InfoHub Logo

— سونىمەن قۇلاعىمىز سىزدە، ب... حانىم،— دەدى گەنري كليتەرينگ ونى جىگەرلەندىرىپ.

ءۇي يەسى، بەنتري حانىم، وعان جاقتىرماي قاراپ، سالقىنداۋ ۇنمەن: «سىزگە بۇدان بۇرىن دا مەنى ب... حانىم دەپ اتاماڭىز دەگەندى ەسكەرتىپ ەدىم. بۇل قۇرمەت ەمەس قوي»،— دەدى.

— شاحرازادا دەلىك وندا.

— شا... الگىنىڭ اتى كىم ەدى؟ ول دا بولعىم كەلمەيدى. مەن دۇرىستاپ اڭگىمە ايتا المايمىن، سەنبەسەڭىز ارتۋردان سۇراڭىز.

— دوللي، سەن اڭگىمەگە شەبەرسىڭ— دەدى پولكوۆنيك.— ءبىراق كەستە تىگۋگە ولاقسىڭ.

— انەكي،— دەدى بەنتري حانىم. ول قولىنا ۇستاپ وتىرعان گۇل تۇقىمدارىنىڭ كاتالوگىن الدىنداعى ستولدىڭ ۇستىنە سارت ەتكىزىپ تاستاي سالدى.— مەن باعانادان بەرى قۇلاق قويىپ تىڭداپ وتىرمىن، ءبىراق «ول ءبۇيتتى، مىناۋ ءسويتتى، ءسىز تاڭدانىپ قالدىڭىز، ولار ويلانىپ قالدى، ءبارى ىشتەي سەزدى» دەگەننەن قالاي عانا جالىقپايسىزدار. ءبىراق مەنىڭ ميىما ەشتەڭە كىرمەي-اق قويدى. سوسىن كەلىپ مەنى قولقالايسىزدار! سىزدەرگە ايتاتىن اڭگىمەم جوق.

— وتىرىگىڭىزگە قۇداي بەرەكە بەرسىن، بەنتري حانىم،— دەدى دوكتور للويد. ول سەنبەگەنىن سەزدىرە، اق كىرە باستاعان باسىن مىسقىلداي شايقادى.

جاسى ۇلعايعان ميسس مارپل ءوزىنىڭ جۇمساق داۋسىنا سالىپ: «بول، جانىم...» — دەدى.

بەنتري حانىم، بۇرىنعىسىنشا، ايتقانىنان قايتپاي، قاسارىسىپ باسىن شايقاي بەردى.

— مەنىڭ ومىرىمدە قىزىعاتىن ەشتەمە دە جوق ەكەنىن سىزدەر بىلمەيسىزدەر عوي. جالشىلاردىڭ ءوزى نەگە تۇرادى، سوسىن ىدىس-اياق جۋاتىن قىز تابۋ دەگەن قيىنداپ كەتتى ەمەس پە؟ كيىم ساتىپ الۋ ءۇشىن، ءتىستى ەمدەتۋ ءۇشىن قالاعا باراسىڭ ساندالىپ، ەسكوتتاعى ات جارىسى تاعى بار، ءبىراق ونى ارتۋر ۇناتپايدى. سودان سوڭ باقتاعى شارۋا دا جەتەرلىك...

— احا!— دەدى دارىگەر للويد.— ب ا ق دەمەكشى، ءبارىمىز دە بىلەمىز ونى جاقسى كورەتىنىڭىزدى، بەنتري حانىم.

— باعى بولعان تاماشا شىعار،— دەدى دجەين حەليەر، ۋىزداي جاس، ادەمى اكتريسا.— وندا دا ءبىراق كۇرەك ۇستاپ، جەر شۇقىلاپ، قولدى ويماسا دەيمىن دە. ءوز باسىم گۇلدەردى سونداي ۇناتامىن.

— ب ا ق دەمەكشى،— دەدى سەر گەنري،— اڭگىمەنى وسىدان باستايىقشى.— قانە، ب... حانىم، باستاڭىز؟ ۇلى تۇقىم، ءقاۋىپتى نارديس، اجالدىڭ شوبىنەن...

— قويىڭىزشى، سىزگە نە بولعان؟— دەدى بەنتري حانىم.— ءقازىر عانا ءسىز ايتقان سوڭ ەسىمە ءتۇستى. ارتۋر، الگى كلودەرحەم كورتتا1 بولعان وقيعا ەسىڭدە مە؟ بىلەسىڭ، انا ەمبروۋز بەرسي قارت شە؟ ءوزى ءبىر سونداي كىشىپەيىل، سۇيكىمدى ادام دەپ ءجۇرۋشى ەدىك قوي!

— ارينە ەسىمدە. ە، ول ءوزى ءبىر قىزىق وقيعا ەدى عوي. باستاپ جىبەر، دوللي.

— سەن ايتىپ بەرسەڭ دۇرىس بولار ەدى سونى.

— باستى قاتىرماي، باستاپ جىبەر. ايتاتىنىڭدى ءوزىڭ ايت. مەن وزىمدىكىن جاڭا عانا ايتىپ بەردىم عوي.

بەنتري حانىم دەمىن ىشكە تارتىپ ءبىر رەت تەرەڭ كۇرسىنىپ قويدى. قولدارىن ۋقالاپ، قاتتى ويلانعان ادامنىڭ سىڭايىن تانىتتى. سوسىن سۋىرىلا سويلەپ كەتتى.

— سىزدەرگە كوپ ايتاتىن ەشنارسە جوق. «اجالدىڭ ءشوبى» دەگەننەن بارىپ ەسىمە تۇسكەنى عوي. ءبىراق مەن ءوزىم بۇل وقيعانى «شالفەي مەن پياز» دەر ەدىم.

— شالفەي مەن پياز دەيسىز بە؟— دەدى دارىگەر للويد.

بەنتري حانىم وعان باسىن يزەدى دە: «بۇل بىلاي بولىپ ەدى»،— دەپ بايانداي باستادى.— ارتۋر ەكەۋمىز كلودەرحەم كورتتاعى ەمبروۋز بەرسيدىكىندە قوناقتاپ جاتقان بولاتىنبىز. ءبىر كۇنى قاتەلەسىپ، باقتان ەداۋىر شالفەي مەن ديگيتاليستىڭ2 جاپىراعى قوسا جۇلىنىپتى. ءدامىن كىرگىزۋ ءۇشىن، سول كۇنگى كەشكى اسقا دايارلاعان ۇيرەكتەردىڭ ىشىنە الگى جاپىراقتاردان اياماي سالسا كەرەك، ەلدىڭ بارلىعى ۋلاندى. ال سەر ەمبروۋزدىڭ قامقورلىعىندا جۇرگەن ءبىر بيشارا قىز ءولىپ تە كەتتى.

— وبال-اي، وبال-اي، - دەدى ميسس مارپل،— نە قىلعان قايعىلى وقيعا ەدى.

— ايانىشتى عوي، سولاي ما؟

— قوش،— دەدى سەر گەنري،— سودان سوڭ نە بولعان؟

— ەشتەڭە دە بولعان جوق،— دەدى بەنتري حانىم،— وسىمەن ءبىتتى؛

ەلدىڭ ءبارى دەمدەرىن ىشكە تارتىپ تىنا قالدى. بۇرىن ەسكەرتىپ ايتسا دا، اڭگىمە وسىلايشا كەلتە قايىرىلادى دەپ ويلاماعان بولاتىن.

— ايتكەنمەن، قىمباتتى لەدي، اڭگىمەنىڭ وسىمەن ءبىتۋى مۇمكىن ەمەس،— دەدى سەر گەنري كەلىسپەي.

