InfoHub Logo

سىن ەسىم جانە اعىلشىن تىلىندەگى سىن ەسىم الەمدىك لينگۆيستتەر تاراپىنان جان-جاقتى زەرتتەلگەن دەپ ەسەپتەلگەنىمەن، قازىرگى اعىلشىن تىلىندەگى سويلەم مۇشەلەرى اراسىنداعى سىن ەسىمنىڭ لينگۆيستيكالىق ستاتۋسىنا قاتىستى كوپتەگەن پىكىر-تالاس تۋىنداتاتىن ماسەلەلەر دە جەتكىلىكتى. كوبىنەسە لينگۆيستتەر سىن ەسىمنىڭ اتاۋ مەن سىن ەسىمدى انىقتاۋ سالاسىنا قاتىستى ماسەلەلەردە پىكىرلەرى اجىراتىلا باستايدى. كەيبىر لينگۆيستتەر سىن ەسىمدى سويلەم مۇشەسى رەتىندە، كەيبەرەۋلەرى گرامماتيكالىق كاتەگوريا رەتىندە قاراستىرادى.

سىن ەسىمدى-سويلەم مۇشەسى رەتىندە سانايتىن لينگۆيستتەرگە ل.س. بارحۋداروۆا [1]، ب.ا. يليش [2]، ب.س. حايموۆيچ، ب.ي. روگوۆسكيي [3]، م.ي. اكودەس [4] جانە ت.ب. اتالمىش توپتاعى عالىم-لينگۆسيتتەر اعىلشىن تىلىندەگى سىن ەسىمدى زاتتىڭ سىنىن بىلدىرەتىن سويلەم مۇشەسى رەتىندە سانايدى؛

سىن ەسىمدى-گرامماتيكالىق كاتەگوريا رەتىندە سانايتىندارعا ۆ.ۆ. ۆينوگرادوۆ جانە  ل.ۆ. ششەرب. ءبىراق سونىمەن بىرگە ءداستۇرلى ۇعىم بويىنشا سىن ەسىم دەپ زاتتىڭ ساپاسى مەن قاسيەتىن بىلدىرەتىن سويلەم مۇشەسى ەكەندىگىن ەستەن شىعارماعان لا ءجون، مىسالى: an important question، white roses، ۇلكەن زال، ادەمى ءۇي جانە ت.ب.

ي.پ. يۆانوۆا، ۆ.ۆ. بۋرلاكوۆا، گ.گ. پوچەپسوۆ  سىن ەسىمگە كەلەسىدەي سيپات بەرەدى: «سىن ەسىم-تانىمىل شارتتى تۇراقتىلىعى بار، زاتتىڭ سىنىن بىلدىرەتىن سويلەم مۇشەسى، مىسالى: a clean dress، a high hill. سىن ەسىم رەتىندە زاتتىڭ سيپاتى ۋاقىت بويىنشا ىس-ارەكەت سياقتى داميتىندىعىنا ەشقانداي بەلگى جوق، ياعني بۇل دەگەنى سىن ەسىم دەپ-ۋاقىت بويىنشا شارتتى تۇردە تۇراقتى سيپات تۋرالى ايتۋدامىز، مىسالى: سر. a fast train جانە an approaching train؛  سوڭعى مىسالدا سيپاتى ۋاقىت بويىنشا دامۋشى سيپاتقا يە بولىپ كورسەتىلگەن[5].

ۆ.ل. كاۋشانسكايا سىن ەسىمدى-قاراپايىم تۇردە «سيپاتتى بىلدىرەتىن سوزدەر»-دەپ انىقتاما بەرگەن. زەرتتەۋشى اعىلشىن تىلىندەگى سىن ەسىمدەردىڭ ەرەكشەلىكتەرىن زەرتتەۋ وتىرىپ، ءتۇرلى كريتەرييلەرگە تاپ بولارى انىق. ال اعىلشىن تىلىندەگى سىن ەسىمدى زەرتتەۋدىڭ باستى كريتەرييلەرىنە ءتىلدىڭ بىرلىك كورپۋستارىن بىلدىرەتىن جاڭا توپتار مەن تارماقشالاردىڭ قالىپتاسۋىنا الىپ كەلەدى[6].

