ءاليحان نۇرمۇحامەد ۇلى بوكەيحان – 155 جىل
ءاليحان بوكەيحان – قازاق حالقىنىڭ اسا كورنەكتى تاريحي تۇلعاسى، ساياسي كوسەمى، عالىم، الاش قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىسى، پۋبليسيست، اۋدارماشى. 1913 جىلى 2 اقپاننان باستاپ، 1918 جىلعا دەيىن ورىنبوردا اپتاسىنا ءبىر رەت شىعىپ تۇرعان «قازاق» – قوعامدىق-ساياسي جانە ادەبي گازەتىنىڭ ۇيىمداستىرۋشىلارىنىڭ ءبىرى. باس رەداكتورى بەلگىلى قازاق قايراتكەرى احمەت بايتۇرسىن بولعانى بارىمىزگە ءمالىم. گازەتتە ۇلى تۇلعامىز ءاليحان بوكەيحان جانە ونىڭ سەرىكتەستەرىنىڭ كوپتەگەن ەڭبەكتەرى جاريالانعان. عالىمداردىڭ پىكىرىنشە ءا. بوكەيحاننىڭ «قازاق» گازەتىندە ەكى جۇزگە جۋىق ماقالا مەن اۋدارمالارى باسىلعان. ءبىز، «قازاق گازەتىنىڭ شىعا باستاعانىنا ەكى جىل تولىپ، ءۇشىنشى جىلعا اياق باسۋىنا» بايلانىستى ءاليحان نۇرمۇحامەد ۇلىنىڭ جازعان ماقالاسىن ۇسىنامىز، سەبەبى الاش زيالىلارىنىڭ ەڭبەكتەرىن وقىپ، وي ءتۇيىپ، ۇلگى الۋىمىز قاجەت. كىشكەنتاي عانا ماقالادا، قانشا عيبرات بار.
ماقالانىڭ اتى «2 فيەۆرال»
«2 فيەۆرالدا «قازاق» ەكىدەن ۇشكە شىقتى. جاڭا گازەتا جاس بالا سياقتى. بالا باستاپقى كەزىندە اناۋ-مىناۋدى ەلەگىش كەلەدى. بىر-ەكى جىلدى ارتقا سالىپ العان سوڭ، بۋىنى بەكىپ، بۇاناسى قاتا باستايدى. اتا-اناسى مىنەزىن ءبىلىپ، سىنىن تانىپ، سىرىن تۇە باستايدى. گازەتا تۋرالى دا ناق سولاي.
اناۋ-مىناۋدى ەلەگىش نازىك كۇيىن وتكىزىپ، گازەتىمىز ۇشكە قارادى. ايىرىقشا ءبىر اپاتقا ۇشىراماسا، ءاز-ماز نارسەنى ەلەمەي وتەر دەگەن ءۇمىت زور. گازەتا بەتىن شۇبارلاعان قۇر قاعاز ەمەس، جۇرتىنا قىزمەت ەتۋشى ۇلتىنىڭ ۇلى ەكەندىگىن ساڭىلاۋسىزدار بولماسا، سانالى قازاق تانىدى. ول تانىعاندىعىن وسى وتكەن جىل كورسەتتى. «ءتاڭىرى اسىراعان توقتىنى ءبورى جەمەس» دەگەن. تاڭىردەن سوڭعى كۇشتى حالىق قوي. حالىق قولىنداعى ءىس اناۋ-مىناۋدىڭ قاستىعىمەن وشپەيتىنىن كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاعانداي بولدىق. جۇرت جۇمىسىنىڭ تەگەرمەشى ىلگەرى اينالسا، ونى شىبىق سالىپ توقتاتامىن دەگەندەر قۇر ارام تەر بولۋى قاشاننان بار نارسە. ارام تەر بولعاندار بولا بەرسىن. احمەت بولماسا، ءمىرجاقىپ شىعارار. ول بولماسا، ودان باسقا شىعارار. ءبىراق قازاق گازەتاسىز تۇرعىسى كەلمەيتىنىن بىلدىك. سوعان كوزى جەتىپ، «كۇشتىگە سىيىنساڭ قۇدايعا سەنىپ، ەكىنشى، قۇدايدان سوڭعى كۇشتى حالىققا سۇيەنىپ، «قازاق» الداعى جاسىنا اياق باستى. قايىرلى بولسىن!»
قىر بالاسى. «قازاق» گازەتى، 1915 جىل، № 101، 5 اقپان.
ماقالا «قازاق» گازەتى/باس رەداكتور ءا. نىسانبايەۆ. - الماتى: «قازاق ەنسيكلوپەدياسى» باس رەداكسياسى، 1998. – 126 ب. الىندى.
احمەتجانوۆا اجار. كازنۋ يم. ال-فارابي. فاكۋلتەت يستوريي، ارحەولوگيي ي ەتنولوگيي
You Might Also Like
-
كىشى قىزىم ءشاربانۋ اياعىن قاز باسقاننان كىتاپقا اۋەس. سۋرەتىن قارايدى، «وقىپ بەرشى» دەيدى. بەس جاسىنان باستاپ ءوزى وقي باستادى، تەك كىتاپ الىپ بەرگەندى جاقسى كورەدى، جاتپاي-تۇرماي وقيدى. ...
-
بۇل كوركەم تۋىندىدا تاناباي مەن گۇلسارىنىڭ ءومىرى باياندالادى. قارت ادام مەن قارت جىلقىنىڭ قامشىنىڭ سابىنداي قىسقا ومىرىندەگى قىزىعى مەن شىجىعى مول دوستىقتارى باياندالادى.اڭگىمە جول ۇستىنەن ءوربيدى.جول...