— ءسىز تەك قايعىلى وقيعانىڭ بولعانىن عانا ايتتىڭىز، ءبىراق ونىڭ قانداي جاعدايدا وربىگەنى تۋرالى ءتىس جارىپ ەشتەڭە دەمەدىڭىز عوي.

— ءيا، ارينە، تاعى دا ءبىراز قوسۋعا بولادى،— دەدى بەنتري حانىم.— ءبىراق ءبارىن مەن ايتىپ قويسام، قىزىعى بولمايدى عوي.

بەنتري حانىم وتىرعان ادامدارعا جاعالاي ءبىر قاراپ شىقتى دا، جايلاپ: «مەن سىزدەرگە اڭگىمەنىڭ مايىن تامىزىپ، ناقىشىنا كەلتىرىپ ايتۋ قولىمنان كەلمەيتىنىن ەسكەرتكەنمىن» — دەدى.

— احا!—دەدى سەر گەنري. ورىندىعىنا تۇزەتىلىپ وتىردى دا، كوزىلدىرىگىن كيىپ: «شىنىن ايتسام بار عوي، شاحرازادە، مىناۋىڭىز ادامدى سەرگىتەتىن ناعىز سونى اڭگىمە ەكەن. تاپقىر بولساڭدار اۋسەلەلەرىڭدى كورەيىن دەپ تۇرسىز عوي. قىزىقتىرۋ ءۇشىن جورتا ايتىپ تۇرماعاڭىنىزعا كىم كەپىل. ميسس مارپل، ءسىز باستاپ جىبەرمەيسىز بە؟

— مەن اسپازشى جايىن بىلگىم كەلەدى،— دەدى ميسس مارپل. ءوزى نە اقىماق، نە تاجىريبەسىز ايەل عوي دەيمىن.

— اقىماقتىڭ ناعىز ءازى،— دەدى بەنتري حانىم.

— سوڭىنان ول جىلاپ-جىلاپ الىپ: «جاپىراقتاردى جۇلىپ، اس پىسىرەتىن بولمەگە شالفەي دەپ اكەپ بەرگەن، ونى مەن قايدان بىلەيىن؟» — دەگەندى ايتىپتى.

— ءوز اقىلىمەن ىستەمەيتىن بىرەۋ بولدى عوي، وندا،— دەدى ميسس مارپل.— جاسى ەگدە تارتقان، ءسىرا استى ءتاۋىر پىسىرەتىن ايەل بولار؟

— ءيا، تاماشا پىسىرەدى،— دەدى بەنتري حانىم.

— ءسىزدىڭ كەزەگىڭىز كەپ قالدى، ميسس حەليەر،— دەدى سەر گەنري.

— ا! سوندا قالاي، سۇراق قويايىن با؟ ارادا دجەين ويلانعانشا ءبىراز ءۇزىلىس بولىپ قالدى. سوسىن ول: «شىنىمدى ايتسام، نە سۇرارىمدى بىلمەي وتىرمىن»،— دەدى.

ونىڭ ادەمى جانارى سەر گەنريگە جالبارىنا قارادى.

— قالايشا جوق، وقيعاعا قاتىستى ادامدار جونىندە سۇرامايسىز با، ميسس حەليەر؟— دەدى سەر گەنري جىميىپ.

دجەين ءالى دە نە سۇرارىن بىلمەي وتىرىپ قالدى.

— كەيىپكەرلەردى رەتىمەن ايتىپ بەرسىن،— دەدى سەر گەنري جايلاپ قانا.

— ءيا، دۇرىس،— دەدى دجەين،— بۇل ءبىر دۇرىس ۇسىنىس ەكەن.

بەنتري حانىم تەز-تەز ساۋساقتارىمەن اڭگىمەنىڭ كەيىپكەرلەرىن ساناي باستادى: «سەر ەمبروۋز، سيلۆيا كين (الگى قايتىس بولعان قىز)، ونىڭ قۇربىسى — مود ۆيي — ءوزى ءبىر ۇسقىنسىز قاراتورى قىز ەكەن، ءبىراق ەلگە ۇنادى ايتەۋىر. قالاي جولىن تاباتىندارى ميىما كىرمەيدى. سوسىن ەمبروۋز مىرزامەن كىتاپ جونىندە پىكىرلەسۋگە كەلگەن كەرل دەيتىن بىرەۋ بولدى. كىتاپ بولعاندا، بىلەسىز عوي، الگى سيرەك كەزدەسەتىن، لاتىن تىلىندە جازىلعان، كوگەرىپ يىستەنىپ كەتكەن تۇسىنىكسىز قولجازبالار. ەسىكتەس تۇراتىن كورشىسى، دجەرري لورييمەر دەيتىن كىسى بولدى. ونىڭ جەرى، فەيارليز، سەر ەمبروۋزدىڭ جەرىمەن شەكتەس ەكەن. ودان سوڭ ورتا جاسقا كەلگەن، قايدان بولماسىن مىسىق سەكىلدى جىلى ورىن تاۋىپ الا قوياتىن كارپەنتەر دەيتىن سەمىز ايەل بولدى. بايقاۋىمشا، ول ايەل سيلۆيانىڭ ءارى تاربيەشىسى ءارى سەرىكتەسى كورىنەدى.

بەنتري حانىم، بايقاۋىمشا، ميسس حەليەرمەن قاتار وتىرعاندىقتان كەلەسى كەزەك ماعان تيەتىن سەكىلدى. ەگەر ولاي بولسا، مەن سىزدەن الدىمەن وقيعانىڭ قالاي وربىگەنىن جانە انا ادامداردىڭ كىم ەكەنىن قىسقاشا سيپاتتاپ بەرۋىڭىزدى وتىنەر ەدىم.

— وۋ!— دەپ بەنتري حانىم ەكى ويلى بولىپ قالدى.

— سەر ەمبروۋزدان باستاپ جىبەرىڭىز، ەندى،— دەپ ءسوزىن جالعاستىردى سەر گەنري.— ول ءوزى قانداي ادام ەدى؟

— ءيا، ول ءبىر ەلدەن ەرەكشە قارت، قارت ەمەس-اۋ، جاسى الپىستان اسا قويماعان ادام بولاتىن. ءبىراق ءوزى وتە نازىك ەدى. جۇرەگى ناشار، جوعارى كوتەرىلە المايتىندىقتان ۇيىنە ليفت قوندىرۋعا ءماجبۇر بولعان. سودان دا بولار كارى كورىنەتىن. مىنەزى جىبەكتەي، كىشىپەيىلدىڭ كىشىپەيىلى دەسە بولار ەدى ونى. ونىڭ اشۋلانعانىن، ابىرجىعانىن ەشقاشان كورگەن ەمەسپىز. شاشى ادەمى، اپپاق، اسىرەسە داۋسى سونداي سۇيكىمدى بولاتىن.

— دۇرىس،— دەدى سەر گەنري.— سەر ەمبروۋزدى بىلدىك. ەندى الگى سيلۆيا قىزعا كوشەلىك، ءوزىنىڭ ءاتى-جونى قالاي ەدى؟

— سيلۆيا كيپ. ول سۇلۋ، شىنىندا دا وتە سۇلۋ بولاتىن. شاشى — اقسارى، ءوڭى كەرەمەت ەدى. ەپتەپ توپاستاۋ كورىنەتىن.

— ءجا، بولار، دوللي،— دەدى كۇيەۋى ۇناتپاي.

— ارتۋر، ارينە ولاي ويلامايدى،— دەدى بەنتري حانىم جاقتىرىڭقىراماي.— ال شىندىعىندا ونىڭ اقىلى ازداۋ بولاتىن، تىڭداۋعا تۇرارلىق ەشتەڭە ايتپايتىن.

