اق وردا
قىزىلوردا وبلىسى، جالاعاش اۋدانى،
شامەنوۆ اۋىلى، №34 ورتا مەكتەپ
تاريح جانە گەوگرافيا ءپانى ءمۇعالىمى
ەدىگەيەۆا گۇلدەراي
قازاقستان تاريحى 7 سىنىپ
ساباق تاقىرىبى: اق وردا
جوسپارى
ءبىلىم ستاندارتى، ءپان باعدارلاماسى، «ورتا عاسىرلارداعى قازاقستان تاريحى» وقۋلىعى - 7 سىنىپ، اۆتور ارتىقبايەۆ ج. و. سابدانبەكوۆ ءا. ءا، ءابىل ە. ن ينتەرنەت ماتەريالدارى
جالپى ماقساتى
مىندەتتەرى: 1. اق وردا مەملەكەتىنىڭ قۇرىلۋىن، جەر اۋماعىن، ىشكى - سىرتقى ساياسي جاعدايىن، شارۋاشىلىعىن وقىپ ءتۇسىنۋ
اق وردانىڭ تاريحى، جۇرگىزگەن ىشكى — سىرتقى ساياساتى، ەكونوميكالىق جاعدايى تۋرالى تولىق ماعلۇمات بەرۋ، 14 — 15عع. ءومىر سۇرگەن اق وردا مەملەكەتىنىڭ تاريحىن قازىرگى قازاقستان تاريحىمەن بايلانىستىرۋ.
2. وقۋشىلاردى تاريحي وقيعالارعا ءوز بەتىنشە باعا بەرىپ، قورىتىندى جاساۋعا داعدىلاندىرۋ، توپپەن جۇمىس ىستەۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
3. توپتا بىرلەسىپ جۇمىس جاساۋعا تاربيەلەۋ
كۇتىلەتىن ناتيجە: وردا مەملەكەتىنىڭ قاي ۇلىستىڭ ورنىنا قۇرىلعانىن انىقتايدى، اق وردانىڭ الىپ جاتقان جەرى مەن ورتالىعىن بىلەدى، ەتنيكالىق قۇرامىن تۇسىنەدى، ىشكى - سىرتقى ساياسي جاعدايىن تالدايدى، اق وردانىڭ مەملەكەتتىك كۇش قۋاتىن نىعايتقان حانداردى تانيدى.
نەگىزگى يدەيالار قۋلىق، ۇلەستىرمەلى قاعازدار. پلاكات، ماركەر، ستيكەر. ەلەكتروندى وقۋلىق. پرەزەنتاسيا.
تاپسىرمالار
/Wiki ماتەريالدارى/ توپتىق جۇمىس (ماتىنمەن جۇمىس)
جۇپتىق جۇمىس (كەستە تولتىرۋ)
جەكە جۇمىس (جابىق تەست)
ساباق بويىنشا ءمۇعالىمنىڭ جازبالارى: (ءمۇعالىم جانە وقۋشى ءىس – ارەكەتى )
ءى. ۇيىمداستىرۋ
1. 1. سىنىپ وقۋشىلارىنا جاعىمدى احۋال تۋعىزۋ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ. (2مينۋت)
1. 2 توپقا بىرىكتىرۋ (اق وردا، كوك وردا. بوز وردا ءۇش توپقا ءبولۋ) ( 2 مينۋت)
كۇندەي جادىراپ، جۇلدىزداي جارقىراپ
تاڭداي ارايلاپ، سۋداي ءمولدىر تازا كوڭىلمەن
ساباعىمىزدى باستايمىز.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسى
— بالالار ءقازىر قاي مەزگىل؟
– قىس مەزگىلى.