اعىلشىن تىلىندەگى بارلىق سىن ەسىمدەر گرامماتيكالىق بەلگىلەرى مەن ماڭىزىنا قاراي ءداستۇرلى ەكى توپقا اجىراتىلادى:

1. ساپالىق (qualitative)؛

2. سالىستىرمالى (وتنوسيتەلنىە (relative).

ساپالىق سىن ەسىمدەر زاتتىڭ سيپاتىن تىكەلەي بىلدىرەدى: black، heavy، old، ادەمى، ۇلكەن.  ال سالىستىرمالى سىن ەسىمدەر زاتقا، ورىن-مەكەنگە، ۋاقىتقا جانە ت.ب. قاتىناس جاساۋ ارقىلى، زاتتىڭ سيپاتىن جاناما بەرەدى، مىسالى: golden، distant، wintry، شىنىدان جاسالعان، التىننان جاسالعان جانە ت.ب. تۇسىندىرە كەتەتىن ءجايت، جوعارىدا اتالعان سىن ەسىم تۇرلەرىنىڭ اراسىندا انىق جانە بىرتەكتى ايىرماشىلىقتار جوق، كەيبىر سالىستىرمالى سىن ەسىمدەر بىردەن ساپالىق سيپاتقا يە بولۋى دا مۇمكىن.

سالىستىرمالى سىن ەسىمدەر ساپانى ءبىلدىرۋى ابدەن بولۋى مۇمكىن قۇبىلىس، ويتكەنى ۆ.ۆ. ۆينوگرادوۆ بويىنشا سىن ەسىمنىڭ تازا سالىستىرمالى جانە تازا ساپالىق قاسيەتتەرى وتە سيرەك كەزدەسەتىن ءجايت. اتالمىش قۇبىلىستار سالىستىرمالى سىن ەسىمنىڭ اۋىسپالى ماعىناسى جايلى ءسوز قوزعالعاندا عانا كەزدەسۋى مۇمكىن. مىسالى، قازىرگى اعىلشىن تىلىندەگى golden سىن ەسىمى golden ring بىرگە سالىستىرمالى سىن ەسىم بولىپ تابىلادى، the golden times of the European art  ءسوز تىركەسىندە اتالمىش ماتەريالعا قاتىستى سىن ەسىمنىڭ ماعىناسى وزگەرەدى جانە اتالمىش كونتەكستتە golden  سىن ەسىمىنىڭ ماعىناسى سيپاتتىڭ ساپالىق بەلگىسىن بىلدىرەدى-«ەۋروپا ونەرىنىڭ التىن ءداۋىرى (شارقىراۋ ءداۋىرى)»[7].

اعىلشىن تىلىندەگى سىن ەسىمدەردى جۇيەلەۋ ماسەلەسى بويىنشا زەرتتەۋلەردىڭ ىشىندەگى گ. سۋيت شىعارعان سىن ەسىمدەردىڭ جۇيەلەنۋى اۆتوردىڭ سويلەم مۇشەلەرى تەورياسىنا نەگىزدەلەتىنى بەلگىلى. وسىلايشا اۆتور سىن ەسىم جايلى ءسوز قوزعاعاندا ءجاي سىن ەسىم، ەسىمدىك-سىن ەسىمى جانە سان ەسىم-سىن ەسىمى بولىپ اجىراتىلادى دەپ وي تۇجىرىمداي كەلە، اۆتور ءتىل بىرلىكتەرىنىڭ ەرەكشە ماڭىزدى قىزمەتىنە زاتتىڭ ساپاسىن ءبىلدىرۋ جاتادى دەپ ەسەپتەدى. گ. ءسۋيتتىڭ پىكىرى بويىنشا اعىلشىن تىلىندەگى سىن ەسىمدەردى ەكى توپقا اجىراتىلادى، ولارعا:

1. attribute-adjectives،  بۇلاردىڭ كومەگىمەن زاتتىڭ بەلگىلەرى ۆەربالدانادى؛

2. qualifying adjectives- زات ەسىمدەرمەن انىقتالاتىن تىعىز بايلانىستاردى سيپاتتاۋشى لەكسەمالار. سوڭعى توپقا ارتيكل جانە ەسىمدىك سىن ەسىمدەرىمەن قاتار (adjectives pronouns)  گ. سۋيت ابستراكتىلى زات ەسىمدىكتەرمەن بايلانىسقان كەز-كەلگەن سىن ەسىمدەردى كىرگىزدى.

