اناسى جاقسى ادامدار
نوبەلدىك سىيلىق باقيلىق بولعان كىسىگە بەرىلمەيدى.
34 جاسىندا گەندىك ينجەنەرياسى — ادام تەگى تۋرالى زەرتتەۋىنە نوبەلدىك سىيلىق العان كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، حالىقارالىق «ادام تەگى» عىلىمي-زەرتتەۋ جوباسىنىڭ تۇڭعىش جەتەكشىسى دجەيمس ۋوتسوننىڭ قىرتىستى قالىڭ ەڭبەگىمەن تانىسىپ شىققان بويىم. ءبىراز ءسوزىن كۇندەلىگىمە ءتۇسىرىپ الدىم. «ۇستازىڭ — بىربەتكەي، تىك سويلەيتىن، مىنەزى جامان، اتاققۇمار ادام بولسىن، وزىندىك بەتى بار، وزىندىك شىندىعى بار ادام عانا سەنى جاعاعا الىپ شىعا الادى»، — دەيدى عالىم. «سىزگە ءبىر نارسە ۇيرەتە الاتىن كىسىمەن عانا دوستاس، وسى مەجەنى العا ۇستاپ ءومىرىم ءوتتى، دوسى از ادامعا اينالدىم»... «وقيعا بولعانىن ءبارى ايتىپ بەرە الادى، الگى وقيعانىڭ نەلىكتەن سولاي بولعانىن ايتۋعا تىرىس»، — دەپ ءجون سىلتەيدى ءبىلىمپاز ۋوتسون. «جەكسەنبىگە جۇمىس ىستەپ داعدىلان»، — دەپ وي سالادى ۇلى گەنەتيك.
ونسىز دا سەنبى، جەكسەنبىدە قاعازعا قادالىپ جۇمىس ىستەيتىن قاشانعى ادەتىم. تاعى دا باياعىدان كوكەيدە جۇرگەن ويىمدى كەستەلەۋگە قولىما قالام الدىم.
قازاقشا «ات — بيەدەن، الىپ — انادان تۋادى» دەگەن ءسوز بار. بىلايعى جۇرت ءجونى كەلگەندە وسى ماتەلدى ايتۋىن ايتسا-داعى، ءتۇپ تامىرىنا، مانىسىنە ۇڭىلە بەرمەيدى. كونە كىتاپتى وقىپ، ەسكى اڭگىمەنى كوپ بىلەتىن كاريانى تىڭداپ وتىرساڭ — اتام قازاق ماتەلدى تەگىن ايتپاعان. كىسى اعزاسىنداعى قانعا تارتۋ، ياعني، تەكتىڭ تۇقىمنان تۇقىم قۋالاپ، جالعاساتىندىعىن الدەقاشان ءبىلىپتى. تەكتى قۇرايتىن نۋكلەين قىشقىلىنىڭ مولەكۋلالىق ءتۇزىلىمى، جالپاق تىلمەن ايتساق: قانداعى حروموسوم تۇيىرشىگىنىڭ قاسيەت-سىرىن، تابيعاتىن باياعىدان تانىعان. تۇقىمىنىڭ تۇزداي قۇرىپ كەتپەۋىنىڭ قامىن جەگەن. جەتى اتاعا دەيىن قىز الىسپاۋىنىڭ ءمانىسى وسى ما دەيمىز.
قارا ورمان قازاكەم ءالىمساقتان بەرى تەك ءتۇزىلىمىنىڭ ۇزىلمەي كەلە جاتقان قادىم قاسيەتىنە بولا الگىدەي ماتەل شىعارعان. عاسىرمەن، داۋىرمەن تالاساتىن كورىپكەلدىك جاساعان. ۇرپاقتان ۇرپاققا ۇلاستىرىپ تەك قاسيەتىن ساقتاي ءبىلىپتى.
جارىقتىق انالارىمىز-اي دەسەڭشى!
كەشەگى وتكەن زاماندا ارقا جۇرتىندا جەتى دۋان ەل — كەرەي ءىشى مۇسەت بيگە جىعىلادى ەكەن. ءبىر اۋىز سوزىنە تۇرعان. مۇسەت بي نە ايتسا — ورىندالىپ، داۋرەنى ءجۇرىپ تۇردى دەسەدى. جەتى اتاسىنان بي بولعان. ەل ءىشى ءبيدىڭ نازارىنان جاسقانىپ، كەبىسىن قويىپ، ءجىعىلىپ-سۇرىنىپ اتىن ۇستاۋعا ۇمتىلادى ەكەن. جۇرگەن-تۇرعانىن جاستارعا ۇلگى-ونەگە ەتكەن.
سول مۇسەتتىڭ اكەسى الدىنا ازعانا مال بىتكەن جۋان جىلىكتىڭ ءبىرى ەكەن. ءتىلى پىسىق، مىنەزى شاقار كىسى اۋىلدى باسىنا كوتەرىپ مازالاپ جۇرەدى. ماڭىراعان مالدىڭ بۋىنا ءپىسىپ، ارى-بەرى شاپقىلاپ، بارعان جەردە اتىنان تۇسپەي شىرەنىپ، اۋىل ءۇيدى ىعىر ەتىپتى. «اكەڭ... شەشەڭدى...» دەپ، بوقتاۋسىز ءسوز سويلەمەي، وتكەن-كەتكەن جولاۋشىعا قامشى ءۇيىرىپ، جوسىق ۇيرەتىپتى.
الگى مۇسەت كىشكەنتاي بالا كەزىندە اكەسى ەركەلەتىپ ويناپ وتىرمايدى ما. «وزىمە تارتقان قاراعىم-اي!» — دەپ ءالسىن-السىن نىعىزداي بەرىپتى. ۇيگە كىرىپ-شىعىپ اس قامىمەن جۇرگەن ايەلى: «ءيا، ءسىزدىڭ بالاڭىز-اي!» — دەپتى. تىرلىگىمەن بولا بەرىپتى. ۇيدە بالا وقىتاتىن زەرەك مولدا وتىر ەكەن. شىرەنگەن باي ءبىراۋقىمدا ىسىپ-كەۋىپ شىعىپ كەتكەن كەزدە مولدا جىگىت ۇيدەگى ايەلدەن الگى ءسوزىنىڭ ءمانىسىن سۇرايدى. سوندا قۋشىكەش بايىنىڭ شاقىر مىنەزىنەن ىعىر بولعان ايەل شىنىن اشىپتى.
— تىسىڭىزدەن شىعارا كورمەڭىز. شىنىمدى ايتايىن. الدىنا ازعانا مال بىتكەن شاقار بايدان جاقسى ادام شىقپايتىنىن اۋەل باستان سەزدىم. امال ىزدەدىم. ارعىندا قىزجانىبەك ەسىمدى سەرى بارىن بىلەسىز. ءوزىمنىڭ ونەرىممەن قىزجانىبەكتەن العان ولجام وسى بالا ەدى، — دەپتى ايەل.
تەكتىدەن تۇقىم العان ايەلدىڭ امالىنىڭ ارقاسىندا كەيىنشە كەرەيدى ۋىسىندا ۇستاعان مۇسەت بي تۋعان عوي. بۇل تاريحي شىندىق.
ءسوز — سوزدەن تۋادى، سويلەمەسە — نەدەن تۋادى. مىنەكەي الىپ انادان تۋادى دەگەننىڭ مىسالى وسى.
قازاقتىڭ ارعى-بەرگى ءسوز بىلەتىن كاريالارىن جاسىنان كوپ تىڭداعان اداممىن. ونىڭ ۇستىنە اكەم دوسجان: «ويناي بەرسەڭ — كويلەگىڭ جىرتىلادى، ۇلكەندى تىڭداساڭ — ويىڭا وي قوسىلادى» دەپ، بالا كەزىمنەن جانىنان تاستاماي، ەرتىپ ءجۇرۋشى ەدى. قۇرداس-قۇربىلارىم توبەمدى كورگەننەن قولىن شوشايتىپ، مازاقتاپ: «شال، شال انەكەي!» — دەپ اۋزى-باسىن قيساڭداتىپ، شيقىلداپ كەپ كۇلەتىن. نامىستانىپ قالامىن. ىزادان جارىلارداي بولىپ، نارت بولىپ قىزارامىن. بۇرىلىپ كەتۋگە اكەمنەن سەسكەنىپ، باسىمدى تومەن سالامىن. ۇلكەن كىسىنىڭ سوڭىنان سالپاقتاپ ىلەسە بەرەمىن.
شالدار باس قۇرعان جەردە اڭگىمەنىڭ تورەسى ايتىلادى. سونىڭ ءبىرى تومەندەگىشە.
قازاققا اتى شىققان جاياۋ مۇسانىڭ ەلىندە: «بالاسى سول بوشاتايدىڭ دەپ ايتادى، بىلمەسە ونى قازاق نەگە ايتادى!» — دەگەن ولەڭ ايتىلادى. ءتىپتى جاس كەزىندە مۇسانىڭ ءوزى وسى ولەڭدى انگە قوسىپ ايتىپ ءجۇرىپتى. شىندىعىن تەكسەرىپ كەلسەك — جاياۋ مۇسانىڭ اكەسى — بايجان، شەشەسى — ناعجان.
اناسى ەل ىشىندەگى ۇرعاشىنىڭ كورىكتىسى، اۋىلعا ءسوزىن جۇرگىزگەن، جارقىلداعان جانارتاۋشا جانىپ تۇرعان جان بولىپتى. بەتىنە اناۋ-مىناۋ كىسى تۋرالاپ قاراي الماعان. تويدا، جيىندا ارقالانىپ ءان سالىپ، جۇرتتى كوتەرىپ كەتەتىن ارقاسى بار كورىنەدى. مۇنى-داعى ەسكى ءسوز بىلەتىن كىسىلەردەن ەستىپ بىلەمىز. ەل ىشىندە ناعجان اقكەلىن اتالىپ، اتى شىعىپتى. بايجان بولسا ات ارقاسىنا اسىلىپ زورعا مىنەتىن، ىنجىق، بوسبەلبەۋ كىسى بولىپتى. تۋرا ءسوزىن ايتا الماپتى. كوبىنە ءپارۋالى سوزگە اقكەلىن — ناعجان كىرىسىپ كەتەتىن دەيدى.
ەندى كەشەگى وتكەن مۇسا دۇشپانى بەتىنە كەلە المايتىن وتكىر، ونەرلى بولىپ ءوستى. ەسىمى دۇركىرەپ ءيىسى قازاققا جايىلدى. ءوزىن عانا ەمەس، ءدۇيىم جۇرتقا شورماننىڭ مۇستافاسىن كەلەكە عىپ، ەسىمىن ءانى ارقىلى تاريحقا تاڭبالادى. سىرى نەدە؟.. مۇسانىڭ شىن تەگى كىم ەدى؟.. ءۇڭىلىپ قاراساق: دۇنيەدەن جارقىلداپ وتكەن ونەرلى كەلىنشەك ءبىر جاقسىمەن ايقاسىپ، ماڭدايى جارقىراعان ونەرلى ۇرپاق قالدىرعان. كەشەگى ءتىرى سوزبەن جارىق دۇنيەنى تەربەتىپ وتكەن جاياۋ مۇسانىڭ تەگىن — ناعجان سۇلۋ عانا ءبىلىپ ءوتتى دەسەدى. سوندايدا عوي:
بالاسى سول بوشتايدىڭ دەپ ايتادى،
بىلمەسە ونى قازاق نەگە ايتادى، — دەگەن ولەڭ جولدارىنىڭ استارى، ءمانى تىم تەرەڭدە دەپ ايتاتىنىمىز.
كەشەگى الاساپىران زاماندا، التاي-قارپىق ەلىندە ءالي ەسىمدى بولىس ءوتىپتى. ءسوز بىلەتىن، سوزگە تۇراتىن جان ەكەن. مىرزالىعىمەن ەلگە اتى شىعىپتى. بەيسەنباي ەسىمدى ءتىلىنىڭ ءتۇرپىسى بار، قۋ ءتىلدى قۋشىكەش قۇرداسى بولادى. ءالي قالىڭ ەل باس قوسقان جيىندا ەسە بەرمەي، كەۋدەلەپ كەتكەندە شىداي الماي قۇرداسى اراعا كيلىگەدى عوي.
— شاتا مىرزا، شەگىنە سويلە، شاتا مىرزا! — دەپ الدىن كەسكەستەي بەرىپتى.
جيىن تارقاپ، وڭاشا قالعان كەزدە ءالي بولىس قۇرداسىنا جاتىپ رەنجىپتى. قامشىسىن بىلەمدەي ۇستاپ قالشىلداپ سويلەپتى.
— ءاي، قۇرداس، اكەسى بەلگىلى كىسىنى شاتا دەگەندى سەنەن كوردىم. جايىڭا نەگە قاراپ تىنىش وتىرمايسىڭ. جاندارالعا شاعىنىپ، جىن-شايتانىڭدى قاعىپ الايىن با وسى؟!
بەيسەنباي ءتىلى قىشىپ سويلەپ كەتىپتى.
— ءوز بەتىنشە جول تاۋىپ جۇرە المايتىن، ون ۇيگە بيلىگىن جۇرگىزە المايتىن جامان قۇلشومبايدان سەندەي بالا تۋا ما، ءوزىڭ ويلاشى، قۇرداس!
— نەعىپ كوكىپ سويلەيسىڭ؟ شەشەمنىڭ ەتەگىن كۇزەتىپ جۇرگەن سەن بە ەدىڭ؟ ايت قانەكەي!
— ايتسام — ايتايىن، اشۋ — دۇشپان، اقىل — دوس، تەككە قالشىلدايسىڭ، بولىس-ەكە!
— نە تاپساڭ-داعى تىلىڭنەن تاباسىڭ!
— بولىس-ەكە، سەن كەنەسارى-ناۋرىزبايدىڭ ناۋرىزبايىنان پايدا بولعانسىڭ. سەنبەسەڭ ەلدىڭ وسەگىنە قۇلاق سال، ساقال-شاشىڭدى العىزىپ ايناعا قارا!
سوندا سۇلق تۇسكەن ءالي بولىس:
— اكەم جامان كىسى بولماپتى عوي، — دەپ وتىرىپ قالىپتى.
سوزدەن ءسوز تۋادى، ويدان وي ورىستەيدى.
ەرتەدە ارقاداعى ايدابول — كۇلىك ىشىندە يمانباي ەسىمدى ءارى ساقى، ءارى شەشەن، اقىن كىسى وتكەن. يمانبايدىڭ اكەسى شالاباي دەگەن بولىپتى. شالاباي ءوز شارۋاسىن عانا بىلەتىن، اۋىل اراسىنان اتتاپ شىقپاعان مومىن كىسى. ساۋاتى شالا. ءىسى شالا. بازارعا، جارمەڭكەگە مال ايداسا — ارزانعا ساتىپ ۇتىلىپ بارماعان تىستەپ، وكىنىپ ورالادى ەكەن. ەل ىشىندە ءسوز جاتا ما. سول ەلدە قانتاي ەسىمدى اتقامىنەر كىسى ءوتىپتى. قانتاي ەسكىشە ساۋاتتى، مەدرەسە وقىعان، قۇران قاتىم شىعارا الاتىن كوركەم كىسى كورىنەدى. قوجا، مولدا دەسە — باتاسىن الامىن دەپ، يت ولگەن جەردەن ات ارىتىپ بارىپ، قول جايىپ باتاسىن الىپ، مازدەنىپ، سوپى سىقپىتىنا ءتۇسىپ، ءوز زامانىندا داۋىرلەپ ءوتىپتى.
ۇلەن ءبىر جيىندا يمانباي شىرما-شاتۋ شيەلەنىسكەن ءبىر داۋدى ۇتىمدى شەشىپ، جاقسى اتانادى. جاقىن جۇراعاتى تىڭ قالادى. ءبىر بولىس سايلاۋىندا ويازعا ءسوزىن وتكىزىپ جانىنا ەرتىپ جۇرەتىن اتقامىنەر دوسىن بولىس قىلادى. قوراسىنا مال تولادى. الىس-جاقىننان اقىل سۇراپ ىزدەپ كەلۋشىلەر مولىعادى. كىمسىڭ — يمانباي اتالادى.
سول يمانباي ءبىر وڭاشادا شەشىلىپ وتىرىپ سىرىن ايتىپ قالىپتى.
— اۋەلى اكەم شالابايعا رازىمىن. ەكىنشى: اۋزى دۋالى تورسىقباي كورىپكەلگە رازىمىن، — دەپتى.
— بۇل ءسوزىنىڭ ءمانىسىن تۇسىنبەدىك، — دەپتى دوسى قاراپ وتىرماي ءتيىسىپ.
سوندا يمانبايدىڭ ايتقانى تومەندەگىشە.
— اكەم شالابايعا ريزامىن دەيتىنىم: شەشەمدى قارامادى، قورىمادى. ەكىنشى تورسىقباي كورىپكەلگە ريزامىن دەيتىنىم: باتاسىن ال دەپ اكەم بالا كۇنىمدە تورسىقبايعا جىلدا ءبىر قوي جەتەكتەتىپ جىبەرۋشى ەدى، — دەپتى.
قۇرباسى ءسوز توركىنىن ءتۇسىنىپ ىشىنەن تىنىپتى.
كونە قولجازبالاردى اقتارىپ قاراپ وتىرساق ءماشھۇر ءجۇسىپ قولجازباسى ساقتالعان 1177 ءنومىرلى پاپكىنىڭ 135-146 بەتتەرىندە وسى وقيعالاردىڭ ءىزى سايراپ جاتىر. «اكەسى باسقا ادامدار تۋرالى» دەگەن جالپى تاقىرىپ قويىلعان. ءىزى بار دەپ تۇرعانىمىز: الگى وقيعالار قولجازبادا بارىنشا قىسقارتىلىپ، ءتۇيىنى عانا جازىلعان. وزگە دە كولدەنەڭ سوزدەر كوپ ارالاسقان. قاراڭىز: س.تورايعىروۆ اتىنداعى پاۆلودار مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى، ءماشھۇرتانۋ عىلىمي-پراكتيكالىق ورتالىعى، ءماشھۇر ءجۇسىپ، شىعارمالارى، 9 توم، پاۆلودار، 2006 جىل، 259-261 بەتتەر. وسىناۋ اڭگىمەلەر ەل ىشىندەگى اڭىز، قيسسانى ءوز زامانىندا مەيلىنشە مول جيناعان ابىز اتامىزدىڭ قۇلاعىنا جەتكەن. قالامىنا ىلىككەن. قازاقتىڭ باعزىدا وتكەن يگى جاقسىلارى تۋرالى اۋىزشا تاريح وسىلايشا سويلەيدى. ءۋاجدى ءسوزدىڭ قيسىنى ءجىپسىز جەتەلەيدى.
تەك تۋرالى ارى قاراي مىسال كەلتىرە بەرۋگە بولادى. بالا جاستان وقىعان «اياز بي» ەرتەگىسى ءالى كۇنگە ەسىمىزدە. سول ەرتەگىدە جادىڭنان جۋىلمايتىن ەرەكشە وقيعا بار. «اپىرماي، قۇستىڭ، ءشوپتىڭ، ءوزىنىڭ جاماندىعىنا دالەل ايتتى. سەن جامان بولمادىڭ عوي! قايتا سەن ءبىر دانىشپان بولىپ جۇرمە. ال، سەن مەنىڭ ءوزىمدى سىناشى: مەن نەشە اتامنان بەرى حان ەكەنمىن؟ — دەيدى حان ايباتتانىپ.
جامان:
— جاقسى! — دەپ، تاقتا وتىرعان حاننىڭ الدى-ارتىنا شىعىپ، الدىنا كەلىپ، حاننىڭ بەتىنە تىكە قاراپ تۇرىپ: — تاقسىر، اقىل-ويىڭ ەشكىمنەن كەم ەمەس، ءبىراق حاندىق قارا باسىڭدا، قارادان تۋىپ حان بولعانسىڭ، ءسىزدىڭ قارا باسىڭىزدان باسقا جەرىڭىزدە حاندىق جوق! ءسىز ناعىز ناۋبايدىڭ بالاسىسىز، — دەيدى.
— اپىراي، مىنا جامان نە دەيدى! حالقىم، مەن حان بالاسىمىن دەپ ءجۇر ەدىم، شاقىرىڭدار انامدى! — دەيدى. — نەدە بولسا شىنىن ايتسىن. ايتپەسە، اشۋمەن مىنا جاماننىڭ باسىن كەسەمىن! — دەيدى حان اشۋلانىپ.
شەشەسى كەلگەن سوڭ، حان شەشەسىنە جاماننىڭ ءسوزىن ايتتى. شەشەسى تەرەڭ كۇرسىنىپ، سوزگە كىرىستى.
— ە، شىراعىم! جاسىم سەكسەنگە كەلگەندە بىرەۋدىڭ قانىن جۇكتەپ نەعىلايىن. ءبىر سىر بار ەدى، ونى ءتاڭىرىنىڭ ءوزى بىلەتىن ەدى، مەن بىلەتىن ەدىم. مىناۋ جامانىڭ ءبىلىپتى، ەندى ايتايىن. اتاڭ سەنىڭ ءزارلى حان ەدى. مەنەن بۇرىن ون توعىز ايەل الىپ، كىلەڭ قىز تاپقانى ءۇشىن ءبارىنىڭ دە ءىشىن جارىپ ولتىرگەن ەكەن. سول ءۇشىن دە «ءزارلى حان» دەپ ات قويعان ەدى. جيىرماسىنشى ايەلى ەتىپ مەنى الدى. مەن دە ەكىقابات بولعان سوڭ، جالعىز جانىمنان قورقىپ، تاۋىپتەرگە قاراتىپ ەدىم. «سەنىڭ ىشىڭدە قىز»، — دەدى. «قىز تاپسام مەنى دە ولتىرەدى عوي»، — دەپ كوپ قايعى جەدىم. سول كۇندەردە اسپازشى ناۋبايدىڭ ايەلى دە ەكىقابات ەكەن. ونىڭ دا تامىرىن ۇستاتىپ قاراپ ەدىم: «ونىڭ ىشىندەگى ۇل!» — دەدى. جالعىز جانىڭ ءۇشىن سول جەردە وزىمە وي كەلدى. ول ايەلدى وڭاشا شاقىرىپ الىپ، بارلىق مۇڭىمدى ايتىپ، قازىنادان تاباقتاپ التىن بەرىپ: «اقىرەتتىك دوس بولايىق، ۇل تاپساڭ، ۇلىڭدى ماعان بەر، مەنىڭ قىزىمدى ال. ءبىراق بۇل سىردى ەشكىم بىلمەسىن!» — دەپ جالىندىم. ايەل تاباقتاپ التىن الىپ، ءبىر جاعىنان مەنى اياپ، سول ەردە ۋادەسىن بەردى. تۋار كەزىمدە ءزارلى حان اڭدا ەدى، ەكەۋىمىزدىڭ تولعاعىمىز ءبىر كۇندە كەلىپ، ءبىر ساعاتتا بوسانىپ، سىردى ەشكىم بىلمەسىن دەپ، باسقا بىرەۋدى دە جولاتپاي، ءبىرىمىزدىڭ بالامىزدىڭ كىندىگىن ءبىرىمىز كەسىپ، سول قولىممەن قىزىمدى بەرىپ، وڭ قولىممەن العان شىراعىم سەن ەدىڭ! ەندى بۇل كۇندە بۇل جامانىڭ ونى ءبىلىپتى، — دەپ شەشەسى ءسوزىن اياقتاي الماي جىلاپ جىبەرەدى.
حان ويلانىپ وتىرىپ:
— مەنىڭ ناۋبايدىڭ بالاسى ەكەنىمدى قايدان ءبىلدىڭىز؟ — دەپ سۇرايدى جاماننان.
— مەن جاقسى-جامان بولسا دا ۇيىڭىزگە كەلگەن قوناق ەدىم. حانداردىڭ ىشەر اسى — جال مەن جايا اۋزىڭىزعا تۇسپەي، نان مەن كوجە ءتۇسىپ، مەنى كەلىسىمەن اسپازشىعا جىبەردىڭىز. سالتىڭىزعا تارتتىڭىز. ءسىزدىڭ شىنجىرلى، اتاۋلى حان ەمەس ەكەنىڭىزدى سودان بايقادىم، — دەپ جاۋاپ بەرەدى — جامان اتىن جامىلىپ ۋازىرلەردىڭ اتىنا مىنگەسىپ كەلگەن اياز بي اقساقال.
جينالعان جۇرت تاڭعالىپ جاعاسىن ۇستايدى.
دۇنيەدە تاڭعالاتىن جايىتتەر كوپ-اق.
ءومىر دەگەن نۋ جىنىس قالىڭ توعاي. ءباز بىردە سول جىنىس توعايدىڭ ىشىنە ەنگەندەي بولاسىڭ. اينالىپ اداساسىڭ. ەڭ قيىنى — ادامدى تانىپ الۋ. كوپ كىسىنىڭ بەتىنە قاراپ جىعا تاني المايسىڭ. سىرىن بىلمەيسىڭ. كىسىگە قاراپ ءسوز الما، سوزىنە قاراپ كىسىنى ال دەگەن اباي اقىن نە دەگەن دانىشپان دەپ ويلايسىڭ.
وسى كۇنى نەشەبىر مارتەبەلى لاۋازىمنىڭ باس اينالعانداي بيىگىنە شىعىپ الىپ، ماڭايىنا جان بالاسىن جۋىتپاي وتىعان اكىمدى، ءمينيستردى كورگەندە — ءوزىڭنىڭ قالت-قۇلت ەتىپ جەر باسىپ جۇرگەنىڭە قاراداي قورلانىپ پۇشايمان بولاسىڭ. الگى بيىكتەگى الپاۋىتپەن ۇشىراسىپ سويلەسە قالساڭ — بالا كەشىپ وتەتىن شالشىق سۋداي تاپ-تايىز پايىمىنا كوز جەتكىزىپ، قارنىڭ اشىپ قالادى. وسىعان كەرىسىنشە، قاراپايىم تىرشىلىك كۇيتتەپ، ماڭداي تەرىن كۇنىگە ءجۇز سىپىرىپ، بەلىن بۇگىپ ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن بازبىرەۋمەن تىلدەسە كەتسەڭ — حان قايىرىلىپ قۇلاق سالعانداي اقىلدى ءسوز ايتادى. ابىز اقىننىڭ سوزىنە قاراپ كىسىنى ال دەپ تۇرعانى، ءسىرا، جابى اتتاي بەينەت كەشىپ جۇرسە-داعى ەل ىشىندە — شاشاسىنا شاڭ جۇقتىرماس جۇيرىكتەردىڭ بار ەكەنىن مەگزەگەنى-اۋ دەپ بىلەسىڭ.
اتتاپ وتۋگە، ايتپاي كەتۋگە بولمايتىن تاعى ءبىر وقيعانى كولدەنەڭ تارتىپ وتەيىك.
تاقاۋدا رەسەي پرەزيدەنتى دميتريي مەدۆەديەۆ مۇحيتتىڭ ارعى جاعىنداعى اقش ەلىنە ۇشىپ بارىپ، الپاۋىت ەلدىڭ پرەزيدەنتىمەن ۇشىراستى. ءارى ىرعاسىپ، بەرى ىرعاسىپ كەلىسسوز جۇرگىزىپ، دۇنيەلىك ساۋدا ۇيىمىنا رەسەيدىڭ ءوتۋىن جىلدامداتۋ جايىن تىلگە تيەك ەتتى. ەكى وگىز سۇزىسسە اراسىندا شىبىن ولەدى دەگەندەي، شىبىننىڭ كەيپىنە ءتۇسىپ نەعىلامىز. قوس الىپ يمپەريانىڭ پرەزيدەنتتەرى ءتۇيىندى سوزگە تابان تىرەدى، بىر-بىرىنە ءجۇزىن اشىپ، ىمىراعا كەلدى.
اينالىپ كەلىپ ايتايىن دەگەنىمىز: ءباز باياعى تەكتىڭ اڭگىمەسى. اتالارىمىز ايتىپ كەتكەن الىپ — انادان تۋادى دەگەن ءسوزدىڭ استارىنا ءۇڭىلۋ. الگى كەزدەسۋدەن جازۋشى كوزىمەن بايقاپ قالعان ۇزىك سىردى تىلگە تيەك ەتكەلى وتىرمىز.
كەزدەسۋ كەزىندە، ۆاشينگتوندا اۋە اينالىپ جەرگە تۇسكەندەي اپتاپ، 38 گرادۋس ىستىق. اسفالت بالانىڭ ەڭبەگىندەي بىلقىلداپ، كوشە كۇيىپ تۇردى. امەريكاندىقتار ءجۇز جىلدا بولماعان ىستىق دەسىپ، باقاداي اۋزىن اشىپ، سۋسىن ىزدەپ تەنتىرەپ سەندەلىپ جۇرگەن كورىنەدى.
پرەزيدەنتتەر سالقىن سايالى دوڭگەلەك زالدا تاياۋ شىعىس، قىرعىزدار تۋرالى، يادرولىق قارۋدىڭ جايىنان ءسوز قوزعاپ ساباقتايدى. سۇراپىل قارۋدى بەلىمىزگە بايلاساق سۇمدىق بولىپ شىعا كەلەمىز دەسكەن يران مەن سولتۇستىك كورەيانى نەعىلامىز دەسىپ باس شايقاسادى. ءسويتىپ وتىرعاندا ءتۇس بولىپ قالادى.
باراك وباما مىرزا رەسەيدەن كەلگەن قوناعىن تۇسكى دامگە شاقىرادى.
ارتىق ايتىپ، كەم ءتۇسىپ نەعىلامىز — تۇسكى اس — قوناقاسى ءمازىرىن «كپ» ءتىلشىسى ەلەنا كريۆياكينانىڭ ىزىمەن ءجۇرۋدى ءجون سانادىق.
سونىمەن وباما اق ۇيدە قامالىپ وتىرعانشا سىرتقا شىعىپ، مەيرامحانادان اس ىشەلىك دەپ سارتمەزىرەتى — سىپايگەرشىلىك جاسايدى. رەسەي پەرزيدەنتى ماقۇل دەيدى. سىرتقا شىعادى. جانىپ تۇرعان ىستىققا شىداي الماي ەكى پرەزيدەنت كوستيۋمىن شەشىپ، كويلەكشەڭ ليمۋزينگە وتىرادى.
وبامانىڭ كوڭىلىنە ۇنايتىن تاقاۋ جەردەگى، كوشە بۇرىشىنداعى قۇيتاقانداي مەيرامحانا. ءتۇس ۋاعى بولعاسىن با — كىسى اياعى ىعىسىپ كەتىپتى. ءارى ارزان، ءارى تاماعى ءدامدى جەرگە جۇرت شىبىنشا ۇيمەلەيتىن ادەتى. حوش دەلىك! ىستىققا شىداماعان پرەزيدەنتتەر كىرەبەرىس ەسىككە تاقاۋ تۇستان ورىن قامدايدى. جايعاسادى.
ءبىر عاجابى: ەكى الپاۋىت ەلدىڭ پرەزيدەنتىنە كەلدىڭ-اۋ، كەتتىڭ-اۋ دەپ جاتقان جان بالاسى بولمايدى. ەكى ەلباسى تىركەسىپ-ۇشقاسىپ اياداي مەيرامحانادان ورىن الادى. تىركەسىپ-ۇشقاسىپ تاپسىرىس بەرەتىن تەرەزە ويىعىنا تاقايدى. وباما: «ءسىز مارتەبەلى مەيمانسىز!.. ورىندىققا جايعاسىپ وتىرا بەرىڭىز... اس-اۋقاتتى ءوزىم-اق اكەلەيىن...» — دەمەيدى. يا سىپايىلىق ساقتاپ، يا بولماسا جۇتىنىپ تۇرعان كومەكشىسىن جۇمسامايدى. بەتى اشىق سورەگە ىعىسىپ كەلىپ اس ءمازىرىن وزدەرى تاڭداي باستايدى.
مەدۆەديەۆ پياز، سالات، قىزاناق قوسقان بۋرگەر الىپ، تاباقشاعا سالادى. قۇيتاقانداي چەددەر ىرىمشىگىن تاڭدايدى. سۋسىنعا كولا الادى. وباما بولسا — اششىنى ءتاۋىر كورەدى ەكەن: ساڭىراۋقۇلاق ارالاس، ءقىزىلدارى ۇنتاعى سەبىلگەن، پياز قوسقان بۋرگەردى ۇناتادى. شوكىمدەي عانا چەددەر ىرىمشىگىن، تاماق جىبىتەتىن سالقىن شاي الادى.
ءبىر كىسىگە تيەسىلى كارتوپ ءفريىن پرەزيدەنتتەر تەڭ ءبولىسىپ، وزدى-وزىنە تيەسىلى تاباقشاعا قيدالاپ كەسىپ سالادى.
ءتىلشى جوعارىداعى اس-اۋقاتتى تىزە كەلىپ، 20-25 دوللاردان اسپايتىن اس مازىرىنە ەرەكشە مىرزالىق تانىتىپ وباما ءوز قالتاسىنان تولەدى دەيدى.
وسىناۋ داستارحان ءمازىرى مەدۆەديەۆتىڭ ءبىر كەزدەگى قوناقجاي پەيىلىنە وبامانىڭ قايتارعان قارىمتاسى، مىرزالىعى ەدى دەپ تاپتىشتەيدى ءتىلشى. وباما ماسكەۋگە كەلگەندە زايىبى ميشەل مەن ەكى قىزىن قوسىپ توبەسىنە كوتەرە سىيلاپ، كرەملدى ارالاتىپ، قوناق ەتكەن ەدى دەيدى. كرەملدىڭ قىسقى باعىندا اس تا توك داستارقان جايىلعان. سىلت ەتكەن ءجۇرىسى بىلىنبەيتىن قىزمەتشى اياعىنان تاۋسىلعان. دۇنيەنىڭ ءدامدى اسىنان ءنان ۇستەل قايىسىپ كەتكەن. «سول ءبىر قوناقجاي داستارقاندى قىزدارىمىز ەشقاشان ۇمىتپايدى»، — دەپ وباما ءدام ۇستىندە ءالسىن-الى ايتا بەردى دەيدى.
تۇسكى اس ءمازىرى اياقتالا وباما مىرزا رەسەي پرەزيدەنتىنە ەڭسەرىلىپتى.
— مىنا مەيرامحاناداعى گامبۋرگەردى ءسىز دە ۇمىتپايتىن بولارسىز!
قول باسىنداي بۋرگەرگە قىلعىنىپ، بەي-جاي بولىپ وتىرعان مەدۆەديەۆ نە دەسىن.
تاس توبەدەن كۇن جانادى. تاقۇل-تۇقىل اس ءمازىرى قولعا جۇعادى. يىقتاسا تىزە بۇككەن ءتىلماش جىگىت گالستۋگىنە قىلعىنىپ، پرەزيدەنت الدىنداعى اياداي تاباقشاعا قول سوزۋعا قىسىلادى. كىسىنىڭ قاباعىن اڭدىپ ول وتىر. وڭ مەن سولدا ارزان اسقا شىبىنشا قاپتاپ قارا سيراق كىسىلەر ءجۇر.
— مۇنداي بۇرىشتا ءبىرىنشى رەت تۇستىك ءىشۋىم، — دەپ جاۋاپ بەرەدى مەدۆەديەۆ. — مىنا اس-اۋقات اسقازانعا جاقپاۋى مۇمكىن، ايتسە-داعى ءدامى جاقسى، ءارى امەريكانىڭ رۋحىن سەزەدى ەكەنسىڭ!
بۇدان ارتىق ەندى نە دەسىن!
باراك وبامانىڭ اناسى امەريكاندىق ەۆرەي كەلىنشەك — ستەنلي ەنن دانحەم بويجەتكەن — كەنيالىق جىگىتپەن كەزدەسىپ، كوڭىلى قۇلاپ، وتباسىن قۇرىپ، كوپ ۇزاماي كىشكەنتاي باراك دۇنيەگە كەلەدى. ءدام-تۇزى جاراسپاي كوپ ۇزاماي اجىراسىپ كەتەدى. قارادومالاق باراك اناسىنىڭ الديىمەن وسەدى. ەس بىلگەننەن — ەرجەتكەنگە دەيىن: «بالام، ءبىلىمدى بولساڭ عانا جارىققا شىعاسىڭ، ادام بولاسىڭ»، — دەپ قۇلاعىنا قۇيىپ شارشاعان. باراك اناسىنىڭ اقىلىمەن، جەتەلەۋىمەن، جەلكەلەۋمەن ورتا ءبىلىمدى ۇزدىك ءتامامداپ، قينالىپ ءجۇرىپ ەلدەگى ەڭ مارتەبەلى ۋنيۆەرسيتەتتى جوعارى بالمەن بىتىرەدى. جەتىلۋ، كەمەلدەنۋ، ىزدەنۋ قالىبى اكەسىنەن ەمەس، جاتىرىنان اۋىسقان.
كەيىنشە اڭعارساق دەيدى تۇسكى اس ءمازىرىن بايانداعان باياعى «كپ» ءتىلشىسى: امەريكا پرەزيدەنتى جۇگىرىپ بارا جاتىپ جەيتىن، تۇرا قالىپ اسايتىن — سۋىق گامبۋرگەر... سالقىن شاي... كوبىگى قىجىلداپ قولقانى قاپقان كولاعا قۇمار كورىنەدى... وسىنى سەزىپ مەدۆەديەۆ امەريكا رۋحى دەگەندى ءدوپ باسىپ، ءدال ايتتى ما دەپ تۇيەمىز. ءسىرا، بولسا بولار!
وسىناۋ تۇسكى اس مازىرىنەن، باراك وباما مىرزانىڭ قوناقجاي مىنەزىنەن — باياعى اياز بي ايتقانداي كىمنىڭ كىم، كىمنىڭ تەگى قايدان ەكەنىن بىلۋگە بولادى-اۋ دەپ تۇيەمىز.
كىسى اياعى سالبىراپ اسپاننان تۇسپەيدى، يا بولماسا جەردەن ءونىپ شىقپايدى. تەكتەن، نۋكلەين قىشقىلى تۇزگەن گەندىك فورمۋلادان باس قۇراپ بارىپ، جارىق دۇنيەگە جاپىراق جايادى. عۇلاما عالىمداردىڭ بار — جوق بولىپ كەتپەيدى، جوقتان — بار بولمايدى؛ بارشا گاپ تەك، ۇرىق پەن تۇقىمنىڭ تاعدىر بۇيىرتقان تۇزىلىمىنەن دەگەن قاعيداسى — دۇنيە دۇنيە بولىپ جارالعالى ادام بالاسىن جارىققا سۇيرەپ كەلەدى. وركەنيەتكە باسقىش بولىپ، پەندەسىن قولتىعىنان دەمەدى. جارىق جالعاننىڭ بال-شىرىنىنا جەرىك ەتە ءبىلدى.
كورگەن كوز، ەستىگەن قۇلاقتا جازىق جوق. تەك تۋرالى تاعى ءبىر مىسالدى كولدەنەڭ تارتىپ كورەلىك.