— ولاي بولسا، وسى مەزگىلگە بايلانىستى «قارلى كەسەك» ويىنى ارقىلى ءۇي تاپسىرماسىن قانشالىقتى كىم جاقسى دايىندالىپ كەلگەن ەكەن سونى انىقتايىق؟
1. التىن وردانىڭ ءبىرىنشى ورتالىعى (ساراي — باتۋ)
2. 1227 — 1255 جىلدارى التىن وردانى بيلەگەن حان (باتىي حان)
3. باتىي حان كىم؟ (التىن وردانى قۇرۋشى مونعول حانى)
4. ءازىربايجان جەرىندە مەشىت سالدىرعان حان. (بەركە حان)
5. قاي حاننىڭ تۇسىندا مۇسىلمان ءدىنى مەملەكەتتىك ءدىن بولىپ جاريالاندى؟ (وزبەك حان)
6. توقتامىس قاي جىلى ماسكەۋگە باسىپ كىرىپ، قالانى ورتەپ جىبەرەدى؟ (1382 جىلى)
7. التىن وردانىڭ سوڭعى حانى (شەيح — احمەد)
8. التىن وردادا سالىق جيناۋعا جاۋاپ بەرەتىن ادامدار؟ (دارۋعا)
9. 1342 — 1357 جىلدارى التىن وردانى بيلەگەن حان؟ (جانىبەك حان)
10. نە سەبەپتى التىن وردا دەپ اتالدى؟ (التىن بوساعالى «اق ورداعا» بايلانىستى)
1. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ(2 مين)
1. سۋرەتتەگى عيمارات تانىس پا؟
2. قايدا ورنالاسقان؟
3. قالاي اتالادى؟
4. نە سەبەپتى رەزيدەنسيا «اقوردا» دەپ اتالعان؟
2. ماعىنانى اشۋ
ءىىى. تۇساۋ كەسەر. «اق وردا» (ءحىۇ — ءحۇ عاسىردىڭ باسى)
اقوردا – قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ رەزيدەنسياسى. ال، بۇگىنگى جاڭا ساباعىمىزعا «اق وردا» ءسوزىنىڭ قاتىسى بار ما، جوق پا ونىڭ ماعىناسىن ساباق بارىسىندا اشامىز.
باعالاۋ پاراعى
ءىۇ. «ماتىنمەن جۇمىس»
1 — تاپسىرما. توپپەن جۇمىس. پوستەر قورعاۋ.
1 — توپ اق وردانىڭ ىشكى — سىرتقى ساياسي جاعدايى.
2 — توپ اق وردانىڭ قۇرىلۋى، جەر اۋماعى.
3 — توپ شارۋاشىلىعى.
پوستەر قورعاۋ. (قيما قاعازدار بەرىلەدى، وقۋشىلار سوزدەردى قاجەتىنشە قۇراپ تاقىرىپشانىڭ ماعىناسىن اشادى)
1 — توپقا بەرىلەتىن سوزدەر: ەرزەن مەن مۇباراك، ۇرۇس حان، 1327 — 1328جج، 1368 — 1369جج، 1374 — 1375جج، ءتۇي — قوجا، توقتامىس، ءامىر تەمىر، تەمىر — مالىك، 1379ج، 1380ج، باراق، 1428ج، ءابىلقايىر حان، ءحۇ عاسىردا ۇرۇس حاننىڭ ۇرپاقتارى اق وردا جەرىندە قازاق مەملەكەتىن قۇردى.
2 — توپقا بەرىلەتىن سوزدەر: قىپشاقتار، قوڭىرات، ارعىن، الشىن، قاڭلى، كەرەي، ءۇيسىن، نايمان.، تۇركى تىلدەس تايپالاردان قۇرالعان، سىعاناق قالاسى، وردا ەجەن مەن شايبان، ءحىۇ — ءحۇ ع. ع
3 — توپقا سۋرەتتەر بەرىلدى. (جەر ديقانشىلىق، كوشپەلى جانە جارتىلاي مال شارۋاشىلىعى)
ءار توپ پلاكاتقا جۇمىستارىن تالقىلاۋ، كەلەسى توپتارعا بايانداپ ءتۇسىندىرۋ، تىڭداۋ.
باعالاۋ ەكى جۇلدىز، ءبىر تىلەك
جۇپتىق جۇمىس
التىن وردامەن اق وردانى سالىستىرىپ تالداۋ
بەكىتۋ
اشىق سۇراقتار
1. اق وردانىڭ قۇرىلۋىنىڭ وسى وڭىردەگى تايپالار مەن حالىقتار ءۇشىن قانداي پايداسى، ماڭىزى بولدى؟
(قازاق تايپالارىنىڭ بىتىراڭقىلىعىن، ءوزارا قىرقىسۋىن، تولاسسىز قان توگىستى جويىپ، ولاردى ءبىر مەملەكەتكە توپتاستىرادى).
2. اق وردانى باسقارعان حانداردىڭ ىشىندە وزىڭە ۇناپ، ەسىندە ساقتالىپ وتىرعان قاي حان؟ نەسىمەن ۇنادى؟
(مىس: مۇباراك – 1327/28 جج. سىعاناقتا تەڭگە سوقتىردى.
ۋرۋس حان – مەملەكەتتىڭ كۇش قۋاتىن ارتتىردى، توقتامىس، ءامىر تەمىرگە قارسى كۇرەستى.
توقتامىس حان شە؟ نەگە؟
(ءامىر تەمىرگە ارقا سۇيەدى ت. س. س).
باراق سۇلتان شە؟
(اق وردانىڭ قايتا قالپىنا كەلتىرۋگە ارەكەت جاسادى)
ءابىلقايىر حان شە؟
(اق وردانىڭ ءبىراز جەرىن جاۋلاپ الىپ، ءوز حاندىعىن قۇرادى).