اعىلشىن ءتىلىن زەرتەۋشى شەتەلدىك عالىمدارمەن بىرگە گ. سۋيت سىن ەسىمدەردى ساپالىق جانە سالىستىرمالى سىن ەسىمدەر سياقتى جىكتەۋ جۇيەسىنە جاقىن ۇعىمداردا سىن ەسىمدەردى جىكتەۋگە تالپىنعان العاشقى عالىمنىڭ ءبىرى بولدى. (قازىرگى عالىمدار ەرەكشەلەيتىن pure attribute-adjectives جانە  concrete adjectives) [Ibid.].

دج. نەسفيلدتىڭ اعىلشىن ءتىلىن كلاسسيافيكاسيالاۋ جۇيەسى بويىنشا قازىرگى اعىلشىن تىلىندەگى سىن ەسىمنىڭ جىكتەلۋ ستاتۋسىن 6 توپقا اجىراتادى:

- مەنشىكتى سىن ەسىمدەر (proper)؛
- تۇسىندىرمەلى سىن ەسىمدەر (descriptive)؛
- ەسەپتىك سىن ەسىمدەرى (quantitative)؛
- ساندىق سىن ەسىمدەر (numeral)؛
- كورسەتكىش سىن ەسىمدەر (demonstrative)؛
- اجىراتقىش سىن ەسىمدەر (distributive) [Ibid].

دج. نەسفيلدىڭ سىن ەسىمدى كلاسسيفيكاسيالاۋ نەگىزىنە سىن ەسىمدەردەن شىعاتىن لەكسيكا-گرامماتيكالىق توپتاردىڭ سىن ەسىمدەردىڭ گرامماتيكالىق كاتەگوريا شەڭبەرىندەگى سەمانتيكالىق مىنەزدەمەسى نەگىزدەلگەن. دج. نەسفيلدتىڭ سىن ەسىمدى كلاسسيفيكاسيالاۋ ءاناليزى بويىنشا سويلەم مۇشەلەرى اراسىنداعى بەلگىلى ءبىر شەكتەۋلەردىڭ (ايىرماشىلىقتاردىڭ جوقتىعى) جانە بەلگىلى ءبىر بىرلىكتەردىڭ سويلەم مۇشەلەرىنە تيەسىلى قاتىسى زەرتتەلگەن.

دج. ليچ جانە يا. سۆارتۆيك اعىلشىن تىلىندەگى سىن ەسىمدەردىڭ سينتاكسيستىك كلاسسيفيكاسيالاۋ اۆتورلارى بولاپى تابىلادى، ول بويىنشا اعىلشىن تىلىندەگى سىن ەسىمدەر بىلاي جىكتەلەدى:

- بايانداۋىشتى؛
- انىقتاۋىشتىق؛
- بايانداۋىشتى-اتريبۋتتىق بىرلىكتەر.

جوعارىدا اتالعان زەرتتەۋشىلەردىڭ سىن ەسىمدى وسىلايشا جىكتەۋىنە سىن ەسىمنىڭ كونتەكستتەگى رولىنە سۇيەنە وتىرىپ، سىن ەسىمنىڭ قىزمەتتىك ەرەكشەلىكتەرىنە سەبەپ بولعان.

وسىعان ىسپەتتەس كوزقاراستاردى ر. كۆەرك پەن س. برينباۋم دا ۇستانعان، ولار اعىلشىن تىلىندەگى سىن ەسىمدەر بايانداۋىشتىڭ دا، انىقتاۋىشتىڭ دا قىزمەتىن اتقاراتىنىن، سونىمەن قاتار اتالمىش كاتەگورياداعى كەيبىر لەكسەمالار تەك انىقتاۋىش نەمەسە تەك بايانداۋىشتىق قولدانىسقا يە ەكەنىن كورسەتتى.

