InfoHub Logo

ماحمۇتتى ەسكە ءتۇسىرۋ

سۇلتانماحمۇت ەش ۋاقىتتا دا ءوز ايتقانىنان باسقاعا كونگىسى كەلمەيتىن. مەن بالا كەزىمدە سۇلتانماحمۇتتى ەكى رەت جولىقتىردىم. ۇزىن بويلى، قۇباشا جىگىت ەدى. اۋىلعا كەلگەندە، ءوزىن باسقادان جەكەلەپ، ىلعي ويعا باتۋمەن، ءبىر ماسەلەلەردى ىزدەۋمەن ۋاقىتىن الاتىن. سۇلتانماحمۇتتا ەشبىر جەڭىلتەكتىك، بوس سوزگە ءۇيىر بولۋ دەگەن جوق ەدى. ول وقىماعان جاي حالىقتىڭ ءوز اراسىندا وتىرسا دا، ىلعي مادەنيەت ماسەلەسى تۋرالى اڭگىمە ايتىپ وتىراتىن.

ەكىنشى جاعىنان، سۇلتانماحمۇت اۋىلدا جۇرگەندە ءدايىم ادامنىڭ مىنەزىن، پسيحولوگياسىن سىناپ، كوڭىلىنە جاقپاعان ادامدار تۋرالى وتىرعان جەرىندە بىر-ەكى اۋىز ولەڭ جازىپ، قالدىرىپ وتىراتىن. سۇلتانماحمۇتتىڭ بۇل ءتارىزدى جازعان ولەڭدەرىنىڭ كوبى ونىڭ شىعارمالارىنا كىرمەگەن سياقتى.

سۇلتانماحمۇتتىڭ دۇنيەدە جەك كورگەنى ارامزا باي مەن زالىم بولىستار ەدى. ءبىر جىلى جاز كۇنى، مەن ءالى كۇنى ۇمىتقانىم جوق، مەنىڭ اۋىل مەكتەبىندە وقىپ جۇرگەن بالا كۇنىم ەدى، ماحمۇتتى كورۋگە ءبىر كورشىلەس اۋىلعا باردىم. وندا ماحمۇتتىڭ مەنىمەن ءىسى جوق، تەك جينالعان حالىقتىڭ الدىندا يمپەرياليست سوعىس جايىندا ولارعا اڭگىمە ايتىپ وتىرعانىن كوردىم. ءبىر ۋاقىتتا ماحمۇت پەن ءبىز قارايتىن ەلدىڭ بولىسى ءوزىنىڭ شابارمانىنان حات جىبەرىپ، «ءبىزدىڭ ۇيگە كەلىپ، قالا جايىنان اڭگىمە ايتسىن» دەپ ماحمۇتتى شاقىرتىپتى. ماحمۇت حاتتى وقىپ بولعان سوڭ، بولىستىڭ شابارمانىنا اشۋلانىپ قارادى دا:

— مەن پوشتاي اۋىلىنا بارىپ ساۋىن ايتاتىن شاپقىنشى ەمەسپىن، اڭگىمە ىزدەگەن كىسى ءوزى كەلەر! - دەدى.

ماحمۇتتىڭ بۇل سياقتى ەركىن ءسوزى ول كەزدە جات بولاتىن. ماحمۇتتى تىڭداپ وتىرعان جۇرت قۋانارىن دا، قورقارىن دا بىلمەدى. ءبىراق ەسىكتەن شىعىپ بارا جاتقان بولىستىڭ شابارمانى ءوزىنىڭ ادەتىنشە:

— شوقپىتتىڭ بالاسى، بۇل دا كىسى بولعان ەكەن! - دەدى.

ماحمۇت وسى سياقتى بىرەگەي ايتاتىن ءسوزىن بوگەپ قالمايتىن تۋراشىل بولعاندىقتان، ونى قالىڭ بۇقارا وتە جاقسى كورۋشى ەدى.

ماحمۇت جۇرگەن جەر ءارقاشان جيىن، بازار بولىپ، وقۋعا تالپىنعان جاس جىگىتتەردىڭ كوبى ونىڭ توڭىرەگىندە جۇرەتىن.

ماحمۇتتى ەڭ سوڭعى رەت 1919 جىلى كوردىم. وندا ماحمۇت اۋرۋدان ابدەن ارىقتاپ جۇدەگەن. مەن ول كەزدە اشىق ەش نارسەنى ايىرمايتىنمىن. وقۋعا تۇسە الماي، كەرەكۋدە ءماشھۇر ء-جۇسىپتىڭ امەن دەگەن بالاسىنىڭ ۇيىندە جاتىر ەدىم. ءبىر كۇنى سۇلتانماحمۇت كەلدى. امەنمەن سويلەسىپ وتىر:

— ءۇمىت دەگەن نارسە قاشان دا بولسا ادامنىڭ سەرىگى عوي، مەن اۋرۋىمدى جازىپ، سەندەرمەن بىرگە قىزمەت ىستەگىم كەلەدى، - دەدى.

امەن ول كەزدە قازاقتان شىققان بولشيەۆيكتەردىڭ ءبىرى بولاتىن.

سۇلتانماحمۇت مەنىڭ جايىمدى سۇراپ، ءبىلىپ، ورىسشا وقىپ جۇرگەنىمە قاتتى شات بولىپ، ءبىزدىڭ اۋىلعا ءبىر بارا الماي كەتكەنىنە وكىندى. بۇدان كەيىن ماحمۇتتى كورۋگە بولمادى.

م. الكەي 1940، 22 ماي.

---