كەرى بايلانىس
شامەنوۆ اۋىلى، №34 ورتا مەكتەپ
تاريح جانە گەوگرافيا ءپانى ءمۇعالىمى
ەدىگەيەۆا گۇلدەراي
قازاقستان تاريحى 7 سىنىپ
ساباق تاقىرىبى: اق وردا
جوسپارى
ءبىلىم ستاندارتى، ءپان باعدارلاماسى، «ورتا عاسىرلارداعى قازاقستان تاريحى» وقۋلىعى - 7 سىنىپ، اۆتور ارتىقبايەۆ ج. و. سابدانبەكوۆ ءا. ءا، ءابىل ە. ن ينتەرنەت ماتەريالدارى
جالپى ماقساتى
مىندەتتەرى: 1. اق وردا مەملەكەتىنىڭ قۇرىلۋىن، جەر اۋماعىن، ىشكى - سىرتقى ساياسي جاعدايىن، شارۋاشىلىعىن وقىپ ءتۇسىنۋ
اق وردانىڭ تاريحى، جۇرگىزگەن ىشكى — سىرتقى ساياساتى، ەكونوميكالىق جاعدايى تۋرالى تولىق ماعلۇمات بەرۋ، 14 — 15عع. ءومىر سۇرگەن اق وردا مەملەكەتىنىڭ تاريحىن قازىرگى قازاقستان تاريحىمەن بايلانىستىرۋ.
2. وقۋشىلاردى تاريحي وقيعالارعا ءوز بەتىنشە باعا بەرىپ، قورىتىندى جاساۋعا داعدىلاندىرۋ، توپپەن جۇمىس ىستەۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
3. توپتا بىرلەسىپ جۇمىس جاساۋعا تاربيەلەۋ
كۇتىلەتىن ناتيجە: وردا مەملەكەتىنىڭ قاي ۇلىستىڭ ورنىنا قۇرىلعانىن انىقتايدى، اق وردانىڭ الىپ جاتقان جەرى مەن ورتالىعىن بىلەدى، ەتنيكالىق قۇرامىن تۇسىنەدى، ىشكى - سىرتقى ساياسي جاعدايىن تالدايدى، اق وردانىڭ مەملەكەتتىك كۇش قۋاتىن نىعايتقان حانداردى تانيدى.
نەگىزگى يدەيالار قۋلىق، ۇلەستىرمەلى قاعازدار. پلاكات، ماركەر، ستيكەر. ەلەكتروندى وقۋلىق. پرەزەنتاسيا.
تاپسىرمالار
/Wiki ماتەريالدارى/ توپتىق جۇمىس (ماتىنمەن جۇمىس)
جۇپتىق جۇمىس (كەستە تولتىرۋ)
جەكە جۇمىس (جابىق تەست)
ساباق بويىنشا ءمۇعالىمنىڭ جازبالارى: (ءمۇعالىم جانە وقۋشى ءىس – ارەكەتى )
ءى. ۇيىمداستىرۋ
1. 1. سىنىپ وقۋشىلارىنا جاعىمدى احۋال تۋعىزۋ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ. (2مينۋت)
1. 2 توپقا بىرىكتىرۋ (اق وردا، كوك وردا. بوز وردا ءۇش توپقا ءبولۋ) ( 2 مينۋت)
كۇندەي جادىراپ، جۇلدىزداي جارقىراپ
تاڭداي ارايلاپ، سۋداي ءمولدىر تازا كوڭىلمەن
ساباعىمىزدى باستايمىز.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسى
— بالالار ءقازىر قاي مەزگىل؟
– قىس مەزگىلى.
— ولاي بولسا، وسى مەزگىلگە بايلانىستى «قارلى كەسەك» ويىنى ارقىلى ءۇي تاپسىرماسىن قانشالىقتى كىم جاقسى دايىندالىپ كەلگەن ەكەن سونى انىقتايىق؟
1. التىن وردانىڭ ءبىرىنشى ورتالىعى (ساراي — باتۋ)
2. 1227 — 1255 جىلدارى التىن وردانى بيلەگەن حان (باتىي حان)
3. باتىي حان كىم؟ (التىن وردانى قۇرۋشى مونعول حانى)
4. ءازىربايجان جەرىندە مەشىت سالدىرعان حان. (بەركە حان)
5. قاي حاننىڭ تۇسىندا مۇسىلمان ءدىنى مەملەكەتتىك ءدىن بولىپ جاريالاندى؟ (وزبەك حان)
6. توقتامىس قاي جىلى ماسكەۋگە باسىپ كىرىپ، قالانى ورتەپ جىبەرەدى؟ (1382 جىلى)
7. التىن وردانىڭ سوڭعى حانى (شەيح — احمەد)
8. التىن وردادا سالىق جيناۋعا جاۋاپ بەرەتىن ادامدار؟ (دارۋعا)
9. 1342 — 1357 جىلدارى التىن وردانى بيلەگەن حان؟ (جانىبەك حان)
10. نە سەبەپتى التىن وردا دەپ اتالدى؟ (التىن بوساعالى «اق ورداعا» بايلانىستى)
1. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ(2 مين)
1. سۋرەتتەگى عيمارات تانىس پا؟
2. قايدا ورنالاسقان؟
3. قالاي اتالادى؟
4. نە سەبەپتى رەزيدەنسيا «اقوردا» دەپ اتالعان؟
2. ماعىنانى اشۋ
ءىىى. تۇساۋ كەسەر. «اق وردا» (ءحىۇ — ءحۇ عاسىردىڭ باسى)
اقوردا – قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ رەزيدەنسياسى. ال، بۇگىنگى جاڭا ساباعىمىزعا «اق وردا» ءسوزىنىڭ قاتىسى بار ما، جوق پا ونىڭ ماعىناسىن ساباق بارىسىندا اشامىز.