و. ەسپەرسەننىڭ عىلىمي ەڭبەكتەرىندە سوزدەردىڭ رازريادتار بولىپ گرامماتيكالىق اجىرالۋى ءۇش رانگ بويىنشا لوگيكالىق ديففەرەنسياسيامەن ارا قاتىناس جاسايدى، اعىلشىن ءتىلىنىڭ سىن ەسىمدەرىن كلاسسيفيكاسيالاۋدا اۆتور «اديۋنكتتار» تەرمينىن قولدانادى[8]. و. ەسپەرسەننىڭ پىكىرىنشە سىن ەسىمدەر كەلەسىدەي جىكتەلەدى:

1. شەكتەۋلى نەمەسە كۆاليفيكاسيالىق اديۋنكتتار-بەلگىلى ءبىر ماعلۇماتتى سيپاتتاۋدا جانە ەگجەي-تەگجەيلى انىقتاۋدا قىزمەت ەتەدى؛

2. شەكتەۋسىز اديۋنكتتەر (non-restrictive adjuncts)، مەنشىكتى اتاۋلارمەن بىرىككەندە (قوسىلا ايتىلعاندا) بەلگىلى ءبىر زاتتى نەمەسە تۇلعانى باعالىق سيپاتتاما جاساۋدا قولدانىلادى؛

3. ءۇشىنشى رازريادتتاعى اديۋنكتتەرگە- some، few، many، much ىسپەتتەس لەكسەمالار الىپ جاتىر، سىن ەسىمدەرگە كومبيناسيالانۋ ارقىلى قولدانىلاتىن جانە اعىلشىن تىلىندە قولدانۋ بويىنشا ءبىرىنشى ورىندارداعى سىن ەسىمدەر، مىسالى، one beautiful girl.

سونىمەن و. ەسپەرسەننىڭ اعىلشىن تىلىندەگى سىن ەسىمدى كلاسسيفيكاسيالاۋ نەگىزىنە سەمانتيكالىق تالاپتارىمەن بىرگە ستيليستيكالىق تالاپتار دا قويىلعا، ال گ. ءسۋيتتىڭ سىن ەسىمدەردى جىكتەۋ جۇيەسىندە بۇل تالاپتار بايقالمايدى. فيلولوگيالىق ەنسيكلوپەديالىق باسپالاردا سىن ەسىمدەرگە كەلەسىدەي انىقتاما بەرىلگەن: «سىن ەسىم-بۇل ءسوزدى (فرازانى ەمەس، سويلەمدى ەمەس) انىقتاۋ ءۇشىن قولدانىلاتىن سوزدەر، فرازالار جانە سويلەمدەر»، ياعني سىن ەسىمدەردىڭ رازريادى انىقتاما قىزمەتىنە العا شىعاتىن سوزدەرمەن تەڭەستىرىلەدى. ءبىراق عالىمداردىڭ تەك سەمانتيكالىق بەلگىلەردى عانا ەسكەرۋ ارەكەتتەرى مەن ءتىل قۇرالدارىن ءسوز تاپتارى بويىنشا كلاسسيفيكاسيالاۋ كۇردەلىلىگىن ەسكەرسەك  اتالمىش انىقتامانىڭ دالسىزدىگى كوزگە تۇسەدى.

وسىلايشا سىن ەسىمدەردى توپتارعا، گرۋپپالارعا جىكتەۋگە قاتىستى ءبىرقاتار ۇستانىمدار بولسا دا، شەتەلدىك لينگۆيستيكالىق ادەبيەتتە سىن ەسىمدەردى ءداستۇرلى كلاسسيفيكاسيالاۋ-ساپالىق جانە سالىستىرمالى سىن ەسىمدەر ەتىپ اجىراتۋ ءداستۇرى كوپ قولداۋ تاپپاعان. ءبىزدىڭ ويىمىزشا شەتەلدىك لينگۆيستيكاداعى سىن ەسىمدەردى كلاسسيفيكاسيالاۋ ماسەلەسىنە قاتىستى پىكىرلەردىڭ كەڭىنەن تارالۋى تاقىرىپتىڭ وزەكتىلىگىن انىقتايدى. سىن ەسىمدەردى كلاسسيفكاسيالاۋدىڭ نەگىزىنە بەلگىلى ءبىر (انىقتالعان) تالاپتار بولماعاندىقتان زەرتتەۋشىلەر سىن ەسىمدى كلاسسيفيكاسيالاۋدا كوپتەگەن قيىندىقتارعا تاپ بولادى. قازىرگى تاڭدا اعىلشىن ءتىلىنىڭ دامۋ كەزەڭدىندە سىن ەسىمدى جىكتەۋ-بەلگىلى ءبىر زەرتتەۋشىنىڭ زەرتتەۋ پانىنە بايلانىستى، زەرتتەۋ ماقساتتارى مەن مىندەتتەرىنە تىكەلەي تاۋەلدى بولىپ كەلەدى.

