اقپاراتتىق – كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ بولاشاعى مەن دامۋى
اقتوبە وبلىسى، ايتەكە بي اۋدانى،
ت.جۇرگەنوۆ ورتا مەكتەبى،
ينفورماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ۋتەپبايەۆا گۇلزات كەنجالەيەۆنا
اقپاراتتىق – كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ بولاشاعى مەن دامۋى.
حح عاسىردىڭ ورتاسىندا اتاقتى عالىم ۆ.م.گلۋشكوۆ: «ەەم جەلىلەرى مەن ولارعا تەرمينال ارقىلى بايلانىسۋ جۇيەلەرىنىڭ دامۋى كەلەسى عاسىر باسىندا تەحنيكالىق جاعىنان جەتىلگەن ەلدەردە اقپاراتتىڭ باسىم بولىگى، ءبىرىنشى كەزەكتە، عىلىمي تەحنيكالىق، ەكونوميكالىق، ساياسي - الەۋمەتتىك مالىمەتتەر قاعاز كۇيدە – ەەم جادىندا ساقتالادى. سونىڭ سالدارىنان ءححى عاسىر باسىندا وسىنداي اقپاراتتى پايدالانا المايتىن ادام حح عاسىر باسىندا وقي دا، جازا دا المايتىن جانعا ۇقساس بولادى...»، - دەگەن بولاتىن.
ەلباسىنىڭ «جاڭا الەمدەگى جاڭا قازاقستان» اتتى جولداۋىندا: «ءبىز بۇكىل ەلىمىز بويىنشا الەمدىك ستاندارتتار دەڭگەيىندە ساپالى ءبىلىم بەرۋ قىزمەتىن كورسەتۋگە قول جەتكىزۋىمىز كەرەك» دەسە، وسى جولداۋدىڭ ءىىى تاراۋى، ون سەگىزىنشى باعىتىنىڭ جەتىنشى تارماقشاسىندا: «اقپاراتتىق تەحنولوگيالار مەن اقپاراتتى تاراتۋدىڭ جاڭا نىساندارىنا باعىتتالعان ماماندىرىلعان ءبىلىم بەرۋ باعىتتارىن قۇرۋ مىندەتى دە الدىمىزدا تۇر» دەلىنگەن، سونداي – اق ون جەتىنشى باعىتىنىڭ ءۇشىنشى تارماقشاسىندا «ون – لاين تاسىلىندە وقىتۋ تاجىريبەسىن دامىتىپ، ەلىمىزدە وقۋ تەلەديدارىن قۇرۋ قاجەت» دەپ اتاپ كورسەتىلگەندەي بۇگىنگى كۇنى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى جاڭا پەداگوگيكالىق تەحنولوگياعا نەگىزدەلۋىن جانە اقپاراتتىق قۇرالدارىنىڭ كەڭىنەن قولدانىلۋىن قاجەت ەتەدى. وسىلايشا وقۋ – تاربيە ۇردىسىندە جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ زامان تالابىنان تۋىنداپ وتىر.
اقپاراتتىق – تەلەكوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيا ەلەكتروندىق ەسەپتەۋىش تەحنيكاسىمەن جۇمىس ىستەۋگە، وقۋ بارىسىندا كومپيۋتەردى پايدالانۋعا، مودەلدەۋگە، ەلەكتروندىق وقۋلىقتاردى، ينتەراكتيۆتى قۇرالداردى قولدانۋعا، ينتەرنەتتە جۇمىس ىستەۋگە، كومپيۋتەرلىك وقىتۋ باعدارلامالارىنا نەگىزدەلەدى. اقپاراتتىق ادىستەمەلىك ماتەريالدار كوممۋنيكاسيالىق بايلانىس قۇرالدارىن پايدالانۋ ارقىلى ءبىلىم بەرۋدى جەتىلدىرۋدى كوزدەيدى.
اقپاراتتىق – كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيانىڭ كەلەشەك ۇرپاقتىڭ جان-جاقتى ءبىلىم الۋىنا، ىسكەر ءارى تالانتتى، شىعارماشىلىعى مول، ەركىن دامۋىنا جول اشاتىن پەداگوگيكالىق، پسيحولوگيالىق جاعداي جاساۋ ءۇشىن دە تيگىزەر پايداسى اسا زور.
ءححى عاسىر – بۇل اقپاراتتىق قوعام ءداۋىرى، تەحنولوگيالىق مادەنيەت ءداۋىرى، اينالاداعى دۇنيەگە، ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا، كاسىبي مادەنيەتتىلىگىنە مۇقيات قارايتىن ءداۋىر.
ءبىلىم بەرۋ ءۇردىسىن اقپاراتتاندىرۋ – جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ ارقىلى دامىتا وقىتۋ، دارا تۇلعانى باعىتتاپ وقىتۋ ماقساتتارىن جۇزەگە اسىرا وتىرىپ، وقۋ تاربيە ءۇردىسىنىڭ باردىق دەڭگەيلەرىنىڭ تيىمدىلىگى مەن ساپاسىن جوعارىلاتۋدى كوزدەيدى.
بۇۇ – نىڭ شەشىمىمەن «ءححى – عاسىر اقپاراتتاندىرۋ عاسىرى» دەپ اتالادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى دا عىلىمي – تەحنيكالىق پروگرەستىڭ نەگىزگى بەلگىسى – قوعامدى اقپاراتتاندىرۋ بولاتىن جاڭا كەزەڭىنە ەندى.
اقپاراتتىق قوعامنىڭ نەگىزگى تالابى – وقۋشىلارعا اقپاراتتىق ءبىلىم نەگىزدەرىن بەرۋ، لوگيكالىق – قۇرىلىمدىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، اقپاراتتىق تەحنولوگيانى وزىندىك دامۋ مەن ونى ىسكە اسىرۋ قۇرالى رەتىندە پايدالانۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرىپ، اقپاراتتىق قوعامعا بەيىمدەۋ.
ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن اقپاراتتاندىرۋ دەگەنىمىز – بەرىلەتىن ءبىلىم ساپاسىن كوتەرۋدى جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتالعان ءۇردىس، ياعني ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق ءبىلىم جۇيەسىنىڭ بارلىق تۇرلەرىندە كادىمگى تەحنولوگيالاردى ءتيىمدى جانە كومپيۋتەرلىك اقپاراتتاندىرۋ تەحنولوگيالارىنا الماستىرۋ، ولاردى سۇيەمەلدەۋ جانە دامىتۋ، ناقتى جۇزەگە اسىرۋ شارالارى.
اقپارات الماسۋ ىستەرىندەگى كومپيۋتەرلىك تەحنولوگيالار ءرولى وتە جىلدام ءوسىپ كەلە جاتىر، سوڭعى كەزدە تەلەفون، راديو، تەلەديدار سياقتى قۇرالدار ورنىنا ەلەكتروندىق تەلەكوممۋنيكاسيالىق قۇرىلعىلار پايدالانىلا باستادى، ولار - وندىرىستىك، الەۋمەتتىك جانە تۇرمىستىق ماسەلەلەرگە كەڭىنەن ارالاسىپ كەلە جاتقان ەلەكتروندىق پوچتا مەن ينتەرنەت جۇيەلەرى بولىپ تابىلادى.
اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى تاجىريبە جۇزىندە پايدالانۋ جولىندا ارنايى ءبىلىم بەرۋ ماقساتىندا جاڭا ءپان – ينفورماتيكا ساباعى سوڭعى 20 جىل كولەمىندە وقىلىپ كەلەدى. ونىڭ ورتا ءبىلىم جۇيەسىندەگى الاتىن ورنى قازىرگى اقپاراتتىق قوعامداعى كاسىبي قىزمەتىنىڭ نەگىزى بولىپ تابىلاتىن الەمنىڭ اقپاراتتىق – جۇيەلىك بەينەسىن جاساۋ، اقپاراتتىق ورتا مەن ادامنىڭ ءتيىمدى قارىم – قاتىناسىن قالىپتاستىرۋ سياقتى ماسەلەلەرمەن انىقتالىپ كەلەدى. وسىعان قوسا قازىرگى كەزدە پەداگوگيكالىق عىلىم سالاسىندا دا ونىڭ ءادىسناماسى مەن پاراديگماسىن جەتىلدىرۋگە قاجەت تەرەڭدەتىلگەن الەۋمەتتىك وزگەرىستەر بولىپ جاتىر.
بۇگىنگى كۇنى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن اقپاراتتاندىرۋ ءىسىنىڭ باستى ماقساتى – زامان تالابىنا بايلانىستى اقپاراتتىق قوعامنىڭ شارتتارىنا سايكەس وقۋشىلاردى تۇرمىستىق، قوعامدىق جانە كاسىپتىك ءومىر سالالارىنا تولىق ءارى ءتيىمدى تۇردە ارالاستىرۋ بولىپ تابىلادى. اقپاراتتاندىرۋ ىسىندە ءبىلىم جۇيەسىنىڭ ادامزات تىرشىلىگىنىڭ بارلىق الەۋمەتتىك ايماقتارمەن ارەكەتتەسۋى جانە ولاردىڭ ءبىر – بىرىنە اسەر ەتۋى تولىق بەينەلەنەدى. مۇندا ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ ءوزى دە كۇردەلى قۇرىلىمنان تۇراتىن جۇيە رەتىندە قاراستىرىلادى.
وسىنداي كۇردەلى جۇيەنىڭ ءبىر – بىرىمەن جانە قوعامدىق ءومىردىڭ باسقا ايماقتارىمەن دە تىعىز بايلانىسقان بەس بولىكتەن تۇراتىنى انىقتالدى؛ ولار: تەوريالىق – مەتودولوگيالىق، پەداگوگيكالىق، ەكونوميكالىق، ۇيىمداستىرۋشىلىق جانە تەحنولوگيالىق جۇيەلەر. سول سەبەپتى قازىرگى كەزدە ءبىلىم سالاسىنداعى ەڭ وزەكتى ماسەلەگە اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋدىڭ تەحنيكالىق جاعى ەمەس، كەرىسىنشە ونىڭ ۇيىمداستىرۋشىلىق، الەۋمەتتىك جانە پەداگوگيكالىق جاقتارى اينالىپ وتىر.
قازىرگى اقپاراتتىق كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ نەگىزىندە جاڭا پەداگوگيكالىق ادىستەردى قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن اقپاراتتاندىرۋدى زەرتتەۋ ىستەرى وقۋلىقتار شىعارۋمەن قاتارلاسا نەمەسە ونىڭ الدىندا اتقارىلۋى كەرەك.
قازاقستانداعى دارىندى بالالارعا ءبىلىم بەرۋدى اقپاراتتاندىرۋ ماسەلەلەرى؛
- ءبىلىم بەرۋدىڭ جاڭا تەحنولوگيالارىن (وقۋ تەلەديدارلارى، Internet Telekom، Relkom جانە قاشىقتىقتان وقىتۋدىڭ وزگە تۇرلەرى) جاساۋ، جۇزەگە اسىرۋ..
- دارىندى جاستار ماسەلەسىنىڭ جانە بالالاردىڭ اقپارات الماسۋىنىڭ باعدارلامالارىن ازىرلەۋ.
زامان اعىمىنا ساي كۇندەلىكتى ساباققا ۆيدەو، اۋديو قوندىرعىلارى مەن تەلەديداردى،
كومپيۋتەردى قولدانۋ ايتارلىقتاي ناتيجەلەر بەرۋدە. بۇنداي قوندىرعىلار وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرىپ، زەيىن قويىپ تىڭداۋمەن قاتار، تۇسىنبەي قالعان ساتتەرىن قايتالاپ كورۋگە، تىڭداۋعا جانە العان ماعلۇماتتى ناقتىلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. وقۋشىلاردىڭ وزدەرى دە الىنعان اقپاراتتى كوشىرىپ الىپ (ديسكەتكە، بەينە تاسپاعا) ونىمەن ءوز ىڭعايىنا قاراي جۇمىس ىستەي الادى.
اسىرەسە، ولاردىڭ تيىمدىلىگى:
1. قاشىقتىقتان ءبىلىم الۋ مۇمكىندىلىگىنىڭ تۋىنداۋى؛
2. قاجەتتى اقپاراتتى جەدەل تۇردە الۋ مۇمكىندىلىگى؛
3. ەكونوميكالىق تيىمدىلىگى (بارۋ، كەلۋ، تۇرمىس تاۋقىمەتى ت.س.س. ماتەريالدىق شىعىندى قاجەت ەتپەۋ)؛
4. ءبىلىم ساپاسىنا اسەرى زور. اسىرەسە، ءتىل ساباقتارىن يگەرۋگە (اعىلشىن، ورىس، قازاق ت.س.س. تىلدەردى) ايقىن سەزىلەدى؛
5. ءىس - ارەكەت، قيمىلدى قاجەت ەتەتىن پاندەر مەن تاپسىرمالاردى وقىپ ۇيرەنۋگە (بي ونەرى، قول ەڭبەك، دەنە شىنىقتىرۋ ساباقتارى ت.س.س.)؛
6. قاراپايىم كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاپ سەزىنۋ نەمەسە قۇلاقپەن ەستۋ مۇمكىندىكتەر بولمايتىن تابيعاتتىڭ تاڭعاجايىپ ۇردىستەرى مەن ءارتۇرلى فيزيكالىق، حيميالىق، بيولوگيالىق تاجىريبە ناتيجەلەرىن كورىپ، سەزىنۋگە مۇمكىندىك بەرەدى؛
7. وقۋشىنىڭ وي - ءورىسىن، دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋگە دە، ىقپالى زور (تەلەديدارداعى عىلىمي – كوپشىلىك، رۋحاني، تاريحي تانىمدىق حابارلار مەن كومپيۋتەرلىك جۇيەدەگى شاحمات، دويبى، توعىزقۇمالاق ت.س.س لوگيكالىق ويىندار).
قازىرگى تاڭدا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە ەلەكتروندىق بايلانىس جۇيەلەرىندە اقپارات الماسۋ
ينتەرنەت، ەلەكتروندىق پوچتا، تەلەكونفەرەنسيا، ۆيدەوكونفەرەنسيا، تەلەكوممۋنيكاسيالىق جۇيەلەر ارقىلى ىسكە اسىرىلۋدا. ءبىراق كەز – كەلگەن جاڭالىقتىڭ جاقسىلىعىمەن قاتار زيانى دا بولاتىنى دا بەلگىلى. مۇنداعى ەڭ باستى نازار اۋدارالىق ماسەلە: ولاردىڭ ارا سالماعى. دەمەك كەمشىلىگىن تۇزەپ، زيانىن جويىپ، ارتىقشىلىعىن جەتىلدىرە ءتۇسۋ قاجەت.
قازىرگى اقپاراتتىق كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ نەگىزىندە جاڭا پەداگوگيكالىق ادىستەردى قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن اقپاراتتاندىرۋدى زەرتتەۋ ىستەرى وقۋلىقتار شىعارۋمەن قاتارلاسا نەمەسە ونىڭ الدىندا اتقارىلۋى كەرەك.
ءى ينفورماتيكا جانە ات وقىتۋدىڭ ماقساتتارى، مازمۇنى جانە ادىستەمەسى.
تومەندەگى ءبىلىم شەگى، بازالىق جانە پروفيلدەۋ كۋرستارى.
وقىتۋ تاجىريبەسى مەن ادىستەمەسى.
وقىتۋشىلاردى دايارلاۋ جانە ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ.
ءىى ات وقۋ ۇردىسىندە
2.1. جاراتىلىستانۋ – ماتەماتيكالىق پاندەر.
2.2. گۋمانيتارلىق
2.3. كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ.
2.4. باعدارلامالىق قۇرالداردى جاساۋ، ساراپتاۋ جانە باعالاۋ تەحنولوگياسى.
ءىىى. ات اشىق ءبىلىم بەرۋدە.
3.1. تەلەكوممۋنيكاسيالار
3.2. قاشىقتان وقىتۋ
ءىۇ. ات ءبىلىم بەرۋ جۇيەلەرىن باسقارۋ ىسىندە.
ءۇ. ات ارنايى تالابى بار ادامداردى وقىتۋ ىسىندە.
ءۇى. ات وقىتۋ ناتيجەسىن باقىلاۋ مەن باعالاۋ.