باياعىدا... وتكەن عاسىردىڭ ورتاسىندا... كارى قاراتاۋ ىشىندە... بوتاسوقتى، اقۇيىك اڭعارىن جايلاعان ەلدە دوسكەي ەسىمدى كىسى وتكەن. نەشە ىقىلىم وتتان، سۋدان، ستاليندىك زۇلماتتان، ەرتە كوكتەمگى سۋ تاسقىنىنان، قاقاعان قىسقى ايازدان شۇيكەدەي اۋىلدى امان-ەسەن ساقتاپ قالعان. بەينەتىنە سەنگەن... ۇرىنىپ ىستەيتىن... ءبىر ءسوزدى... پىسى باسىم... سىپا كىسى بولىپتى. سىپالىعى سول — ايدالادا اتپەن كەلە جاتىپ بەكەرگە تۇكىرمەيدى ەكەن. شاڭ بولسىن، بولماسىن — قالپاعى مەن شاپانىن ۇيگە كىرەردە قاعىپ كىرەدى ەكەن. ايەلى: «كيىمدى قاعۋمەن توزدىرىپ تىناسىڭ»، — دەپ ءاردايىم كەيدى-مىس. اۋلاسىندا كولدەنەڭ ءشوپ جاتپايدى. ايرىقشا تازا، كىرپياز. سۇيەگى بولات، سوزگە ساراڭ، ۋادەنى — قۇران سوزىندەي كورەدى. تەكتى ازامات بىلەگىنىڭ كۇشىمەن ارىق قازىپ، ەگىن ەگىپ، قازان ءتۇبىن قىرناعان اشارشىلىقتا ءبىر قاۋىم ەلدى اسىراپ شىققان. ۇلى وتان سوعىسى جىلدارى برونمەن بوساتىلىپ، ەكى تاۋ اراسىنىڭ مالى مەن جانىنا يەلىك ەتكەن. تىشقاق لاعىن شاشاۋ شىعارماعان. جەتىم مەن جەسىرگە كولەڭكەسىن ءتۇسىرىپ كىسى قاتارىنا جەتكىزىپ جىبەرگەن. كىمسىڭ — پالەنشە!.. دوسكەڭ جۇرگەن جەرگە ءشوپ شىعادى... دوسكەي سويلەگەن ءسوزدىڭ ءپاتۋاسى اۋىر... دەگەن اڭىز ءالى كۇنگە ەل ءىشىن جايلاپ العان.
سول دوسكەيدىڭ ۇلى ۇستاباي، ۇستابايدان — ايساۋلە ەسىمدى قىز دۇنيەگە كەلەدى. ايساۋلە بويىن تۇزەپ بويجەتىپ، كامىلەتكە تولعاندا — ارعىن ىشىندە باسەنتيىن — سابىر اۋلەتىنەن تاراعان جىگىتكە تۇرمىسقا شىعادى. وزىندەي ءورىم بوزبالامەن وتباسىن قۇرادى. الگى ايساۋلەدەن — ءابىلمانسۇر ەسىمدى ۇل دۇنيەگە كەلەدى.
قۇدانىڭ قۇدىرەتى دەيمىز عوي! قاراپ وتىرىپ قايران قالاتىن ءجايىت بار.
تەكتى تۇقىمنان اۋىسقان مىنەز شىركىن ارادا جارتى عاسىر وتكەندە، بەينە، جەر استىنان ءونىپ شىققان كوك شوپتەي الدىمىزدان تاعى قىلت ەتىپ كورىنگەنى عوي. ءمانىسى تومەندەگىشە.
الگى ءابىلمانسۇردىڭ ءبىر جارىم جاسقا جەتەر-جەتپەس، اپىل-تاپىل اياعىنا مىنەر-مىنبەگەن ۋاعى. ءتامپىشتاناۋ، قارادومالاق ءسابيدىڭ ءجۇرىس-تۇرىسى، بەت-الپەتى، كىسىگە كوز سالعانى، ايتقان نارسەنى — قاعىپ الاتىنى، تازالىعى — باياعى باقي جالعانعا وزىپ ۇلگەرگەن دوسكەيدىڭ قاتەسىز كوشىرمەسى. باعزى بابانىڭ قىر استىندا قالعان بالالىق شاعىن قويشى... ءسابي شاعى دەرسىڭ! مىنا كىشكەنتايىڭ كيىم-كەشەگى ءار جەردە شاشىلىپ جاتپاي، جينالىپ، قاتتالىپ تۇرعانىن قالايدى. كيگىزگەن كيىمدى نازار سالىپ، بايىزداپ قارايدى. كىرەبەرىستە بەي-بەرەكەت شاشىلىپ جاتقان اياقكيىم، شارقاي كورسە — ساۋساعىن شوشايتادى. «جيناپ قويىڭدار» — دەگەنى بۇل. الگىلەردى باس-باسىنا پارلاپ، تابالدىرىقتان ىشكەرى ەمەس، سىرت جاعىنا ءتىزىپ قويعاندا بارىپ كوڭىلى كونشيدى. وسىمەن تىنسا قانەكەي! ءۇي يەسى —قۋىرعان جۇگەرى سەكىلدى ساۋدىراعان اقكوڭىل، اڭقاۋ اتاسىنا كىشكەنتاي ءسابي ساۋساعىن شوشايتىپ، الاقانىمەن قۇلاعىن باسىپ كورسەتەدى.
— قابىرعاداعى قاقساپ تۇرعان ءنان تەلەديداردى ءوشىر دەپ تۇر مىنا كىشكەنتاي! — دەپ، اتاسى قىنجىلا-قىنجىلا، قينالا-قينالا تەلەديداردىڭ تەتىگىن بۇراپ ساپ تيادى. اس ءىشىپ وتىرعان ءۇي ءىشى تىنشي قالادى. دابىر-دۇبىرمەن باس اۋىرتىپ وتىرىپ اس ىشۋگە ۇيرەنگەن اتاسى: «بولماس، بولماس»، — دەگەن قالپى شارۋاسىنا اتىلىپ شىعادى.
كىشكەنتاي ءابىلمانسۇر تاماقتى ءۇنسىز وتىرىپ ىشكەندى ۇناتادى.
ۇلكەن شەشەسىنە قاراتىپ، ساۋساعىمەن اۋانى شانشيدى.
— كىشكەنتايدىڭ كۇن ساۋلەسى ءتۇسىپ تۇرعان پەردەنى اشىپ قوي دەگەنى بۇل، — دەپ ۇلكەن شەشەسى اپىر-توپىر تەرەزەگە ۇمتىلادى.
