سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 4 كۇن بۇرىن)
الداركوسەنىڭ الداۋى
اقتوبە وبلىسى، بايعانين اۋدانى،
بارشاقۇم ورتا مەكتەبىنىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
شامبايەۆا اكزادا بورانبايەۆنا

ادەبيەتتىك وقۋ 4 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «الداركوسەنىڭ الداۋى.»

ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ الداركوسە تۋرالى بىلەتىن اقپاراتتارىن كەڭەيتۋ.
ىزدەندىرۋ ارقىلى جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرۋگە ىقپال ەتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ وزىندىك ىزدەنىسىن، ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋعا، سوزدىك قورىن مولايتۋعا، سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتۋعا، ءوز پىكىرىن اشىق تا ەركىن جەتكىزۋگە جاعداي جاساۋ.
تاربيەلىك: وقۋشى بويىندا ادامدىق ىزگى قاسيەتتەردى قالىپتاستىرۋعا، جاقسى مەن جامان قاسيەتتەردى اجىراتا بىلۋگە، ادامگەرشىلىككە، ادالدىققا باۋلۋعا ورتا قۇرۋ.

ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، ءتۇسىندىرۋ، ەكى ءتۇرلى كۇندەلىك تولتىرۋ، تىرەك سىزبالار.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، «اڭىز ادام» جۋرنالى،
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق

ءپانارالىق بايلانىس: ماتەماتيكا، دۇنيەتانۋ

ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
پسيحولوگيالىق دايىندىق. امانداسۋ، تۇگەندەۋ، وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن، نازارىن ورىنداۋ ساباققا اۋدارۋ
- ءاربىر ادام - تۋىسىم، دوسىم، جۇراعات
- ءاربىر ساباق - ۇيرەنۋ، ۇعۋ، ۇلاعات
- ءاربىر ءىسىڭ - تىرلىك، تىرەك، ادامدىق
- ءاربىر ءسوزىڭ - شىندىق، بىرلىك، ادالدىق

جاقسى قاسيەتتەردىڭ بارلىعىن بويىمىزعا سىڭىرە وتىرىپ، بۇگىنگى ساباعىمىزدى باستايىق.

ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
قوجاناسىر اڭگىمەلەرىنەن: ا) قيراپ قالعان قيال
ءا) شولدەگەن ەكەنسىڭ....
ب) كىتاپ ەسكىرمەيدى؟
وتىلگەن ساباقتى پىسىقتاۋ
ا) قوجاناسىر قيالىنداعى بايلىعىن ەسەپتەۋگە كومەكتەسەيىك.
ءا) قوجاناسىردىڭ قيالىن ىسكە اسىرا الادى دەگەنگە سەنەر مە ەدىڭ؟
وسى سۇراق ارقىلى قوجاناسىرعا مىنەزدەمە بەرەيىك.
قوجاناسىر

كۇلدىرە وتىرىپ ويلانتادى
اڭقاۋ ادام كەيىپىندە
حالىق اۋىز ادەبيەتى مۇراسى
جاماندىقتان اۋلاق بولۋعا

ب) جيىرما ءتورت قوجاناسىر. (كىم قوجاناسىردى قالاي اتايدى؟)
ۆ) ءار ەلدە قويىلعان قوجاناسىر ەسكەرتكىشتەرى. ماسكەۋ، تۇركيا، بۇحارا، انكارا، بەلگيا، الشەحير
قوجاناسىر جايىنداعى شىعارمالار ومىردەگى جانە ادام مىنەزىندەگى كەمشىلىكتەردى سىناپ - مىنەيتىندىكتەن، تاربيەلىك مانگە يە. تاپقىر دا كۇلكىلى ىس-ارەكەتتەرى ارقىلى جاس ۇرپاقتى جامانعا جاناسپاۋعا ۇيرەتەدى.

ءىىى. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ ءبولىمى.
1. كىرىسپە. «وي شاقىرۋ» ستراتەگياسى
بۇل قاي كەيىپكەر سيپاتى: كۇلدىرگى، كوڭىلدى، بالا مىنەزدى، قىزىق، مۇنداي ادامدى حالىق جاقسى كورەدى.
قوجاناسىرمەن بىرگە اتى اتالاتىن شىندىق ءۇشىن، ادىلەتتىلىك ءۇشىن كۇرەسىپ جۇرەتىن حالىققا جاعىمدى كەيىپكەر بار. ول كىم؟
(جاڭا ساباقتى حابارلاپ، تاقتاعا جازۋ)

2. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
ا) الداركوسەنىڭ العاشقى قادامى.
«قازاق ەرتەگىلەرى» (1964) جيناعىنىڭ ءۇشىنشى تومىندا «الداردىڭ تۋىلۋى» دەگەن اڭىز بار. وسى اڭىز اڭگىمە بويىنشا الداردىڭ اكەسى الدان دەگەن مومىن كىسى بولعان. ادال ەڭبەگىنە اقى الماي الدانىپ، زارىن شاعاتىن اكىم تاپپاي جۇرگەندە ايەلى ءبىر ۇل تۋىپتى. الدان بالانىڭ اتىن «قاراعىمنىڭ اتىن الدار قويايىن، الداۋشىلار كوبەيگەن زاماندا تۋدى عوي. مەنى الداعان ارسىزدار مەندەي قىپ مۇنى دا الداماسىن، بولماسا كوپ اساۋعا ءبىر تۇساۋ بولسىن، الداۋشىلارعا تۇساۋ بولسىن» دەپ الدار قويىپتى.
«ادام ءوزىنىڭ ازان شاقىرىپ قويعان اتىنا ساي سۇرەدى» دەيدى حالىق. جاراتقان جاپپار يەمىز سونى تۇسىنگەن عوي، الدار ءتاي-تاي باسىپ ءتىلى شىعا باستاعاننان ەشكىمگە ەسەسىن جىبەرمەيتىن اقىلدى دا، العىر بولىپ ءوسىپتى.
ونىڭ ماقساتى نە بولدى؟ كىمدەردى الدادى؟
الداركوسە قوعامداعى وزىنەن باسقا ەشكىمدى ويلامايتىن، ەل - جۇرتىنا پايداسى جوق، ساناسىز، ساراڭ ادامداردى الداۋ ارقىلى سولاردان كەگىن الدى.

ءا) الداركوسە اڭگىمەلەرى نەگە ومىرشەڭ؟
الداركوسە - حالىقتىڭ ءوزى تۋدىرعان كۇرەسكەر بەينە. الداۋ – كەيىپكەردىڭ كۇرەس قۇرالى. الداركوسە - ءارى دانىشپان، ءارى قاراپايىم. ول قاراپايىم ءسوزى مەن ءىس - ارەكەتى ارقىلى ناقتى ادام بويىنداعى كەمشىلىكتى، ناداندىقتى كەلەمەجدەي وتىرىپ ءوزىنىڭ دانىشپاندىلىعىن تانىتقان اقىل يەسى. ونىڭ باستى قارۋى - ءسوز. ول ءسوز قۇدىرەتى ارقىلى كەز كەلگەن جاننىڭ كەمشىلىگىن مويىنداتىپ وتىرادى. تاعى بىردە سوزگە شەشەندىگى، تاپقىرلىعى اقىلدان تۋعان. سودان كەيىن ول - ويشىل دا سىنشىل. ءاربىر ءىس - ارەكەتىندە وي بار. سوندىقتان حالىق ءوز ويىن، تىلەگىن نيەتىن جەتكىزەتىن كەيىپكەردى جاقسى كورەدى. ول ءار ءىسىن ءوز پايداسىنا جاراتسا ونى حالىق جاقسى كورەر مە ەدى.
العىرلىق پەن تاپقىرلىقتىڭ، قۋلىق پەن ايلاكەرلىكتىڭ جيىنتىق بەينەسى

2. وقۋلىقپەن جۇمىس 1. ىشتەي وقۋ 2. تىزبەكبەي وقىتۋ
ا) ءۇش سوم ءا) الداردىڭ شىعايبايدى تاعى ءبىر الداۋى

3. سوزدەرگە تۇسىنىك
ساراڭ - ەشكىمگە ەشنارسە بەرمەيتىن ادام.
قورقاۋ – قوماعاي، تويىمسىز.

4. ءماتىن بويىنشا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ
ا) الداركوسە ءۇش سومعا قويدى قالاي ساتىپ الدى؟
ءا) ونىڭ شىعايبايدى الداعانىنا قالاي قارايسىز؟
ب) الداركوسە قانداي ادام؟
ۆ) قوجاناسىر مەن الداردى سالىستىر

5. سەرگىتۋ ءساتى: مەن الدارمىن، الدارمىن،
ساقالىڭدى تالدارمىن.
ساقال تۇگىل، مۇرتتا جوق،
مەندەي قۋلىق ەلدە جوق.
مەن كوسەمىن، كوسەمىن
سۋسىز جەردە وسەمىن
وتىرىكتى بوسەمىن
سوندىقتاندا كوسەمىن.

