ارمىسىڭ - ءاز - ناۋرىز!
ارمىسىڭ - ءاز - ناۋرىز!
- قۇرمەتتى قوناقتار، سۇيىكتى بالالار! ناۋرىز مەرەكەسى قۇتتى بولسىن!
كۇلىمدەگەن شۋاقتى كوكتەممەن بىرگە قازاق دالاسىنا جاڭا جىل كەلدى. ءار ادام كەلەر جاڭا جىلدان ءۇمىت كۇتىپ، اق تىلەكپەن، اق نيەتپەن قارسى الادى. مىنە ءبىزدىڭ اسىعا كۇتكەن جاڭا تاۋىق جىلىمىزدا تابالدىرىقتان اتتادى. بارىڭىزگە جاڭا جىل باقىت جىلى، بەيبىت جىلى بولسىن.
- ارمىسىڭ، ناۋرىز
مەرەكە ىرىس - بەرەكە
قوش كەلدىڭ سەنى
كۇتۋدە بۇگىن كەڭ ولكە
ارمىسىڭ، ناۋرىز
قۋانىش بولىپ كىر تورلەت
ەل بولىپ ساعان
كورسەتىپ جاتىر سىي - قۇرمەت.
"ناۋرىز تويى" ءانى ورىندالادى.
جۇرگىزۋشى:
- تەڭەلىپ ءتۇن مەن كۇندىزى،
ىمداسىپ اي مەن جۇلدىزى.
قاردى ەرىتىپ جىلعاسى،
ناۋرىز كەلدى - جىل باسى.
- بالالار، ءبىزدىڭ ناۋرىز مەرەكەمىز كوكتەم مەزگىلىمەن تۇسپا - تۇس كەلەدى. كوكتەمدە جەر بەتىندە تىرشىلىككە جان ءبىتىپ، كۇن مەن ءتۇن تەڭەلەدى، جەر شۋاققا كەنەلەدى ەمەسپە؟
ەندەشە، قىزدارىمىزدىڭ ورىنداۋىندا «ناۋرىز» ساحنالىق بي - قويىلىمىن تاماشالاڭىزدار.
اتا مەن اجە كەلەدى
اتا:- امانسىڭدار ما بالالارىم! ناۋرىز مەرەكەسى قۇتتى بولسىن!
بۇگىن مىنە كەمپىرىم ەكەۋمىز نەمەرەلەرىمىزدى ساعىنىپ جولعا شىققانبىز. «ناۋرىز مەرەكەسىندە نە ىستەپ جاتىر ەكەن»- حابار الايىق دەپ، سويتسەك مۇندا تويدىڭ ۇستىنە كەلدىك - اۋ دەيمىن شاماسى.
جۇرگىزۋشى:- دۇرىس ايتاسىز. بۇگىن «بالدىرعان» بالاباقشاسىندا ناۋرىز مەرەكەسى تويلانىپ جاتىر. تورلەتىڭىزدەر، بالالارىمىزدىڭ ونەرلەرىن تاماشالاڭىزدار.
جۇرگىزۋشى:- اتا، اجە بۇگىندە بالالارىمىزدىڭ بويى دا، ويى دا وسكەن. بالالارىمىزدىڭ ناۋرىز مەرەكەسىنە ارنالعان ءانىن تىڭداڭىزدار.
«ناۋرىز» ءانى
جۇرگىزۋشى:- بالالارىمىزدىڭ ناۋرىز مەرەكەسىنە ارنالعان تاقپاقتارى دا بار.
جۇرگىزۋشى:- ناۋرىز قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق مەيرامى. سوندىقتان دا حالىقتىڭ ۇلتتىق اسپاپتارىنا كوڭىل بولگەن ءجون بولار. سونىڭ ىشىندە بارىمىزگە جاقسى تانىس دومبىرا. دومبىرا - قازاق حالقىنىڭ ماقتان ەتەتىن اسپابى. سوندىقتان دا حالقىمىز «ناعىز قازاق قازاق ەمەس، ناعىز قازاق - دومبىرا» دەپ بەكەر ايتپاسا كەرەك. ەندەشە ۇل - قىزدارىمىزدىڭ ورىنداۋىندا «دومبىرا» ءبيىن تاماشالاڭىزدار!
اجە:- تاماشا، تاماشا. وركەندەرىڭ ءوسسىن بالالارىم! مەن سەندەردىڭ كوڭىلدەرىڭدى كوتەرەيىن دەپ، ويىن الا كەلگەم. وينايسىڭدارما، بالالار!
«ورامال تاستاۋ» ويىنى.
جۇرگىزۋشى:- راحمەت اجە. بالالاردى ءبىر قۋانتىپ تاستادىڭىز. مەرەكەمىزدى ءارى قاراي جالعاستىرايىق. حالقىمىزدىڭ ۇلتتىق ونەرىنىڭ تاعى ءبىر كەرەمەت ءتۇرى - بۇل ايتىس. ناۋرىز مەيرامىندا اقىندار ايتىسى بولىپ وتىرعان. اقىندار جاقسىلىق پەن جاماندىقتى، قاراپايىم حالىقتىڭ مۇڭ - مۇقتاجىن جىرلاعان. حالقىمىزدىڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان بۇل ءتول ونەرى بۇگىنگى ۇرپاق بويىندا دا ءوز جالعاسىن تابۋدا. وسىنداي تاماشا ونەردى جالعاستىرۋ ءوز پارىزىمىز دەپ تۇسىنگەن كىشكەنتاي ايتىسكەرلەرىمىزدى قوشەمەتتەپ قارسى الايىق.
ايتىس.
اتا:- راحمەت! بولاشاقتا ۇلكەن ايتىسكەر شىعاتىنىنا سەنىمدىمىن.
جۇرگىزۋشى:- حالقىمىزدىڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان داستۇرلەرىنىڭ ءبىرى - ناۋرىز مەيرامىندا ازىرلەنەتىن ناۋرىز كوجە.
- ناۋرىز كوجەگە نەشە ءتۇرلى تاعام سالادى، سەندەر بىلەسىڭدەر مە بالالار؟
ەندەشە، بالاردىڭ ورىنداۋىندا «ناۋرىز كوجە» ءانىن تىڭدايىق.
جۇرگىزۋشى:- جارايسىڭدار بالالار! اندە نە تۋرالى ايتىلدى؟
- ال سول ناۋرىز كوجەنى ءبىز قانداي ىدىسقا قۇيىپ ىشەمىز؟
- جارايسىڭدار، ەندى ارۋلارىمىزدىڭ ورىنداۋىندا «كەسە» ءبيىن قابىل الىڭىزدار!
جۇرگىزۋشى:- قازاق حالقى ءۇشىن بەسىك دەگەن قاسيەتتى، كيەلى، قۇتتى مۇلىك، ءسابيدىڭ التىن ۇياسى بولىپ ەسەپتەلەدى. ال ەندى بالالار بەسىككە سالۋ ءراسىمىن تاماشالاڭىزدار.
«بەسىككە سالۋ» ءراسىمى.
جۇرگىزۋشى:- قازاق حالقىمىز ەجەلدەن ەل قورعاۋشى باتىرلارىن ءپىر تۇتقان ەكەن. ويتكەنى باتىرلار ەلىن جاۋدان قورعاپ، حالىقتى تىنىشتىعىن ساقتاعان. مىنە سول باتىر اعالارىمىزدىڭ جولىن قۋعان، ەرجۇرەك، ەل قورعايتىن ازاماتتارىمىزدىڭ ورىنداۋىندا « باتىرلار» ءبيىن قابىل الىڭىزدار.
اتا:- وركەندەرىڭ ءوسسىن التىندارىم! سەندەر ءانشى، ءبيشى ەكەنسىڭدەر ريزا بولىپ وتىرمىن. ال ەندى سەندەردىڭ كۇشتەرىڭدى سىناعىم كەلىپ تۇر. قازاقتىڭ ارقان تارتۋ دەگەن ۇلتتىق ويىنى بار، سونى وينايىق.
« ارقان تارتۋ» ويىنى.
جۇرگىزۋشى:- اتا، اجە، سىزدەردى كورىپ بالالارىڭىز ءماز بولدى. سىزدەردە قۋانىپ قالدىڭىزدار.
اتا:- كوڭىلىمىزدى كوتەرىپ قۋانتقاندارىڭا مىڭ دا ءبىر راحمەت. ونەرلەرىڭدى كورسەتتىڭدەر، ونەرلەرىڭ ورگە جۇزە بەرسىن، باقىتتى بولىڭدار!
- ا، قۇداي بەرە بەر،
ەلىمە بەرەكە بەر،
باياندى باقىت بەر،
باسقا اماندىق بەر
اسقا ادالدىق بەر.
ىرىزدىعىڭ ۇيدەن
ابىرويىڭ تۇزدەن بولسىن!
ەڭبەگىڭ ءونىمدى بولسىن،
نە تىلەسەڭ قابىل بولىپ،
قۇداي تىلەۋلەرىڭدى بەرسىن!
اۋمين!
جۇرگىزۋشى:- ناۋرىز بارشامىزعا بەرەكە - بىرلىك اكەلسىن. ءاربىر جانۇيادا سابيلەرىمىزدىڭ سىڭعىرلاعان كۇلكىسى كوبەيسىن، سىزدەر شاتتىققا بولەنە بەرىڭىزدەر.
- امان - ساۋ كەلەسى ناۋرىزدا كەزدەسكەنشە كۇن جاقسى بولسىن! ال بالالار ءبىز توبىمىزعا بارىپ اجەمىز ازىرلەپ اكەلگەن ناۋرىز كوجەدەن اۋىز تيەيىك.
جامبىل وبلىسى، بايزاق اۋدانى، سارىكەمەر اۋىلى
"بالدىرعان" بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
اليبەكوۆا ۋلمەكەن مۋحامبەتوۆنا
- قۇرمەتتى قوناقتار، سۇيىكتى بالالار! ناۋرىز مەرەكەسى قۇتتى بولسىن!
كۇلىمدەگەن شۋاقتى كوكتەممەن بىرگە قازاق دالاسىنا جاڭا جىل كەلدى. ءار ادام كەلەر جاڭا جىلدان ءۇمىت كۇتىپ، اق تىلەكپەن، اق نيەتپەن قارسى الادى. مىنە ءبىزدىڭ اسىعا كۇتكەن جاڭا تاۋىق جىلىمىزدا تابالدىرىقتان اتتادى. بارىڭىزگە جاڭا جىل باقىت جىلى، بەيبىت جىلى بولسىن.
- ارمىسىڭ، ناۋرىز
مەرەكە ىرىس - بەرەكە
قوش كەلدىڭ سەنى
كۇتۋدە بۇگىن كەڭ ولكە
ارمىسىڭ، ناۋرىز
قۋانىش بولىپ كىر تورلەت
ەل بولىپ ساعان
كورسەتىپ جاتىر سىي - قۇرمەت.
"ناۋرىز تويى" ءانى ورىندالادى.
جۇرگىزۋشى:
- تەڭەلىپ ءتۇن مەن كۇندىزى،
ىمداسىپ اي مەن جۇلدىزى.
قاردى ەرىتىپ جىلعاسى،
ناۋرىز كەلدى - جىل باسى.
- بالالار، ءبىزدىڭ ناۋرىز مەرەكەمىز كوكتەم مەزگىلىمەن تۇسپا - تۇس كەلەدى. كوكتەمدە جەر بەتىندە تىرشىلىككە جان ءبىتىپ، كۇن مەن ءتۇن تەڭەلەدى، جەر شۋاققا كەنەلەدى ەمەسپە؟
ەندەشە، قىزدارىمىزدىڭ ورىنداۋىندا «ناۋرىز» ساحنالىق بي - قويىلىمىن تاماشالاڭىزدار.
اتا مەن اجە كەلەدى
اتا:- امانسىڭدار ما بالالارىم! ناۋرىز مەرەكەسى قۇتتى بولسىن!
بۇگىن مىنە كەمپىرىم ەكەۋمىز نەمەرەلەرىمىزدى ساعىنىپ جولعا شىققانبىز. «ناۋرىز مەرەكەسىندە نە ىستەپ جاتىر ەكەن»- حابار الايىق دەپ، سويتسەك مۇندا تويدىڭ ۇستىنە كەلدىك - اۋ دەيمىن شاماسى.
جۇرگىزۋشى:- دۇرىس ايتاسىز. بۇگىن «بالدىرعان» بالاباقشاسىندا ناۋرىز مەرەكەسى تويلانىپ جاتىر. تورلەتىڭىزدەر، بالالارىمىزدىڭ ونەرلەرىن تاماشالاڭىزدار.
جۇرگىزۋشى:- اتا، اجە بۇگىندە بالالارىمىزدىڭ بويى دا، ويى دا وسكەن. بالالارىمىزدىڭ ناۋرىز مەرەكەسىنە ارنالعان ءانىن تىڭداڭىزدار.
«ناۋرىز» ءانى
جۇرگىزۋشى:- بالالارىمىزدىڭ ناۋرىز مەرەكەسىنە ارنالعان تاقپاقتارى دا بار.
جۇرگىزۋشى:- ناۋرىز قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق مەيرامى. سوندىقتان دا حالىقتىڭ ۇلتتىق اسپاپتارىنا كوڭىل بولگەن ءجون بولار. سونىڭ ىشىندە بارىمىزگە جاقسى تانىس دومبىرا. دومبىرا - قازاق حالقىنىڭ ماقتان ەتەتىن اسپابى. سوندىقتان دا حالقىمىز «ناعىز قازاق قازاق ەمەس، ناعىز قازاق - دومبىرا» دەپ بەكەر ايتپاسا كەرەك. ەندەشە ۇل - قىزدارىمىزدىڭ ورىنداۋىندا «دومبىرا» ءبيىن تاماشالاڭىزدار!
اجە:- تاماشا، تاماشا. وركەندەرىڭ ءوسسىن بالالارىم! مەن سەندەردىڭ كوڭىلدەرىڭدى كوتەرەيىن دەپ، ويىن الا كەلگەم. وينايسىڭدارما، بالالار!
«ورامال تاستاۋ» ويىنى.
جۇرگىزۋشى:- راحمەت اجە. بالالاردى ءبىر قۋانتىپ تاستادىڭىز. مەرەكەمىزدى ءارى قاراي جالعاستىرايىق. حالقىمىزدىڭ ۇلتتىق ونەرىنىڭ تاعى ءبىر كەرەمەت ءتۇرى - بۇل ايتىس. ناۋرىز مەيرامىندا اقىندار ايتىسى بولىپ وتىرعان. اقىندار جاقسىلىق پەن جاماندىقتى، قاراپايىم حالىقتىڭ مۇڭ - مۇقتاجىن جىرلاعان. حالقىمىزدىڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان بۇل ءتول ونەرى بۇگىنگى ۇرپاق بويىندا دا ءوز جالعاسىن تابۋدا. وسىنداي تاماشا ونەردى جالعاستىرۋ ءوز پارىزىمىز دەپ تۇسىنگەن كىشكەنتاي ايتىسكەرلەرىمىزدى قوشەمەتتەپ قارسى الايىق.
ايتىس.
اتا:- راحمەت! بولاشاقتا ۇلكەن ايتىسكەر شىعاتىنىنا سەنىمدىمىن.
جۇرگىزۋشى:- حالقىمىزدىڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان داستۇرلەرىنىڭ ءبىرى - ناۋرىز مەيرامىندا ازىرلەنەتىن ناۋرىز كوجە.
