InfoHub Logo

وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى شاردارا اۋدانى
№16 كوللەدج مكقك
ورىنداعان: ق-46 توپ ستۋدەنتى تاستانبەك باعداۋلەت تۋرسىنبەك ۇلى
جەتەكشىسى: پارمانكۋلوۆ كانات جاكسىمبەكوۆيچ

مازمۇنى

1. ماقساتى
2. كورنەكىلىگى
3. ساباقتىڭ ءتۇرى
4. ساباقتىڭ بارىسى
4.1 كىرىسپە ءسوز
4.2 قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ
4.3 ماعىنانى تانۋ
4.4 تولعانىس
4.5 ۇلاعات سوزدەر
5. قورىتىندى
6. پايدالانىلعان ادەبيەتتەر

1. ماقساتى

ءار وقۋشىنىڭ كىسىلىك كەلبەتىن سومداۋ. ىشكى سەزىمدەرى مەن تەبىرەنىس تولقىندارىن وياتۋ. وسىعان وراي وقۋشىنىڭ ادامگەرشىلىك، اقىل–وي، ەستەتيكالىق مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ. بالانى ادەپتى دە ادەمى، ءبىلىمدى ازامات ەتىپ شىعارۋ اتا–انانىڭ قاسيەتتى بورىشى ەكەندىگىن ۇعىندىرۋ. اكە–شەشەسىن، باۋىرلارىن قادىرلەپ، قۇرمەتتەي بىلۋگە، قۇربىلارىن سىيلاي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
 

2. كورنەكىلىگى

سلايدتار، ناقىل سوزدەر، سۋرەتتەر، ت.ب.

3. ساباقتىڭ ءتۇرى

ويقوزعاۋ

4. ساباقتىڭ بارىسى

4.1 كىرىسپە ءسوز

اتا–انانى قۇرمەتتەۋ – بارشا ادام بالاسى ونەگە ەتكەن قاسيەت. قاي ۇلت، قاي حالىقتىڭ وي قازىناسىن اقتارساڭ دا، الدىڭنان شىعاتىن ءسوز – ءار ادامنىڭ ءوز اكە – شەشەسىن قادىرلەۋ كەرەكتىگى. حالقىمىزدىڭ ماقال–ماتەلدەرىنەن، دانالىق سوزدەرىنەن دە اتا–انانىڭ ءقادىر–قاسيەتى تۋرالى ايتىلعان «اناڭا اۋىر ءسوز ايتپا، اتاڭا اۋىر جۇك ارتپا»، «اتا–انانىڭ ءقادىرىن بىلمەگەن – حالىق ءقادىرىن بىلمەس» دەگەندەي اسىل سوزدەر وتە كوپ.

4.2 قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ.
حالقىمىزدىڭ ماقال ماتەلدەرىن، دانالىق سوزدەرىنەن دە اتا-انانىڭ قادىر-قاسيەتى تۋرالى ايتىلعان اسىل سوزدەر كوپ.
«وي قوزعاۋ» ستراتەگياسى.
(بەرىلگەن سوزدەردەن ماقال – ماتەلدەر، ناقىل سوزدەر قۇراستىرۋ)
اتا ، ءسوز، بولعاندا ، اۋىر، اناڭا، سويلەگەننەن، ارتپا، جۇك، انىق، اتاڭا، ۇل، ايتپا، ءقادىرىن، بىلەرسىڭ، تۇرىپ، انانىڭ، جالالى، بالالى، دوستىڭ، قىزى، بەز. ت. س. س

ماقال-ماتەلدەر
● «التى اعا بىرىگىپ اكە بولماس،
جەتى جەڭگە بىرىگىپ انا بولماس».
● «بالانىڭ باس ۇستازى اتا-اناسى».
●«اتاسى تۇرىپ ۇل سويلەگەننەن بەز،
اناسى تۇرىپ، قىزى سويلەگەننەن بەز».
● بالانىڭ جاقسىسى – قىزىق، جامانى – كۇيىك.
● اعايىن التاۋ، انا بىرەۋ.
● اتاڭا نە قىلساڭ، الدىڭا سول كەلەر.
● اتا – اناڭنىڭ ءقادىرىن بالالى بولعاندا بىلەرسىڭ.
اعايىننىڭ ءقادىرىن جالالى بولعاندا بىلەرسىڭ.
● اتاسى تۇرىپ، ۇل سويلەگەننەن بەز،
● اناسى تۇرىپ، قىزى سويلەگەننەن بەز.

