
بيداي: - ارينە، ريزامىن. سەندەر مەن تۋرالى وتە كوپ بىلەدى ەكەنسىڭدەر. مەن سەندەرگە ءوزىمنىڭ ءدانىمدى سىيلايمىن.
بالالار ورىندارىنان تۇرىپ «اق بيداي» ءانىن ورىندايدى.
You Might Also Like
-
تاربيە ساعاتىنىڭ تاقىرىبى: جولدا ءجۇرۋ ەرەجەلەرىن بىلەمىز بە؟