6. كوركەم جازۋ
«الدار اتى – كۇلكى اتى، كۇلكىگە ءولىم جوق» ەندەشە، سول كۇلكى وشپەيتىندەي الدار دا ولمەس جان بەينەسىندە اڭگىمەلەنۋى شارت. اكادەميك - جازۋشى م. اۋەزوۆ

ادام بالاسى قاشاندا كۇلكىنىڭ تاۋسىلماۋىن تىلەيدى. ويتكەنى كۇلكى بار جەردە ءومىر بار. كۇلكى – كۇللى جامانشىلىق اتاۋلىعا، ءارتۇرلى دەرتكە قارسى قولدانىلاتىن قۋاتتى قارۋ. كۇلكىنىڭ ماقساتى – ادامدارعا باقىت سىيلاۋ، ادامدى تاربيەلەۋ. ەل باسىنا تونگەن قيىن كۇندەرىندە كۇلكى ەڭكىش تارتقان ەڭسەلەردى كوتەرۋگە، السىرەگەن رۋحتى كۇشەيتۋگە كومەكتەسكەن.
الايدا كۇلكىنىڭ دە ءتۇر - ءتۇرى بار. كۇلكىنى ءۇش ارسىزدىڭ بىرىنە جاتقىزعان اتا - بابامىز ۇرپاعىن بەي - بەرەكەت كۇلۋدەن تىيا وتىرىپ، كۇلكىنىڭ الەۋمەتتىك ءمانىنىڭ كۇشتى ەكەنىنە دە اسا ءمان بەرگەن. ونىڭ ءبىر دالەلى – حالىق اۋىزىنداعى كۇلدىرگى اڭگىمەلەر مەن كۇلدىرگى كەيىپكەرلەر. سونداي كەيىپكەرلەردىڭ ءبىرى دە بىرەگەيى - الداركوسە. الداركوسە اڭگىمەلەرى قوعامداعى كەلەڭسىزدىكتەرگە، ادام بويىنداعى جات قىلىقتارعا قارسى كۇرەسەتىن ويلى كۇلكىگە قۇرىلدى.

IV. قورىتىندى ءبولىمى.
شاحمات قۇسايىنوۆ «الداركوسە» پەساسىن 1972 جىلى جازدى. شاكەن ايمانوۆ – ءارتىس، قازاق ساحنا ونەرىنىڭ اسقان شەبەرى. قازاق كينوسىنىڭ نەگىزىن قالاعان ادىم. 1964 جىلى رەجيسسەر ش. ايمانوۆ سەناريي جازدى. ش. ايمانوۆ «الداركوسە» فيلمىندە الدار بەينەسىن سومداعان. كەيىن اراعا 47 جىل سالىپ تۇسىرىلگەن بۇل تۋىندىدا باقىتجان الپەيىسوۆ وينادى.
- وزىڭىزگە ەرەكشە ۇناعان قانداي كادرلار بولدى؟ سماعۇل ءاقجۇنىس
- كەلەسى ءبىر اكتەر «الداردىڭ ءرولىن راقاتتانىپ وينادىم»- دەيدى داۋرەن سەرعازين
- ولاي بولسا كەيىپكەرلەرىڭىزدىڭ ءبىر قىزىق وقيعاسىن اڭگىمەلەپ بەرىڭىز. سراج رينات

الماتى قالاسىندا الداركوسە اتىنداعى كوشە بار. الماتى قالاسىندا «ناۋرىزباي مەن قابانباي ساياباعىندا الداركوسەنىڭ اتىندا ەسكەرتكىش بار.
ەكى ءتۇرلى كۇندەلىك
ماتىندەگى اسەر ەتكەن تۇستارى قانداي سۇراقتارىڭ بار؟
«ءحىىى عاسىراداعى تاريحي جانە شىندىققا جاقىن ومىرشەڭ اڭگىمەلەر. جانىمىزعا جات دۇنيەلەر
جان – جاعىمىزدان ارباپ جاتىر. الداركوسە الدامايدى. ۇلتىمىزدىڭ ءتول تۋىندىسى تۇلەي بەرسىن»- دەگەن تىلەكپەن بۇگىنگى ساباعىمىزدى باعالاعىم كەلىپ وتىر.

V. ۇيگە تاپسىرما ءۇش سوم. الداردىڭ شىعايبايدى تاعى ءبىر الداۋى
Vءى. باعالاۋ

ەكى ءتۇرلى كۇندەلىك
ماتىندەگى اسەر ەتكەن تۇستارى
قانداي سۇراقتارىڭ بار؟

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما