InfoHub Logo

ەرتەدە جوشى دەگەن حاننىڭ ۇلكەن بالاسى اڭعا شىعىپ، قۇلان اتۋعا بارعاننان قايتىپ ورالماپتى. بالاسىن ءبىراز كۇندەر كۇتىپ، اقىرى كەلمەگەن سوڭ، ونىڭ ءتىرى ەمەس ەكەنىن سەزسە دە، جامان حاباردى ەستىگىسى كەلمەگەن حان:

— كىمدە-كىم، مەنىڭ بالامنىڭ قايعىلى حابارىن ەستىرتسە، سونىڭ كومەيىنە قورعاسىن ەرىتىپ قۇيامىن، — دەپ حالىققا جار سالىپتى. حالىق حاننىڭ بالاسىن قۇلان تەۋىپ ولتىرگەنىن بىلەدى، ءبىراق اكەسىنە ايتۋعا باتىلدارى بارمايدى.

كۇندەردىڭ كۇنىندە ەل ارالاپ جۇرگەن ءبىر دومبىراشى بۇل حاباردى ەستىپ، حاننىڭ ورداسىنا بارىپتى. ءبىراق كۇزەتشىلەرىنەن اسىپ ورداعا كىرە الماي دالادا، قاقپا الدىندا وتىرىپ، دومبىراسىنان ءبىر كۇيدى كۇڭىرەنتە تارتا بەرىپتى. كەشقۇرىم ساڭقىلداپ شىققان دومبىرا ءۇنى سول ماڭايدى تەگىس شارلاپ، وردا ىشىندەگى حاننىڭ دا قۇلاعىنا شالىنادى. تاقتا مۇلگىپ وتىرعان حان ءسال باسىن كوتەرىپ:

— مىناۋ نەنىڭ ءۇنى؟ بارىپ بىلىڭدەرشى! ەگەر مەندە شارۋاسى بار ادام بولسا، مىندا الىپ كەلىڭدەر! — دەپ ۋازىرلەرىنىڭ بىرىنە ءامىر ەتەدى. ءۋازىر الگى دومبىراشىنى حاننىڭ الدىنا الىپ كەلەدى. حان وعان:

— قايدان جۇرگەن ادامسىڭ، مىندا كەلۋ ماقساتىڭدى ايت! — دەگەندە دومبىراشى:

— تاقسىر! كوپتەن كوڭىلىمدە جۇرگەن ءبىر كۇيىم بار ەدى، سونى سىزگە سىناتقالى كەلىپ ەدىم، — دەپتى.

— ە، ولاي بولسا دومبىراڭدى تارت! — دەپتى حان.

بۇل ءسوزدى ەستۋى-اق مۇڭ ەكەن، كۇيشى دومبىراسىنىڭ بۇراۋىن قوڭىر داۋىسقا سالىپ، ءاربىر قاعىسىن سالماقپەن قاعىپ، ءبىر كۇيدى تارتا بەرىپتى. كۇيدىڭ العاشقى دىبىسىنان باستالعان قاتال ءۇن، بىرتە-بىرتە قويۋلانىپ، «مەنى ەستىدىڭ بە حان يەم، قايعىلى حابار ايتامىن» دەگەندەي، الدىن الا نەگىزگى تاقىرىبىنان، ايتپاق ويىنان حابار بەرەدى. دومبىرانىڭ كۇڭىرەنگەن ۇنىنەن سەزىكتەنگەن ۋازىرلەرىنىڭ ءبىرى:

— تاقسىر! مىناۋ نە دەگەلى وتىر ءوزى؟ — دەگەندە، حان اينالا وتىرعاندارعا، دومبىراشىعا قاراپ:

— مىنا باستاعانىڭ، سەنىڭ تارتاتىن، مەنىڭ ەستيتىن كۇيىم ەمەس ەكەن. ءبىراق ادەيلەپ كەلگەن ەكەنسىڭ تارت، تارت! — دەپتى. حاننان ۇلىقسات العان دومبىراشى كۇيىن بوزداتا تارتقاندا، دومبىرانىڭ كومەيىنەن:

اقساق قۇلان شوشىعان،
قىردا ەركىن جوسىعان.
تىنىشىن بۇزىپ قۇلاننىڭ،
وق اتتى ءسىزدىڭ ۇلىڭىز،
وپات بولدى وسىدان.
حابارىن سونىڭ ايتۋعا
ارىپ-اشىپ الىستان
كەلىپ تۇر مىناۋ دومبىرا.
بولعان ءىستىڭ بارلىعىن
قالدىرماي تۇگەل باياندار.
ۇنىنە ونىڭ قۇلاق سال،
قاۋمالاعان، حالايىق،
حان باستاعان جاراندار!
— دەگەن قايعىلى ءۇن كۇڭىرەنىپ ەستىلەدى. اسىرەسە دومبىرانىڭ ءاربىر بۋىنىندا: «وپات بولدى، وپات بولى»، — دەگەن سوزدەر ادام ايتقانداي اپ-انىق ەستىلىپ، قايتالانىپ تۇرادى. مۇنى ەستىگەندە توردە وتىرعان حان ەگىلىپ جىلايدى. حاننىڭ شەشەسى مەن ايەلى، قىزى قاتتى قاپالانىپ زارلايدى. دومبىرانىڭ «سيقىرلى سازى» مەن قايعىلى ۇنىنەن ەسى كەتىپ السىرەگەن حان:

— ۇستاڭدار مىنا كۇيشىنى! — دەپ، ۋازىرلەرىنە ءامىر ەتىپتى.

سوندا كۇيشى حانعا قاراپ:

— ۋا، تاقسىر! مەن اۋزىمدى اشىپ، ەشتەمە دە ايتقانىم جوق ەدى عوي، جازىعىم مىنا دومبىرا ەمەس پە؟ — دەپتى. حان وسى جەردە سوزدەن جىعىلىپ، بەرگەن جارلىعىن ورىنداۋ ءۇشىن «كىم بولسا دا ءبارىبىر، قارالى حابار اكەلگەننىڭ ءۇنى ءوشىپ، جازاسىن السىن»، — دەپ دومبىرانىڭ كومەيىنە قورعاسىن ەرىتىپ قۇيدىرىپتى. سودان باستاپ دومبىرانىڭ كومەي تەسىگى پايدا بولعان ەكەن دەسەدى.

---