InfoHub Logo

ادەپتەن وزبايىق
ماقساتى:
وقۋشىلاردى قارىم – قاتىناس مادەنيەتىنە ۇيرەتۋ، ولاردىڭ ادەپ ساقتاۋ تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ. وقۋشىلاردى جاقسى مەن جاماندى ايىرا بىلۋگە ىقپال ەتۋ. جاقسىدان ۇيرەنۋگە، جاماننان جيرەنۋگە، ىزگىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: پىكىرلەسۋ، اڭگىمەلەسۋ.

ساباق بارىسى:
تىنىشتىق ءساتى. «نۇرعا بولەنۋ».
ىڭعايلانىپ وتىرىڭىزدار، دەنەلەرىڭىزدى ءتۇزۋ ۇستاڭىزدار. اياق - قولىڭىزدى ايقاستىرماڭىز، قولىڭىزدى تىزەگە نەمەسە ۇستەلگە قويۋعا بولادى. كوزدەرىڭىزدى جۇمۋلارىڭىزدى وتىنەمىن.
ەلەستەتىپ كورىڭىز: كۇن نۇرى ءسىزدىڭ توبەڭىزدەن ءوتىپ، كەۋدەڭىزگە قاراي بويلاپ بارادى. كەۋدەڭىزدىڭ ورتا تۇسىندا گۇل تۇينەگى ورنالاسقان. گۇلدىڭ تۇينەگى نۇردان باياۋ اشىلىپ كەلەدى. بالعىن تازا، اسەم گۇل ءسىزدىڭ ءار ويىڭىزدى، ءار سەزىمىڭىزدى، ەموسياڭىزدى تىلەك قالاۋىڭىزدى شايىپ، جۇرەگىڭىزدىڭ قاۋىزىن اشتى.

نۇر ساۋلەسى ءسىزدىڭ بويىڭىزعا اقىرىن تاراي باستاعانىن ەلەستەتىڭىز. ول بىرتىندەپ كۇشەيە تۇسۋدە. وي مەن وسى نۇردى قولدارىڭىزعا ءتۇسىرىڭىز. ءسىزدىڭ قولدارىڭىز نۇرعا بولەنىپ، ساۋلە شاشۋدا. قولىمىز تەك جاقسى، تەك ىزگى ىستەردى ىستەيدى جانە بارشاعا كومەكتەسەدى. نۇر اياقتارىڭىزعا تارادى. اياقتارىڭىز نۇر ساۋلەسىن شاشۋدا. ولار ءسىزدى تەك جاقسىلىق جاساۋ ءۇشىن جاقسى جەرلەرگە اپارادى. ولار نۇر مەن ماحاببات قۇرالىنا اينالدى.

ودان ءارى نۇر ءسىزدىڭ اۋزىڭىزعا، تىلىڭىزگە تارادى. ءتىلىڭىز تەك شىندىقتى جانە جاقسى، ىزگى سوزدەر عانا ايتادى. نۇردى قۇلاقتارىڭىزعا باعىتتاڭىز، قۇلاقتارىڭىز تەك جاقسى ءسوز بەن اسەم اۋەندى عانا ەستيدى. نۇر كوزىمىزگە دە جەتتى. كوزىمىز تەك جاقسىعا قاراپ، بارىنەن جاقسىلىقتى عانا كورەدى. ءسىزدىڭ باسىڭىز تۇگەلدەي نۇرعا بولەنىپ، باسىڭىزعا تەك ىزگى، ساۋلەلى وي كەلەدى.
نۇر بىرتە - بىرتە قارقىندى جانە شۇعىلانا باستايدى، ءسىزدىڭ دەنەڭىزدەن شىعىپ، جان - جاعىڭىزعا ساۋلە شاشادى. وسى نۇردى تۋىسقاندارىڭىزعا، مۇعالىمدەرىڭىزگە، دوستارىڭىزعا، تانىستارىڭىزعا باعىتتاڭىز. نۇردى ۋاقىتشا تۇسىنىسپەي، رەنجىسىپ جۇرگەن ادامدارعا دا باعىتتاڭىز. ولاردىڭ دا جۇرەگى نۇرعا تولسىن.

وسى نۇر بۇكىل الەمگە: بارلىق ادامدارعا، جان - جانۋارلارعا، وسىمدىكتەرگە، ءتىرى جانعا تارالسىن... عالامنىڭ بارلىق تۇكپىر - تۇكپىرىنە نۇر باعىتتاڭىز. ويشا ايتىڭىز: «مەن نۇرلىمىن... نۇر مەنىڭ ىشىمدە... مەن نۇرمىن»
وسىنداي نۇر، ماحاببات جانە تىنىشتىق كۇيىندە وتىرا تۇرىڭىز...
ەندى وسى نۇردى جۇرەگىڭىزگە ورنالاستىرىڭىز. نۇرعا تولى بۇكىل الەم ءسىزدىڭ جۇرەگىڭىزدە. ونى وسىنداي اسەم قالىپتا ساقتاڭىز.
جايمەن كوزىڭىزدى اشۋعا بولادى.
راحمەت!
وقۋشىلار ءوز اسەرلەرىمەن بولىسەدى.

ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ:
- ادەپ، ادەپ ساقتاۋ، ادەپتىلىك دەگەن نە؟
- ادەپتىلىك ادامنىڭ ءىس - ارەكەتىندە قالاي كورىنىس تابادى؟
- «دۇرىس ءجۇرۋ، تۇرۋ، ادەپتى بولا ءبىلۋ – ۇساق-تۇيەك ەمەس» دەگەن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
- سينونيمدىك ءتاسىل، ياعني ادەپتىلىك ءسوزىنىڭ سينونيمدەرىن تاپ: ادەپ، ءتارتىپتى، ۇلگىلى، تاربيەلى، سىپايى، ادەپتى، كورگەندى.
- انتونيمدىك ءتاسىل، ياعني قاراما - قارسى سوزدەردى تاپ: ادەپتى - ادەپسىز، كورگەندى - كورگەنسىز، ۇلگىلى - ونەگەسىز، تاربيەلى - تاربيەسىز.
وقۋ اپپاراتى.
ادەپ ساقتاۋ – ادامگەرشىلىكتىڭ بەلگىسى. ادەپ ءسوزىنىڭ بالامالارى وتە كوپ: ادالدىق، كىشىپەيىلدىلىك، مەيىرىمدىلىك، سىپايىلىق، يماندىلىق قاسيەتتەرى بار بالا باسقا بالالارعا دا ەرەكشە ىلتيپاتپەن قارايدى. «ادەپتىلىك بەلگىسى – ءيىلىپ سالەم بەرگەنى» دەمەكشى سالەمدەسۋ دە ادەپتىلىكتىڭ جوعارعى قۇندىلىعى.

ماتىنمەن جۇمىس. ەل اۋزىنان « تىستەلگەن الما» ءماتىنىن وقۋ، تالداۋ.
- جىگىتتىڭ قىلىعىن قالاي باعالايسىڭدار؟
- باعبان جىگىتتى نە ءۇشىن ۇناتتى؟
- ساعان ۇناعان كەيىپكەردىڭ جاعىمدى قاسيەتى قانداي؟
دايەكسوز.
ادامدا جاقسى قاسيەت بولماسا، وعان ب ا ق تا، باقىت تا قونبايدى.
ج. بالاساعۇننىڭ ناقىل ءسوزىنىڭ ماعىناسىن اشۋ، وقۋشىنى پىكىرىن تىڭداۋ، داپتەرمەن جۇمىس جۇرگىزۋ.

شىعارماشىلىق جۇمىس.
I - توپ: ى. ءالتىنساريننىڭ «ادەپ» اڭگىمەسىن ساحنالاۋ.
II - توپ: قازىبەك ءبيدىڭ «جاقسى ۇل – ەلدىڭ تۋى بولادى» ءماتىنىن ساحنالاۋ.
III - توپ:«تاعىلىمى مول سوزدەر»، ماقال - ماتەل، قاناتتى، ناقىل سوزدەر ايتادى.
ادەپتى بالا – ارلى بالا،
ادەپسىز بالا – سورلى بالا.
ادامگەرشىلىك كىمگە بولسا،
سونى ەر دەپ ەسەپتە.
(ى. التىنسارين).
جاقسى بالا – سۇيەنىش، جامان بالا – كۇيىنىش.
(اباي)
الەمدى ادام ادەمى، ادەپتى ادام ادەمىدەن دە ادەمى.
بالا بولساڭ – بولعانداي بول، اعايىنعا قورعانداي بول.
توپپەن ءان ايتۋ:
ق. ىدىرىسوۆتىڭ « كەلشى، كەلشى، بالاشىم» ءانىڭ بالالار ءبارى ءۇنتاسپاعا قوسىلىپ بىرگە ورىندايدى.
ۇيگە تاپسىرما:
م. ماقاتايەۆ «كوشەدە» ولەڭىن جاتتاۋ، اۋەنىمەن ورىنداۋ.

تىنىشتىق ءساتى:
وقۋشىلاردى تاعى دا جاعىمدى ويعا ءتۇسىرۋ ماڭىزدى. وقۋشىلار شەڭبەردە وتىرىپ، كوزدەرىن جۇمىپ، بۇگىنگى ساباقتان نە ۇيرەنگەندەرىن ەستەرىنە الىپ، ىشتەي وزدەرىنە، مۇعالىمىنە، بارلىق الەمگە تىنىشتىق، سۇيىسپەنشىلىك جولداپ، ريزاشىلىقتارىن بىلدىرەدى.