 

4.3 ماعىنانى تانۋ
«دجيگ سو» ستراتەگياسى.
اكە – اسقار تاۋ
بولاتتاي بەرىك، قۇرىشتاي قايسار رۋحى بار اكەنىڭ ءوز پەرزەنتىنە كورسەتەر ۇلگى - ونەگەسى مول. وتباسىنىڭ، بالالاردىڭ، اكە – شەشەسىنىڭ قامىن ويلاپ، تۋعان – تۋىسقا كومەك جاسايدى. شىعىس حالقى “اكەدەن ارتىق ارمان جوق، اكەدەن ارتىق قورعان جوق، اكەدەن ارتىق دانا جوق، اكەدەن ارتىق پانا جوق” دەپ اكەنى ايرىقشا دارىپتەگەن.
ءدىن مۇسىلمان جولىندا اكەنى قۇرمەتتەۋ – ايرىقشا پارىز. « اكەگە باعىنۋ – اللاعا باعىنۋ. ونىڭ الدىندا كۇناھار بولۋ – اللا الدىندا كۇناھار بولۋ» دەيدى پايعامبارىمىز.
اكەمە
اسقار تاۋ اكەشىم بار، سۇيەنىشىم،
ىزگىلىك، ادالدىقتى سۇيەدى شىن.
قاباق شىتسا بالالىق قىلىعىما،
ەشقاشان بولماق ەمەس رەنىشىم.
ويلايدى ءارقاشاندا بالا قامىن،
كورەمىن ايالاعان الاقانىن.
اكەمنەن العان اسىل قاسيەتتى،
ەلىمنىڭ كەرەگىنە جاراتامىن.

انا – اققان بۇلاق
انا ەسىمىنە قاتىسسىز دۇنيەدە قاسيەتتى ەشتەڭە جوق. سوندىقتان «انانى» ارداقتامايتىن حالىق تا جوق. انا بالانى توعىز اي كوتەرىپ، تولعاتىپ، دۇنيەگە كەلتىرىپ قانا قويماي، كوزىنىڭ قاراشىعىنداي قورعاپ، ايالاپ ءوسىرىپ، اياعىنان تىك تۇرعىزاتىن دا انا. ولاي بولسا ى. ءالتىنساريننىڭ بالا ۇعىمىنا لايىق تىلمەن انانىڭ ءقادىر – قاسيەتىن جۇرەككە جىلى ەتىپ جەتكىزگەن «انانىڭ ءسۇيۋى» دەگەن ولەڭىن تىڭدالىق.
كىم سەندەردى بالالار، سۇيەتۇعىن،
قۋانىشىڭا قۋانىپ، قايعىڭا كۇيەتۇعىن.
ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ، كىرپىك قاقپاي،
شەشەڭ بايعۇس دامىلسىز جۇرەتۇعىن.
كىم سەندەردى بالالار، تەربەتەتىن،
ەركەلەتىپ، ويناتىپ، سەرگىتەتىن؟
جالقاۋ بولساڭ، بالالار، جامان بولساڭ،
قامقور اناڭ كوز جاسىن كولدەتەتىن.
كىم سەندەردى ساعىنار شەتكە كەتسەڭ،
عىلىم ىزدەپ، تەز قايتپاي، كوپكە كەتسەڭ.
ۇمىتپا، ەڭ كەمىندە جۇلدىز سايىن،
حات جازىپ، تۇر ۇمىتپا، توبەسى كوككە جەتسىن.
كىم ساعىنار سەندەردى، كەلگەنىڭشە،
قۇلىندارىن كوزىمەن كورگەنىنشە؟
سەندەر قايتىپ كەلگەندە ادام بولىپ،
ەش ارمانىم بولماس دەر ولە-ولگەنشە.

بارشا اناعا ءتان قاسيەت وسىنداي، بالالار. مۇحاممەد پايعامبارىمىزدىڭ حاديستەرىندە دە ەڭ الدىمەن انانى قۇرمەتتەۋ پارىز ەكەنى ايتىلادى.
«اۋەلى اناڭا، تاعى دا اناڭا، تاعى دا اناڭ، سودان سوڭ اكەڭە جاقسىلىق جاسا»، «ەگەر اتاڭ مەن اناڭ ءبىر مەزگىلدە ءۇن قاتىپ قالسا، اۋەلى اناڭا جاۋاپ بەر»، «اناڭدى مەككەگە ءۇش رەت ارقالاپ اپارساڭ دا، پارىزىڭدى وتەي المايسىڭ»، «كىمدە-كىم اتا-اناسىنىڭ ريزالىعىن العان بولسا، اللا ونىڭ ءومىرىن ۇزارتادى».
مىنە، بالالار، ءبىزدىڭ ءدىنىمىز دە انانى بارىنەن دە ارتىق ارداقتاۋدى تالاپ ەتەدى.
انا جايىندا مىناداي اڭىز بار. ونى قازاقتىڭ دارىندى اقىن قىزى جەرلەسىمىز اقۇشتاپ باقتىگەرەيەۆا ادەمى دە اسەرلى جىرعا اينالدىرعان. بۇل –انانىڭ بالانى قانشالىقتى شەكسىز سۇيەتىنىن بىلدىرەتىن كوڭىلسىز مىسال. اتا-انانىڭ ءۇمىت-ارمانى بالاسىمەن بىرگە جاسايدى. سول سەبەپتى ولاردىڭ بار تىلەۋى بالاعا باعىشتالعان.
انا ارەكەتى، انا ارمانى، انا مەيىرىمى، انا سۇيىسپەنشىلىگى، انا جۇرەگى، قىسقاسى انا الەمى تۋرالى كوپ جازعان كلاسسيك جازۋشىمىز – ع. مۇسىرەپوۆ. 1977 جىلى جازعان “انا جىرى” اڭگىمەسىندە ول “ ومىرگە عيبرات تاراتۋشى دۇنيە جۇزىندە ەكى ادام بولسا، ونىڭ بىرەۋى – انا، ال ول جالعىز بولسا –سونىڭ ءوزى” دەگەندى نىق ايتادى.
بالا – باۋىرىڭداعى قۇراق
اتا-اناسىز ءومىر جوق، ياعني ادام جوق. دەمەك اتا-انا ءومىرىنىڭ جالعاسى – بالا. بالا – اتا-انانىڭ باۋىر ەتى. بالانىڭ كىسىلىك كەلبەتىن قالىپتاستىراتىن ورتاسى – ءوزىنىڭ ۇشقان ۇياسى. «ۇيادا نە كورسەڭ، ۇشقاندا سونى ىلەرسىڭ»،- دەيدى حالقىمىز. اينالاداعى ادامداردى سىيلاۋ اتا-انانى قۇرمەتتەۋدەن باستالادى. اكە-شەشەسىن، باۋىرلارىن قادىرلەپ، قۇرمەتتەي الماعان ادام وزگە ەشكىمدى سىيلاپ تا جارىتپايدى.
ەش ۋاقىتتا اتا – اناڭا قارسى كەلمە، شاپىلداسىپ بەتىنەن الما. ولارعا دورەكى سويلەمە. ادام بولعان سوڭ اركىمنىڭ مىنەزى دە ءار ءتۇرلى بولادى. كەي اتا-انا بالاسىنا وعاش ءىسىنىڭ تەرىستىگىن بايىپپەن ءتۇسىندىرىپ، قاتەلىگىنە كوز جەتكىزە وتىرىپ تاربيەلەسە، بالالارىنىڭ تەرىس ءىسىن سەزگەندە، ايقاي اشۋعا باساتىن وعاش قىلىقتىڭ جولىن قاتال مىنەزبەن قيىپ تاستاۋعا تىرىساتىن اتا-انالار دا بار. «ۇلدىڭ ۇياتى – اكەگە، قىزدىڭ ۇياتى – شەشەگە». قالاي بولعاندا دا اكە-شەشەنىڭ ويلايتىنى – تەك جاقسىلىق. اينالايىن دەپ ارقاڭنان قاقسا دا جامان قىلىعىنا كۇيىنىپ، جەردەن الىپ جەرگە سالىپ جاتسا دا – بالام جاقسى بولسا ەكەن دەگەن تىلەگى.

4.4 تولعانىس
«بولجاۋ» ستراتەگياسى.
ءمۇعالىم: ءحى عاسىردا جازىلعان «قابۋسناما» دەپ اتالاتىن عاجايىپ پەداگوگيكالىق كىتاپ بار. ونى قايقاۋس دەگەن عالىم 63 جاسىندا ءوزىنىڭ ۇلى گيلانشاحقا ارناپ جازعان ەكەن. (وسيەت سوزدەرىن وقيمىن).
- «ەي، پەرزەنتىم، اتا-انانى قۇرمەتتەۋدىڭ قاجەت ەكەندىگىن اقىل-وي، پاراسات تۇعىرىنان بايقاپ بىلگەيسىڭ. ويتكەنى ءاربىر پەرزەنتتىڭ تەگى اتا-انا عوي. نە ءۇشىن اتا-انانى قۇرمەت جاسايمىن دەپ، ويىڭا الما. ولار سەن ...
(اڭگىمەنى وسى جەردەن ءۇزىپ، بالالارعا ءارى قاراي ءوز ويلارىمەن جالعاستىرۋىن وتىنەمىن)
بالالاردىڭ ويىن تىڭدايمىن. (بالالاردىڭ ويىن تىڭداعاننان كەيىن وسيەت ءسوزدى ءارى قاراي وقيمىن).
ولار سەن ءۇشىن ءوزىن ولىمگە دە قياتىنى بەلگىلى. سەنى جان-دىلىمەن جاقسى كورىپ، تاربيەلەپ جۇرگەن اتا-اناڭ كوڭىلىن قالدىراتىن قۇرتتاي دا ءىس جاساساڭ، سەن ەشقانداي دا جاقسىلىققا لايىقتى جان ەمەسسىڭ، ويتكەنى كىمدە-كىم اتا-انانىڭ جاقسىلىعىن بىلمەسە، باسقا بىرەۋدىڭ جاقسىلىعىن دا باعالامايدى. ەگەر سەن، ...
(اڭگىمەنى تاعى دا ءۇزىپ، بالالارعا ءارى قاراي ءوز ويلارىمەن جالعاستىرۋىن وتىنەمىن. بالالاردىڭ ويىن تىڭداپ، وسيەت ءسوزدى ءارى قاراي وقيمىن. )
ەگەر سەن، ءوز پەرزەنتىم قۇرمەت قىلسىن دەسەڭ، اتا – اناڭدى قۇرمەتتە، سەن اتا-اناڭا نە ىستەسەڭ، ساعان پەرزەنتىڭ دە سونى جاسايدى. پەرزەنت – جەمىسكە، اتا-انا جەمىس اعاشىنا ۇقسايدى. جەمىس اعاشىن جاقسى كۇتسەڭ، جەمىسى دە، ءدامى دە جاقسى بولادى. سول سياقتى اتا-اناعا دەگەن ىزەت، قۇرمەتىڭدى اياماساڭ، ساعان دەگەن ولاردىڭ ىزگى تىلەگى قابىل بولعانى».
ليەۆ تولستويدىڭ اڭگىمەسى
- ءبىر ۇيدە ءتورت ادام بار. اتا، بالا، كەلىن نەمەرە. كارى كىسى تارەلكەنى سىندىرىپ الادى دەپ، كەلىنى اتاسىنا تاماقتى تەمىر تاباقپەن بەرەدى. ءبىر كۇنى شالدىڭ نەمەرەسى اعاش جونىپتى. اكە-شەشەسى:
- بالام، نە ىستەپ وتىرسىڭ؟- سۇرايدى.
- ەرتەڭ سەندەر قارتايىپ، اتام سياقتى بولعاندا تاماق ىشەتىن اعاش استاۋ جاساپ وتىرمىن»،- دەپتى بالاسى.
ءمۇعالىم: اتا-انانىڭ ءقادىرىن، دوس-جولداس، تۋما تۋىس، جاقىن ادامدارىنىڭ ءقادىرىن ءبىلۋ، دەر كەزىندە باعالاۋ قاجەت ەكەندىگىن ەش ۋاقىتتا ويلارىڭنان شىعارماڭدار. دۇنيە كەزەك. سەندەر دە ءومىر بويى جاس بولىپ تۇرمايسىڭدار. سەندەر اتا-انالارىڭدى سىيلاساڭدار، سەندەردىڭ بالالارىڭ دا قارتايعاندا وزدەرىڭدى باعاتىن بولادى.
«اكەسىن سىيلاماعان كىسىنى بالاسى سىيلامايدى». اتا-اناڭدى قۇرمەتتەسەڭ، سەن دە سونداي يگىلىك كورەسىڭ». وسى سوزدەر ەستەرىڭدە بولسىن، بالالار.

4.5 ۇلاعات سوزدەر.
1. اتا-انانى ۇمىتقان جاس – وپاسىزدىڭ وپاسىزى، راقىمسىزدىڭ راقىمسىزى. ع. مۇستافين.
2. اتا-انانىڭ ءقادىرىن بىلمەگەن – حالىق ءقادىرىن بىلمەس. ع. مۇستافين.
3. اتا-باباسىن سىيلاماۋ – ازعىندىقتىڭ بەلگىسى. ا. س. پۋشكين
4. بالانىڭ جاقسىسى – اكە مەن شەشەنىڭ ارى، اتا-انانىڭ ابىرويى، جامانى – قايعىسى، ازاپ سورى. ۆ. ا. سۋحوملينسكيي

ساۋالناما جۇرگىزۋ سىزدەر قانداي اتا-انا بولاسىزدار؟
(سۇراقتارعا “ءيا”، “جوق” نەمەسە “بىلمەيمىن” دەپ جاۋاپ بەرەسىز)
1. ءسىز بوس ۋاقىتىڭىزدى شىن كوڭىلمەن (وحوتنو) ءوز ءىنى-قارىنداستارىڭىز بەن بىرگە وتكىزە الاسىز با؟
2. بالالار ۇجىمىنا (كومپانياسىنا) تاپ كەلسەڭىز، ولارمەن بىرگە ويىن ۇيىمداستىرىپ، وينايسىز با؟
3. ءسىز ءوز سىنىپتاستارىڭىزبەن وڭاي ءتىل تابىسا الاسىز با؟
4. ەگەر قاجەت بولسا، ءسىز تومەنگى سىنىپ مۇعالىمدەرىنىڭ ورنىن اۋىستىرا الاسىز با؟
5. اۋرۋ ادامعا اياۋشىلىق جاسايسىز با؟
6. ءسىزدى قاسىڭىزداعى ادامدار سىپايى جانە سالەمى ءتۇزۋ (پريۆەتليۆىي) دەپ ساناي ما؟
7. كوڭىل كۇيىڭىزدىڭ ناشارلىعىن قوعامدىق ورتادا كورسەتپەۋگە تىرىساسىز با؟
8. سابيگە تۇسىنىكسىز نارسەنى تۇسىندىرە الاسىز با؟
9. وزىڭنەن كىشىلەردى كۇتىپ، باعۋ مىندەتىن ءوز موينىڭا الا الاسىڭ با؟
10. ءسىزدىڭ ايتقانىڭىزدى كىشى دوستارىڭىز قىزىعىپ تىڭداي ما؟
11. ۇيدەگى بالالاردىڭ قاسىندا قالۋ ءۇشىن الدىن-الا جوسپارلاعان ىسىڭىزدەن ايني الاسىز با؟
12. وزىڭنەن كىشىلەرگە ءوز پىكىرىڭىزدىڭ دۇرىستىعىن داۋىس كوتەرمەي ۇعىندىرا الاسىز با؟
13. ءسىز ءوزىڭىزدى بالانىڭ ورنىنا قويىپ، ونىڭ كوزقاراسىمەن قاراي الاسىز با؟
14. ەگەر سىزدەن جاسى كىشى ادام ءسىزدىڭ قاتەڭىزدى ايتىپ نەمەسە سىزگە ەسكەرتۋ جاساسا، وعان رەنجىمەيسىز بە؟
15. ەگەر سىزگە كوڭىل كۇيىنىڭ ناشار ەكەندىگىن ايتىپ ارىزدانسا، ءسىز ونى رەنجىمەي تىڭدايسىز با؟

“ءيا” دەگەن جاۋاپقا 2 ۇپاي
“جوق” دەگەن جاۋاپقا 0 ۇپاي
“بىلمەيمىن” دەگەن جاۋاپقا 1 ۇپاي
24-30 ۇپاي
ءسىز مىندەتتى تۇردە جاقسى اكە ن/ە شەشە بولا الاسىز. جانە دە تاماشا تاربيەشى بولاسىز
18-23 ۇپاي
سىزگە بالا تاربيەلەۋدە ءبىرشاما قيىندىقتار بولادى. سوندىقتان ءسىز جاۋاپ بەرگەن “جوق”، “بىلمەيمىن” سۇراقتار توڭىرەگىندە ويلانىڭىز
12-17 ۇپاي
بالالاردى تاربيەلەۋ ءسىز ءۇشىن قيىن جانە جاعىمسىز ءىس.
0-11 ۇپاي