رەسەيلىك جانە قازاقستاندىق لينگۆيستتەردىڭ ەڭبەكتەرىنە كەلەر بولساق، كەڭەس ۇكىمەتى تۇسىنداعى ەرتە زەرتتەۋلەردىڭ وزىندە سىن ەسىمدەردى ساپالىق جانە سالىستىرمالى دەپ اجىراتىلعانى بىزگە بەلگىلى. لينگۆيست ل.پ. ۆينوكۋر ساپالىق جانە سالىستىرمالى سىن ەسىمدەردى اجىراتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن كەيبىر مورفولوگيالىق بەلگىلەردى العا تارتادى[9]. وسىلايشا اۆتوردىڭ پىكىرى بويىنشا ساپالىق سىن ەسىمدەر كەلەسى ارتىقشىلىقتارىمەن ەرەكشەلەنەدى:

1. سالىستىرۋ دارەجەسىمەن؛

2. -ful، -able، -y، -ish جانە ت.ب.ىسپەتتەس سۋففيكستەرىمەن؛

3. -ly سۋففيكسىنىڭ قوسىلۋى نەگىزىندە ساپالىق ۇستەۋدىڭ قالىپتاسۋ قابىلەتتىلىگىنەن.

ال، سالىستىرمالى سىن ەسىمدەر سالىستىرۋ دارەجەسىن قالىپتاستىرمايدى، ال ولاردىڭ رەسمي كورسەتكىشىنە مىسالى -en، -ic، -ical، -ist سۋففيكستەرى ىسپەتتەس شىعادى.

ۆ.ن. جيگادلو، ي.پ. يۆانوۆوي، ل.ل. يوفيك اعىلشىن تىلىندەگى سىن ەسىمدەردى كلاسسيفيكاسيالاۋدا 3 كاتەگوريانى قولدانۋدى ۇسىنادى[10]:

- ساندىق؛

- ساپالىق؛

- سالىستىرمادى.

وسىلايشا كوپتەگەن عالىمداردىڭ جىكتەۋ جۇيەسى مەن پرينسپتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، اعىلشىن تىلىندەگى سىن ەسىمدەردى جۇيەلەۋدىڭ انىق دالەلدەنگەن، بەلگىلى جۇيەسى جوق ەكەندىگىن انىقتادىق. سونىمەن قاتار ءقازىر بارلىق لينگۆيستتەر مەن فيلولوگتار اعىلشىن ءتىلىنىڭ سىن ەسىمدەرىن: ساپالىق جانە سالىستىرمالى سىن ەسىمدەر دەپ ەكىگە اجىراتادى. ءبىراق مەنىڭ ويىمشا اعىلشىن تىلىندەگى سىن ەسىمدەردى ءداستۇرلى تۇردە تەك ساپالىق جانە سالىستىمالى دەپ ەكىگە اجىراتۋ سىن ەسىمدەردىڭ تابيعاتىن بارلىق اسپەكتىلەرىنەن كەڭىنەن اشا المايدى، ءتىلدىڭ ساپاسىن بىلدىرۋدە قىزمەت ەتەتىن ءسوز توپتارىنىڭ جان-جاقتىلىعىنا شەكتەۋ قويادى دەپ سانايمىن. سونىمەن بىرگە، جوعارىداعىداي كلاسسيفيكاسيالاۋ ءتۇرلى توپتاعى، تيپتەگى تىلدەرگە جارامايدى، ولاردىڭ ءارقايسىسى لەكسيكالىق، مورفولوگيالىق جانە سينتاكسيستىك دارەجەدە وزىنە سيپاتتىق بەلگىلەرىنە يە ەكەندىگىن دە ەستەن شىعارماعانىمىز ءجون. سونداي-اق ءتىل-تىرى، ديناميكالىق دامىپ جاتقان ورگانيزم ىسپەتتەس ءاردايىم جاڭا لەكسيكامەن بايىپ وتىرادى، ول ءوز كەزەگىندە تىلدىك قۇبىلىستاردى ەگجەي-تەگجەيلى تالداۋدى تالاپ ەتەدى.

