InfoHub Logo

قازالى اۋدانى، قوجاباقى اۋىلىنداعى №25 قازاق ورتا مەكتەبىندە ۇزاق جىلدار باستاۋىش سىنىپقا ساباق بەرگەن ءمۇعالىم، العاشقى ۇستاز نۇعىمان ءابدىرازاقوۆ جايىندا جازىلعان.


اعايى جاقسى-جاقسى اڭگىمەلەر ايتۋشى ەدى. بىردە اعايى بۇلارعا قاجىمۇقان تۋرالى ايتىپ بەرگەن. اڭگىمە قاجىمۇقاننان دا كۇشتى ءبىر جىگىتتىڭ بولعاندىعى تۋرالى ەدى. ەسەيە كەلە الگى اڭگىمەنى ءوزى دە وقىپ شىقتى. سوندا كوز الدىنا سول ساتتەگى ۇستازى كەلە قالعان. "ە-ە، بۇل اڭگىمە سول كەزدە ادەبي جۋرنالدا جارىق كورگەن ەكەن عوي، اعايى سودان وقىعان، سونان سوڭ بۇلارعا ايتىپ بەرگەن". اڭگىمەنى اعايىنىڭ اسەرلى ەتىپ جەتكىزگەندىگى سونشالىقتى، ءتىپتى سوڭىندا: "بالالار، بۇل ءوزى پالۋان اتالارىڭنىڭ ارمانى كورىنەدى"، -  دەگەنىندە، بۇلار "قاپ، سونداي دا تاعى ءبىر كۇشتى جىگىت بولعاندا عوي" دەپ ىشتەي وكىنىسىپ تە قالعان ەدى.

اعايى بىردە بۇلارعا: "بالالار، قولدارىڭدى پارتانىڭ ۇستىنە قويىپ، قولدارىڭنىڭ سىرتىنا زەر سالىپ قاراڭدارشى، ينەنىڭ جاسۋىنداي عانا ۇساق تەسىكتەردى كورەسىڭدەر مە؟" - دەدى. بۇل ىشتەي ويلانىپ قالدى. "اعاي قولدىڭ تەرىسىندە ۇساق تەسىكتەردىڭ بولاتىندىعىن ەندى عانا كورىپ وتىر ما؟!" ال كەيبىر بالالار بولسا "ءيا، اعاي، بار ەكەن، بار ەكەن" دەپ ايقايلاسىپ جاتتى. ەسەيە كەلە بۇل اعايىنىڭ بالالاردىڭ نازارىن وزىنە اۋدارتىپ الۋ ءۇشىن جاساعان ءادىسى ەكەندىگىن ۇقتى. ەندى اعايى تەرى جانە ونداعى وسى ۇساق تەسىكتەردىڭ ادام ومىرىندە الاتىن ورنى جونىندە اڭگىمەلەي باستايدى. ول ءۇشىن بالانىڭ تازالىق ساقتاپ ءجۇرۋى ماڭىزدى ەكەن.

اعايى "جازالاۋ" شارالارىن دا قولدانادى. جوق، اعاي ەشكىمدى ۇرىپ-سوققان ەمەس. اڭگىمە ۇلكەن مەكتەپتەگى اسكەري دايىندىق كابينەتى تۋرالى. اعايىنىڭ ايتۋىندا الگى كابينەت سۇپ-سۋىق ەستىلەدى. اڭگىمە سول كابينەتتەگى ۇشكىل نايزالار تۋرالى بولماق. ۇشكىل نايزالاردىڭ ورتاسىندا كىشكەنە بالا سياتىنداي عانا شاعىن الاڭقاي بار. ال ەگەر بۇزىق بالانى سول الاڭقايعا تۇرعىزىپ قويسا، نە بولماق؟! بىلاي قوزعالسا دا، بىلاي قوزعالسا دا، ۇشكىل نايزالار قادالا كەتسە شە؟! مۇنى ەستىگەن كەيبىر بالالار جىلاپ قويا بەرەدى. "اعاي، ەندىگارى بۇزىق بولمايمىن، الگى اتىشۋلى كابينەتىڭىزگە قاماي كورمەڭىز!" ەسەيە كەلە الگى كابينەتتە ءوزى دە وقىدى. سۇپ-سۋىق ەكەنى راس ەكەن. پەشى جىلىتا الماسا، سۇپ-سۋىق بولماعاندا قايتپەك؟ ال نايزالار تۋرالى ەشقانداي اڭگىمە قوزعالعان ەمەس.

اعايى مۇنىڭ ۇيىنە گازەتكە كەلەدى. ويتكەنى مۇنىڭ ءالى تۇرمىس قۇرا قويماعان اپايى بايلانىس بولىمشەسىندە حات تاسۋشى بولىپ جۇمىس ىستەيدى. ەسىك الدىندا ويناپ جۇرگەن مۇنى كورگەن اعايى: "گازەتىمدى اكەلىپ بەرە قويشى"، - دەيدى. بۇل قۋانىپ كەتەدى. باعانا عانا مەكتەپتە وزىنە ساباق بەرگەن اعايىنىڭ جۇمساي قويعانىنا قۋانادى. ۇيگە ايقايلاي، اپتىعا كىرەدى:

- اعاي گازەتكە كەلىپ تۇر! اعاي گازەتكە كەلىپ تۇر!

ءبىراق ەڭبەگى ەش كەتەر ەدى.

- اۋ، نە ىستەيىك ەندى، اعايىڭ گازەتكە كەلىپ تۇرسا؟! سوعان بولا سونشاما ايقايلاۋىڭ كەرەك پە؟! گازەتكە كەلىپ تۇرسا، سەنىڭ اعايىڭ عوي كەلىپ تۇرعان، ءبىزدىڭ اعايىمىز ەمەس.

"ءاي، وسىلاردى-اي! - دەيدى بۇل ىشىنەن. - ءبىزدىڭ اعاي باستاۋىش سىنىپتارىندا وسىلارعا دا ساباق بەرە قويماعان ەكەن. وزدەرىنىڭ اعايلارىن ماقتاعاندا بالەدەي-اق".

- بولساڭدارشى ەندى! - دەيدى بۇل. - اعايىم كۇتىپ قالدى عوي!

گازەت اقىرى قولىنا تيەدى-اۋ. "مىناۋ نە دەگەن اپ-اۋىر گازەت؟! اعاي وسىنىڭ ءبارىن وقيدى ما؟!"

اعايىنىڭ كوزى گازەتتى كورگەندە كۇلىمدەپ قويا بەرەدى. سوندا دا بىردەن كەتە قويماستان، جەلگە ارقاسىن بەرىپ تۇرىپ، گازەتتى قالقالاپ ۇستاعان كۇيى اراسىنان اۋداندىق گازەتتى سۋىرار ەدى. سۋىرىپ جاتىپ: "ولەڭىم شىقتى ما ەكەن؟" - دەيدى. الگى ءسوز بۇعان قاراتىپ ايتىلماسا دا، بۇل "شىقتى" دەپ ايقايلاپ جىبەرە جازدايدى. مانا كورىپ العان ەدى. ايقايلاپ جىبەرە جازدايدى دا، توقتاي قالادى. اعايى اۋ سونشاما ايقايلاعانىڭ نە دەپ جۇرسە شە، ءوزىم دە كورگەلى جاتىرمىن عوي، گازەتكە شىققان ولەڭىڭدى ءوز كوزىڭمەن كورمەگەننەن سوڭ، بىرەۋدىڭ "شىقتى" دەپ ايقاي سالعانىنا دا بولا ما دەپ جۇرسە شە؟ تىنىش تۇرعانى جاقسى. اقىرى اعايىنىڭ كوزى گازەتتەگى ولەڭىنە تۇسەدى-اۋ. "ءا، شىققان ەكەن! - دەيدى قۋانىپ كەتىپ. - شىعارعان ەكەن!" بۇل اعايىنىڭ ولەڭىن شىعارا قويعان اۋداندىق گازەتكە ىشتەي مىڭ مارتەبە العىسىن جاۋدىرىپ تۇرار ەدى: "اعايدىڭ ولەڭىن شىعارا قويعاندارى جاقسى بولدى-اۋ! اعاي ءبىر قۋانىپ قالدى". اعايى ەندى بۇرىنعىدان دا كوڭىلدەنە تۇسەدى. گازەتتىڭ ءبارىن قوسىپ، سالماقتاپ ۇستاپ تۇرىپ: "مىناۋ ماعان جاقسى بولدى-اۋ، - دەيدى. - ءبىراز ازىق بولاتىن بولدى!" بۇل كەتىپ بارا جاتىرعان اعايىنىڭ سوڭىنان تاڭدانا قارايدى: "ازىعى نەسى؟! ازىق دەپ ناندى ايتپاۋشى ما ەدى؟!" رۋحاني ازىق دەگەن دە ازىقتىڭ ءتۇرى بولاتىندىعىن، ونى كەرەك ەتپەي دە ءومىر سۇرە بەرەتىن ادامداردىڭ بولاتىندىعىن ءالى بىلە قويماۋشى ەدى. ءتىپتى ءوزىنىڭ دە وسكەسىن ءمۇعالىم بولاتىندىعىن، سول اعايى كىرىپ-شىعىپ جۇرگەن كەڭسەدەن كىرىپ-شىعىپ جۇرەتىندىگىن، ءوزىنىڭ دە ولەڭ جازاتىندىعىن، جازعان ولەڭىن اۋداندىق گازەتكە ۇسىناتىندىعىن، ونىڭ اۋداندىق گازەتتە جارىق كورەتىندىگىن، سول باسىلىپ شىققان ولەڭىن باياعى اعايى قۇساپ "ءا، شىققان ەكەن، شىعارعان ەكەن عوي" دەپ تۇراتىندىعىن دا بىلە قويماۋشى ەدى.

بىردە بۇل وتىرعان جەردە مەكتەپ باسشىلارى مۇنىڭ اعايى تۋرالى اڭگىمە قوزعاپ قالعان ەدى. سونان سوڭ ءبارى دە ءبىراۋىزدان: "نوكەڭدەر جاقسى ۇستاز بولا العان كىسىلەر ەدى عوي!" - دەدى.

---