ينفورماتيكانى جانە اقپاراتتىق – كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالار (اكت) قازىرگى اقپاراتتىق الەمدە ەرەكشە ورىن الادى. كومپيۋتەردى يەلەنۋ داعدىلارى، كۇندەلىكتى جۇمىستا اكت پايدالانا ءبىلۋى، WWW (ينتەرنەتپەن) جۇمىس ىستەۋ، تەوريالىق ينفورماتيكا نەگىزدەرىن ءبىلۋ، مەكتەپ تۇلەكتەرىنىڭ اقپاراتتىق مادەنيەتى، ادامزات قولىنداعى ەلەكتروندىق اقپاراتتىق رەسۋستاردى جاساۋ جانە پايدالانا ءبىلۋ – جاڭا عاسىردىڭ ارتىقشىلىعى وسىنداي.
ءبىلىم بەرۋدى اقپاراتتاندىرۋدىڭ نەگىزگى باعىتتارى؛
- مەتودولوگياسىن جەتىلدىرۋ مەن ستراتەگيالىق مازمۇنىن تاڭداۋ؛
- ادىستەرى مەن فورمالارىن ۇيىمداستىرۋ؛
- قوعامدى اقپاراتتاندىرۋدىڭ قازىرگى جاعدايىندا تۇلعانى تاربيەلەۋ مەن دامىتۋ؛
- وقىتۋدىڭ ادىستەمەلىك جۇيەسىن جاساۋ؛
- وقۋشىنىڭ ينتەللەكتۋالدىق پوتەنسيالىن دامىتۋعا باعىتتاۋ؛
- ءوز بەتىمەن ءبىلىم الۋ بىلىكتىلىگىن قالىپتاستىرۋ؛
- اقپاراتتىق – وقۋ، ەكسپەرەمەنتتىك – زەرتتەۋ قىزمەتىنىڭ ءوز بەتىمەن ءتۇرى ءىس - ارەكەتتەرىن جۇزەگە اسىرۋ؛
- تەستىلىك، دياگنوستيكالىق باقىلاۋ ادىستەرى مەن وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن باعالاۋ. بولاشاقتا قازاقستاندا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن اقپاراتتاندىرۋ تەلەكوممۋنيكاسيالىق جەلىلەردى جاساۋ جانە دامىتۋمەن ۇشتاسادى. ال ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ نەگىزگى مىندەتتەرى ءبىرتۇتاس تەلەكوممۋنيكاسيالىق جەلىنى قۇرۋ جانە دامىتۋ ارقىلى شەشىلەدى.
ولار:
- اقپاراتتىق مادەنيەتتى ۇيىمداستىرۋ مەن جەدەلدەتۋ ءۇردىسى جوعارى دەڭگەيگە جەتكىزۋ؛
- جاسالىنعان جانە دامىپ كەلە جاتقان تەلەكوممۋنيكاسيالىق جەلىلەردى ءبىرتۇتاس بۇكىل الەمدىك اقپاراتتىق كەڭىستىكتە ينتەگراسيالاۋ؛
- ءبىرتۇتاس اقپاراتتىق كەڭىستىكتە ءارتۇرلى دەڭگەيدەگى اقپاراتتارمەن الماسۋدى قامتاماسىز ەتۋ؛
- ءبىلىم بەرۋدى دەربەستەندىرۋدى قامتاماسىز ەتۋ، ديستانسيالىق وقىتۋعا مۇمكىندىك جاساۋ.
ءداستۇرلى ينفورماتيكا كۋرسىندا تەلەكوممۋنيكاسيالار ورتا، كەيدە جوعارى بۋىندا
وقىتىلاتىنىنا قاراماستان، جەلىمەن جانە ەلەكتروندىق پوچتامەن جۇمىستا پروپەديەۆتيكالىق كۋرستار مەن ەرتە دامىتۋ ۇيىرمەلەرىنە قوسقان دۇرىس. بۇگىندە باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارى قاتىسا الاتىن كوپتەگەن جوبالار بار. جوبالار عالامدىق نەمەسە توڭىرەكتىك اۋقىمدا بولۋى مۇمكىن. ءبىرى مەكتەپ نەمەسە سىنىپ اياسىمەن شەكتەلسە ، كەلەسىسى ۇلتتىق ، ءتىپتى حالىقارالىق دەڭگەيگە شىعادى. ولارعا قاتىسۋ ارقىلى بالالار جاڭا دوستار تابادى، جەكە نەمەسە ورتاق ماسەلەلەردى شەشەدى وزىندىك يدەيالارىن، ىنتىماقتىق پەن شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن جۇزەگە اسىرادى.
ءبىز بەيبىت ەلدە، مەملەكەتتىك ءبىلىمدى جەتىلدىرۋگە اسا ءمان بەرگەن ەلدە تۇرامىز. جالپى ءبىلىم بەرۋدىڭ ماقساتى – تەرەڭ ءبىلىمنىڭ، كاسىبي داعدىلارىن نەگىزىندە ەركىن باعدارلاي بىلۋگە، ءوزىن-وزى دامىتۋعا ادامگەرشىلىك تۇرعىسىنان جاۋاپتى شەشىمدەردى قابىلداۋعا قابىلەتتى جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ، ياعني جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋعا نەگىزدەلگەن، اقپاراتتى تەحنولوگيانى تەرەڭ مەڭگەرگەن، جىلدام وزگەرىپ جاتاتىن بۇگىنگى زامانعا لايىقتى، جاڭاشىل تۇلعانى قالىپتاستىرۋ.
قورىتىندىلاي كەلە ينتەراكتيۆتى قۇرالداردى ورىندى قولدانۋ وقىتۋ ساپاسىن جەتىلدىرۋگە كومەكتەسەدى.
ت.جۇرگەنوۆ ورتا مەكتەبى،
ينفورماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ۋتەپبايەۆا گۇلزات كەنجالەيەۆنا
اقپاراتتىق – كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ بولاشاعى مەن دامۋى.
حح عاسىردىڭ ورتاسىندا اتاقتى عالىم ۆ.م.گلۋشكوۆ: «ەەم جەلىلەرى مەن ولارعا تەرمينال ارقىلى بايلانىسۋ جۇيەلەرىنىڭ دامۋى كەلەسى عاسىر باسىندا تەحنيكالىق جاعىنان جەتىلگەن ەلدەردە اقپاراتتىڭ باسىم بولىگى، ءبىرىنشى كەزەكتە، عىلىمي تەحنيكالىق، ەكونوميكالىق، ساياسي - الەۋمەتتىك مالىمەتتەر قاعاز كۇيدە – ەەم جادىندا ساقتالادى. سونىڭ سالدارىنان ءححى عاسىر باسىندا وسىنداي اقپاراتتى پايدالانا المايتىن ادام حح عاسىر باسىندا وقي دا، جازا دا المايتىن جانعا ۇقساس بولادى...»، - دەگەن بولاتىن.
ەلباسىنىڭ «جاڭا الەمدەگى جاڭا قازاقستان» اتتى جولداۋىندا: «ءبىز بۇكىل ەلىمىز بويىنشا الەمدىك ستاندارتتار دەڭگەيىندە ساپالى ءبىلىم بەرۋ قىزمەتىن كورسەتۋگە قول جەتكىزۋىمىز كەرەك» دەسە، وسى جولداۋدىڭ ءىىى تاراۋى، ون سەگىزىنشى باعىتىنىڭ جەتىنشى تارماقشاسىندا: «اقپاراتتىق تەحنولوگيالار مەن اقپاراتتى تاراتۋدىڭ جاڭا نىساندارىنا باعىتتالعان ماماندىرىلعان ءبىلىم بەرۋ باعىتتارىن قۇرۋ مىندەتى دە الدىمىزدا تۇر» دەلىنگەن، سونداي – اق ون جەتىنشى باعىتىنىڭ ءۇشىنشى تارماقشاسىندا «ون – لاين تاسىلىندە وقىتۋ تاجىريبەسىن دامىتىپ، ەلىمىزدە وقۋ تەلەديدارىن قۇرۋ قاجەت» دەپ اتاپ كورسەتىلگەندەي بۇگىنگى كۇنى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى جاڭا پەداگوگيكالىق تەحنولوگياعا نەگىزدەلۋىن جانە اقپاراتتىق قۇرالدارىنىڭ كەڭىنەن قولدانىلۋىن قاجەت ەتەدى. وسىلايشا وقۋ – تاربيە ۇردىسىندە جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ زامان تالابىنان تۋىنداپ وتىر.
اقپاراتتىق – تەلەكوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيا ەلەكتروندىق ەسەپتەۋىش تەحنيكاسىمەن جۇمىس ىستەۋگە، وقۋ بارىسىندا كومپيۋتەردى پايدالانۋعا، مودەلدەۋگە، ەلەكتروندىق وقۋلىقتاردى، ينتەراكتيۆتى قۇرالداردى قولدانۋعا، ينتەرنەتتە جۇمىس ىستەۋگە، كومپيۋتەرلىك وقىتۋ باعدارلامالارىنا نەگىزدەلەدى. اقپاراتتىق ادىستەمەلىك ماتەريالدار كوممۋنيكاسيالىق بايلانىس قۇرالدارىن پايدالانۋ ارقىلى ءبىلىم بەرۋدى جەتىلدىرۋدى كوزدەيدى.
اقپاراتتىق – كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيانىڭ كەلەشەك ۇرپاقتىڭ جان-جاقتى ءبىلىم الۋىنا، ىسكەر ءارى تالانتتى، شىعارماشىلىعى مول، ەركىن دامۋىنا جول اشاتىن پەداگوگيكالىق، پسيحولوگيالىق جاعداي جاساۋ ءۇشىن دە تيگىزەر پايداسى اسا زور.
ءححى عاسىر – بۇل اقپاراتتىق قوعام ءداۋىرى، تەحنولوگيالىق مادەنيەت ءداۋىرى، اينالاداعى دۇنيەگە، ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا، كاسىبي مادەنيەتتىلىگىنە مۇقيات قارايتىن ءداۋىر.
ءبىلىم بەرۋ ءۇردىسىن اقپاراتتاندىرۋ – جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ ارقىلى دامىتا وقىتۋ، دارا تۇلعانى باعىتتاپ وقىتۋ ماقساتتارىن جۇزەگە اسىرا وتىرىپ، وقۋ تاربيە ءۇردىسىنىڭ باردىق دەڭگەيلەرىنىڭ تيىمدىلىگى مەن ساپاسىن جوعارىلاتۋدى كوزدەيدى.
بۇۇ – نىڭ شەشىمىمەن «ءححى – عاسىر اقپاراتتاندىرۋ عاسىرى» دەپ اتالادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى دا عىلىمي – تەحنيكالىق پروگرەستىڭ نەگىزگى بەلگىسى – قوعامدى اقپاراتتاندىرۋ بولاتىن جاڭا كەزەڭىنە ەندى.
اقپاراتتىق قوعامنىڭ نەگىزگى تالابى – وقۋشىلارعا اقپاراتتىق ءبىلىم نەگىزدەرىن بەرۋ، لوگيكالىق – قۇرىلىمدىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، اقپاراتتىق تەحنولوگيانى وزىندىك دامۋ مەن ونى ىسكە اسىرۋ قۇرالى رەتىندە پايدالانۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرىپ، اقپاراتتىق قوعامعا بەيىمدەۋ.
ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن اقپاراتتاندىرۋ دەگەنىمىز – بەرىلەتىن ءبىلىم ساپاسىن كوتەرۋدى جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتالعان ءۇردىس، ياعني ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق ءبىلىم جۇيەسىنىڭ بارلىق تۇرلەرىندە كادىمگى تەحنولوگيالاردى ءتيىمدى جانە كومپيۋتەرلىك اقپاراتتاندىرۋ تەحنولوگيالارىنا الماستىرۋ، ولاردى سۇيەمەلدەۋ جانە دامىتۋ، ناقتى جۇزەگە اسىرۋ شارالارى.
اقپارات الماسۋ ىستەرىندەگى كومپيۋتەرلىك تەحنولوگيالار ءرولى وتە جىلدام ءوسىپ كەلە جاتىر، سوڭعى كەزدە تەلەفون، راديو، تەلەديدار سياقتى قۇرالدار ورنىنا ەلەكتروندىق تەلەكوممۋنيكاسيالىق قۇرىلعىلار پايدالانىلا باستادى، ولار - وندىرىستىك، الەۋمەتتىك جانە تۇرمىستىق ماسەلەلەرگە كەڭىنەن ارالاسىپ كەلە جاتقان ەلەكتروندىق پوچتا مەن ينتەرنەت جۇيەلەرى بولىپ تابىلادى.
اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى تاجىريبە جۇزىندە پايدالانۋ جولىندا ارنايى ءبىلىم بەرۋ ماقساتىندا جاڭا ءپان – ينفورماتيكا ساباعى سوڭعى 20 جىل كولەمىندە وقىلىپ كەلەدى. ونىڭ ورتا ءبىلىم جۇيەسىندەگى الاتىن ورنى قازىرگى اقپاراتتىق قوعامداعى كاسىبي قىزمەتىنىڭ نەگىزى بولىپ تابىلاتىن الەمنىڭ اقپاراتتىق – جۇيەلىك بەينەسىن جاساۋ، اقپاراتتىق ورتا مەن ادامنىڭ ءتيىمدى قارىم – قاتىناسىن قالىپتاستىرۋ سياقتى ماسەلەلەرمەن انىقتالىپ كەلەدى. وسىعان قوسا قازىرگى كەزدە پەداگوگيكالىق عىلىم سالاسىندا دا ونىڭ ءادىسناماسى مەن پاراديگماسىن جەتىلدىرۋگە قاجەت تەرەڭدەتىلگەن الەۋمەتتىك وزگەرىستەر بولىپ جاتىر.
بۇگىنگى كۇنى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن اقپاراتتاندىرۋ ءىسىنىڭ باستى ماقساتى – زامان تالابىنا بايلانىستى اقپاراتتىق قوعامنىڭ شارتتارىنا سايكەس وقۋشىلاردى تۇرمىستىق، قوعامدىق جانە كاسىپتىك ءومىر سالالارىنا تولىق ءارى ءتيىمدى تۇردە ارالاستىرۋ بولىپ تابىلادى. اقپاراتتاندىرۋ ىسىندە ءبىلىم جۇيەسىنىڭ ادامزات تىرشىلىگىنىڭ بارلىق الەۋمەتتىك ايماقتارمەن ارەكەتتەسۋى جانە ولاردىڭ ءبىر – بىرىنە اسەر ەتۋى تولىق بەينەلەنەدى. مۇندا ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ ءوزى دە كۇردەلى قۇرىلىمنان تۇراتىن جۇيە رەتىندە قاراستىرىلادى.
وسىنداي كۇردەلى جۇيەنىڭ ءبىر – بىرىمەن جانە قوعامدىق ءومىردىڭ باسقا ايماقتارىمەن دە تىعىز بايلانىسقان بەس بولىكتەن تۇراتىنى انىقتالدى؛ ولار: تەوريالىق – مەتودولوگيالىق، پەداگوگيكالىق، ەكونوميكالىق، ۇيىمداستىرۋشىلىق جانە تەحنولوگيالىق جۇيەلەر. سول سەبەپتى قازىرگى كەزدە ءبىلىم سالاسىنداعى ەڭ وزەكتى ماسەلەگە اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋدىڭ تەحنيكالىق جاعى ەمەس، كەرىسىنشە ونىڭ ۇيىمداستىرۋشىلىق، الەۋمەتتىك جانە پەداگوگيكالىق جاقتارى اينالىپ وتىر.
قازىرگى اقپاراتتىق كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ نەگىزىندە جاڭا پەداگوگيكالىق ادىستەردى قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن اقپاراتتاندىرۋدى زەرتتەۋ ىستەرى وقۋلىقتار شىعارۋمەن قاتارلاسا نەمەسە ونىڭ الدىندا اتقارىلۋى كەرەك.
قازاقستانداعى دارىندى بالالارعا ءبىلىم بەرۋدى اقپاراتتاندىرۋ ماسەلەلەرى؛
- ءبىلىم بەرۋدىڭ جاڭا تەحنولوگيالارىن (وقۋ تەلەديدارلارى، Internet Telekom، Relkom جانە قاشىقتىقتان وقىتۋدىڭ وزگە تۇرلەرى) جاساۋ، جۇزەگە اسىرۋ..
- دارىندى جاستار ماسەلەسىنىڭ جانە بالالاردىڭ اقپارات الماسۋىنىڭ باعدارلامالارىن ازىرلەۋ.
زامان اعىمىنا ساي كۇندەلىكتى ساباققا ۆيدەو، اۋديو قوندىرعىلارى مەن تەلەديداردى،
كومپيۋتەردى قولدانۋ ايتارلىقتاي ناتيجەلەر بەرۋدە. بۇنداي قوندىرعىلار وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرىپ، زەيىن قويىپ تىڭداۋمەن قاتار، تۇسىنبەي قالعان ساتتەرىن قايتالاپ كورۋگە، تىڭداۋعا جانە العان ماعلۇماتتى ناقتىلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. وقۋشىلاردىڭ وزدەرى دە الىنعان اقپاراتتى كوشىرىپ الىپ (ديسكەتكە، بەينە تاسپاعا) ونىمەن ءوز ىڭعايىنا قاراي جۇمىس ىستەي الادى.
اسىرەسە، ولاردىڭ تيىمدىلىگى:
1. قاشىقتىقتان ءبىلىم الۋ مۇمكىندىلىگىنىڭ تۋىنداۋى؛
2. قاجەتتى اقپاراتتى جەدەل تۇردە الۋ مۇمكىندىلىگى؛
3. ەكونوميكالىق تيىمدىلىگى (بارۋ، كەلۋ، تۇرمىس تاۋقىمەتى ت.س.س. ماتەريالدىق شىعىندى قاجەت ەتپەۋ)؛
4. ءبىلىم ساپاسىنا اسەرى زور. اسىرەسە، ءتىل ساباقتارىن يگەرۋگە (اعىلشىن، ورىس، قازاق ت.س.س. تىلدەردى) ايقىن سەزىلەدى؛
5. ءىس - ارەكەت، قيمىلدى قاجەت ەتەتىن پاندەر مەن تاپسىرمالاردى وقىپ ۇيرەنۋگە (بي ونەرى، قول ەڭبەك، دەنە شىنىقتىرۋ ساباقتارى ت.س.س.)؛
6. قاراپايىم كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاپ سەزىنۋ نەمەسە قۇلاقپەن ەستۋ مۇمكىندىكتەر بولمايتىن تابيعاتتىڭ تاڭعاجايىپ ۇردىستەرى مەن ءارتۇرلى فيزيكالىق، حيميالىق، بيولوگيالىق تاجىريبە ناتيجەلەرىن كورىپ، سەزىنۋگە مۇمكىندىك بەرەدى؛
7. وقۋشىنىڭ وي - ءورىسىن، دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋگە دە، ىقپالى زور (تەلەديدارداعى عىلىمي – كوپشىلىك، رۋحاني، تاريحي تانىمدىق حابارلار مەن كومپيۋتەرلىك جۇيەدەگى شاحمات، دويبى، توعىزقۇمالاق ت.س.س لوگيكالىق ويىندار).
قازىرگى تاڭدا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە ەلەكتروندىق بايلانىس جۇيەلەرىندە اقپارات الماسۋ
ينتەرنەت، ەلەكتروندىق پوچتا، تەلەكونفەرەنسيا، ۆيدەوكونفەرەنسيا، تەلەكوممۋنيكاسيالىق جۇيەلەر ارقىلى ىسكە اسىرىلۋدا. ءبىراق كەز – كەلگەن جاڭالىقتىڭ جاقسىلىعىمەن قاتار زيانى دا بولاتىنى دا بەلگىلى. مۇنداعى ەڭ باستى نازار اۋدارالىق ماسەلە: ولاردىڭ ارا سالماعى. دەمەك كەمشىلىگىن تۇزەپ، زيانىن جويىپ، ارتىقشىلىعىن جەتىلدىرە ءتۇسۋ قاجەت.
قازىرگى اقپاراتتىق كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ نەگىزىندە جاڭا پەداگوگيكالىق ادىستەردى قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن اقپاراتتاندىرۋدى زەرتتەۋ ىستەرى وقۋلىقتار شىعارۋمەن قاتارلاسا نەمەسە ونىڭ الدىندا اتقارىلۋى كەرەك.
ءى ينفورماتيكا جانە ات وقىتۋدىڭ ماقساتتارى، مازمۇنى جانە ادىستەمەسى.
تومەندەگى ءبىلىم شەگى، بازالىق جانە پروفيلدەۋ كۋرستارى.
وقىتۋ تاجىريبەسى مەن ادىستەمەسى.
وقىتۋشىلاردى دايارلاۋ جانە ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ.
ءىى ات وقۋ ۇردىسىندە
2.1. جاراتىلىستانۋ – ماتەماتيكالىق پاندەر.
2.2. گۋمانيتارلىق
2.3. كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ.
2.4. باعدارلامالىق قۇرالداردى جاساۋ، ساراپتاۋ جانە باعالاۋ تەحنولوگياسى.
ءىىى. ات اشىق ءبىلىم بەرۋدە.
3.1. تەلەكوممۋنيكاسيالار
3.2. قاشىقتان وقىتۋ
ءىۇ. ات ءبىلىم بەرۋ جۇيەلەرىن باسقارۋ ىسىندە.
ءۇ. ات ارنايى تالابى بار ادامداردى وقىتۋ ىسىندە.
ءۇى. ات وقىتۋ ناتيجەسىن باقىلاۋ مەن باعالاۋ.