- ناۋرىز كوجەگە نەشە ءتۇرلى تاعام سالادى، سەندەر بىلەسىڭدەر مە بالالار؟
ەندەشە، بالاردىڭ ورىنداۋىندا «ناۋرىز كوجە» ءانىن تىڭدايىق.
جۇرگىزۋشى:- جارايسىڭدار بالالار! اندە نە تۋرالى ايتىلدى؟
- ال سول ناۋرىز كوجەنى ءبىز قانداي ىدىسقا قۇيىپ ىشەمىز؟
- جارايسىڭدار، ەندى ارۋلارىمىزدىڭ ورىنداۋىندا «كەسە» ءبيىن قابىل الىڭىزدار!
جۇرگىزۋشى:- قازاق حالقى ءۇشىن بەسىك دەگەن قاسيەتتى، كيەلى، قۇتتى مۇلىك، ءسابيدىڭ التىن ۇياسى بولىپ ەسەپتەلەدى. ال ەندى بالالار بەسىككە سالۋ ءراسىمىن تاماشالاڭىزدار.
«بەسىككە سالۋ» ءراسىمى.
جۇرگىزۋشى:- قازاق حالقىمىز ەجەلدەن ەل قورعاۋشى باتىرلارىن ءپىر تۇتقان ەكەن. ويتكەنى باتىرلار ەلىن جاۋدان قورعاپ، حالىقتى تىنىشتىعىن ساقتاعان. مىنە سول باتىر اعالارىمىزدىڭ جولىن قۋعان، ەرجۇرەك، ەل قورعايتىن ازاماتتارىمىزدىڭ ورىنداۋىندا « باتىرلار» ءبيىن قابىل الىڭىزدار.
اتا:- وركەندەرىڭ ءوسسىن التىندارىم! سەندەر ءانشى، ءبيشى ەكەنسىڭدەر ريزا بولىپ وتىرمىن. ال ەندى سەندەردىڭ كۇشتەرىڭدى سىناعىم كەلىپ تۇر. قازاقتىڭ ارقان تارتۋ دەگەن ۇلتتىق ويىنى بار، سونى وينايىق.
« ارقان تارتۋ» ويىنى.
جۇرگىزۋشى:- اتا، اجە، سىزدەردى كورىپ بالالارىڭىز ءماز بولدى. سىزدەردە قۋانىپ قالدىڭىزدار.
اتا:- كوڭىلىمىزدى كوتەرىپ قۋانتقاندارىڭا مىڭ دا ءبىر راحمەت. ونەرلەرىڭدى كورسەتتىڭدەر، ونەرلەرىڭ ورگە جۇزە بەرسىن، باقىتتى بولىڭدار!
- ا، قۇداي بەرە بەر،
ەلىمە بەرەكە بەر،
باياندى باقىت بەر،
باسقا اماندىق بەر
اسقا ادالدىق بەر.
ىرىزدىعىڭ ۇيدەن
ابىرويىڭ تۇزدەن بولسىن!
ەڭبەگىڭ ءونىمدى بولسىن،
نە تىلەسەڭ قابىل بولىپ،
قۇداي تىلەۋلەرىڭدى بەرسىن!
اۋمين!
جۇرگىزۋشى:- ناۋرىز بارشامىزعا بەرەكە - بىرلىك اكەلسىن. ءاربىر جانۇيادا سابيلەرىمىزدىڭ سىڭعىرلاعان كۇلكىسى كوبەيسىن، سىزدەر شاتتىققا بولەنە بەرىڭىزدەر.
- امان - ساۋ كەلەسى ناۋرىزدا كەزدەسكەنشە كۇن جاقسى بولسىن! ال بالالار ءبىز توبىمىزعا بارىپ اجەمىز ازىرلەپ اكەلگەن ناۋرىز كوجەدەن اۋىز تيەيىك.
جامبىل وبلىسى، بايزاق اۋدانى، سارىكەمەر اۋىلى
"بالدىرعان" بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
اليبەكوۆا ۋلمەكەن مۋحامبەتوۆنا
You Might Also Like
