InfoHub Logo

قىزىلوردا وبلىسى،
قازالى اۋدانى، قازالى اۋىلى
№100 مەكتەپتىڭ حيميا ءپانى ءمۇعالىمى
نۇرماشيەۆا جازىق الىمبەت قىزى

تاقىرىبى: ادامگەرشىلىك-اسىل قاسيەت
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ بويىنا رۋحاني ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى ۇيالاتۋ ءۇشىن مەيىربان، اقىلدى، شىنشىل، قايىرىمدى ت.ب. ادامدىق اسىل قاسيەتتەردى يگەرۋگە ىقپال ەتۋ.
ادامنىڭ اسىل قاسيەتتەرىنىڭ بىرى-ادىلدىك، تۋراشىلدىق، شىنشىلدىق.
ادىلدىك شىن مانىندە ادامنىڭ ىس-ارەكەتىنىڭ نورماسى بولۋ كەرەك. بۇل - ءومىردىڭ قاجەتتىلىگى. بۇل قاسيەتتەر-اربىر ادامعا ءتان، جاقسى ءومىر ءسۇرۋدىڭ شارتى.

ارعىماققا ءمىندىم دەپ،
ارتقى توپتان اداسپا،
كۇنىندە ءوزىم بولدىم دەپ،
كەڭ پەيىلگە تالاسپا.
ارتىق ءۇشىن ايتىسىپ،
دوستارىڭمەن سىناسپا.
عىلىم جۇرتتان استى دەپ،
كەڭەسسىز ءسوز باستاما.
جەڭەمىن دەپ بىرەۋدى
وتىرىك سوزبەن قوستاما.

ادامنىڭ اسىل قاسيەتتەرىنىڭ ءبىرى - ادىلدىك، تۋراشىلدىق، شىنشىلدىق.
ادىلدىك شىن مانىندە ادامنىڭ ءىس - ارەكەتىنىڭ نورماسى بولۋ كەرەك.
بۇل - ءومىردىڭ قاجەتتىلىگى.
بۇل قاسيەتتەر - ءاربىر ادامعا ءتان، جاقسى ءومىر ءسۇرۋدىڭ شارتى.
ادامدا اسىل قاسيەتتەرمەن قاتار جاعىمسىز قاسيەتتەر دە بولادى. ولار – جالقاۋلىق،
وزىمشىلدىك، كۇنشىلدىك، ساراڭدىق، پايداكۇنەمدىك، قورقاقتىق، مەنمەندىك، ماقتانشاقتىق،
قۋلىق، ەكىجۇزدىلىك، جارامساقتىق، قاتىگەزدىك، اشۋ، ىزاقورلىق ت. ب.

وزىڭە كومەكتەسكەن، كەرەك زاتىڭدى بەرگەن،
سىيلىق تاپسىرعان ادامعا جانە جولداسىڭا “راحمەت”ايت.
- تاماق ءىشىپ بولعان سوڭ “راحمەت” ايت.
- بىرەۋ وزىڭە “راحمەت” ايتسا، “جاقسى” دەپ جاۋاپ بەر.
- تەلەفونعا بىرەۋدى شاقىرعاندا “رۇقسات بولسا” دەگەندى ۇمىتپا.
- بايقاۋسىزدا بىرەۋدى قاعىپ كەتسەڭ “كەشىرىڭىز” دەۋ كەرەك.
- سىنىپقا كەشىگىپ كەلسەڭ، مۇعالىمنەن رۇقسات سۇرا ت. ب.

ابايدىڭ “ون ءتورتىنشى قارا ءسوزىن ايتۋ” نەمەسە “عىلىم تاپپاي ماقتانبا” ولەڭىن وقۋ.