— كەلبەتتى جاننىڭ ءبىرى ەدى ءوزى،— دەدى پولكوۆنيك جىلىراق سويلەپ.— تەننيس ويناعانىن كورسەڭ ونىڭ، كەرەمەت دەرسىڭ. ءوزى وتە كوڭىلدى جۇرەتىن. ءجۇرىس-تۇرىسى قانداي ەدى شىركىننىڭ. جاس جىگىتتەردىڭ ونى كورگەندە اۋزىنىڭ سۋى قۇريتىن ەدى دەسەم، قاتەلەسپەسپىن.

— بۇل جەرىڭ ارتىقتاۋ بولىپ كەتتى،— دەدى بەنتري حانىم. ونداي قىزدار جىگىتتەرگە ۇنامايدى ءقازىر. تەك سەن سياقتى كارى-قۇرتاڭدار عوي مۇندا، جاس قىز دەسە، ىشكەن اسىن جەرگە قوياتىن.

— تەك جاس بولۋ جەتكىلىكسىز،— دەدى دجەين.

— وعان قوسا ەركەكتى ءۇيىرىپ اكەتەتىن ج. ق. بولۋى كەرەك.

— نەمەنە،— دەدى ميسس مارپل،— ج. ق. دەگەن نە پالە تاعى؟

— جىنىستىق قاسيەتتى ايتامىن،— دەدى دجەين.

— ءيا،— دەدى ميسس مارپل.— ءبىزدىڭ كەزىمىزدە مۇنى «قىز قىلىعىمەن جاعادى» دەۋشى ەدى.

— سيپاتتاما جامان شىققان جوق،— دەدى سەر گەنري.— الگى ءسىز «مىسىق سەكىلدى» دەگەن سەرىكتەس ايەل قانداي كىسى ەدى، بەنتري حانىم؟

— مىسىق دەگەندە كادىمگى مىسىقتى ايتىپ وتىرعان جوقپىن،— دەدى بەنتري حانىم.— مۇلدە باسقا. ۇلكەن اق مامىق جاستىقتاي تومپيىپ، ءاردايىم پىس-پىس ەتىپ جۇرەتىن تولىق ايەلدى ايتقانىم عوي. ەدەلايد كارپەنتەر سونداي بولاتىن.

— جاسى قاي شامادا؟

— قىرىقتاردا. سول ۇيدە سيلۆيانىڭ ون ءبىر جاسار كەزىنەن بەرى تۇراتىن بولسا كەرەك. وتە ادەپتى ايەل. باقىتسىز جاعدايعا تاپ بولىپ، جەسىر قالعان. باي تۋىستارى كوپ بولعانىمەن قالتاسىندا كوك تيىنى جوق. ءوز باسىم اسا ۇناتا قويمادىم. پىسىلداعان تولىق ادامداردى دا كوڭىلىم قالامايدى.

— كەرل مىرزا شە؟

— ە، ەڭكىش تارتقان ەگدەلەۋ ادام. وندايلار كوپ-اق، ءتىپتى بىرىن-بىرىنەن ايىرا دا المايسىڭ. يىستەنگەن كىتاپتارى جايلى بىردەمەلەردى ايتقان بولىپ ەدى، باسقا ۋاقىتتا ءۇنىن ەستي المادىق قوي. سەر ەمبروۋز ونى ونشا جاقسى بىلمەسە كەرەك.

— الگى ەسىكتەس دجەرري تۋرالى نە ايتاسىز؟

— وتە سۇيكىمدى جىگىت. سيلۆيا ەكەۋى ءسوز بايلاسىپ قويىپتى. ايانىشتى جەرى دە وسى بولىپ تۇر عوي.

— ەندى، مەنىڭشە...— دەي بەرىپ، ميسس مارپل تەجەلىپ قالدى.— نە دەيسىز؟

— ءجاي، انشەيىن، قىمباتتىم.

سەر گەنري قارت ايەلگە سۇقتانا قارادى. سوسىن ول ويعا شومىپ: «سونىمەن الگى ەكى جاس ءسوز بايلاستى دەدىڭىز عوي. ولارىنا كوپ ۋاقىت بولىپ پا؟» — دەپ سۇرادى.

— ءبىر جىلداي بولسا كەرەك. سەر ەمبروۋز بۇعان باسىندا سيلۆيا وتە جاس دەپ قارسى بولىپتى. ءبىراق ءسوز بايلاسقاندارىنا ءبىر جىل ۋاقىت وتكەن سوڭ، ول رايىنان قايتىپتى. جاقىندا ۇيلەنۋ تويلارى دا وتپەكشى ەكەن.

— سولاي دە! قالىڭدىقتىڭ اقشاسى بار ما ەكەن؟

— ءماز ەمەس. جىلدىق تابىسى بىر-ەكى ءجۇز فۋنتتىڭ شاماسى كورىنەدى.

— ول ارادا كۇدىكتى ەشتەمە جوق، كليتەرينگ،— دەدى پولكوۆنيك بەنتري جىميىپ.

— ەندىگى سۇراقتىڭ كەزەگى دارىگەردىكى،— دەدى سەر گەنري.— وسىمەن مەن دە بولدىم.

— بىلگىم كەلىپ وتىرعانى، نەگىزىنەن، كاسىبىمىزگە بايلانىستى،— دەدى دارىگەر للويد.—

تەرگەۋ كەزىندە مەديسينا تاراپىنان قانداي قورىتىندى جاسالدى ەكەن. وندا دا بەنتري حانىمنىڭ ەسىندە بولسا عانا.

— ەمىس-ەمىس ەسىمدە،— دەدى بەنتري حانىم.— تاماقتان ديگيتاليننىڭ ۋى تابىلدى.

دارىگەر للويد باسىن يزەدى.

— بۇل ءشوپ — ديگيتاليس، جۇرەككە وتە قاتتى اسەر ەتەدى. جۇرەك اۋرۋىنىڭ كەيبىر تۇرىنە بۇل تاپتىرمايتىن شيپا. جالپى قىزىق ءجايت ەكەن. ديگيتاليستىڭ جاپىراعى قوسىلعان تاماق وسىنشاما ءقاۋىپتى بولادى دەپ ەشقاشان دا ويلاماس ەدىم. ۋلى جاپىراقتار مەن ءارتۇرلى بۇلدىرگەندەردى جەپ ۋلانىپ قالۋ جونىندە تىم ارتىقتاۋ ايتىلىپ ءجۇر. ۋلار مەن الكالويدتى ءبولىپ الۋ ءۇشىن ۇلكەن دايىندىق پەن جاۋاپكەرشىلىك كەرەك ەكەندىگىن ەلدىڭ ءبارى بىلە بەرمەيدى.

— وسىدان ءبىر كۇن بۇرىن،— دەدى ميسس مارپل،— ماكارتۋر حانىم تۋمي حانىمعا ءبىر ەرەكشە وسىمدىكتىڭ تۇقىمىن بەرىپ جىبەرىپتى. سويتسە تۋمي حانىمنىڭ اسپازشىسى الگىلەردى پياز ەكەن دەپ تۋميلەر تۇتاس ۋلانىپ قالىپتى.

— ءبىراق ودان ولار ولگەن جوق قوي،— دەدى دارىگەر للويد.

— جوق،— دەدى ميسس مارپل قۇپتاپ.

— مەن بىلەتىن ءبىر قىز دا ۋدان قايتىس بولدى،— دەدى دجەين حەليەر.

— الگى قىلمىستىڭ توڭىرەگىندە عانا سويلەيىك،— دەدى سەر گەنري.

— قىلمىس؟— دەدى دجەين سەلك ەتە قالىپ.— مەن مۇنى كەزدەيسوق نارسە دەپ وتىرسام.

— ەگەر بۇل كەزدەيسوق وقيعا بولسا،— دەدى سەر گەنري ىزەتپەن،— بەنتري حانىم ونى بىزگە ايتپاعان بولار ەدى. جوق، مەنىڭ بايقاۋىمشا، بۇل سىرتتاي عانا كەزدەيسوق وقيعا سياقتى. ال شىن مانىندە مۇنىڭ ارتىندا ءبىر قۇپيا تۇر. ەسىمدە قالعان ءبىر وقيعانى ايتايىن. ءارتۇرلى ادامدارمەن ءبىر ۇيدە قوناقتا بولىپ، تاماقتان كەيىن اڭگىمە سوعىپ وتىرعانبىز. قابىرعادا نەشە ءتۇرلى ەسكى قارۋ-جاراقتار ءىلۋلى تۇرعان. قوناقتاردىڭ ءبىرى جاي قالجىڭداپ، اتتى ادامدار ۇستايتىن ەسكى ۇلكەن پيستولەتتى الا سالىپ، اتاتىن ادام سەكىلدى ەكىنشى بىرەۋگە كەزەدى. سويتسەك، قارۋ وقتاۋلى ەكەن، اتىلىپ كەتىپ الگى ادامدى ءولتىردى. الگى جاعدايدا ءبىز، بىرىنشىدەن، جاڭاعى قارۋدى دايارلاپ وقتاپ قويعان ادامدى، ەكىنشىدەن، مۇلدەم كىناسى جوق ادامدى جاڭاعىداي دورەكى قالجىڭعا بارۋعا ءوز اڭگىمەسىمەن يتەرمەلەگەن كىم، سونى انىقتاۋعا ءتيىستى بولدىق.

مەنىڭ ويىمشا، ءبىزدىڭ شەشەيىك دەپ وتىرعان ماسەلەمىز دە سوعان ۇقساس. ديگيتاليستىڭ جاپىراقتارى تاماققا جورتا ارالاستىرىلعان. ەگەر ءسىز اسپازشىنىڭ كىناسى جوق دەپ، شىنىندا دا ونىڭ كىناسى جوق قوي، سولاي ەمەس پە، شىعارىپ تاستايتىن بولساق، مىنانداي سۇراق تۋادى: «جاپىراقتى تەرىپ، ونى اس دايارلايتىن جەرگە اكەلگەن كىم؟»

— ونىڭ جاۋابى وڭاي،— دەدى بەنتري حانىم.— تۇگەلدەي بولماسا دا، سۇراقتىڭ ەكىنشى جارتىسىنىڭ جاۋابى بىلاي. جاپىراقتى اس ۇيگە سيلۆيانىڭ ءوزى اپارعان. سالات، تاماققا سالاتىن ءارتۇرلى ءشوپ، بىرنەشە ءتۇپ جاس ءسابىز، تاعى سول سياقتىلاردى جيناۋ سيلۆيانىڭ كۇندەلىكتى مىندەتىنە جاتاتىن. ويتكەنى باعباندار ءالى كوك، پىسپەگەن نارسەنى جۇلعاندى ۇناتپايدى، ابدەن ءپىسىپ، دارەجەسىنە جەتكەندە عانا جيناعاندى ءتاۋىر كورەدى. سيلۆيا مەن كارپەنتەر حانىم مۇندايدىڭ تالايىن ءوز كوزىمەن كورگەن بولاتىن. ءبىر بۇرىشتا شالفەيدىڭ اراسىندا شىنىمەن ديگيتاليس ەسىپ تۇر ەكەن، سوندىقتان قاتەلەسۋى ابدەن مۇمكىن.

— ءبىراق جاپىراقتاردى سيلۆيانىڭ ءوزى جۇلدى ما؟

— مۇنى.ەشكىم دە بىلمەيدى. سولاي بولار دەگەن بولجام جاسالدى.

— بولجام دەگەن،— دەدى سەر گەنري،— ءقاۋىپتى نارسە.

— ءبىراق كارپەنتەر حانىمنىڭ ارالاسپاعانىن مەن جاقسى بىلەمىن،— دەدى بەنتري حانىم.— سەبەبى سول كۇنى ەرتەڭگىسىن ول تەرراسادا مەنىمەن بىرگە سەرۋەندەگەن بولاتىن. ول جەرگە ءبىز ەرتەڭگى استان كەيىن شىققان بولاتىنبىز. كوكتەمنىڭ ەرتەلىگىنە قاراماستان كۇن ەرەكشە جىلى بولاتىن. باققا سيلۆيا جالعىز كەتكەن، قايتقاندا ونىڭ مود ۆييمەن قولتىقتاسىپ كەلە جاتقانىن كوردىك.

— ولار جاقسى دوس ەكەن عوي، سولاي ما؟— دەپ سۇرادى ميسس مارپل.

— ءيا،— دەدى بەنتري حانىم.— مود ءۆييدىڭ بىردەمە ايتقىسى كەلدى، ءبىراق ايتپادى.

— وندا ول كوپ بولدى ما؟— دەدى ميسس مارپل.

— ەكى جۇماداي،— دەدى بەنتري حانىم. ونىڭ داۋسى ءبىرتۇرلى وزگەرىپ شىققانداي بولدى.

— ميسس ءۆييدى ءسىز ۇناتپادىڭىز عوي دەيمىن؟—دەدى سەر گەنري.

— جوق، ۇناتتىم، ۇناتتىم.

داۋىسىنداعى مازاسىزدىق ەندى ۇلعايا تۇسكەن بولاتىن.

— ءسىز بىرنارسەنى بۇگىپ قالىپ تۇرسىز عوي، بەنتري حانىم،— دەدى سەر گەنري ونى سوگىپ.

— مەن دە سەكەم الىپ قالىپ ەدىم،— دەدى ميسس مارپل،— ءبىراق ايتاتىنىمدى اياعىنا جەتكىزبەي قويا سالعانمىن.

— ءسىز قاي تۇستا سەكەم الىپ ەدىڭىز؟

— ءسىز انا قىزبەن جىگىت ءسوز بايلاسىپ قويىپ ەدى دەگەن تۇستا. ەڭ ايانىشتىسى دا وسى دەپ ەدىڭىز عوي. مەنىڭ نە ايتقىم كەلىپ وتىرعانىن بىلگىڭىز كەلسە، ءدال سول تۇستا سولاي دەۋىن دەسەڭىز دە، داۋىسىڭىز ءبىر ءتۇرلى سەنىمسىزدەۋ شىعىپ ەدى.

— ءوزىڭ قانداي سۇمدىق ادامسىڭ،— دەدى بەنتري حانىم.— ءبارىن دە كورىپ-بىلىپ وتىراتىن سياقتىسىڭ. ءيا، مەن بىرنارسەنى ويلانىپ قالىپ ەدىم. ونى ايتۋدىڭ كەرەگى بار ما، جوق پا دەپ تۇرعانىم عوي.

— ايتۋىڭىز كەرەك،— دەدى سەر گەنري.— ەشبىر بۇكپەسىز ايتقانىڭىز ءجون بولادى.