6. قورىتىندى

اتا-انانى سىيلاۋ ادامزات بالاسىنا ءتان قاسيەت، جەر دۇنيە جارالعاننان بەرگى ۋاقىتتان قالىپتاسقان يماندىلىق جولى، ەش بۇزىلمايتىن جول.
اتا-اناسىنىڭ ءسوزىن سىيلاپ، قۇلاق اسۋ، پىكىرلەس بولۋ وتباسى تىرشىلىگىنىڭ ءبىر عانيبەتى. سول ارقىلى بالا اتا-اناسىنىڭ مەرەيىن ءوسىرىپ، ءوز ورتاسىندا توردەن ورىن الۋىنا كومەكتەسەدى. كەرىسىنشە، اتا-اناسىنىڭ ءسوزىن قۇلاققا ىلمەيتىن ءوزى تاعى ءجون بىلمەيتىن جەتەسىز بالا ولاردىڭ ساعىن سىندىرىپ، توردەگى باسىن ەسىككە سۇيرەيدى. بالانىڭ ۇرىسقاق، جانجالقوي، دورەكىلىگى اكە-شەشەگە جاتسا-تۇرسا دا، جادىنان شىقپايتىن ءقاۋپى، ازابى بولادى. ونداي اتا-انالار ۇنەمى الاڭداۋمەن كۇن كەشەدى. ولاردىڭ جانىنا وتە قاتتى باتاتىنى الپەشتەپ وسىرگەن ۇل-قىزىنىڭ اتا-اناسىن ادام دەپ ەلەپ، ولاردىڭ اۋرۋ سىرقاۋىن، قالى –قايعىسىن ءبىر ءسات تە بولسا قاپەرلەرىنە المايتىنى.
بۇعان قاراما – قارسى ەڭبەكقور، كىشى پەيىل، جارقىن مىنەزدى بولىپ وسكەن ۇل-قىز اتا-اناسىنىڭ قاس-قاباعىنا قاراپ، حال-جاعدايلارىن ايتقىزباي اڭعارىپ، ىشىپ-جەم، كيىم-كەشەك، ۇيقى دەمالىسىن قاداعالاپ، ءسال نارسەنىڭ ءوزىن ولاردىڭ كوڭىلىن تاۋىپ، مەرەيىن وسىرەدى. اتا-انا دا قاتەلەسىپ، اعاتتىق جىبەرەتىن كەزدەرى بولادى. ادەپتى بالا ونداي كەزدە زىركىلدەپ، داۋىس كوتەرمەي بالاعاتتاماي، ۇلكەننىڭ الدە قالاي ىستەگەن ءىسى، ءسوزى، جاڭىنا قاتتى باتسا دا، سابىر ەتىپ، وز-وزىڭە باس، كەشىرىمدى بول. اتا-انانىڭ مۇمكىندىگىمەن ساناسپاي جانە انانى اپەر، مىنانى اپەر دەپ ورىنسىز تالاپ ەتۋگە بولمايدى. بالالارىن باسقالاردان ناشار ءومىر سۇرمەۋىن، كەمدىك تارشىلىق كورمەي جۇزدەرى جارقىن بولۋىن اتا-انادان باسقا كىم ويلايدى. ءبىراق جوقشىلىق قول بايلاۋ بولىپ جاتسا، ونى تۇسىنبەي، اتا-اناسىنىڭ باسقالارداي دۇنيە تابا الماعاندىعىن بەتىنە باسۋ ادامشىلىققا جاتپايدى «جوققا جۇيرىك جەتپەيتىندىگىن مويىنداپ، سابىر قىلۋ كەرەك، اتا-اناڭا قولعابىس تيگىز، دۇنيەنى ءوزىڭ تاپ.
حالىقتىڭ ءداستۇر قاعيدالارىندا مىناداي جازىلماعان زاڭدار بار.
● اتا-اناعا قارسى ءسوز ايتپايدى.
● ءوز اتا-اناسىن جاماندامايدى.
● اتا-اناسى الدىندا، اقساقال، ايەل الدىندا قانشا اشۋلانسا دا، بوقتىق ءسوز ايتپايدى. ءار ادام مۇنى بۇلجىتپاي ورىنداۋى ءتيىس.

7. پايدالانىلعان ادەبيەتتەر

- سىنىپتان تىس جۇمىستار. كەزەكتى باسىلىمدار

- ينتەرنەتتەگى ماتەريالدار

- ۇستاز جارشىسى گازەتى

---