ينفورماتيكانى جانە اقپاراتتىق – كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالار (اكت) قازىرگى اقپاراتتىق الەمدە ەرەكشە ورىن الادى. كومپيۋتەردى يەلەنۋ داعدىلارى، كۇندەلىكتى جۇمىستا اكت پايدالانا ءبىلۋى، WWW (ينتەرنەتپەن) جۇمىس ىستەۋ، تەوريالىق ينفورماتيكا نەگىزدەرىن ءبىلۋ، مەكتەپ تۇلەكتەرىنىڭ اقپاراتتىق مادەنيەتى، ادامزات قولىنداعى ەلەكتروندىق اقپاراتتىق رەسۋستاردى جاساۋ جانە پايدالانا ءبىلۋ – جاڭا عاسىردىڭ ارتىقشىلىعى وسىنداي.
ءبىلىم بەرۋدى اقپاراتتاندىرۋدىڭ نەگىزگى باعىتتارى؛
- مەتودولوگياسىن جەتىلدىرۋ مەن ستراتەگيالىق مازمۇنىن تاڭداۋ؛
- ادىستەرى مەن فورمالارىن ۇيىمداستىرۋ؛
- قوعامدى اقپاراتتاندىرۋدىڭ قازىرگى جاعدايىندا تۇلعانى تاربيەلەۋ مەن دامىتۋ؛
- وقىتۋدىڭ ادىستەمەلىك جۇيەسىن جاساۋ؛
- وقۋشىنىڭ ينتەللەكتۋالدىق پوتەنسيالىن دامىتۋعا باعىتتاۋ؛
- ءوز بەتىمەن ءبىلىم الۋ بىلىكتىلىگىن قالىپتاستىرۋ؛
- اقپاراتتىق – وقۋ، ەكسپەرەمەنتتىك – زەرتتەۋ قىزمەتىنىڭ ءوز بەتىمەن ءتۇرى ءىس - ارەكەتتەرىن جۇزەگە اسىرۋ؛
- تەستىلىك، دياگنوستيكالىق باقىلاۋ ادىستەرى مەن وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن باعالاۋ. بولاشاقتا قازاقستاندا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن اقپاراتتاندىرۋ تەلەكوممۋنيكاسيالىق جەلىلەردى جاساۋ جانە دامىتۋمەن ۇشتاسادى. ال ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ نەگىزگى مىندەتتەرى ءبىرتۇتاس تەلەكوممۋنيكاسيالىق جەلىنى قۇرۋ جانە دامىتۋ ارقىلى شەشىلەدى.
ولار:
- اقپاراتتىق مادەنيەتتى ۇيىمداستىرۋ مەن جەدەلدەتۋ ءۇردىسى جوعارى دەڭگەيگە جەتكىزۋ؛
- جاسالىنعان جانە دامىپ كەلە جاتقان تەلەكوممۋنيكاسيالىق جەلىلەردى ءبىرتۇتاس بۇكىل الەمدىك اقپاراتتىق كەڭىستىكتە ينتەگراسيالاۋ؛
- ءبىرتۇتاس اقپاراتتىق كەڭىستىكتە ءارتۇرلى دەڭگەيدەگى اقپاراتتارمەن الماسۋدى قامتاماسىز ەتۋ؛
- ءبىلىم بەرۋدى دەربەستەندىرۋدى قامتاماسىز ەتۋ، ديستانسيالىق وقىتۋعا مۇمكىندىك جاساۋ.
ءداستۇرلى ينفورماتيكا كۋرسىندا تەلەكوممۋنيكاسيالار ورتا، كەيدە جوعارى بۋىندا
وقىتىلاتىنىنا قاراماستان، جەلىمەن جانە ەلەكتروندىق پوچتامەن جۇمىستا پروپەديەۆتيكالىق كۋرستار مەن ەرتە دامىتۋ ۇيىرمەلەرىنە قوسقان دۇرىس. بۇگىندە باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارى قاتىسا الاتىن كوپتەگەن جوبالار بار. جوبالار عالامدىق نەمەسە توڭىرەكتىك اۋقىمدا بولۋى مۇمكىن. ءبىرى مەكتەپ نەمەسە سىنىپ اياسىمەن شەكتەلسە ، كەلەسىسى ۇلتتىق ، ءتىپتى حالىقارالىق دەڭگەيگە شىعادى. ولارعا قاتىسۋ ارقىلى بالالار جاڭا دوستار تابادى، جەكە نەمەسە ورتاق ماسەلەلەردى شەشەدى وزىندىك يدەيالارىن، ىنتىماقتىق پەن شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن جۇزەگە اسىرادى.
ءبىز بەيبىت ەلدە، مەملەكەتتىك ءبىلىمدى جەتىلدىرۋگە اسا ءمان بەرگەن ەلدە تۇرامىز. جالپى ءبىلىم بەرۋدىڭ ماقساتى – تەرەڭ ءبىلىمنىڭ، كاسىبي داعدىلارىن نەگىزىندە ەركىن باعدارلاي بىلۋگە، ءوزىن-وزى دامىتۋعا ادامگەرشىلىك تۇرعىسىنان جاۋاپتى شەشىمدەردى قابىلداۋعا قابىلەتتى جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ، ياعني جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋعا نەگىزدەلگەن، اقپاراتتى تەحنولوگيانى تەرەڭ مەڭگەرگەن، جىلدام وزگەرىپ جاتاتىن بۇگىنگى زامانعا لايىقتى، جاڭاشىل تۇلعانى قالىپتاستىرۋ.
قورىتىندىلاي كەلە ينتەراكتيۆتى قۇرالداردى ورىندى قولدانۋ وقىتۋ ساپاسىن جەتىلدىرۋگە كومەكتەسەدى.
You Might Also Like