— ءجا، ول مىناۋ — دەدى بەنتري حانىم.— ءبىر كۇنى كەشكىسىن، ءدال الگى قايعىلى ءجايت بولاتىن كۇنى كەشكىسىن، تاماقتىڭ الدىندا سىرتقا تەرراساعا شىعىپ ەدىم. قوناق ءۇيدىڭ تەرەزەسى اشىق تۇر ەكەن، دجەرري لوريمەر مەن مود ءۆييدى كوزىم شالىپ قالدى. جىگىت... قىزدى ءسۇيىپ تۇر ەكەن. ارينە، جاي كەزدەيسوقتىق پا، الدە باسقا جاعداي ما، ول اراسىن بىلە المادىم. ونى ەشكىم دە ايتا الماس. الايدا سەر ەمبروۋز دجەرري لوريمەردى جەك كورەتىنىن بىلەتىنمىن. مۇمكىن جاس جىگىتتىڭ الگىندەي جاعىن سەزگەن بولار. ءبىراق كۇمانسىز ءبىر نارسە، الگى مود ۆيي جىگىتتى شىنىمەن جاقسى كەرەتىن. ۇستىنەن ءتۇسىپ قالعان كەزدە، ونىڭ جىگىتكە قاراعانىن كورسەڭىز. مەنىڭشە، سيلۆيادان گورى جىگىت جاڭاعى قىزبەن جاقسى ۇيلەسىپ كەتكەن بولار ەدى.

— مەن ميسس مارپلدان سىزدەن بۇرىنىراق ءبىر سۇراق سۇرايىن دەپ وتىرمىن،— دەدى سەر گەنري.— بىلگىم كەلىپ وتىرعانى، تراگەديادان كەيىن دجەرري لوريمەر مود ۆييگە ۇيلەندى مە؟

— ءيا،— دەدى بەنتري حانىم.— التى اي وتكەن سوڭ ۇيلەندى.

— اح! شاحرازادا، شاحرازادا،— دەدى سەر گەنري.— اڭگىمەنى قالاي باستاعانىڭىزعا تاڭ قالامىن دا! ەتىن تۇگەل سىلىپ الىپ، قۇر سۇيەگىن تاستاپسىز عوي، ءبىزدىڭ الدىمىزعا.

— قاي-قايداعىنى شىعارماڭىزشى،— دەدى بەنتري حانىم.— ەت دەگەن ءسوزدى ايتپاڭىز. ۆەگەتارياندار ول ءسوزدى قولدانبايدى. ولار «ەش ۋاقىتتا دا ەت جەمەيمىز» دەگەندى ايتقان كەزدە، جەگەلى وتىرعان ءبىر ءۇزىم ەتتى دە تاستاپ كەتەسىڭ. قەرل مىرزا ۆەگەتاريان بولاتىن. ول ىلعي دا ورازاسىن كەبەك تارىزدەس ءبىر نارسەمەن اشاتىن. ول سياقتى قارتاڭ تارتقان، ساقالدى، ەڭكىش كىسىلەر كوبىنەسە ماجنۇندەۋ كەلەدى عوي.

— ولار ءىش كيىمدەرىن دە وزدەرى تىگىپ كيەدى.

— قۇدايىم-اۋ،— دەدى ونىڭ كۇيەۋى.— دوللي، كەرل مىرزانىڭ ءىش كيىمى تۋرالى نە ءبىلۋشى ەدىڭ؟

— ەشتەڭە دە بىلمەيمىن،— دەدى بەنتري حانىم باسىن جوعارى ۇستاپ.— سولاي شىعار دەگەن ويىم عانا.

— مەن باعانا ايتقانىما وزگەرىس ەنگىزەمىن،— دەدى سەر گەنري.— ونىڭ ورنىنا «ءسىز قويعان ماسەلەدەگى كەيىپكەرلەر وتە قىزىق ەكەن. مەن ولاردىڭ ءبارىن ەندى عانا تۇسىنە باستادىم» دەر ەدىم، سولاي ما، ميسس مارپل؟

— ادام تابيعاتى ءارقاشاندا قىزىق، سەر گەنري. ءبىر تيپتەس ادامداردىڭ ىلعي بىركەلكى ارەكەت ەتەتىنە تاڭقالامىن.

— ەكى ايەل، ءبىر ەركەك،— دەدى سەر گەنري.— ادامزاتتىڭ اتام زاماننان كەلە جاتقان ءۇش بۇرىشى. ماسەلەنىڭ تۇعىرى دا وسى عوي؟ مەنىڭشە، سولاي دەپ ويلايمىن.

دارىگەر للويد تاماعىن قىرناپ: «مەندە ءبىر وي بار ەدى» — دەدى ۇيالشاقتاپ.— ءسىزدى دە ۋلانىپ قالدى دەدى مە، بەنتري حانىم.

— نەگە ۋلانبايىن! ارتۋر دا، ەلدىڭ ءبارى دە ۋلانىپ قالدى!

— ماسەلە سوندا، ءبارى دە،— دەدى دارىگەر.— مەنىڭ ويىمدى ءتۇسىنىپ وتىرسىز با؟ كىم ىستەسە دە، ءبىر ءتۇرلى تۇسىنىكسىزدەۋ. ادام ومىرىنە قالاي بولسا سولاي نەمقۇرايلى قارايتىن نەمەسە تيسە تەرەككە، تيمەسە بۇتاققا دەگەن بىرەۋدىڭ ءىسى عوي بۇل. ىشىندەگى ءبىر ادامدى ىستەن شىعارۋ ءۇشىن، ادەيى سەگىز ادامدى بىردەي قۇرباندىق ەتۋگە باس تىگەتىن بىرەۋ بار دەگەنگە ءوز باسىم سەنبەيمىن.

— ءسىزدىڭ ويىڭىزدى ءتۇسىندىم،— دەدى سەر گەنري ويعا كەتىپ.— مەن بۇل اراسىن ويلاماپپىن.

— ول ادامنىڭ ءوزى دە ۋلانىپ قالماي ما ەكەن؟— دەدى دجەين.

— كەشكى تاماققا سول كۇنى كەلمەي قالعان بىرەۋ بولدى ما؟— دەدى ميسس مارپل.

— ءبارى دە ستول باسىندا بولاتىن،— دەدى بەنتري حانىم باسىن شايقاپ.

— مەنىڭشە، لوريمەر مىرزادان باسقاسىنىڭ ءبارى دە بولدى، سولاي ما قىمباتتىم؟ ول ۇيدە جوق بولاتىن، جوق الدە بولدى ما؟

— بەكەر ايتاسىڭ، ول كەشكى تاماقتى سول ۇيدەن ىشكەن،— دەدى بەنتري حانىم.

— ا!—دەدى ميسس مارپل، داۋسى وزگەرىپ.— وندا بۇل ماسەلەگە مۇلدە باسقاشا قاراۋعا تۋرا كەلەدى.

وزىنە رەنجىگەننەن قاباعى تۇيىلگەن ميسس مارپل: «سونشا اقىماق بولعانىمدى قاراشى»— دەدى كۇبىرلەپ.— بارىپ تۇرعان اقىماقتىق.

— شىنىمدى ايتسام، ءسىزدىڭ ويىڭىز ماعان مازا بەرمەي وتىر، للويد،— دەدى سەر گەنري.— تەك الگى قىزدى، باسقا ەمەس، ءدال سول قىزدى عانا ۋلاندىرىپ ءولتىرۋ مۇمكىن بە؟

— ولاي ىستەي المايسىز،— دەدى دارىگەر.— بۇل مەنى ەندى مىناداي ويعا اكەلىپ تىرەپ وتىر. ايتالىق، قۇرباندىققا شالىنعالى وتىرعان و باستا قىز ەمەس، باسقا بىرەۋ بولسا شە؟

— نەمەنە؟

— تاماقتان ۋلانعان جاعدايدا ونىڭ اقىرى نەمەن تىناتىنىن ەشكىم دە بىلمەيدى.— تاماقتى بىرنەشە ادام بىرگە ىشەدى. نەمەن تىنادى؟ ءبىر ءيا ەكى ادام ەپتەپ اۋىرادى، ايتالىق ەكەۋى نەمەسە ودان دا كوبىرەگى قاتتى ۋلانادى، بىرەۋى ولەدى. شامامەن وسىلاي بولادى، ءبىراق ءدال نە بولارىن انىق ءبىلۋ مۇمكىن ەمەس. ءبىراق كەيدە باسقاشا دا بولۋى مۇمكىن. ديگيتالين بىردەن جۇرەككە اسەر ەتەتىن ءدارى. ال ەندى جاڭاعى ۇيدە جۇرەگى اۋىراتىن ءبىر عانا ادام بار-تىن. قۇرباندىققا سونى شالعىسى كەلگەن شىعار؟ باسقالارعا ونشا ءقاۋىپتى ەمەس نارسە، وعان اسا ءقاۋىپتى بولۋى مۇمكىن عوي. قىلمىس جاساعان ادام سولاي ويلاۋى مۇمكىن. ولاي بولماي، باسقاشا بولۋى جاڭاعى مەن ايتقاننىڭ دالەلى، ياعني ءدارىنىڭ ادام ورگانيزمىنە قانشالىقتى اسەر ەتەتىنىن الدىن الا ءبىلۋ، بولجاۋ مۇمكىن ەمەس.

— ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، قۇرباندىققا شالىنباقشى بولعان سەر ەمبروۋز عوي؟— دەدى سەر گەنري.— ءيا، ءيا قىزدىڭ ءولىمى قاتە بولعان.

— سەر ەمبروۋز قايتىس بولعان سوڭ، ونىڭ مۇراسى كىمگە قالىپتى؟— دەدى دجەين.

— وتە ورىندى سۇراق، ميسس حەليەر. بۇرىنعى قىزمەتىمدە جۇرگەندە ءبىزدىڭ ەڭ ءبىرىنشى قوياتىن سۇراعىمىز وسى ەدى،— دەدى سەر گەنري.

— سەر ەمبروۋزدىڭ ۇلى بار بولاتىن،— دەدى بەنتري حانىم اسىقپاي.— وسىدان كوپ جىل بۇرىن ولار ارازداسىپ قالىپ ەدى. ۇلى تەنتەكتەۋ بولاتىن. ءبىراق بالاسىن مۇراسىز قالدىرۋعا سەر ەمبروۋزدىڭ شاماسى كەلمەي قالدى. سەبەبى زاڭ كلودەرحەم كورتتى باسقا بىرەۋگە قالدىرۋعا رۇقسات ەتپەيتىن. ءسويتىپ مارتين بەرسي اتاققا دا، بار مۇلىككە دە يە بولىپ شىعا كەلدى. سەر ەمبروۋزدىڭ مۇراعا ءوز قالاۋىنشا قالدىراتىن تولىپ جاتقان باسقا دا دۇنيەسى جەتكىلىكتى بولاتىن. قامقورىنداعى سيلۆياعa ارناعانى تاعى بار. مۇنى بىلەتىن سەبەبىم، سەر ەمبروۋز سىزدەرگە ايتىپ وتىرعان وقيعادان كەيىن ءبىر جىلعا جەتپەيتىن ۋاقىتتىڭ ىشىندە قايتىس بولدى. ءبىراق ول سيلۆيانىڭ ولىمىنەن كەيىن، سوعان دەپ قالدىرعان مۇرالىق وسيەت قاعازدارىن قايتا جاساۋعا تىرىسقان دا جوق. مەنىڭشە، ول اقشا نە كورولدىڭ قازىناسىنا ءتۇسىپ كەتتى، نەمەسە الگى ۇلىنا بۇيىردى. ول اراسى انىق ەسىمدە جوق.

— سوندا بۇكىل مۇرا ءىستىڭ باسى-قاسىندا بولماعان الگى ۇلدىڭ پايداسى مەن سەر ەمبروۋزگە ور قازام دەپ ءجۇرىپ، وزىنە كور قازعان انا قىزدىڭ پايداسىنا تيگەن بولدى عوي،— دەدى سەر گەنري ويعا باتىپ.— بۇل اقىلعا سيمايتىن سياقتى.

— ال انا ەكىنشى ايەلگە ەشتەڭە ءتيىپ پە؟— دەدى دجەين.— الگى بەنتري حانىمنىڭ مىسىق سەكىلدى تولىق ايەلىن ايتامىن.

— مۇرا تۋرالى قاعازداردا ونىڭ ەسىمى اتالماپتى،— دەدى بەنتري حانىم.

— ميسس مارپل، ءسىز تىڭداماي وتىرسىز عوي،— دەدى سەر گەنري.— ويىڭىز تىم الىستا جۇرگەن سياقتى عوي.

— مەن ءدارىحانا ۇستايتىن قارت بەدجەر مىرزا تۋرالى ويلانىپ وتىر ەدىم،— دەدى ميسس مارپل.— ونىڭ ۇيىندە شارۋاسىن رەتتەيتىن ۋىزداي جاس، جاس بولعاندا اۋەلى قىزىنداي دا ەمەس، ءتىپتى نەمەرەسىمەن شامالاس جالشى قىز جۇرەتىن. الگى قىز تۋر الى ول ءتىس جارىپ ەشكىمگە ەشتەڭە دەمەيتىن. بەدجەر مىرزانىڭ كەلەشەكتەن جەمىس كۇتتىرگەن تولىپ جاتقان جيەندەرى مەن نەمەرەلەرى بار ۇلكەن سەمياسى بار بولاتىن. سويتسە، سەنەسىز بە، سەنبەيسىز بە، بەدجەر مىرزا دۇنيە سالاردان ەكى جىل بۇرىن الگى جالشى قىزعا قۇپيا تۇردە ۇيلەنىپ الىپتى. ارينە، بەدجەر مىرزا ءدارىحانا ۇستاعانىمەن، ءوزى سونداي دورەكى، ۇسقىنسىز كارى شال بولاتىن. ال سەر ەمبروۋز بولسا، بەنتري حانىمنىڭ سيپاتتاۋىنشا، سونداي مادەنيەتتى، ادەپتى دجەنتەلمەن ەدى عوي. وسىعان قاراماستان ادامنىڭ تابيعاتى ۇقساس بولا بەرەدى ەكەن عوي.

وسى جەردە ءۇزىلىس بولىپ، سەر گەنري ميسس مارپلعا تەسىلە قاراپ وتىرعان. ميسس مارپلدىڭ بايسالدى كوك كوزى سەر گەنريگە قۋلانا قادالىپ قالىپ ەدى، تىنىشتىقتى دجەين حەليەر بۇزىپ: «الگى كارپەنتەر حانىم سۇلۋ ما ەدى؟» — دەدى.

— ءيا، اجەپتاۋىر ءوڭدى، ءبىراق اسىپ كەتكەن سۇلۋ ەمەس بولاتىن.

— ونىڭ مۇڭلى داۋسى جاعىمدى ەدى،— دەدى پولكوۆنيك بەنتري.

— مۇڭلى ەمەس، مىسىقتىڭ پىرىلى سەكىلدى دەر ەدىم، مەن بولسام،— دەدى بەنتري حانىم.— پىرىلى!

— اسىقپاساڭ جاقىندا ءوزىڭدى دە بىرەۋ مىسىق دەيتىن بولادى، دوللي.

— ءوز ۇي-ىشىمدە مىسىق بولۋدان قاشپايمىن،— دەدى بەنتري حانىم.— ايەلدەردى ونشا جاراتا بەرمەيتىنىمدى ءوزىن بىلەسىڭ عوي. مەنىڭ ۇناتاتىنىم — ەركەكتەر مەن گۇلدەر.

— تالعامىڭىز تاماشا ەكەن،— دەدى سەر گەنري.— اسىرەسە ەركەكتەردى الدىنا سالادى ەكەنسىز.

— ول ىزەت قوي،— دەدى بەنتري حانىم.— سونىمەن مەنىڭ ازعانتاي اڭگىمەم قالاي بولىپ شىقتى؟ ەشتەڭەسىن قالدىرماي بۇكپەسىز ايتتىم عوي دەيمىن، ارتۋر، سەن قالاي ويلايسىڭ؟

— ءيا، جانىم. ويىننىڭ شارتىن بۇزباي ءادىل جۇرگىزگەنىڭە ەشكىم دە كۇماندانا قويماس دەيمىن.

— ءبىرىنشى كەزەك سىزدىكى،— دەدى بەنتري حانىم، ساۋساعىن سەر گەنريگە قاراي شوشايتىپ.

— مەن ۇزاققا شابامىن. سەبەبى ءالى ەشنارسەگە كوزىم انىق جەتپەي وتىر. ەڭ اۋەلى سەر ەمبروۋزدى الايىق. ءوزىن-وزى ءولتىرۋ ءۇشىن مۇنداي امالعا جۇگىنە قويماس دەيمىن، ەكىنشىدەن، قامقورىنداعى قىزدى ولتىرگەننەن ول ەشقانداي پايدا تاپپايدى عوي. سەر ەمبروۋزدى شىعارىپ تاستايمىز. كەرل مىرزاعا كەلسەك، قىزدى ولتىرەتىندەي ەشبىر سەبەبى جوق. ال ەگەر ونىڭ ويى سەر ەمبروۋزدى قۇرتۋ بولسا، ول جان ادام جوقتاي قويمايتىن سيرەك قولجازبانىڭ بىر-ەكەۋىن قىمقىرىپ كەتەر ەدى. مەنىڭشە، بەنتري حانىمنىڭ سەزىكتەنگەنىنە قاراماستان، كەرل مىرزانى دا بىلاي الىپ تاستايمىز. ميسس ۆيي. سەر ەمبروۋزدى ولتىرەتىندەي سەبەپ ويدا دا جوق. ال سيلۆيانى قۇرتۋعا سەبەبى بارشىلىق. ول سيلۆيانىن جىگىتىنە عاشىق. بەنتري حانىمنىڭ ايتىسىنا قاراعاندا، ونى وتە قاتتى سۇيەتىن. ءدال سول كۇنى تاڭەرتەڭ ول سيلۆيامەن باقتا بىرگە بولعان. ونىڭ ۇلى جاپىراقتاردى جۇلىپ الىپ شالفەيگە قوسىپ جىبەرۋى ابدەن مۇمكىن. جوق، ءبىز ميسس ءۆييدى وپ-وڭاي قۇتقارا سالمايمىز. لوريمەر دەيتىن جىگىتكە كەلسەك، ونىڭ ەكى جاققا دا قيسىنى كەلەدى. ەگەر قالىڭدىعىنان قۇتىلسا، ول انا ەكىنشى قىزعا ۇيلەنەدى. ءبىراق بۇل تىم ارتىقتاۋ سياقتى، ويتكەنى، وسى زاماندا بايلاسقان ۋادەنى بۇزا سالۋ دەگەن قيىن ەمەس قوي. ال ەگەر سەر ەمبروۋز ولسە، ول كەدەي قىز ەمەس، قالتاسى قالىڭ باي قىزعا ۇيلەنگەن بولار ەدى. بۇل جاعىنىڭ جىگىت ءۇشىن ماڭىزدى بولۋ-بولماۋى ونىڭ قالتاسىنا بايلانىستى. الدا-جالدا ول بار مۇلكىن قارىزىن وتەۋگە كەپىلدىككە سالىپ جىبەرگەن بولسا، جانە ونى بىزگە بەنتري حانىم ادەيى ايتپاي وتىرعان بولسا، وندا نارازىلىق بىلدىرەمىن. ەندى كارپەنتەر حانىمعا كەلەيىك. بىرىنشىدەن، ونىڭ ۋاقىتقا بايلانىستى تاماشا دالەلى بار. دالەل دەگەندەرگە جالپى سەنبەيمىن. ول ايەلدەن سەزىكتەنەتىن تاعى دا ءبىر سەبەبىم بار، ءبىراق ونى ازىرگە ايتپاي تۇرا تۇرايىن. ال جالپى تارازىعا سالاتىن بولساق، وندا مەن ميسس مود ۆييدى ءبىرىنشى اتار ەدىم. ويتكەنى وعان قارسى ايعاقتار باسقالاردىكىنەن باسىمداۋ.

— كەلەسى ادام،— دەپ، بەنتري حانىم، دارىگەر للويدقا نۇسقادى.

— مەنىڭشە، كليتەرينگ، سەن قىلمىس جاساعان ادام قىزدان قۇتىلعىسى كەلگەن دەپ قاتەلەسىپ وتىرسىڭ. مەن بىلسەم ول، كەرىسىنشە، سەر ەمبروۋزدىڭ كوزىن جويماق بولعان. بۇعان مەنىڭ كۇمانىم جوق. انا لوريمەر دەگەن جىگىتتىڭ مۇندايعا ءبىلىمى جەتە قويادى دەي المايمىن. ءوز باسىم قىلمىستى ىستەگەن كارپەنتەر حانىم دەر ەدىم. ول كوپتەن بەرى سول سەميامەن بىرگە تۇرىپ كەلە جاتقاندىقتان سەر ەمبروۋزدىڭ دەنساۋلىعىنىڭ جايىن وتە جاقسى بىلەتىن، سوندىقتان كەرەكتى جاپىراقتاردى تەرۋگە سيلۆيانى (ءوزىڭىز ايتپاقشى، ونىڭ اڭقاۋلاۋ ەكەنى راس بولسا) وپ-وڭاي كوندىرۋى مۇمكىن. ماقساتىنىڭ نە ەكەنىن، شىنىن ايتسام، مەن بىلمەيمىن. ءبىراق ءبىر كەزدە سەر ەمبروۋز مۇرا جونىندە وسيەت جازىپ، ونىڭ ىشىنە الگى ايەلدى دە قوسۋى مۇمكىن دەگەن بولجام ايتۋعا ابدەن بولادى. مەنىڭ قوسارىم وسى عانا.

بەنتري حانىمنىڭ سۇق قولى ەندى دجەين حەليەرگە قاراي بۇرىلدى.

— مەن نە ايتارىمدى بىلمەي تۇرمىن،— دەدى ول.— تەك سيلۆيا مۇنىڭ ءبارىن نەگە ءوز بەتىمەن ىستەي المايدى دەيسىز؟ ارى-بەرىدەن سوڭ اس ۇيگە جاپىراقتاردى الىپ بارعان سول قىزدىڭ ءوزى عوي. سوسىن ءوزىڭىز سەر ەمبروۋز ول قىزدىڭ ۇيلەنۋىنە كەزىندە قارسى بولعان دەگەنسىز. دەمەك، سەر ەمبروۋزدىڭ كوزى جويىلسا، ول قىز وزىنە ءتيىستى اقشانى الادى دا، بىردەن تۇرمىسقا شىعادى عوي. شالدىڭ دەنساۋلىعىنا كەلسەك، ونى ول كارپەنتەر حانىمنان كەم بىلمەگەن بولار ەدى.

بەنترن حانىمنىڭ ساۋساعى جايلاپ اينالىپ كەلىپ، ميسس مارپلعا توقتادى.

— ال، ءمۇعالىم مادام، ءسىز نە دەيسىز؟—دەدى ول.