ادامگەرشىلىككە بايلانىستى مۇحاممەد پايعامبار حاديستەرى، ناقىل سوزدەر

“ادامنىڭ ىشىندە بولمايدى الاسى،
ولاردى بۇزاتىن ءناپسىنىڭ تالاسى”.
(شاكارىم)

”ءۇش - اق نارسە – ادامنىڭ قاسيەتى: ىستىق قايرات، نۇرلى اقىل، جىلى جۇرەك”
(اباي)

اباي “كۇللى ادام بالاسىن قور قىلاتىن ءۇش نارسە بار، سونان قاشپاق كەرەك” دەپ ۇيرەتەدى. “اۋەلى – ناداندىق، ەكىنشىسى - ەرىنشەكتىك، ءۇشىنشىسى – زالىمدىق. ناداندىق – ءبىلىم، عىلىمىنىڭ جوقتىعى، دۇنيەدەن ەشنارسەنى ولارسىز ءبىلىپ بولمايدى. بىلىمسىزدىك – حايۋاندىق بولادى. ەرىنشەكتىك - كۇللى دۇنيەدەگى ونەردىڭ دۇشپانى، تالاپسىزدىق، جىگەرسىزدىك، ۇياتسىزدىق - ءبارى وسىندان كەلىپ شىعادى.
زالىمدىق – ادام بالاسىنىڭ دۇشپانى. ادام بالاسىنا دۇشپانبولسا، ادامنان بولىنەدى”دەپ عالىمعا، بىلىمگە شاقىرىپ، وعان جات نارسەلەردەن بويىن اۋلاق ۇستاۋ كەرەكتىگىن ايتادى.
“وتىرىكتىڭ بالىن جالاپ ءتىرى جۇرگەنشە، شىندىقتىڭ ۋىن ءىشىپ ولگەن ارتىق”. (ب. مومىش ۇلى)

انا ايتتى ءبىر وسيەت بالاسىنا،
ءبىر جولدىڭ شىعارىپ ساپ سالاسىنا:
- ەي، بالام، شاماڭ كەلسە جاقسىلىق ەك،
اق پەيىل ادامزاتتىڭ اراسىنا.
ەگەر دە جول ۇستىندە تىكەن جاتسا،
كىرەر دەپ اياعىنا بىرەۋ باسسا،
ەرىنباي - اق ءيىلىپ قولىڭمەنەن
سول تىكەندى كوتەرىپ الىپ تاستا.
بۇل ەڭبەگىڭ قالماس - تى بوسقا، بەكەر،
سونى كورگەن سوڭعى جاس سولاي ەتەر.
جاقسى ۇلگىنى جالپى جۇرت ءداستۇر جاساپ،
جول تازارتىپ، جولاۋشى جولدان وتەر.

1 - ءتۇسى. ءار كۇندى جاقسى ويلار ويلاۋمەن باستاڭدار.
2 - ءتۇسى. كۇنى بويى ءوزىڭدى قورشاعان ادامداردىڭ ءبارى تۋرالى تەك سۇيىسپەنشىلىككە جانە ىزگىلىكپەن ويلاپ ءجۇر.
3 - ءتۇسى. ۇيىقتار الدىندا بۇگىن قانشا ادامدى قۋانتقانىڭدى، جۇباتقانىڭدى، كۇلدىرگەنىڭدى ەسكە ءتۇسىرۋ ءۇشىن بىرنەشە مينۋت ارناپ كور.
4 - ءتۇسى. ءاندى جيىرەك تىڭداعانىڭ دۇرىس، بارىنەن جاقسىسى جانىڭدى جادىراتىپ، راحاتقا بولەنەسىڭ.
5 - ءتۇسى. باسقالاردىڭ قاجەتىنە جاراي بىلۋگە تالپىن.
6 - ءتۇسى. تىنىشتىق ساقتاي بىلۋگە ۇيرەن. نازىك ۇنمەن بيازى سويلەۋگە داعدىلان.
7 - ءتۇسى. “جاقسىلىققا جاقسىلىق - ءار كىسىنىڭ ءىسى، ال جاماندىققا جاقسىلىق - ەر كىسىنىڭ ءىسى” دەگەن ءسوز جانىڭدا ءجۇرسىن.

سلايدتى جۇكتەۋ