سول مەزەتتە ەسىك سارت اشىلىپ، كورشىنىڭ قولى بوس سويلەمپاز ايەلى ەنەدى. وسەك سوزگە جەلدەي ەسىپ، قايداعى-جايداعىنى تەرىپ ايتىپ، قۇلاق سارسىلتادى. كىشكەنتاي نەمە قىڭقىلداپ كىشى دارەتكە سۇرانادى. ءبىرازداسىن ۇلكەن شەشەسىن مازالاپ، ۇلى دارەتكە شىعادى. شارۋاسىن ءتامامداپ، جەردە جاتقان كىتاپتى الىپ، سورەگە تىرمىسىپ ءتىزىپ قويماق بولادى. ءىش كيىمى سىپىرىلا جازدايدى. كورشى ايەلگە جالتاق-جالتاق قارايدى. ءبىرازداسىن توسىن مىنەز شىعارادى. شوڭقيتىپ وتىرعىزىپ قويعان ۇستەل جيەگىنەن دومالاي سىرعىپ، جەرگە ءتۇسىپ، ەسىك جاقتاۋىنا ىلىنگەن كورشى كەلىنشەكتىڭ سومكەسىن الا سالىپ، اپىر-توپىر اياڭداپ كەلەدى. اۋزى جالپىلداپ، وسەك سوزگە جەلدەي ەسىپ وتىرعان كورشى كەلىنشەككە سومكەسىن ۇستاتا سالىپ:
— قوش، قوش! — دەپ قۇيتاقانداي ساۋساعىن بۇلعايدى.
كورشى كەلىنشەك قايران قالىپ جاعاسىن ۇستايدى.
— و، توبا، مىنا نەمەرەڭ مەنى ۇيدەن قۋىپ جاتىر!.. كەتە قالىڭىز دەپ تۇر! — دەپ بەيپىل اۋىز كەلىنشەكتىڭ اۋزىنا قۇم قۇيىلدى. ساپ تيىلادى.
سوستيىپ تۇرەگەلىپ، كىشكەنتاي سابيگە يا وكپەلەرىن، يا ۇرسارىن بىلمەي... ساسقان ۇيرەك ارتىمەن جۇزەدى دەگەندەي... نارت بولىپ قىزارىپ، سومكەسىن الىپ، ءبىرسىن-بىرسىن شەگىنشەكتەپ شىعىپ جونەلدى. ءۇي ءىشى قۇلاققا ۇرعان تاناداي تىنشي قالادى. سىرتتان تورعاي شىرىلى ەستىلەدى.
كىشكەنتاي ءابىلمانسۇر جاپادان-جالعىز مۇلگىپ وتىرىپ ويعا شومعاندى ۇناتادى.
سوندا دەيمىن-اۋ!
كىشكەنتاي قارادومالاقتىڭ ءجۇرىس-تۇرىسى، قيمىل-قالپى، تازالىققا جاقىندىعى، دۇنيەگە وي كوزىمەن قاراۋى، ءتىلى شالا شىقسا-داعى ءۇي ىشىنە ءماتىبىيسىپ: «انانى ءويت... مىنانى ءبۇيت... ءۇيدى شاشپا... تازالىق ساقتا... ءار زات ءوز ورنىندا تۇرسىن!.. كوپىرمە سوزگە جەل بەرە كورمە!.. بەيپىل اۋىز كوپ سويلەيتىن كەلىنشەكپەن قاجاسىپ وتىرا بەرمە» دەگەنى — اۋىزبەن ايتا الماسا-داعى ىممەن، مەگزەۋ، قاباعىمەن تانىتۋى، مىنەز قىرى، دۇنيەنى كورۋى، تازالىعى، كىرپيازدىعى، كەي-كەيدە ۇزاق مۇلگىپ وتىراتىنى — باياعى جەر تۇبىندە ءومىر سۇرگەن، بۇل كۇندە باقي جالعانعا وزىپ ۇلگەرگەن دوسكەي سىپانىڭ قۇيىپ قويعان سىڭارى!.. دۆوينيگى... كىشكەنتاي قالىبى... كولەڭكە نۇسقاسى عوي دەپ تاڭعالاسىز! قاراپ وتىرىپ جاعاڭىزدى ۇستايسىز.
دۇنيەدە مۇنداي دا كەرەمەت بولادى ەكەن-اۋ دەپ باس شايقايسىز.
ادام كەزەگىمەن جارىق دۇنيەدەن وتەدى. اتى ۇمىتىلادى، ءجاي تومپەشىككە اينالادى. دۇنيە كوشكەن كەرۋەن. ايتسە دە تەكتى ادامنىڭ قاسيەتى، مىنەزى تۇپتىڭ-تۇبىندە قاننان-قانعا، بۋىننان-بۋىنعا الماسىپ، تەك قۋالاپ، جارىق دۇنيەدەن ۇشتى-كۇيلى ءوشىپ جوعالىپ كەتپەيدى. تۇقىم قۋىپ، قايتا اينالىپ كەلە بەرۋىمەن دۇنيەنى ۇستاپ تۇرادى ەكەن. جارىق جالعان وسىنىسىمەن ماڭگىلىك كورىنەدى.
ماۋەلى اعاشتىڭ جەلى ۇشىرعان تۇقىمىنىڭ جىلدار وتە، ۋاقىتىسى كەلە، ايتەۋىر ءبىر توپىراق استىندا كومىلىپ جاتىپ-جاتىپ، مەزگىلى جەتكەندە — جارىق كۇننىڭ ساۋلەسىنەن ويانىپ جەردى تەسىپ شىعاتىنى سەكىلدى. تۇقىم، تەك ادام اعزاسىنان بۋىن قۋالاپ، اتادان — اكەگە، اكەدەن — بالاعا، بالادان — نەمەرەگە، نەمەرەدەن — شوبەرەگە جالعاسىپ ەش جوعالمايدى. ۇمىتىلمايدى، توزاڭعا اينالمايدى.
بۇل دا بولسا جاراتقان يەنىڭ بۇزىلماس زاڭى، ءسىرا، ادامدار اراسىنا — تابيعات اناسىنا تارتا تۋسىن دەپ قالدىرىپ كەتكەن وسيەت-اماناتى! دوڭگەلەنگەن دۇنيەنىڭ بۇلجىماس ءتۇزىلىمى. قۇرىلىمى-داعى. بولمىستىڭ تەك قۋالاۋى، جارىق جالعاندى شىركوبەلەك اينالۋى دەپ تۇسىنسەك بولادى!
You Might Also Like
-
جاقىندا نارشا بۋلگاكبايەۆ باقىتتى بولۋدى ۇيرەنىڭىز! تريلوگياسىن وقىپ شىقتىم، ءبىرىنشىسى شەكسىز سەنىمدىلىك، ەكىنشىسى ءوز تاعدىرىڭدى ءوزىڭ جاز، ءۇشىنشىسى ميدى قوزعايتىن يدەيالار اتتى كىتاپتارىن وقىپ ش...