— سەر گەنري ءبارىن دە باسىن اشىپ وتە جاقسى ايتتى، شىنىندا وتە كەرەمەت،— دەدى ميسس مارپل.— دارىگەر للويدتىڭ ويى دا وزىنشە دۇرىس. ەكەۋى ماسەلەنىڭ باسىن اشىپ الدى. ءبىراق دارىگەر للويد ماسەلەنىڭ ءبىر جاعىن جەتە تۇسىنبەگەن سياقتى. بىلاي عوي، دوستار، كەڭەسشى دارىگەرى بولماسا، سەر ەمبروۋز جۇرەك اۋرۋىنىڭ قاي تۇرىمەن اۋىراتىنىن بىلە الماس ەدى عوي، دۇرىس پا؟

— ءسىزدىڭ نە ايتقالى وتىرعانىڭىزدى ۇعا المادىم، ميسس مارپل،— دەدى دارىگەر للويد.

— ءسىز سەر ەمبروۋزدىڭ ناۋقاسى ديگيتالين اسەر ەتەتىن جۇرەك اۋرۋى دەپ وتىرسىز عوي، سولاي ما؟ ءبىراق ولاي ما، ولاي ەمەس پە وعان دالەل جوق. باسقا اۋرۋ بولۋى دا مۇمكىن عوي.

— باسقاشا بولۋى مۇمكىن؟

— ءيا، ديگيتاليندى دارىگەرلەر كوبىنەسە جۇرەك اۋرۋىنا جازىپ بەرەدى دەگەندى ءوزىڭىز ايتپاپ پا ەدىڭىز؟

— سولاي-اق بولسىن دەلىك،— ميسس مارپل،— ءبىراق وندا تۇرعان نە بار؟

— بۇل سەر ەمبروۋزدىڭ قولىندا زاڭدى تۇردە جازدىرىپ العان ديگيتالينى بولدى دەگەن ءسوز. مەنىڭ ايتپاق بولىپ وتىرعانىم (ويىمدى ىلعي دۇرىستاپ جەتكىزە المايمىن) مىناۋ: ايتالىق، ءسىز الگى ادامداردىڭ بىرەۋىن ديگيتالين بەرىپ كوزىن جويعىڭىز كەلدى. مۇندايدا ەڭ قاراپايىم ءارى جەڭىل جول ولاردىڭ ءبارىن بىردەي ديگيتالين جاپىراعىمەن ۋلاندىرۋ. ارينە، جالعىز ادامنان باسقاسى امان قالادى. قۇربان بولعان ءبىر ادامعا ەشكىم دە تاڭدانبايدى. ويتكەنى، دارىگەر للويد ايتپاقشى، مۇندايدىڭ ارتى نەمەن تىناتىنىن ەشكىم دە بولجاي المايدى. سوندىقتان ءبىر دە ءبىر ادام قىزدىڭ نە ديگيتاليندى كوبىرەك قابىلداپ قويعاننان، نە بولماسا باسقادان قايتىس بولعانىن سۇرامايدى دا. سەر ەمبروۋز ۋدى كوكتەيلگە، نەمەسە كوفەگە سالىپ قويۋى دا، نەمەسە ءجاي عانا شيراتاتىن ءدارى دەپ قىزدىق وزىنە ىشكىزە سالۋى دا ابدەن ىقتيمال عوي.

— سوندا ءسىز سەر ەمبروۋز جاقسى كورەتىن، قامقورلىعىنداعى جاس قىزدى ءوزى ۋ بەرىپ ءولتىردى دەپ وتىرسىز با؟

— ءدال توبەسىنەن ءتۇستىڭىز،— دەدى ميسس مارپل.— بەدجەر مىرزا مەن ونىڭ ۋىزداي جاس جالشى قىزى سەكىلدى.

الپىستاعى شال جيىرماداعى قىزعا عاشىق بولىپ الباستى باسىپ پا دەمەي-اق كويىڭىز. ول كۇن سايىن بولىپ جاتاتىن ءجايت قوي. ال ەمبروۋز سياقتى وكتەم، ءوتىمدى ادامنىڭ سولاي ىستەمەگەنىنە كىم كەپىل. كەيدە مۇنداي نارسە ماسقاراعا اينالىپ كەتەدى. سەر ەمبروۋز قىزدىڭ كۇيەۋگە شىقپاقشى بولعانىنا شىداي الماي، ونى بولدىرماۋ ءۇشىن قولدان كەلگەن ارەكەتتىڭ ءبارىن دە جاساعان، ءبىراق ەشتەڭە شىعارا الماعان. اقىرى قىزعانىشتان قىزدى لوريمەر سياقتى جاس جىگىتكە قيعاننان گورى ولتىرە سالعاندى ارتىق كورگەن. ديگيتاليستىڭ ۇرىعى شالفەيدىكىمەن ارالاس سەبىلگەنىنە قاراعاندا ول جاڭاعى سۇمدىقتى كۇنى بۇرىن ويلاستىرعان بولۋى كەرەك. مەرزىمى جەتكەندە جاپىراقتى جيناپ الىپ، ونى قىزدىڭ وزىنەن اس ۇيگە بەرىپ جىبەرەدى. بۇل تۋرالى ويلاۋدىڭ ءوزى قورقىنىشتى، ءبىراق، مەنىڭشە، ءىستىڭ ءمان-جايىنىڭ قالاي بولعانىن بىلۋگە ءتيىستىمىز عوي دەيمىن. ونداي جاستاعى ەركەكتەر كەيدە جاس قىز دەسە ەسى كەتەدى. ماسەلەن، ءبىزدىڭ سوڭعى ورگانيست... جارايدى، ول ماسقارانى ايتپاي-اق قويايىن.

— بەنتري حانىم،— دەدى سەر گەنري،— بۇل شىنىمەن وسىلاي ما؟

بەنتري حانىم باسىن يزەپ:— ءيا، بۇلاي بولادى دەگەن ءۇش ۇيىقتاسام تۇسىمە دە كىرگەن ەمەس. ءجاي كەزدەيسوق نارسە بولار دەپ قويعانمىن. سەر ەمبروۋز قايتىس بولعاننان كەيىن، ماعان ءبىر حات كەلدى. ماعان اپارىپ بەرىلسىن دەپ ايتىپ كەتىپتى. حاتىندا ول شىندىقتى جازىپتى. نەگە ەكەنىن ءوزىم دە بىلمەيمىن، ەكەۋمىزدىڭ ارامىز وتە جاقسى بولاتىن.

سول ساتتە ەلدىڭ ءبارى دە تىنىشتالا قالىپ، ىشتەي سوگىپ وتىرعانىن سەزىپ قالسا دا، بەنتري حانىم توقتاماستان باستىرمالاتىپ: «سىزدەر سەنگەن قۇپياسىن ايتىپ قويدى دەپ وتىرسىزدار عوي، ءبىراق ولاي ەمەس. ونىڭ شىن اتى سەر ەمبروۋز بەرسي ەمەس. الگى ەسىمدى اتاعاندا ارتۋردىڭ ماعان اڭىرىپ قاراپ قالعانىن بايقادىڭىزدار ما؟ العاشقىدا تۇسىنبەي قالعان بولاتىن. مەن ءبارىن دە وزگەرتىپ جىبەرگەنمىن. كادىمگى جۋرنالدار مەن كىتاپتاردىڭ العى سوزىندەگى: «مۇنداعى كەيىپكەرلەردىڭ بارلىعى دا ويدان شىعارىلعان» دەگەنى سەكىلدى. ولاردىڭ شىن مانىندە كىم بولعانىن سىزدەر ەش ۋاقىتتا دا بىلە المايسىزدار.

---