اعىلشىن تىلىندەگى سىن ەسىمدەردى ەكى تۇرگە جىكتەۋدى قۇپتايتىن وتاندىق جانە شەتەلدىك زەرتتەۋشىلەر ساپالىق سىن ەسىم ەش جاناماسىز (تىكەلەي) زاتتىڭ سيپاتىن بەرە الۋىن، ال سالىستىرمالى سىن ەسىمدەر زاتقا، ورىنعا (مەكەنگە)، ۋاقىتقا جانە ت.ب. قاتىناستا نەگىزدەلەتىن، قوسىمشا بەلگىلەردى سيپاتتاي الۋىن العا تارتسا كەرەك. سىن ەسىمنىڭ باستى، ءارى ماڭىزدى سيپاتى رەتىندە-ساپانىڭ بەلگىلى ءبىر قۇبىلىستى، سۋبستانسيانى، زاتتى سيپاتتاۋدا اجىراماس اتريبۋت بولىپ تابىلاتىنى ءسوزسىز.

پايدالانىلعان ادەبيەتتەر ءتىزىمى:

1. بارحۋداروۆ، ل.س. گرامماتيكا انگلييسكوگو يازىكا [تەكست] / ل.س. بارحۋداروۆ. – 4-ە يزد.، يسپر. – م.: ۆىسشايا شكولا، 1973. – 423 س.
2. يليش، ب.ا. ستروي سوۆرەمەننوگو انگلييسكوگو يازىكا [تەكست]: ۋچەبنيك / ب.ا. يليش. – ل.: پروسۆەششەنيە، 1971. – 365 س.
3. حايموۆيچ، ب.س.، روگوۆسكايا، ب.ي. تەورەتيچەسكايا گرامماتيكا انگلييسكوگو يازىكا [تەكست] / ب.س. حايموۆيچ، ب.ي. روگوۆسكايا. – م.: ۆىسشايا شكولا، 1987. – 298 س. 163
4. اكودەس، م.ي. انگلييسكيي يازىك: يميا پريلاگاتەلنوە [تەكست] / م.ي. اكودەس. – كييەۆ: ۆيششا شكولا، 1987. – 103 س.
5. يۆانوۆا، ي.پ. [ي در.]. تەورەتيچەسكايا گرامماتيكا سوۆرەمەننوگو انگلييسكوگو يازىكا: ۋچەبنيك [تەكست] / ي.پ. يۆانوۆا، ۆ.ۆ. بۋرلاكوۆا، گ.گ. پوچەپسوۆ. – م.: ۆىسشايا شكولا، 1981. – 285 س.
6. كاۋشانسكايا، ۆ.ل. [ي در.]. A Grammar of the English Language [تەكست] / ۆ.ل. كاۋشانسكايا، ر.ل. كوۆنەر، و.ن. كوجيەۆنيكوۆا، ە.ۆ. پروكوفيەۆا، ز.م. راينەس، س.ە سكۆيرسكايا، ف.يا. سىرلينا. – ل.، 1963. – 384 س.
7. ۆينوگرادوۆ، ۆ.ۆ. يزبراننىە ترۋدى. لەكسيكولوگيا ي لەكسيكوگرافيا [تەكست] / ۆ.ۆ. ۆينوگرادوۆ. – م.: ناۋكا، 1977. – 312 س.
8. ەسپەرسەن، و. فيلوسوفيا گرامماتيكي [تەكست] / و. ەسپەرسەن. – م.: يزد-ۆو ينوستر. ليت.، 1958. – 404 س.
9. ۆينوكۋروۆا، ل.پ. گرامماتيكا انگلييسكوگو يازىكا [تەكست] / ل.پ. ۆينوكۋروۆا. – ل.: ۋچپەدگيز، 1954. – 344 س.
10. جيگادلو، ۆ.ن. [ي در.]. سوۆرەمەننىي انگلييسكيي يازىك: تەورەتيچەسكيي كۋرس گرامماتيكي [تەكست] / ۆ.ن. جيگادلو، ي.پ. يۆانوۆا، ل.ل. يوفيك. – م.: يزد-ۆو ليت-رى نا ينوستران. ياز.، 1956.– 350

تۋگەلوۆا دينارا تالگاتوۆنا
 ى.التىنسارين اتىنداعى ارقالىق مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ
4 كۋرس ستۋدەنتى
جەتەكشيسي: باگيتجانوۆا شولپان سۋيينيشوۆنا

---