باعالاۋ پاراعى
ءىۇ. «ماتىنمەن جۇمىس»
1 — تاپسىرما. توپپەن جۇمىس. پوستەر قورعاۋ.
1 — توپ اق وردانىڭ ىشكى — سىرتقى ساياسي جاعدايى.
2 — توپ اق وردانىڭ قۇرىلۋى، جەر اۋماعى.
3 — توپ شارۋاشىلىعى.
پوستەر قورعاۋ. (قيما قاعازدار بەرىلەدى، وقۋشىلار سوزدەردى قاجەتىنشە قۇراپ تاقىرىپشانىڭ ماعىناسىن اشادى)
1 — توپقا بەرىلەتىن سوزدەر: ەرزەن مەن مۇباراك، ۇرۇس حان، 1327 — 1328جج، 1368 — 1369جج، 1374 — 1375جج، ءتۇي — قوجا، توقتامىس، ءامىر تەمىر، تەمىر — مالىك، 1379ج، 1380ج، باراق، 1428ج، ءابىلقايىر حان، ءحۇ عاسىردا ۇرۇس حاننىڭ ۇرپاقتارى اق وردا جەرىندە قازاق مەملەكەتىن قۇردى.
2 — توپقا بەرىلەتىن سوزدەر: قىپشاقتار، قوڭىرات، ارعىن، الشىن، قاڭلى، كەرەي، ءۇيسىن، نايمان.، تۇركى تىلدەس تايپالاردان قۇرالعان، سىعاناق قالاسى، وردا ەجەن مەن شايبان، ءحىۇ — ءحۇ ع. ع
3 — توپقا سۋرەتتەر بەرىلدى. (جەر ديقانشىلىق، كوشپەلى جانە جارتىلاي مال شارۋاشىلىعى)
ءار توپ پلاكاتقا جۇمىستارىن تالقىلاۋ، كەلەسى توپتارعا بايانداپ ءتۇسىندىرۋ، تىڭداۋ.
باعالاۋ ەكى جۇلدىز، ءبىر تىلەك
جۇپتىق جۇمىس
التىن وردامەن اق وردانى سالىستىرىپ تالداۋ
بەكىتۋ
اشىق سۇراقتار
1. اق وردانىڭ قۇرىلۋىنىڭ وسى وڭىردەگى تايپالار مەن حالىقتار ءۇشىن قانداي پايداسى، ماڭىزى بولدى؟
(قازاق تايپالارىنىڭ بىتىراڭقىلىعىن، ءوزارا قىرقىسۋىن، تولاسسىز قان توگىستى جويىپ، ولاردى ءبىر مەملەكەتكە توپتاستىرادى).
2. اق وردانى باسقارعان حانداردىڭ ىشىندە وزىڭە ۇناپ، ەسىندە ساقتالىپ وتىرعان قاي حان؟ نەسىمەن ۇنادى؟
(مىس: مۇباراك – 1327/28 جج. سىعاناقتا تەڭگە سوقتىردى.
ۋرۋس حان – مەملەكەتتىڭ كۇش قۋاتىن ارتتىردى، توقتامىس، ءامىر تەمىرگە قارسى كۇرەستى.
توقتامىس حان شە؟ نەگە؟
(ءامىر تەمىرگە ارقا سۇيەدى ت. س. س).
باراق سۇلتان شە؟
(اق وردانىڭ قايتا قالپىنا كەلتىرۋگە ارەكەت جاسادى)
ءابىلقايىر حان شە؟
(اق وردانىڭ ءبىراز جەرىن جاۋلاپ الىپ، ءوز حاندىعىن قۇرادى).
كەرى بايلانىس
You Might Also Like
